Venrays herstel en
rijkdommen
Weekblad voor Venray en Omstreken
ii.
Léve of Doo-ed
Wederopbouw..
ie Jaargang na de bevrijding
No. 24
Zaterdag 5 Mei 1945
AI ieit er veel ver
woest en wil daarvan
aïet ijzen, het zal met
grooter glans uil stat
en as herrijzen.
A.W.A.
Prijs per nummer 15 cl
In ons vorig artikel zijn wij
met U getrokken naar de zuivere
uitgestrekte heidevelden van ons
geheimzinnig Peelland met zijn
oud-legendarische .schatten en zijn
vele rijkdommen. Wij zagen met
LI hoe daar in die bruine peel-
woestenij mogelijkheden verscho
len zijn tot herstel van onze
zwaar getroffen landbouw en
zodoende tot wederopbouw van
geheel ons vaderland.
Hoe zullen nu deze gronden
ontgonnen moeten worden, waar
vandaan moeten de arbeids
krachten voor dit enorme pro
ductiewerk gemobiliseerd worden
Om op deze vraag duidelijk
en bevredigend antwoord te
kunnen geven, gaan wij even
terug in de geschiedenis van de
Peelontginning.
Teruggaande naar de ramp
zalige crisisjaren 1930 1938.
toen ons leger van werklozen
van jaar tot jaar angstwekkend
aangroeide, in deze jaren rijpte
het plan om in ons Peelland een
productieve tewerkstelling te
vinden voor zovele stedelijke
werklozen. In de Venrayse Peel
verrezen de kampen voor de
Werkverruiming, waar ongeveer
500600 arbeiders ondergebracht
werden. Een groot stuk woeste
grond werd door deze arbeiders
tot vruchtbaar akkerland her
schapen, honderde hectaren kost
bare graanvelden waren toege
voegd aan Nederlands agrarische
rijkdom door eenzame en noeste
arbeid.
Tijdens de bezetting toen door
de Duitse deportatiemaatregelen
de werkloosheid op zo'n droeve
wijze werd „opgelost", is een
der kampen ingericht als gevan
genis. Oorspronkelijk door de
nood hiertoe gedwongen, (de
gewone gevangenissen waren
overvol!) om deze mensen hier
hun straf te laten uitzitten, is
men er toe overgegaan deze ge
vangenen te werk te. stellen aan
ontginningsarbeid.
Hoewel wij in ons land prac-
tisch dit systeem van „gevange
nisstraf" niet kenden, zou het op
grond der resultaten aanbeveling
verdienen in deze geest onze
gedachten eens te laten gaan
Wanneer wij de mening uit
spreken dal dit systeem van ge
vangeniswezen goed heeft voldhan,
dan is onze mening in hoofdzaak
hierop gebouwd dat deze mensen
niet stom in een cel zijn opge
sloten, maar radicaal ingeschakeld
zijn bij productieve werken ont
ginnen der Peelgronden. En juist
hier ligt nu een grote mogelijk
heid. Wij menen op grond der
ervaringen absoluut tegenstanders
te moeten zijn van de. zgn.
arbeiderswerkkampen, vooral voor
de gehuwde arbeider is immers
het kampleven moreel niet te
dragen. Daarbij komt nog dat
velen onzer arbeiders, die in de
Duitse deportatiekampen jaren
lang een afschuwelijk slavenleven
moesten leiden, een nieuw kamp
leven zullen vervloeken. Neen
onze goede Nederlanders komen
en moeten weer zo spoedig
mogelijk terug naar het alles
behoudende gezinsleven, de kweek
school van mensen en karakters,
Maar wij, hopenlijk eens ge
zuiverde Nederlanders, zullen na
deze oorlog opgescheept aijn met
een zeer pijnlijke erfenisde
Mussertvolgelingen, de collabo
rateurs. zwarthandelaren en allee-
wat door een of andere onvader
landse daad voor een tijd lang
uit onze nieuwe samenleving zal
moeten verdwijnen 11 Velen vari
hen zullen, als eenmaal onzer
Tribunaalrechters hun vonnis-
capaciteiten ten volle ontplooid
hebben, aan de lopende band
veroordeeld worden en veelal tot
jarenlange interneringWaar
echter met deze boetedoeners
naar toe?
Bij de strafbeoordeeling der
Tribunalen staat de bedoeling
voorop zij, die misdeden, trachten
te her op voeden tot goede
Nederlandse staatsburgers, een
streven dat volkomen gerecht
vaardigd is in onze christelijke:
democratische staat Heropvoeden
tot staatsburger betekent toch
dat men deze gevangenen weer
leert arbeiden in positieve zin.
weer doet begrijpen de waarde
van het eerlijk noeste werk,
(speciale opleiding hierin zullen
vooral onze collaborateurs, pro
fiteurs en zwarthandelaren van
node hebben).
Waarom dan deze boetelingen
niet ondergebracht in arbeids-
interneringskampen midden in het
vredig eenzame Peelland, waar
zij allen kunnen peinzen over hun
zwakheden en fouten; maar waar
zij ook door harde en stoere
ontginningsarbeid de gelegenheid
krijgen te tonen dat zij hun leven
beter willen maken, dat zij waar
dig willen zijn om eens in onze
samenleving terug te kunnen
keren 1
Nu in Noord-Nederland door
de schennende handen der Nazi
hunnen ontginningswerk van jaren
en jaren in één ogenblik weer
door een dodelijke overstroming
volledig teniet is gedaan en het
herstel van deze vernieling jaren
zal duren, is de ontginning van
de woeste Peelgronden des te
noodzakelijker geworden. Enerzijds
vindt onze Regering hier een
mogelijkheid om tot een harde
en productieve uitvoering te ge
raken der TribunaalstrafFen,
anderzijds zal door een snelle en
krachtig aangepakte ontginning
der Peelgronden Nederland bin
nen afzienbare tijd weer kunnen
beschikken over vele vruchtbare
graanvelden, die ons land voor
een volledig herstel zo hard nodig
heeft
Wad 'n verschil! Van dag en
naecht en mie-er't Léve. init
zien ewwig bewege en veraen-
dere vant ie-en ien 't aender, mit
zien aechteruutgaon en opperni-jt
wet opblüöje volgas vaeste regels
en toch aetied wer aenders... en
d'n Doo-ed mit zien bevrieze,
zien stilstaon.... enne kaelden
tillefoonpaol ien plats van ennen
Loom,. dec van oonder tot baove
tintelt van leve.
Dat kwaam bi-j mi-j op, doew
ik énd October ien os goed
Venroy trug kwaam. 't Was of
ik d'n oo-erlogsduuvel vur mi-j
uut zaag gaon as enne geweldige
reus, den mit zien lompe pööt.
en onbarmartige klaowe alles
verknoevelde, 't léve d'r uut
kneep. Doo-ed. doo-ed, miene
God, hoe is 't meugeluk, was *t
ennige wat ik dènke kos. Mit
enne schop os schon kerk weg,
de kop van 't Venrotse lief, dat
bloond en blauw geslagen is, op
stèrve lit. Moonster. zèj ik,
bie-est, dat ge ziet. Mee ge ver
gist ow 1 Roy zal nie stèrve. Léve
zal r. Gi-j ziet vur Venroy ge
wist. wat de winter is vur de
natuur. Enne ni-je lente zal d'r
komme, mit ni-j en schonner léve.
Went 't léve wil nie stèrve!
As en goej vrow urre meens
verliest, ur geluk en ur bestaon,
dan vruugt ze d'n doo-ed um ok
eur mit te neme. Mer 't léve
verzet zich dor fege, 't trèjt ovver
't graf hin en göt enne ni-j weg,
't schudt t stenschrot van zich
aaf en bowt wer op. Zoo-e is 't
léve. God hit 't zoo-e gemakt,
en dat is schon.
O L. Hie-er hit verSchrikkelukke
dinger toegelaote. Venl haaj Roy
gegève, veul hit Ie wer genome.
Worrum? Was Hi-j nie tevri-je
ovver os? Was 't nuu-edig. dat
we zoo-e wakker geschud worre
Was os léve d'r zöwiet nève
Gon we nie nevve die vraoge
hin, mer laote we d'r ien os hart
en ie-erluk antwoord op géve,
en neme we os vaest vur te
veraendere wat veraendere mot.
Dan gift O.L. Hie-er enne ni-je
lente, en ni-j léve an Roy. Hi-j
is enne vader en gennen beul.
Mer dan motte wi-j ok volgzaam
kiender zienDan bowwe an en
léve volgcs ziene Wil, en l, ve
van echte riekdom en geluk, vur
hie-er en vur latter,
Gradje.
en wat daaraan vastzit
Nu door de Publicatie in num
mer 22 van de Zwijger algemene
bekendheid is gegeven aan de.
per |7 April 1945 te volgen
werkwijze bij den Wederopbouw,
wil ik in dit artikel een voor de
leek geschikte toelichting geven
over deze nieuwe organisatie
De Algemeene Gemachtigde
voor den Wederopbouw en voor
den Bouwnijverheid in bevrijd
gebied te Eindhoven, heeft voor
de Provincie Limburg de Hoofd-
ingeineur der Provinciale Water
staat benoemd als Contactcom
missaris Deze contactcommissaris
is het Provinciale Hoofd van den
W.O.B. en heeft onze provincie
in diverse Rayons verdeeld.
De in de publicatie genoemde
term Bouwbureau staat kortheids
halve voor; Rayonbureau Venray
van de W.O.B. Dit Rayon om
vat ongeveer het noordelijkste
deel van Limburg. Door de
Contactcommissaris zijn de Ge
meentewerken der diverse Ge
meenten in een Rayon aange
wezen als uitvoerende lichamen.
Het Rayonbureau heeft hierover
een zo uitgebreid mogelijke con
trole. met de distributie der voor
het Rayon toegewezen materialen.
Het moge een iéder duidelijk
zijn dat alle aanvragen in welke
vorm ook, betreffende herstel aan
beschadigde panden, noodwonin
gen, noodwinkels enz. allereerst
door de Gemeente Werken
dienen te worden behandeld. Het
Rayonbureau fungeert VOOR
HET PUBLIEK meer als een
hoger beroep instantie. Veel tijd
rovend gewacht en gepraat wordt
bespaard als hierop meer wordt
gelet.
De punten 1 t/m 7 van hoven-
genoemde publicatie spreken voor
zich en kan ik volstaan met de
verklaring der woorden
a. regiewerk dwz. een huis
eigenaar dan wel openbare instel
ling draagt aan een aannemer op
een werk uit te voeren tegen de
kostende prijs aan arbeidslonen,
sociale lasten en materialen. Over
het totaal berekent de aannemer
een overeengekomen winstper
centage als vergoeding voor zijn
bemiddeling.
b. S E C. wil zeggen Schade
Enquete Commissie.
Artikel 8 waarin sprake is van
goedgekeurde architecten door
den Algemeen Gemachtigde nood-
tV.imlell.
ZWIJGER
Ailnt. ncln-s
Henscnluulrnat I
VKNRAY
Uitgever mi YVrnnTw
redactie: