Brief uit België
Weekblad voor Venray en Omstreken
Fundamenten
Ie Jaargang na de bevrijding
No. 20
Zaterdag 7 April 1945
Al leil er veel ver
woest en wil daarvan
niet Ijzen, het zal mei
grooler glans uit as en
stof herrijzen
(Vondel I
A WA
Prijs per nummer 15 ct
St. Truyden. Paschen
St. Truyden, geachte lezer, is
een zeer oud stadje met een
markt zon ruim, dat het iedere
Nederlandsche plaats een voor-
heeld kan geven, maar met huizen
vaak zoo verwaarloosd, dat het
stadje aan iedere Nederlandsche
plaats een voorbeeld kan nemen.
Een rijke plaats met ontelbare
café's en ijssalons, alles met ge
blondeerde damesbediening, een
intense handelsplaats waar nog
veel te koop is. Een paradijs
dus
Wacht met Uw opinie lezer
en bestudeer eerst eeniye prijsjes
uit dit wonderland. En bedenk
erbij dat U niet genietend'
van de officieele koersen met
Uw in waarde gedaalde guldens
ongeveer driemaal zooveel zou
moeten betalen. Kom dus niet
om te smokkelen
Een paar slechte schoenen met
bon kost f 25.—. Maar U kunt
ze zelden krijgen, wat geen be
zwaar is, want voor f 120.—
kunt U steeds zonder bon terecht.
Dameskousen heeft men al vanaf
f 12.—, kinderkousen al voor
1 6.Een heeren overhemd met
vergunning doet f 30. Een
heerenheind met vergunning f 15.
Een kilo aardappelen kost f 0.35,
een liter melk f 0.25, een roode
kooltje (2 personen) f 1.90, een
kilo Brusselsch lof f 0.75. Kolen
kregen we practisch niet. maar
voor f 24.de honderd kilo was
de kachel wel aan te houden.
In dit paradijs werd de Ven-
raysche kolonie neergezet. De
huisvesting der gezinnen was niet
geregeld, men had ook zo weinig
kleeren, men had geen geld. Dit
laatste mag men een mop noemen,
zij het een trieste mop zonder
geld in St. Truyden Men kan
even goed zonder overjas een
winteroffensief tegen Rusland be
ginnen. Het is niet te geiooven
hoeveel geld in België in omloop
is. De Belgische salarissen zijn
dan ook veelal met 60 ver
hoogd. de huishuren mogen met
40 stijgen. Er is geld, veel
geld, maar nooit genoeg voor de
hier geldende prijzen. Alleen de
Venrayers hadden geen geld. En
beseft men in Venray wel wat
dit beteekent om in een vrepmd
land te staan zonder huisraad,
met weinig kleeren. waar niemand
op U gerekend heeft, waar de
georganiseerde hulpverleeningach-
terwege blijft, zoodat men geheel
aangewezen is op de treffende
staaltjes van naastenliefde door
enkele Belgische families getoond
Het waren wel heel moeilijke, en
voor sommigen zelfs ondragelijke
tijden.
Maar er was nog hoop thuis
lag nog van alles en men zou
het gaan halen. Hoe is hier on
afgebroken geluisterd naar de
radio I „Is Venray al vrijgegeven t"
En toen is de stap gewaagd, met
of zonder pas. Dat men met leege
handen en een bezwaard gemoed
terugkeerde, hoeft in een Ven-
raysch blad niet geschreven te
worden. Maar misschien is het
wel goed er op te wijzen hoe
hier moreel geleden wordt, vooral
door huismoeders, die wel hoor
den dat hun spullen weg zijn,
maar die, gebonden door hun
gezin, niet kunnen gaan zien,
met kunnen gaan zoeken.... Ven
ray is zoo ver, de reis zoo moei
lijk. de medewerking van de
autoriteiten zoo gering. En mag
men verbaasd zijn dat hier
jaloezie bestaat tegenover hen
die dicht bij huis en hof bleven
en veel van hun hui.yaad konden
redden Of tegenover hen die
deserteerden en nu mooie posities
bekleeden bij politie of grensbe
waking? Menschen die bovendien
rijkelijk gesteund zijn door hulp
comités met kleeding. schoeisel,
huisraad, enz.
Is hier dan geen hulp verleend
Zooals gezegd werden de Ven
rayers in de eerste maanden
practisch niet geholpen en het
waren onze gastheeren, de broe
ders \>an Liefde alhier, die althans
honger en kou van de deur hiel
den. Ook van uit Holland hoor
den wij niets en wij schenen zoo'n
beetje vergeten. De eerste ware
hulp is veriaend door enkele hier
wonende Nederlandsche priesters
zij deden de onmisbare, maar
onbetaalbare lepels, vorken, bor
den en ketels in de keukens
verschijnen, Zij vonden hier een
lap stof. daar een paar schoenen.
Zij gaven ook de zoo noodzake
lijke moreele steun op kerkelijke
bijeenkomsten.
Maar ook het Amerikaansche
Roode Kruis vond ons sinds
enkele weken. En tenslotte ver
raste de Regeering tegen Paschen
onze verplegers met een salars-
verhetering. Geen wonder dat de
moed grooter wordt, dat men
niet meer schuw gaat langs de
winkelramen, waarachter het zoo
dringend noodige tegen zulke
enorme prijzen ons toelacht.
Wanneer men nu nog wist dat
in Venray onze belangen niet
vergeten worden, de ons nog
resteerende eigendommen door
het gezag verdedigd worden, dan
zou menige zorgentrek uitgewischt
zijn en dan zou een gelukkig
Paasch feest in den vreemde niet
onmogelijk zijn.
Dr. F. M. H.
Copi© en advertenties
voor dit blad kunnen
uiterlijk Donderdags
voor 10 uur ingestuurd
worden aan admini
stratie-adres Hense-
niustraat 1, Venray.
Dialect
Wij hebben in onze N. Limb,
streektaal een eigenaardige juiste
uitdrukking die mensen typeert,
die na enkele weken elders te
hebben geleefd terugkomen en
dan schijnbaar hun eigen moeders-
taal niet meer kunnen spreken.
Van deze mensen heet hetich
haab vierseen rage in Kalden-
kirchen gemitselt, ich kan 't Duits
pratsen nien meer latsen. Deze
uitdrukking toont ons niet alleen
de afkeuring die onze vaders en-
moeders hadden voor zulke men
sen maar typeert ook op aardige
wijze hoe belachelijk dit soort
mensen zich aanstelden.
Als men eens nagaat hoe onze
Venrayers van voor de bevrijding
dachten over hun eigen dialect,
dan komt men tot de conclusie
dat zij die afkeurende houding
van hun voorouders niet hebben
overgenomen. Wel hoorde men
zelden dat iemand afgaf op zijn
moederstaai maar de houding die
men in sommige kringen aannam
f.o.v. ons dialect toonde wel dat
de waardering niet zo was als
men redelijkerwijs verlangen en
wensen mocht, 't Dialect werd
daar zo langzamerhand als iets
minderwaardigs beschouwd, 't
„Hollands" daarentegen deed
iemand in aanzien stijgen.
'n Typerend staaltje dat ik
meerdere malen in meerdere Ven-
rayse middenstandszaken heb mee
gemaakt. Er komt 'n dame de
winkel binnen. Deze dame geeft
haar verlangen te kennen in 't
Hollands terwijl ik zeker weet
dat ze goed dialect spreekt. „O,
zeker Mevrouw." zegt de juffrouw
in de zaak, „ik zal U direct
helpen". Vlak daarop een andere
dame. die wat haar stand betreft
meer aanspraak maakt op de ge
bruikte titel als de eerste (ik wil
geen discussie openen over be
titeling, want dat is m.i. geen
regel inkt waard). De laatste
dame doet haar boodschap als
rechtgeaarde Venraysein 'tdialect.
„Ja juffrouw" zegt de dame in de
winkel „ik kom aanstonds bij U".
De mening, dat dialect iets
minderwaardigs is, is helaas reeds
ver doorgedrongen, niet in 't
minst tot de hogere kringen, of
laat ik liever zeggen tot hen die
zich daartoe menen te moeten
rekenen.
Toch is deze mening foutief en
ze mist alle grond. Zoals ieder
dialect is ook het Venrayse dialect
voortgekomen uit de eeuwen
oude samenwerking en de eeuwen
oude gemeenschap die Venray
heet. Dat dialect is bovendièn
de grondslag en de drager der
eeuwenoude Venrayse volkscul
tuur. Wie dus durft beweren, dat
onze taal iets is van mindere
waarde beledigt daardoor Venray
zelf- De Venrayer die zijn streek
taal beschouwt als iets van min
dere rang blameert zich zelf door
het ten toon spreiden van zijn
onkunde.
Zeer beschaafde en hoog ont
wikkelde mensen denken er inder
daad anders over. Kijken we eens
naar Maastricht. Spreekt daar
niet iedere gehoren en getogen
Maastrichtenaar, dokter of advo
caat of werkman zijn Maastrichts
plat en zelf hebben wij waar.
schijnlijk meermalen gehoord, dat
ook ons hoogste geestelijk gezag
in Limburg, Vader Bisschop,
zoveel mogelijk zijn dialect ge
bruikt. En we hoeven niet eens
te kijken naar niet Venrayers.
Spreekt ook onze grootste
levende dorpsgenoot Dr. Poels
niet steeds, waar dat mogelijk is,
ons mooie Venrays. Als zulke
mensen dat doen, waarom zouden
wij ons dan schamen vooral om
in Venray Venray's te spreken,
Misschien zult U zeggen dat
heeft alles zo weinig betekenis.
Toch vergist U zich. Vraagt 't
eens aan een Venrayer die inde
vreemde is geweest, misschien in
Duitsland, hoe 't hem te moede
was toen hij weer de vertrouwde
klanken van zijn eigen taai hoorde.
Dat niet alleen. Als uiting van
een eeuwenoude gemeenschappe
lijke cultuur is het dialect een
bindmiddel bij uitstek en een
fundament waarop de volkscul
tuur ook in de toekomst moet
voortbouwen.
Nu wil ik nog niet eens spre
ken over de wetenschappelijke
waarde van onze streektaal.
Iemand als onze Nijmeegse hoog
leeraar Prof. Dr, Jac. v. Ginniken
zou U daar veel belangrijks over
kunnen vertellen.
Omdat ons plat van zoveel
waarde is moeten wij ons de
moeite getroosten 't zo goed
mogelijk te spreken. Houd daar
om Uw oren wijd open als U
oude mensen, goede dialectspre
kers bezig hoort. Luister naar de
woorden, de geestige en sappige
uitdrukkingen die zij gebruiken,
tracht ze te onthouden en leer
ze zelf te gebruiken. U hoeft
daarom Uw Algemeen Beschaafd
Nederlands helemaal niet te ver
waarlozen, 't zal integendeel Uw
taal rijker maken. Dan zullen de
woorden van de dichter van ons
Limb, volkslied „Waar der
vad'ren schoone taal klinkt met
held're kracht" waarheid blijven
tot zegen van onze Venrayse en
onze Limburgse en ook Neder
landse gemeenschap.
NootDitzelfde geld voor
ieder van onze kerkdorpen al is
het gesignaleerde kwaad er niet
zo ver doorgedrongen.
Th. v. T.
Aanvullingslijst
gevorderde huizen:
Bontekoesfraat 2 (winkel)
Henseniusplein 9 (2 kamers)
Henseniusplein 6 (2 kamers)
Mgr. Nolensstraat 5
Grote Straat 2
DE ZWIJGER
Adm. adres
HeiikeiiiiiKnlraiil I
VENRAY
Litgrvi*r cn Verniilw
ieilan lit1;
Wacr der vad'ien suhoona iacl
Klink: met held're tracht
(Liiub. volkslied).