Heft PROCES
van der Lubbe
of heft spel der zuivering
j Gemeenschap
Ie JAARGANG NA DE BEVRIJDING.
ZATERDAG 24 MAART 1945 - No. 18.
PRIJS PER NUMMER 15 CENT.
Al leit er veel verwoest en wil daarvan niet ijzen, liet zal met groter glans uit as en stof herrijzen. (Vondel)
in het jaar 1933 werd in her Groot-Duitse Rijk dc
première gegeven van een drama, dat in latere jaren
zij het met andere spelers een doorlopende voor
stelling mocht halen.
Ik bedoel het proces omtrent de brandstichting in
liet Rijksdaggebouw door de Nederlander Marinus van
der Ltibhe.
Heel de wereld volgde avond aan avond de kran
tenverslagen gemaakt door de hunderde journalisten,
die deze opvoering van Duits onrecht vanuit de pers
tribunes met stijgende verwondering over het élan.
waarmede de Duitse rechtszekerheid werd verkracht,
gadesloegen.
Ik kreeg dezer dagen nog eens in handen een door
Mr. C. T. de Jongh geschreven boekje over dit pro
ces van der Lubbe. Ofschoon dit buitengewoon interes
sante werkje al weer verre historie beschrijft, vond ik
daarin bijzonderheden omtrent lier onderzoek en het
\onnis over van der Lubbe geveld, die mij deden twij
felen en schrikken, aangezien ik gedwongen was ver
gelijkingen te maken.
Immers het Nazidom was in die jaren in volle op-
mai# hv. Vsivr.l dtsr we; zl -i In bal langzaam zinken
de Duitsland van 1918 liet zich de stent van de redder
der mensheid - Hitier horen. Duitsland volgde de
gloedvol gedeclameerde nieuwe rechten voor zijn Uber-
mensche.
Nieuwe ideën, nieuwe metboden, nieuwe opvattingen,
brachten een korte onderlinge strijd, doch het nieuwe
won, omdat het oude voos was, zoals ook thans.
Maar ter zake Waarom breng ik LI nu juist deze lu
gubere passage uit het verlopen Naziregiem, dit trieste
einde van een nutteloos mensenleven, in herinnering
Laten wij aannemen dat van der Lubbe. de simpele
Hollandse jongen behept met communistische waan-
tdeën en met een massa vertroebelde fantasiën in zijn
warhoofd, deze Rijksdagbrand inderdaad gesticht heeft.
Dil was een ernstig misdrijf, dat zeer zeker zwaar ge
stra fd diende te worden. Daaraan ben ik echter niet
gaan twijfelen.
Wat iedereen indertijd verafschuwde, was de poli
tieke reclamecampagne die de Nazipartij maakte van
deze mensenmoord.
Goering en Göbels hielden snorkende redevoeringen
ten bate van het aantredend Nazidom. Reide Ministers
trapten daarmede de in Duitsland toen nog neutrale
rechtspraak omver en maakten van de rechtszitting een
politieke vergadering, waarvan de opzet de ondergang
der communisten was, dil tegen de nietige prijs van het
arme warhoofd van van der Lubbe, het tragische spel
der zuivering
Toen ik dit alles, geschreven in de rechtskundig hel
dere trant, waarin Mr. de Jongh dit proces met zijn ri
dicule en dramatische bijsleep te kijk stelde, doorlas,
kwam mijn eerste twijfel op.
Ook in ons bevrijde gebied nieuwe denkbeelden,
forsch in hun geboorte, denkbeelden, die strijd ter ver
wezenlijking geven tot in dc hoogste regionen. Een
Regeringscrisis om een speech, een ministeriele val om
een uitlating, waarvan de .Jout" maar door zeer wei
nigen wordt aangevoeld,
En om welke prijs gaal dit alles 1 Zou tijdens deze
regeringswisselingen het vonnis van alle wegens poli
tieke misdadigheid of onnozelheid gearresteerde ele
menten wel in de zuivere taal van het strafrecht ge
schreven zijn
Ik twijfelde, want is het dan zo geschreven als Pilatus
het deed Ol zullen bij gelegenheid van een volgende
crisis te Londen weer modernere opvattingen omtrent
de behandeling van deze geïnterneerden worden uitge-
gpven met tot gevolg, dat dpze hun lot van Minister tot
Minister zullen kunnen aflezen
1 Iet proces van der Lubbe was een demonstratie
van rechtsonzekerheid, ik twijfelde aan de geheide
rechtszekerheid van vroeger.
Niettemin zullen alle oorlogsmisdadigers dienen te
worden gestra fd om hun landsverraad. De moeilijkheid
is slechts het politieke proces, dat Mr. de Jongh de
ergste dankbare plaag noemt.
Nu wil ik heus niet pleiten ten bate van hen, die hun
land en hun volk verrieden in vol verantwoordelijk
heidsbesef.
Mij overvalt echter soms de twijfel, dat onze interne
ringskampen niet enkel die volbloed verraders herber
gen, doch dat daar wellicht nog enige onschuldigen of
trn dele schiildelozen lange, eindeloze maanden zuchten.
Het grote gevaar in het proces van der Lubbe, was
zoals ik reeds zeide de politieke inslag, waaronder de
gerechtelijke uitspraak moest lijden.
Geen getuige was meer neutraal, geen rechter zelfs.
Het verhoor van de schuldige had geen persoonlijk
karakter, de rechter gedwongen in de richting, waar
in de reclame-campagne hem stuurde kon moeilijk
rekening houden met de omstandigheden van de mis
dadiger. eu deloinsraii'JUgh«'Itwi, w-v.ririe misdand was
gepleegd. Wij mogen onze politieke rechtspraak niet
vooruitlopen, maar hopelijk zullen onze Tribunalen niet
de afschuwelijke fout maken van de stroopoppen. die
van de Lubbe vonnisten, namelijk het vellen van een
oordeel, waarin ofwel de wisselende volksmening, ofwel
Rs.
de deinende stemmingen in de Londense bureaux om
trent goed en fout als rechtsregels gelden.
En zo ontmoeten wij in dit walgelijk stuk politiek,
dat in Duitsland rechtspraak heette, vele. gebeurtenis
sen, die een bevrijd Nederlander thans doen denken.
Men arresteerde zonder bevelschrift duizende com
munisten, in Naziogen zeer schuldig en men liet ze tij
dens de procesvoering maandenlang zuchten in de ker
kers. Waarom Waren zij allen schuldig aan de brand
stichting, deze 5000 man De rechtszekerheid, een hei
lige zaak, had in Duitsland plaats gemaakt voor
reclame
Ook in ons bevrijd gebied werden duizenden gear
resteerd zonder bevelschrift en dit was ook noodzake
lijk om ons te bevrijden van een hinderlijk laag schuim,
maar ook hier is wel gewerkt alleen onder drang van
persoonlijke haatgevoelens. Inmiddels wachten duizen
den, waaronder wellicht toch nog vele onschuldigen,
maandenlang op hun vonnis.
Ook thans nog worden door kersvers na de bevrij
ding in hel leven geroepen instanties, waaraan veelal
krachten verbonden zijn. die tot voor kort geheel
vreemd tegenover dit recherchewerk stonden, aan lie
den een verhoor afgedwongen alleen op grond van een
simpele aanklacht vals of waar. Huiszoekingen worden
verricht zonder de vereiste, machtiging, arrestaties
gedaan.
Ik wil veronderstellen, dat een verhoor door deze
nieuwbakken recherche gedaan, naar alle regelen van de
kunst zal geschieden, maar hoevelen zullen toch reeds
voorbarig zijn gerarresteerd. hoeveel namen van ach
teraf goede vaderlanders, zijn door een willekeurig ar
restatiebevel over straat gesleurd
Politieke recherche in een half bevrijd gebied, waarin
de mens verbiLterd tegen alles, het meest tegen zijn
medemens, voortleeft, is een doodgevaarlijke bezigheid.
Een politiek rechercheur, vroeger slager ol smid,
zweeft dagelijks op hef dunne koord van zijn mensen
kennis tussen recht en rechteloosheid.
Deze droeve geschiedenis door lezend wordt de lezer
voor ogen gesteld de armzalige figuur van Marinus van
der Lubbe geen imbeciel, maar toch een domoor on
derhevig aan alle kwade invloeden die een jonge ar
beider, die het niet meeloopt, kunnen treffen. Door
trapte en dikwijls misdadige elementen in zijn wereld
leiden zijn fantasiën naar iets groots, dat hij moest ver
richten tegen het Gezag de brand Zijn schunnige
adviseurs blijven natuurlijk tri het proces achterbaks,
van tier Lubbe moet bloeden.
Vele oerdomme dwazen en ontevredenen, zitten thans
achter liet prikkeldraad hen te vervloeken, die de aan
stichters zijn geweest van hun onbewust losgeslagen
politieke hartstochten. Vele van dfcze sluwe raadge
vers, die slechts advies gaven, achter gesloten deuren,
en hun nazisympathieën alleen in liet geniep durfden
te belijden, lachen ons bevrijders uit, zij lopen immers
vrij rond, niemand kan of durft ze te benaderen De
stand" van deze heren is in vele plaatsen blijkbaar nog
te hoog
Marinus kreeg al was het dan maar een figuur
een advocaat toegewezen. Hij sleepte zich iedere dag
van deze lange pijniging le ven lozer het gerechtsge
bouw binnen. I Iet eindeloos vragen en trekken begon
slopend te werken. Van der Lubbe sliep, toen de rech
ter het doodvonnis over hem velde.
De 12000 geïnterneerden laten wij aannemen, dat
zij allen hun ..rechtvaardig" vonnis reeds maandenlang
afwachten, mogen zich verdedigen in een verweer
schrift. Advocaten worden niet toegelaten. En al de
van der Lubbe s, die in domheid hun land verrieden,
omdat hun intellect zeker niet hoger ging, dan dat van
de brandstichter van het rijksdaggebouw, mogen met
hun enkele jaren lagere school een verweerschrift op
stellen. dat hun wellicht nog dieper in de put zal helpen.
Neen. ook deze maatregel acht ik ons zuiver Neder
lands rechtsgevoel onwaardig.
En zo overdenkend de dood van de brandstichter
van der Lubbe, tragisch om het spel. dat er in en rond
om de rechtzaal om het leven van deze aartsdomoor
werd gespeeld, twijfelde pn schrok ik, van het zuive-
ringsspel. dal ook wij in bevrijd gebied aart 't spelen
zijn. Want weet wel, het spel der Nazis ging tegen
de communisten, ons spel, wordt thans gespeeld tegen
nihilisten, lieden, die zo mocht blijken dat zij onrecht
vaardig maandenlang zijn vastgehouden, in hun ver
bittering niets meer ce verliezen hebben.
Maar wat veel voornamer is. ons zuiveringsspel spe
len wij ten koste van een specifiek Nederlandse eigen
schap ons scherp uitgewogen rechtsvaardigheids-
gevoel I H.M,
Weekblad voor
Vcnraij en Omstreken.
Voorheen illegaal ver
schenen In Noord
Limburg.
Drukkerij
Fa. L. CEERIS-ROXS
Helmond - Telefoon 15!
CoiT.'rtdreS Molenstr. 64.
Helmond. Stationsw. 41.
Venraij [voor 1 o p i g
^lliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiuiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiuiiiiti'^uiliii^iiiiiiiKiiiiiiiiHUiiiiiiiiiKiiiiiiiiuiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilKiii,!^
Gelijk He dode steen, door meesterhand bewerkt,
wordt tot een beeld, dat leeft,
Gelijk eerst de soldaat, met wapenen versterkt
den vijand wederstreeft.
Gelijl; muziek niet klinken kan uit een viool
als zij' niet wordt bespeeld,
Gelijk de gee.stc.rilt nodig is voor het parool.
pen woud voor wie haar heelt
Zo groeit en rrjpt een mens, cie niet alleen blijft staan
maar leeft in het geheel
Geadeld en gevormd, van eigenwaan ontdaan
en t nodeloos teveel,
door leed en strijd, door liefde niet door haaf gehard,
geraakt, doch niet gedeerd,
vindt doo1 den mens de mens zich eerst, als i eigen hart
tot cmeere wederkeert.
IIIIIIHIuilllllllllllllll lllllll
lllIF