I/encaii's [/ecwwstittij, en
Betekenis en waardering van de arbeid
Al foil er veel verwoest
en wil daarvan niet ijzen
het zal met groter glans
uit as en stof herrijzen.
Ie JAARGANG NA DE BEVRIJDING.
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1945 - No. 12
PRIJS PER NUMMER 15 CENT.
Al lcit er veel verwoest en wil daarvan niet ijzen, het zal met groter glans uit as en stof herrijzen. (Vondel)
Drukkerij
Fa. L. GEEK1S-ROXS
TlelmoiUi Telefoon 153
Corr.adres Molens Lr. 6-4.
Helmond. "Stationsw. 41.
Venraij (voor 1 op g)
Reportage: Peter Vrijman
Herrijzend Nederland
„Nebukadonerar verwopstte Jerusalem en de beroem
de tempel van Salomon) Het volk werd weggevoerd
naar Babylon. Het treurde en weende aan de oevers
van de grote rivieren Wanneer men hen vroeg de lie
deren van Sion te zingen, voelden zij zich daartoe niet
in staar; de speeltuigen hingen aan de takken der wil
gen, zij konden niet zingen, nu de heerlijke lempel van
hun God verwoest was".
Luisteraars aldus de aanhef van een artikel in ,.De
Zwijger", geschreven door den deken van Venraij, een
der zwaarst getroffen stadjes van geheel bevrijd Bra
bant en Limburg. De overeenkomst van de bevolking
dezer srnd met het lot van het Joodse Volk in vroeger
eeuwen in ontstellend groot. Van al de prachtige gebou
wen. die het rijk was, de kerk en de toren, daterend
uit de zesde eeuw, de grote internaten, de gymnasia,
de gestichten, er zijn slechts zwartgeblakerde puinhopen
overgebleven. Het eens zo welvaren,de stadje is in en
kele weken tijds gedompeld in rouw en armoede.
Venraij kent geen armen en geen tijken meer- Venraij
-u al'een maar inwoners die gelijkelijk zwaar getrof-
len, ïi'u vei strooi u zijn ovi? "tjeheitlrari,ai en uTuif
gelaten wachten tot de terugkeer naar Hun haardsteden
mogeliik zal zijn.
In de kelders van het St. Servatiusgesticht horen we
nog eens uit de mond der aanwezige broeders de ver
halen. die ons allen bekend zijn Maar zij verrellen met
een gloed alsof ze het onwaarschijnlijke zelf nog eens
willen beleven, omdat het nauwelijks re geloven valt
dat een mens zóveel verdragen kan en toch niet ten
onder gaatOver de verschrikkingen van grana
ten en bommen, over ontzettende explosies en grote
branden, die het kleine stadje teisterden, dagen lang,
terwijl de burgerbevolking, vermeerderd met een dui
zendtal patiënten en geëvacueerden uit de omgeving
zich angstig verdrongen in de gewelven er uitgestrekte
gebouwen. Ze vertellen over de moed der doktoren,
die bij het flakkerend kaarslicht, honderden patiënten
opereerden en tegelijkertijd nog geestkracht genoeg be
zaten om de Duitse soldaten, die daar dekking wilden
zoeken te verjagen en hun onmiddellijk vertrek te eisen.
Over de lugubere monologen der soldaten, die boven
het geraas der instortende kerken schreeuwden over
de vernieling van Monle Casaiiio, waartegen de Ka
tholieke. bevolking niet geprotesteerd zou hebben en
daarom als straf had te aanvaarden de ondergang van
al hun bedehuizen.
Over de filmreporters, die bij de vuurgloed van het
brandende jeruzalera, het trotse gymnasium-gebouw, de
ruïnes filmden om de Duitse bevolking in UiTbioscopen
te laten huiveren over de verschrikking envan de oor
log inNpderland.
Het rumoer, dat duurde van 30 September tot de dag
der bevrijding. IS October, en meer dan 200 slachtol-
fers eiste, is nu geheel verstomd.
De burgerbevolking is elders ondergebracht, de pa
tiënten zijn mét de doktoren en verplegers vertrokken
naar België, de boeren hebben hun land verlaten; en
wat er van Venraij overgebleven is, dat welvarende
Peeldorp met meer dan 15.000 inwoners, kan men in
enkele procentent uitdrukken.
Van de 1264 huizen en gebouwen waren er 226 zó
zwaar beschadigd, dat ze gesloopt moesten worden;
daaronder bevinden zich de kerk met toren en her
prachtige pensionaat „Jeruzalem".
248 huizen e:i gebouwen zijn zwaar beschadigd, doch
herstelbaar. Daaronder bevinden zich de beide krank
zinnigengestichten voor mannen en vrouwen: liet St.
Servatius-gesticht en het St. Anna-gestirht St. Jozef,
her Tehuis voor verwaarloosde kinderen en ouden van
dagen, het Gymnasium en het Patersklooster.
Licht beschadigd zijn tenslotte 790 huizen, of wel
62'llit deze cijfers nu zou men de indruk krijgen dat
er toch nog veel bewaard gebleven is. Dat toch is niet
het geval; door de gedwongen evacuatie was reparatie
niet direct mogelijk, zodat regen en wind vrij spel had
den. en war daarvan de gevolgen zijn zal men zicli ge
makkelijk genoeg kunnen voorstellen.
En om U een beeld te gev»n van de diepe armoede
der bewoners, die van. alles verstoken zijn en vrijwel
niets meer het hunne kunnen noemen vertel ik U het
korte verhaal van een boer. Deze man bezat 16 koeien.
4 varkens, 60 konijnen en 200 kippen, benevens een
modern ingerichte boerderij.
Toen hij terugkwam, enkele weken geleden, bezat
hij nog slechts êên konijn dat de hongerdood na
bij was.
Dat luisteraars is de ene zijde der medaille, en ik
haast me U de andere zijde te tonen, die gelukkig een
meer opwekkend beeld vertoont.
Want. en dat is het devies van de plaatselijke cou
rant, die geredigeerd wordt door mannen uit de vroe
gere ondergrondse beweging, en dat is ook het devies
van de gehele bevolking
Langzamerhand keren de bewoners terug, druppels
gewijs. maar ze komen met toestemming der autori
teiten doktoren bakkers slagers, bouwvakarbeiders,
winkeliers en boeren, wier hofstede nog overeind staar.
Meestal zónder hun gezinnen, want het aantal bewoon
bare huizen is slechts beperkt. Onder leiding van een in
..ballingschap' gesticht Comité „Nieuw Venraij", kort
weg C.N.V. genoemd, is met de herstelwerkzaamheden
een aanvang gemaakt. Reeds zijn 431 huizen weer in
zoverre gerepareerd, dat ze waterdicht zijn en tenminste
één kamer bevatten, die bewoonbaar is.
Het comité, dat het contact onderhield met de ge
ëvacueerde dorpsbewoners, en zelfs in Helmond een
permanent bureau opende, nam de taak der wederop
bouw met élan op zich en de resultaten zijn reeds zicht
baar. Bazen pn arbeiders zijn er niet meer; in een vrij
willige coöperatie vereenigd herstellen zij volgens bil
lijke tarieven het hoogst noodzakelijke, en ieder krijgt
een beurt. Meubelen worden hersteld en huizen gere
pareerd volgens een vastgesteld arbeidsloon, zodat
buitensporige winsten onmogelijk zijn. liet particulier
initiatief is uitgeschakeld en kan pas weer worden her
steld wanneer alles normaal is. Hoe groot de moeilijk
heden zijn kan men zich voorstellen als men weet dat
er in gelieëi Venraij geen potlood meer was te vinden
Bouwmateriaal is natuurlijk niet aan- ezig. maar dit be
zwaar ondervangt men op de volgen cie wijze
De puinhopen der niet meer te hers éllen huizen zijn
door de Gemeente onteigend en het aïdus vrijgekomen
materiaal wordt gebruikt voor de reparatie van de licht-
beschadigde woningen. Licht is er nog steeds niet. maar,
zo verzekerde men ons met trots, over enkele dagen
kunnen wij overdag de bedrijven en 's ivonds de wo
ningen van stroom voorzien opgewekt door een ruw-
olie stroom-generalor. In totaal zijn nu meer dan 400
arbeiders tewerk gesteld, en zo langzamerhand begint
er tekening te komen in de grote chaos, aangericht in
de eerste weken van de voor Venraij zo sombere Oc-
tobermaand. De arbeiders werken hard, want zij ver
langen er naar hun gezinnen terug te zien,de broeders
der gestichten, die het zwarte religieuze k.leed hebben
verwisseld voor de overall van den werk' n, zij stel
len rités net Svërk om ae gïoöfS!?N?c7ïade te 1 ersvei-
len en de ambtenaren tenslotte, ergens ondergebracht
in een koude hotelkamer, getroosten zich veel móeire
om het openbare leven weer op gang te brengen en de
belevenissen der bevolking, dood en geboorte, verban
ning naar Duitsland en evacuatie naar elders, te regis
treren.
Deze vastbeslotenheid, deze onuitroeibare wil die
men overal bespeurt om Venraij weer te maken zoals
het was. verdient de grootst mogelijke steun der autori
teiten. Want er zijn problemen die de inlwoners niet
aan kunnen, en waarvan ze dp oplossing verwachten
van anderen. Het vervoersprobleem om goederen, da
gelijkse gebruiksartikelen bijvoorbeeld, van elders te
transporteren, is te groot dan dat men het kan over
winnen met initiatief en goede wil alléén. Voor de op
bouw van de stad is bet al een verheugend feit. dat de
zo zwaar getroffen bevolking zich allerminst laat ver
lammen door de ruïnes die het momentele stadsbeeld
beheersen. En wij sluiten ons gaarne aan bi; de wens
van den grijzen Deken, waar deze zeide
„Wij zullen met Gods hulp een nog heerlijker Venraii
opbouwen, en zo God wil zal ook de kerk herrijzen.
Door lijden en tegenspoed gehard, door oorlogsstorm
en doodsorkaan geschud en geschokt maar niet gebro
ken, door onzegbaar leed en onbeschrijfelijke angsten
gereinigd en gelouterd, hebben wij leren bidden, hebben
wij de knie leren buigen.
God geve, dat al onze verliezen inderdaad winst
zullen blijken te zijn."
,.Wij zien de arbeid weer als onmisbaar voor de
stoffelijke welvaart niet alleen, maar ook
vooral voor de geestelijke instandhouding
en verheffing van onze nieuwe
maatschappij"
Met de vorming van een Raad van Advies hebben
wij in onze gemeente een stap in de richting van een
corporatieve opbouw gedaan. Het streven naar een
corporatieve inrichting van de maatschappij is reeds
zeer oud. Velen onder ons zien dit als een verschijnsel
van een of ander land. van Portugal speciaal, het land
van Salazar. anderen zien het als een stokpaardje van
een of andere groep of partij. Beide zienswijzen getuigen
getuigen van een gebrekkig inzicht in sociaal-econo
mische vraagstukken. Het streven naar corporatieve op
bouw is een algemeen streven, een reactie, die voort
komt uit de overtuiging, dat de doorvoering van de li
berale principen op sociaal-economisch gebied geleid
heeft tot een ontstellende wereldchaos, waaruit onze
nieuwe generatie zich moet trachten los te maken lot
iedere prijs. Dat velen daartoe het moment juist thans
aangebroken achten behoeft niet te bevreemden, daar
radicale hervorming op allerlei gebied dikwijls voort
komen uit revolutie of oorlog.
Wij staan inderdaad op de drempel van een nieuwe
tijd. welke niet alleen gekenmerkt zal worden door een
wijziging in de uitwendige verhoudingen en groeperin
gen, maar waarin de grondslagen onzer maatschappij
zelf zullen moeten worden herzien en gecorrigeerd, Ge
heel nieuwe inzichten omtrent de verhouding werkge-
Weekblad voor
Ven ra ij en Omstreken.
Voorheen illeij;ui1 ver
schenen in Noord
Limburg.
Zwijger
herrijzing/
