Venray, Museum 't Freulekeshuus en het Gemeentearchief Venray samenwerken. Bij de presentatie
van de website worden verschillende historische foto's van Castenray gebruikt. Wij hebben als
stichting met het maken van een eigen website bewust gewacht op Rooynet. Daar kunnen we in de
toekomst tal van interessante zaken uit Castenray voor iedereen toegankelijk maken. Uiteraard zal
het enige tijd vergen voordat de website op volle toeren draait, maar vervolgens zal het dan ook een
ontzettend uitgebreid informatiepunt en vraagbaak zijn, waar velen plezier aan zullen beleven.
De naam 'Castenray' - deel 2
Vorige week schreven we over de oorspronkelijke naam van ons dorp en over het feit dat men
meent dat de naam 'Castenray' slechts 200 jaar oud is.
We hebben diverse schrijfwijzen op allerlei oude kaarten gevonden, waaronder bv. Kastelray
(Tranchotkaart uit 1819). Maar ook op oudere kaarten, waarvan we kopieën in ons bezit hebben,
troffen we de naam Kasteray (1573), Castenraij (1598, 1599) en Casteray (1660, 1662) aan. Naar
zijn mening gevraagd, vond ook gemeentearchivaris Paul van Meegeren dit erg frappant. Ook hij
vond op oude kaarten dezelfde namen terug. Dit was hem nog niet eerder opgevallen, want ook hij
verkeerde in de mening dat het tweede lid -raij pas na 1798 gebruikt werd. Er schijnt een duidelijk
verschil te zitten tussen het gebruik van onze plaatsnaam in oude geschriften en op oude kaarten.
Oorspronkelijk is het dus waarschijnlijk geen -ray, -raai, -rode, of -raJe-naam, zoals enkele
gerenommeerde etymologen (kenners van woordherkomst) en toponymisten (kenners van
plaatsnamen) aannamen.
Aanvankelijk was het wellicht een -lo-naam, die pas door de metathesis (letteromzetting of
klankverspringing) van r-l tot l-r een -re-naam werd. Jos Habets maakt in zijn boek Geschiedenis
van het tegenwoordig bisdom Roermond etc. I (1875) op pag. 354 en 357 melding van de naam
Castelre in 1485 en 1553.
Later werd deze nieuwe uitgang gelijk gemaakt aan die van naburige -rode, -roy, -rade, -ray of -
raai-namen en ging men Kastenraai en Castenray schrijven. Wellicht is deze gelijkstelling de reden
voor het toenmalige gemeentebestuur geweest, om vanaf 1798 voortaan Kastenraai te schrijven.
In het dialect spreken we van Cassele jawel, met dubbele s volgens het Venrays Woordenboek
wat herinnert aan de oorspronkelijke vormen van onze plaatsnaam. Het laatste lid -le komt van -lo.
Gaan we even terug naar Castenray.
Deze -ray-namen komen we verschillende tegen. Het duidt op het rooien(roden) van bomen, van
ontbossing, ontginning (Venrode/Venray).
Het eerste lid Casten- zou van kast(e) [graanschuur], of castanea [kastanje] kunnen komen, ware
het niet dat het eerste lid oorspronkelijk Caster- was. Men zou kunnen denken dat dit caster- komt
van een Romeins fort, een castrum, of van een Romeinse legerplaats, een castra.
Eveneens zou het kunnen komen van een Middeleeuws kasteel, een castellum. Niet erg
waarschijnlijk, want we hebben hier (nog) geen resten van Romeinse gebouwen aangetroffen en
ook weten we niets van een kasteel, dat hier gestaan zou hebben. Totdat we bij onze archeologische
speurtochten heel duidelijk op resten van Romeinse of Middeleeuwse gebouwen stuiten, mogen we
de Romeinse of Middeleeuwse oorsprong, zoals beschreven, dus als zeer twijfelachtig bestempelen.
Ook bij plaatsen met vrijwel dezelfde naam zijn geen sporen van Romeinse nederzettingen
gevonden. Casterle bij Turnhout heette in 1186 nog Casterlo. Bij Hoogstraten ligt een Casterle en
Kasteren ten zuiden van Eindhoven heette in de 13c eeuw eveneens Casterlo. Hier zijn nergens
Romeinse sporen aangetroffen.
De Belgische archeoloog H. van de Weerd tekent hierbij dan ook het volgende aan: "Kaster, Kester,
Castre, ChastreEr wordt nog altijd veel te veel belang aan deze plaatsnamen gehecht, die men
met Romeinse versterkingen in betrekking wil stellen... Voorzichtigheid is hier geboden. De toestand
ziet er als volgt uit: (1) Dat sommige dezer plaatsnamen hun oorsprong aan een Romeinse vesting
te danken hebben is mogelijk, maar nog niet bewezen. (2) Alle Kaster enz.-namen gaan zeker niet
op een Romeinsche vesting terug. Dat is onder meer het geval met de Kaster- en Kesternamen van
de Kempenwaar geen sperforten gelegen hebben. (3) Wat de overige plaatsnamen van deze
soort betreft neme men een afwachtende houding aan totdat de opgravingen zekerheid
dienaangaande zullen gebracht hebben.
P.L.M. Tummers merkte het volgende op: Een Romeinse oorsprong achten wij daarom voor
Kastenraai zeer twijfelachtig (wordt vervolgd)
7
