Honderdvijfentwintig jaar Venrayse krant Venraysche Courant MAAS PEEL EN MAAS NIEUWS- ADVERTENTIEBLAD PEEL EN MAAS 125 jaar Peel en Maas Zondag 27 maart 2005 - Pagina 5 Zaterdag 27 Maart i Verseliijuoinl'- olln-n SSiitewInp. DELHOUCNE V 10 N It A.Y Vandaag, 27 maart, is het precies 125 jaar geleden dat er voor het eerst een Venrayse krant verscheen. De grondlegger van de 'Venrayse Courant', met de fraaie onder titel 'Weekblad voor Venray, Horst en omliggende gemeen ten' was de op 8 september 1849 te Sittard geboren Frans Emanuel Delhougne, die in juni 1879 een drukkerijboek binderij was begonnen in de Grotestraat (in een gedeelte van het pand Camps). Wat bewoog deze ondernemende Sittardenaar tot het uitgeven van een krant (verschijnend elke zaterdag) in de toen ruim 5400 inwoners tellende gemeente Venray? Zijn beweegredenen heeft hij uiteengezet in een redaction eel artikel in het eerste num mer van zijn blad. Hij zegt hierin van mening te zijn dat een Venrayse Courant voorziet in een „dringende en langgevoelde behoefte" en "nut tig werkzaam kan zijn voor Venray en omstreken". Met het oog op de volkswelvaart is het noodzakelijk, dat ook op het plat teland elke plaats van belang ten minste één plaatselijk blad heeft, want de landman, de handelaar, de industrieel en de ambachts man hebben informatie nodig over de markt- en beursbericht en. En ook de particulier is geïn teresseerd in nieuws uit eigen omgeving. Hij voegt hieraan toe dat Venray tot dusver „verstoken" was van het voorrecht van een Venrayse krant en zijn toevlucht moest nemen tot „vreemde bladen". Zijn beweegredenen roepen wel enige vragen op. Welke vreemde bladen las men in Venray, hoeveel mensen lazen een blad en wie waren dat? VREEMDE BLADEN Welke bladen werden in Venray gelezen? Uiteraard blijft dat gissen. Het ligt echter wel voor de hand dat het hierbij ging om het in 1863 opgerichte Venloosch Weekblad, de Maas- en Roerbode (opgericht in Roermond in 1856), de Limburger (opgericht 1866) en het Boxmeersch Weekblad, dat vanaf 1871 op de markt was. Waarschijnlijk hebben ook enke len (waaronder de kloosters) een abonnement gehad op de lan delijke katholieke bladen De Tijd (opgericht 1845) en de Maasbode (opgericht 1868). Hoeveel mensen lazen een krant? Ook dat is niet bekend. Het leven in de Venrayse dorps gemeenschappen, die nog gro tendeels op zelfvoorziening waren aangewezen, was zeer sober. Openbaar vervoer bestond er nog niet (de spoorlijn Venlo- Nijmegen zou eerst in 1883 in gebruik genomen worden en de paardentram pas in 1909). Voor vervoer was men nog aangewezen op een boerenwa gen, maar meestal op de eigen benen. De landbouwmethoden werden nog van vader op zoon overgedragen en dit gold ook De kop van het eerste num mer van de Venraysche Courantuitgegeven door Frans Delhounge. voor het huishouden, waarvan de kennis door grootmoeder en moeder werd overgedragen op de dochter (landbouw- en huishoudonderwijs werden in Venray voor het eerst gegeven in 1922, respectievelijk 1920). Van een verenigingsleven was nog nauwelijks sprake (alleen de in I860 opgerichte harmonie Euterpe en enkele landbouwcasi- no's). Verder waren ook de geestelijke beperktheid ongeveer 25 procent van de bevolking was nog analfabeet (de leerplichtwet kwam pas in 1900 tot stand) en de slechte economische situatie er oorzaken van, dat er weinig behoefte en mogelijkheid was om door mid del van een krant kennis te nemen van wat er zich in de wereld (die zo onbekend en zo ver weg was) afspeelde. Het aantal gezinnen dat op een krant geabonneerd was (het totaal aantal gezinnen in de gemeente Venray bedroeg in de periode 1850 tot 1880 ongeveer 750 tot 800), zal naar alle waarschijnlijkheid niet meer dan vijftig tot zestig hebben bedra gen. Een enkele uitzondering daargelaten, was het lezen van een krant slechts weggelegd voor de dorpsnotabelen. De vele anderen hadden geen behoefte aan een krant of konden zich deze 'luxe' niet veroorloven. DORPSOMROEPER Toch betekende het ontbreken van een krant niet dat men geheel onkundig bleef van het plaatselijk nieuws. Op tradi tionele wijze kwam het laatste nieuws iedereen - hetzij vroeg, hetzij laat - toch wel ter ore. Gemeentelijke bekendmakingen en voorschriften werden, als zondags de kerkdienst wat afgelopen, vanaf de trap voor het raadhuis omgeroepen door de dorpsomroeper. De 'gemeen tepraat' die men nu in Peel en Maas kan lezen, werd toen door hem wereldkundig gemaakt. Het „zegt het voort, zegt het voort" was een bekende kreet. Ook de notariële bekendmakin gen werden door hem in de Van der Marck vond Maas en Peel een betere titel dan de Venraysche Courant en trachtte ook in Horst voet aan de grond te krijgen. openbaarheid gebracht. Veel van het dorpsnieuws kwam men ook aan de weet bij de zondagse kerk gang, op de markt, bij de dorps- mensen en bij het bezoek aan de herberg (de Zwaan, de Gouden Leeuw en de vele andere). Aangenomen mag worden dat de betere herbergen ook geabon neerd waren op een nieuwsblad. Ten slotte waren ook de post bode (die in die tijd overigens maar zelden op pad was) en de buurlui een bron van informatie. Tot zover de situatie vóór 27 maart 1880, de dag waarop Delhougne in het nieuws kwam met het eerste nummer van de 'Venraysche Courant'. VIER PAGINA'S Ze bestond uit vier pagina's - een omvang die gehandhaafd zou blijven tot het eind der twintiger jaren - en de abonnementsprijs bedroeg 50 cent per kwartaal. Per post toegezonden door het 'gehele Rijk' was de prijs 65 cent. Uiteraard zal het verschijnen van een Venrayse krant wel geleid hebben tot een groter aan tal krantenlezers, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de oplage van de krant in de eerste jaren van haar bestaan, ook al droeg ze de wijdse ondertitel 'Weekblad voor Venray, Horst en omliggende gemeenten' een getal van 250 te boven zal zijn gegaan. OPVOLGING Voor Delhougne was geen lang leven als uitgever weggelegd. Op jeugdige leeftijd overleed hij in Venray op 26 februari 1881. Na zijn dood werd de uitgave van de krant voortgezet door zijn broer Nicolaas. Hij kon in Venray echter niet wennen. Venray was te klein voor hem. Dat was ook Jl Johannes van der Marck die van 1881 tot 1887 uitgever was en de Venraysche Courant omdoopte tot Maas en Peel. niet verwonderlijk, omdat hij voordien een aantal jaren in Parijs werkzaam was geweest. In de herfst van 1881 deed hij daarom de zaak over aan Johannes van der Marck, die op 5 april 1858 was geboren in Grave. Hij nam de bedrijfsinventaris over en vestigde zich in de Patersstraat, in een achterbouw van het pand Slits (voorheen schoenhandel Rooyakkers, thans foto Rini v.d. Leur). Van der Marck beperkt zich echter niet alleen tot de uitvind ing van Gutenberg, maar dreef in zijn winkeltje ook handel in par fum, zeep en sigaren. MAAS EN PEEL Hij koos onmiddellijk een andere naam voor de krant. Voortaan zou ze niet meer de naam 'Venraysche Courant' dra gen, maar 'Maas en Peel', met als ondertitel 'Weekblad voor Venray, Horst en omstreken'. Deze gedaantewisseling bracht hem echter niet het gewenste 1888. Waarschijnlijk is, dat hij zijn opvolger (die zich dus in het zelfde pand vestigde) nog gedurende een half jaar heeft ingewijd in de geheimen van het drukkersvak. FAMILIE VAN DEN MUNCKHOF Willem van den Munckhof werd geboren in Venray op 27 maart 1850 als zoon van Hendrik Tilman van den Munckhof en Josina Bijstervelds. De familie Van den Munckhof - die oor- ZATEBD.VO 5» FKIIItUAItt ITO!TWAAtmF. JaaRGA.VO 'wiMad voet YEKSAY, HOEST en omtnko. Dele Courant federes Zatcrdut. Vanaf 23 maart 1889 heette Maas en Peel voortaan Peel en Maas. commerciële succes. Daarom deed hij op 1 oktober 1887 zijn bedrijf weer over aan Willem van den Munckhof. Uit een op 17 september 1887 opge maakte onderhandse akte valt op te maken dat Willem van den Munckhof de gehele drukkerij inventaris en de winkelopstand van Van der Marck kocht voor 1800 gulden, te voldoen in twee gelijke termijnen. De eerste ter mijn diende op 30 september 1887 te zijn betaald en de tweede op 1 november van dat jaar. Van der Marck, die, zo blijkt uit het gemeenteverslag van 1881 en 1886, zijn bedrijf had proberen in stand te houden met drie werknemers en twee hand persen, verliet Venray op 5 mei Willem van den Munckhof die in 1887 Johannes van der Marck opvolgde als uitgever. spronkelijk afkomstig was uit Horst - had zich rond 1770 geves tigd op 'de Kruisen' in Venray, waar zij het boerenbedrijf annex smidsvak uitoefende. De boerder ij met smederij was gelegen aan de rechterkant van de St. Antoniusstraat. Ook een schuin daartegenover gelegen boerderij (dus aan de linkerkant van de St. Antoniusstraat, aan de achterzijde van de Franciscanerpoort) was eigendom van de familie. Willem, die kennelijk niet veel interesse had in het harde smidsvak, ging dus zijn geluk beproeven als krantenuitgever. Ook begon hij tegelijkertijd een kantoorboekhandel. PEEL EN MAAS Met ingang van het nummer van 23 maart 1889 werd de naam van de krant omgezet van Maas en Peel in Peel en Maas. De reden

Peel en Maas | 2005 | | pagina 5