"Ik dacht dat in de oorlog alleen vreselijke dingen gebeurden" Overloon zestig jaar bevrijd Stichting zoekt restanten uit verwoeste kerk Expositie 'Kelderleven1 SNS steunt Werkgroep Herdenking Deportaties razzia Dubbellezing over razzia's Bevrijdings intocht Engelse veteranen Herdenking Merselo - Pagin PEEL EN MAAS Donderdag 14 oktober 2004 - Pagina Bij de strijd om de bevrijding an Venray en omgeving -60 jaar geleden- hebben duizenden men sen beschutting gezocht in de kel- ders van Sint Servaas en Sint Anna. In een deel van de kelders op het Servaasterrein wordt daar om een expositie gehouden ter nagedachtenis aan deze moeilijke I en bijzondere tijd. Op uiteenlo- I pende manieren zal het verblijf in I de kelders ijn beeld gebracht wor- den: met foto's, filmbeelden en I voorwerpen uit die tijd. De nadruk ligt echter vooral op de omgeving zelf: de kelders van Servaas, waar ruim 4000 mensen in zeer moeilijke omstandigheden verbleven. Daarnaast wordt aan dacht besteed aan de situatie op St. Anna, dat zwaar onder vuur gelegen heeft. De expositie 'Kelderlevenis te vinden onder de Kapel op het ter rein van het vincent van Gogh Instituut, locatie Stationsweg. De expositie wordt op zaterdag 16 oktober officieel geopend en is voor publiek open op: zaterdag 16 oktober van 13.00 tot 17.00 uur; zondag 17 oktober van 11.00 tot 17.00 uur; dinsdag 19 oktober van 14.00 tot 17.00 uur; woens dag 20 oktober van 10.00 tot 13 00 uur en donderdag 21 okto ber van 14.00 tot 17.00 uur. Bij gelegenheid van deze expositie wordt een boekje uitgegeven met daarin een overzicht van de gebeurtenissen in en rond de kel ders, in september en oktober 1944. Dit chronologisch overzicht is samengesteld uit vrijwel letter lijke citaten uit uiteenlopende bronnen, voor het grootste deel afkomstig uit de archieven van het Museum van het Vincent van Gogh Instituut in Venray. De SNS-bank, die onlangs haar nieuwe kantoor aan de Langeweg in Venray opende, heeft de 60- jarige herdenking van de razzia's en deportaties in oktober en november 1944 aangegrepen, om financiële steun te verlenen aan het herdenkingsproject. In Noord- en Midden-Limburg worden in 45 dorpen plaquettes onthuld ter herinnering aan het feit dat in die betreffende plaatsen in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog in totaal ruim 3000 jongens en mannen op brute wijze werden opgepakt, om dwangarbeid in nazi-Duitsland te verrichten. Ook de gemeente Venray maakt deel uit van dit regionale herdenkingsproject. Een op initiatief van het Lokaal Historisch Platform Venray inge stelde werkgroep heeft zich maandenlang bezig gehouden met de oprichting van herden kingsmonumentjes in de zes getroffen dorpen in onze gemeen te. Dit betreft de dorpen Castenray, Heide, Leunen, Oirlo, Oostrum en Veulen. Ter gedeeltelijke bekostiging van het project overhandigde directeur Ronald Mulders van de SNS-bank een cheque van maar liefst 1100,- aan Jan Strijbos, de voorzitter van de gemeentelijke werkgroep. Dit gebeurde afgelo pen zaterdag in Veulen tijdens de onthullingsceremonie van het herdenkingsmonument in dit Venrayse kerkdorp De heer Mulders refereerde daarbij aan de maatschappelijke verantwoorde lijkheid die banken volgens hem dragen. De persoonlijke verhalen van verschillende gedeporteerden en het enthousiasme waarmee de leden van de werkgroep het her denkingsproject gestalte gaven, hadden hem diep getroffen. Hij was blij met deze cheque een bij drage te kunnen leveren aan een blijvende herinnering voor de vele gedeporteerden, wier gruwe lijke belevenissen en ontberingen na de oorlog volledig waren weg gedrukt. In zijn dankwoord wees Jan Strijbos erop, dat hij blij was dat de SNS-bank zo begaan was met het lot van de ruim 170 gedepor teerden en hun familie en niet uit puur zakelijke overwegingen tot deze financiële steunverlening was gekomen. Waar anderen het heel duidelijk hadden laten afwe ten, had de SNS-bank blijk gege ven oog te hebben voor het maat schappelijke belang van het her denkingsproject. "Een bank die bij de tijd is. door een actueel gebeu ren als 60 Jaar Bevrijding en 60 Jaar Deportatie aan te grijpen om steun te verlenen, daarbij histori sche achtergronden niet uit het oog verliezend", aldus de voorzit ter van de werkgroep. "De her denkingsmonumentjes vormen een blijvende herinnering aan een vergeten, lokale oorlogsepisode. Een genoegdoening en eerherstel voor de groep dwangarbeiders en hun familieleden." Tevens maakte Jan Strijbos van de gelegenheid gebruik, om dank te zeggen aan het Lokaal Historisch Platform Venray, dat dit herdenkingsproject niet alleen financieel maar ook met mens kracht in de personen van Twan van Els en Eduard Messemaeckers ondersteund had. Verder bedank te hij Steenhandel Kusters uit Heide voor het gratis beschikbaar stellen van de materialen voor de zuiltjes, de firma Van Rattingen die financieel steun verleende en niet in het minst de leden van de werkgroep voor hun grote inzet. Komend weekeinde bezoekt een groep veteranen van het South Lancastershire regiment Overloon en Venray. Het bezoek aan Venray zal op zaterdag 16 oktober plaatsvinden. Daarbij zul len de veteranen met ongeveer vijftien oude militaire voertuigen door Venray gereden worden. Organisator Jac van Sinten is van mening dat het een echte bevrij dingsintocht moet worden. Leerlingen basisschool krijgen verslag over WOII (door Kelly Kuenen) In groep 8 van basisschool St. Josef kwamen Len Welbers en Teng Hofmans vertellen over hun belevenissen in de oorlog. Ze vertelden onder andere over de Duitse solda ten, de geallieerden en het onderduiken. Het doel van de activiteit is kinderen duidelijk maken dat vrede niet vanzelf sprekend is, maar dat je er voor moet samenwerken. Dit alles in het teken van de 60e herdenking van de slag om Overloon. Aan het begin van de ochtend zitten de zevenentwintig leerlin gen van groep 8a vol spanning te wachten op dat wat komen gaat. Ze hebben zich goed voorbereid en een lijst met vragen gemaakt die ze aan de sprekers willen stel len, Op het moment dat Lcn Welbers en Teng Hofmans de klas binnenkomen en hun plaats inne men, gaat het gesprek direct van start. Allereerst wil de klas weten hoe het was om ondergedoken te zitten. "Het viel niet mee, maar je leerde er mee leven", aldus Hofmans. Ze vertellen voluit. Welbers: "Je hielp de boer met de hippen voeren en de aardappels schillen Vervolgens komen van uit de klas nog verscheidene vra gen voorbij. Ook weet het tweetal nog enkele interessante nieuwtjes vertellen. Hofmans: "In Overloon stond een molen, waar in je kon zien wanneer er gevaar dreigde. Stonden de wieken van de molen in een kruis, dan was er iets aan de hand." Gelukkig heeft hij ook nog vrolijke dingen te ver tellen; "We hebben nog wel eens flink gelachen!" Duidelijk geïnte resseerd volgen de leerlingen de verhalen die hen meevoeren naar het verleden. De verhalen leveren bij vooral veel verbaasde gezich ten en verraste reacties op. Aan het eind van de toespraak blijkt dat de mannen nog enkele objec ten uit de oorlog hebben meege nomen. Zo tonen ze onder andere een stamkaart, kaarten voor de voedselvoorziening en een affiche met daarop een oproep aan de bevolking. De leerlingen zijn opvallend nieuwsgierig en op het moment dat de voorwerpen door de klas gaan wordt er bijna om gevochten. Wanneer er aan het eind nog wat tijd over is om extra vragen te stellen, reageert het overgrote deel van de klas terug houdend. Na een poosje gaan er hier en daar wat vingers de lucht in en even later staan verscheide ne kinderen te springen om een vraag te mogen stellen. Alle gestelde vragen worden uitge breid beantwoord. Wanneer Hofmans en Welbers na een tijd het klaslokaal verlaten, blijven de leerlingen beduusd achter. Het lijkt er op dat het verhaal een diepe indruk heeft gemaakt. De klas is het er over eens dat de toe spraak 'ontzettend leuk' was. Op de vraag wat ze er van geleerd hebben zijn de reacties positief. Esmee: "Ik heb er erg veel van geleerd. Van de molen bijvoor beeld, dat wist ik helemaal niet." Carla:Het was heel interessant. Ik dacht dat er in de oorlog alleen vreselijke dingen gebeurd waren." Sarah: "Ik wist niet dat de mensen •ook leuke dingen meemaakten." De kinderen zijn duidelijk aan het denken gezet, het doel van de activiteit lijkt bereikt. De toe spraak is een onderdeel van de jaarlijkse projectweken, die op vrijdag 15 oktober ten einde lopen. Aan het eind van deze weken hebben alle klassen een bezoek aan het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum gebracht en heeft de bovenbouw samen met de onderbouw werkstukken gemaakt, die t/m zondag 17 okto ber in de kerk worden tentoonge steld. Tijdens de herdenking in het dorp organiseert de Stichting Slag om Overloon verschillende activiteiten. Deze officiële her denking loopt van 14 t/m 17 okto ber. Tal van activiteiten rondom verjaardag Vandaag is het precies 60 jaar geleden dat Overloon door de 3e Britse infanterie werd bevrijd. Bij gelegenheid van deze dag zijn in Overloon tal van activiteiten georgani seerd door de stichting Herdenking Slag om Overloon, bijgestaan door de Vrienden van het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum en de stichting Nationaal Oorlogs- en verzetsmuseum. Bij die activiteiten zullen ook 43 Engels bevrijders aanwezig zijn. Het is niet verwonderlijk dat het in deze periode drukker is dan anders in het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum "Er zijn dit jaar opvallend meer buitenlandse gasten, vooral Amerikanen en Engelsen" laat directeur Stef Temming weten. Het museum kent ook een toenemende belang stelling van Duitse gasten. Temming constateert dat bij onze oosterburen op de periode onder Hitier niet langer meer een taboe rust. "We krijgen zelfs Duitse offi cieren in opleiding. Het is dan met name opvallend dat veel van hen hier pas voor het eerst gecon fronteerd worden met de holo caust uit die tijd". Dat de bevrijding van Overloon dit jaar groots aangepakt wordt heeft diverse oorzaken. De stich ting Herdenking Slag om Overloon herdenkt een keer in de vijf jaar de bevrijding. Daarbij worden altijd Britse oorlogsvete ranen uitgenodigd. Omdat de stichting Vrienden van het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum dit jaar 15 jaar bestaat, en er onder die Vrienden een zekere vergrijzing aan het ontstaan is, willen ook zij deze gelegenheid grootser aanpakken om eenieder te laten zien wat hier zestig jaar geleden is voorgeval len. Thans trekt het museum jaar lijks ruim 90.000 mensen PROGRAMMA Gisteren, woensdag, zijn de Het zijn drukke dagen voor directeur Stef Temming van het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum. Vorige week ontving hij Aloys Weyenberg, die in 1944 bij Overloon gevangen werd genomen door de Engelsen. Engelse gasten in Overloon aange komen. Zij logeren overigens in hotel Asteria te Venray. De Engelse bevrijders krijgen in de regio een breed programma aan geboden. Naast diverse officiële plichtplegingen zullen zij ook diverse begraafplaatsen in de regio bezoeken. Ook zullen ze een bezoek brengen aan het Reichswald. Vanavond wordt bij het muse um stilgestaan bij het feit dat zestig jaar geleden ook een groep mensen uit Overloon het initiatief nam tot de oprichting van het oorlogsmuseum, als waarschu wing en als een blijvende aan klacht tegen onderdrukking, ver volging en oorlogsgeweld. "Vervolgens zal er een fakkelop tocht plaatsvinden door het park naar het museumcafé. Daar zal aan Teng Hofmans het eerste exemplaar worden overhandigd van het boek "Overloon, Bezet - Bevochten - Bevrijd". In dat boek zijn zestig locaties in Overloon te zien zoals die er nu bijliggen en zoals die plekken er zestig jaar geleden uitzagen. Het boek is een initiatief van de stichting Herdenking Slag om Overloon met de Vereniging Oude Schoenendoos". Vrijdag 15 oktober zullen de Britse Oorlogsveteranen in het gemeenschapshuis te Overloon ontvangen door het gemeentebe stuur. Diezelfde avond vind in het gemeenschapshuis een bevrij dingsconcert plaats, verzorgd door Fanfare Vriendenkring en de zangvereniging Logeko. De Britse Oorlogsveteranen worden op zaterdag 16 oktober door de organisatie "Vrienden van het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum" in het museum ontvangen, 's Middags zullen de veteranen een bezoek brengen aan Venray (zie elders in dit blad). Overdag is er voor de liefheb bers een krijgshistorische dag in de aula van het Oorlogsmuseum (hiervoor moet men zich inschrij ven). Dr. Klinkert en Schultert van het Klingendael Instituut zul len de militair historische kant van de Slag om Overloon en Venray tegen het licht houden. Deelnemers van deze bijeenkomst zullen gezamenlijk met de oud strijders lunchen. Na een lunch zal een battle-field tour worden gemaakt. Hierbij worden de oude strijdgronden rondom Overloon bezocht. Deelnemers van de krijgshistorische dag kunnen ook kiezen voor een rondleiding in het museum door directeur Temming. Die avond is er om 20.00 uur is er in het gemeen schapshuis van Overloon een "Social Evening", waarbij eenieder de gelegenheid heeft de Britse Oorlogsveteranen te ontmoeten. Ook zal die avond een van de laat ste nog in leven zijnde Duitse oor logsveteraan, Aloys Weyenberg uit Weeze, aanwezig zijn. Die avond is er een speciaal optrede van Theo Diepenbrock, die mi zijn repertoire, nummers uit c veertiger jaren, niet alleen c Engelse veteranen maar ook t van Nederlanders een geslaagc avond zal bezorgen. Op zondag is er om 10.00 ut met medewerking van het S Theobaldusgilde, in de S Theobalduskerk een herdenking dienst. Daarbij zijn o.a. de Duits Engelse en Amerikaanse ambass deur aanwezig. Aansluitend zal i een stille tocht worden gehoudt naar het Britse oorlogskerkhi aan de Vierlingsbeekseweg. O j dit kerkhof worden bloemen t kransen gelegd. Na afloop vs deze herdenkingsbijeenkom wordt afscheid genomen van c Britse veteranen. OPEN DA Het Nationaal Oorlogs- t Verzetsmuseum houdt op zond; een open dag. "Iedereen mag d dag gratis het museum in" aldt Stef Temming. Zo zal in de au "De Vergeten Slag" wordt gedraaid. Verder zijn er "Dagelijl Leven Vertellingen". Binnen et speciaal decor, ingericht als et huiskamer uit die periode, incl sief onderduikruimte, wordt verhalen verteld die te makt hebben met aspecten zoa schaarste van goederen, bedn gende situaties etc." Verder ku nen kinderen die dag deelnemt aan oud-Hollandse spelen zoa hoepelen en bliklopen. "Al bezoekers krijgen bovendien et consumptiebon. In het museui café kunnen zij dan iets nuttigt onder de muzikale klanken v; Big Band Flavour, die tal van nui mers uit de veertiger jaren tt gehore zullen brengen." De bevrijdingsfeesten Overloon zullen op vrijdag oktober worden afgesloten m 1 een bridgedrive, georganisee door de Vrienden van het mus um. Gestreden zal worden om 1 museumtrophee. Bij een geslaa 1 de drive zal deze activiteit jaarlij 1 terugkeren. De Stichting Altaar- en kunstverwerving Sint Petrus' Banden Kerk en de Stichting Behoud en Restauratie van Beeldenschat Petrus' Banden Kerk Venray spannen zich al jaren in om de beelden en altaren uit de Grote Kerk te conserveren en te restaure ren. Een belangrijke taak is onder meer om alles wat in de Tweede Wereldoorlog vernield is, zo veel mogelijk in de oude staat te her stellen. De ouderen onder ons zul len zich nog de naam van Piet van Dongen herinneren, die veel Venrayse beelden mooi gerestau reerd heeft. Uit vele brokstukken in het puin gevonden, reconstru eerde hij weer zo goed mogelijk de kunst schatten. Er is echter ook veel verloren gegaan, wat jammer genoeg nu voor eeuwig kwijt is. "Maar er zijn ook zaken die die de afgelopen jaren toch weer vrij onverwacht boven water komen" laat Jan Poels namens beide stichtingen weten. Als voorbeelden noemde hij een altaar data in de grond was begra ven, een grafzerk dat ergens ach teloos stond of zaken die op de zolder van de kerk in een hoekje was weg gestopt. "Ook hebben wij het gevoelen dat op ander plekken in Venray nog restanten liggen van de Grote Kerk, die direct na de bevrijding daar gevonden zijn en nu ergens op een donker plekje verloren dreigen te gaan. Het kunnen spul len zijn, die toentertijd enkel en alleen meegenomen zijn, om te voorkomen dat het bij het puinaf- val terecht zou komen en die daarna ergens zijn blijven liggen. Onze oproep nu is om te probe ren deze spullen weer boven water te krijgen, zodat alle bur gers van Venray er plezier aan kunnen hebben. Wij kunnen dan eventueel proberen deze resten te herstellen. Het kan ook zijn dat verschillende zwaar beschadigde zaken op zich ogenschijnlijk geen enkele waarde meer hebben, maar in combinatie met andere terug gevonden brokstukken een reconstructie of renovatie moge lijk maken." Poels kan zich indenken dat niet iedereen staat te trappelen van ongeduld om kenbaar te maken dat men nog dergelijke bij zondere spullen thuis heeft lig gen. "Men is er ondertussen aan gehecht en wil er niet graag afstand van doen. Daarnaa speelt wellicht mee dat we ons van bewust zijn dat deze zak< vroeger toebehoorden aan Grote Kerk en misschien wet< we ook dat de persoon, waar v het van gekregen hebben, h vroeger ergens van mee genom» heeft zonder dat expliciet te vi gen. Het is echter niet on: bedoeling om deze spullen op eisen of om het rechtmatij eigendom te betwisten. Vi hopen enkel te bereiken dat de: spullen uit de vergetelheid kom« en weer toegankelijk wordt voor ons allen." Mochten mensen toch twijft of argwaan hebben dan kan m< contact opnemen met een van door de stichtingen aangezoch vertrouwenspersonen, te wet< notaris Mathijsen en Dekt Smeets, die bereid zijn om ond volstrekte geheimhouding met de mogelijkheden te bespreke Zou het een en ander er toe li den dat men de attributen bruikleen wil geven dan willen t stichtingen de juridische kostt voor hun rekening nemen om et zakelijke, juridisch waterdich j bruikleenovereenkomst te con: De Geschied- en Oudheid kundige Kring Venray e.o. houdt een dubbellezing op maandag 18 oktober in zaal Het Trefpunt, in verpleeghuis Beukenrode, Beukenlaan 1, Venray. Aanvang 19.30 uur. De lezingen worden verzorgd door de heren Sonnemans en Eibers met als onderwerp Razzia's en Deportaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. De heer Eibers werd als Kweekschoolstudent vanuit Groeningen naar Maashees geëva cueerd en van daar naar Swolgen. Bij een razzia werd hij opgepakt maar uiteindelijk niet gedepor teerd omdat hij wist te ontsnap pen. Hij kan als ooggetuige spre ken over razzia's en deportaties. De heer Sonnemans past zijn lezing aan aan het verhaal van de heer Eibers. Uiteraard spreekt hij ook over de herdenkingen die de Stichting Deportatie samen met een aantal lokale werkgroepen in Noord-Limburg organiseert. Verder schenkt hii aandacht ara het boekje met dwangarbeiders- liederen dat de stichting in dat kader uitbrengt. Daarnaast wil hij de deportaties van het najaar 1944 kort relateren aan de Duitse problemen om hun oorlogsindus trie draaiende te houden. De heer Eibers werd geboren in 1927 en was 19 jaar toen de evacuaties en deportaties begonnen. Inmiddels is hij gepensioneerd leraar van de Mavo. Dr. Gerard Sonnemans schrijft kinder- en jeugdboeken en ver vaardigt cultureel-educatief mate riaal. Daarnaast is hij professio neel en als vrijwilliger betrokken bij diverse organisaties van men sen die terugblikken op de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook verricht hij freelance werkzaamheden voor het museum in Overloon, is bestuurslid van de Stichting Deportatie en ambtelijk secretaris van de vereniging Voormalig Verzet Limburg. Zoals gebruike lijk is de lezing ook voor belang stellende niet-leden gratis toegan kelijk. Op zaterdag 16 oktober het precies 60 jaar geleden d Merselo door Engelse milita ren werd bevrijd van de Duin bezetter. Oktober 1944, het al lang geleden, maar de oud ren zullen deze tijd nooit ve geten. Het geweld van c terugtrekkende bezetter en c oprukkende bevrijders hee ook in Merselo zijn tol geëist De Dorpsraad Merselo wil de; historische dag niet onopgemer voorbij te laten gaan. Met nan op initiatief van de werkgroep oktober 1944, zal zaterdag 1 j' oktober om 17.30 uur een euch i ristieviering worden opgedragt met een speciale intentie voor t Ij tien Merselose slachtoffers van I Tweede Wereldoorlog. Na de Hoogmis zal bij de mok een bijeenkomst plaatsvinde waarbij een herdenkingsplaquet onthuld zal worden. Merselo w op deze manier de 60e bevr dingsdag sober, maar op et waardige manier herdenken t vieren, en voor de slachtoffe een permanente gedenkplaats ti stand brengen. "Zestig jaar geleden viel er in Venray weinig te vieren omdat de meeste mensen destijds in kelders zaten en de schade aan Venray enorm was. Nu, zestig jaar later is het waarschijnlijk de laatste kans dat we de bevrijders van destijds nog een hulde kunnen brengen". Het gezelschap vertrekt om 13-30 uur vanaf het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon. Bij het oorlogsmonu ment aan de Loobeek zal stilge staan worden bij de slachtoffers van de slag om Venray en Overloon. Rond 14.00 uur arri veert de kolonne bij de Noordsingel waar de "McLaren Pipe Band" it Venlo zich zal aan sluiten. De route die de kolonne maakt is via de St. Jozefweg en de Langeweg naar de SNS Bank. Daar staat historisch oorlogsmaterieel, waaronder een rupsvoertuig met luchtdoelgeschut) opgesteld, beschikbaar gesteld door het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon. Rond 14.20 uur vertrekt het gezel schap via de Langeweg, Paterslaan, Henseniusstraat en Henseniusplein naar het Schouwburgplein. In de schouw burg worden de veteranen ont vangen met een kop koffie. Het Venrays Mannenkoor zal een korte serenade brengen. De histo rische voertuigen zijn dan op het Schouwburgplein te bewonde ren. Vervolgens zal rond 15.20 uur een bezoek worden gebracht aan 't Freulekeshuus waar de tentoon stelling "Venray 60 jaar bevrijd" te zien is. Daar zullen de bevrijders door Sinvid Video de film "De Vergeten Slag" aangeboden krij gen op DVD. Tenslotte zal de kolonne zich naar het Vincent van Gogh Instituut begeven om de expositie "Het kelderleven in oorlogstijd" te bezichtigen. Die route loopt via de Eindstraat, St. Jozefweg, Noordsingel, Gasstraat, Raadhuis straat en de Stationsweg. Het pro gramma duurt tot 17 00 uur waar na de Engelse veteranen zich weer naar Overloon begeven.

Peel en Maas | 2004 | | pagina 9