xpositie over ili Marleen Jan 'Ingen Engel' tot 'In het Upke' Avond vierdaagse Manders Diefstal uit bedrijf Gewond Winkeldief 'T VEWROJS LAEVE GETAEKEND Uitslag prijsvraag open dag 75 jaar Versleijen Oirlo oagj en maas Donderdag 2 mei 2002 - Pagina 11 n&W ff-:k War net i asHhvnriev 1 Hanna ScAty ijvtHa itie In het oorlogsmuseum zijn unieke stukken te zien iet Nationaal Oorlogs- en imuseum in Overloon is vorige week de fraai {egeven expositie Lili n te bezichtingen. Lili !n geeft op ontroerende inzicht in het ontstaan, irspreiding en tenslotte ■ldsucces van het sim- I liedje Lili Marleen, in geschreven door Hans ■zegt Lcip over de expositie: is jong en verliefd op twee tegelijk, Lili. een groente- jpstertje en .Marleen, de er van een arts, Op de van de 4e april 1915 stond wacht, toen ze beiden langs: en om me gedag te zeggen, ik de volgende dag naar AD int zou gaan. Angst voor de mst aan het front zette me een gedichtje te schrijven Af'Jde twee meisjes en dat werd irleen. Ik was bang dat ik ze meer terug zou zien." Het ele kladpapiertje waarop de van deze hit werd geschre- het begin van de expositie. =eoi§r vindt men er films, •kbladen dagboeken, inter- heij actieve interviews, kledingstuk ken, foto's, boeken, posters, snuisterijen, radioapparatuur, grammofoonplaten en een muziekbar, waar de bezoeker ver schillende versies van het lied kan oproepen en hoe dit liedje geschiedenis schreef. Het simpele melodietje 'the tune you can play with one hand', veroverde de wereld toen in 1941 Radio Belgra do door de Duitsers werd gebruikt voor propaganda-uitzen- dingen naar het bezette Noord- Afrika. Een vast groetenprogram- ma eindigde elke avond om 21.57 uur met Lili Marleen, het schatje van elke soldaat'. De Duitse uit zendingen werden door de Brit ten opgevangen en ook zij ont dekten Lili Marleen. De Duitstalige versie, beroemd gemaakt door Laic Andersen werd vertaald in het Engels, omdat de legerleiding niet wilde dat solda ten het lied van cle vijand zongen. Vera Lynn, maar vooral Mariene Dietrich maakten het tot een wereldhit. De Amerikanen onder scheidden Dietrich met de Medal of Freedom, eveneens in de expo sitie te zien, net als het Legion d Honneur, die zij van de Fransen ontving. Vele films werden er gemaakt rond Lili Marleen. Tij dens de oorlog verscheen een Britse propagandafilm, waarin de gevluchte Duitse zangeres Lucie Mannheim een bittere versie van Lili Marleen vertolkte. Deze indrukwekkende film staat in het hart van de tetoonstelling. De bekendste naoorlogse versie is die van Reiner Werner Fassbinder met Ilanna Schygulla. Daarin is ze tastbaar aanwezig in filmfragmen ten, maar ook met affiches en de ontwerpen voor de kleding die Schygulla droeg. Naast de ontwer pen zijn ook de jurken zelf te bewonderen op de 'showstair', waar ook avondkleding van Marie ne Dietrich en Lale Andersen is geëxposeerd. Bijzonder is de aan wezigheid van het bronzen stand beeld, dat in het centrum van de stad Munster voor Lili Marleen is opgericht. Een speciale gemeenteraadsbij eenkomst verleende toestemming het beeld voor deze expositie naar Nederland uit te lenen. 140 Bruikleengevers uit de hele wereld verleenden medewerking aan deze sfeervolle expositie die tot 31 december te bewonderen is. Over vijf weken begint de jaar lijkse Avondvierdaagse. De afstan den zijn 3, 5, 10 en 15 km per dag. Het inschrijfgeld is vier euro. Wilt u één dag wandelen, dan betaalt u twee euro. Alle deelne mers ontvangen elke dag op de rustplaats een traktatie. Boven dien ontvangen alle deelnemers een herinneringsmedaille. Iedereen kan deelnemen, jong en oud, groot en klein, alleen of met z'n tweeën, met een klein groepje of met een grote groep, De start en finish zijn dit jaar weer op het Schouwburgplein. Op zondag 9 juni doen alle deelnemers mee aan het défilé door het centrum van Venray. Dit défilé wordt opgeluisterd door een tiental muziekkorpsen uit Venray en omgeving. De start is om 16.45 uur. Wilt u deelnemen met een school of een vereniging dan nodigen zij u van harte uit voor een informatiebijeenkomst in de kantine van sporthal De Wetteling op dinsdag 14 mei om 20.00 uur. Voor meer informatie kunt u terecht bij: Stichting Avondvier daagse Venray. telefoon 06- 10202006 of mevr. G. v. Ham-Fre- derix, Kerkpad 1 Venray, telefoon 583765. Staatssecretaris Ybema van Eco nomische Zaken heeft metaalbe drijf Holmatro industrial rescue equipment (Raamsdonksveer) de Metaalunie International Business Award uitgereikt. Holmatro ont ving deze prijs bij de Metaalunie in Nieuwegein. Aan deze prijs is een geldbedrag van 5000 euro verbonden. De jury kende de Award aan Holmatro toe voor de structurele bewerking van buiten landse markten en de snelle groei van het bedrijf op de wereldmarkt ondanks zware concurrentie. De jury nam ook in haar oordeel de pragmatische aanpak mee en legde tevens de nadruk op pro ductvernieuwing. •De vier overige genomineerden voor de Metaalunie International Business Award waren Leenstra Machine- en Staalbouw in Drach ten, Eijkelkamp Agrisearch Equip ment in Giesbeek, Manders Indus tries in Merselo en Menzing Industriële Toelevering in Haaks bergen. Bij een inbraak in een bedrijf aan het Keizersveld hebben onbe kenden zondagavond diverse computers met randapparatuur weggenomen. De waarde ervan is (nog) niet bekend. Om in het bedrijfspand te kunnen komen werd een ruit vernield, waarna de sleutel die op het slot van het raam stak, kon worden gebruikt. In de kantoorruimten die zodoen de bereikbaar waren, werden, ver schillende computers losgekop peld en meegenomen. De politie vermoedt dat er meer dan een dader aan het werk is geweest. In de omgeving werd een onderzoek ingesteld naar sporen en ook het pand werd op sporen onder zocht. Het vermoeden bestaat dat de daders hun auto op een naast gelegen parkeerplaats hebben geparkeerd en de politie verzoekt dan ook getuigen of passanten die iets verdachts hebben opgemerkt, dit te melden. Een 21-jarige inwoner van Oirlo moest in het ziekenhuis worden behandeld aan een wond in zijn gezicht, waarbij tien hechtingen nodig waren. Hij liep het letsel op na te zijn geslagen door een 19-jarige inwoner van Venray. In eert drukke horecagelegen heid viel cle 2-1-jarige man uit Oirlo tegen de Venraynaar aan. De Venraynaar dacht een klap te hebben gekregen en sloeg enkele malen terug. Hierdoor viel het slachtoffer van een trapje en werd nog enkele malen geslagen. Het slachtoffer is waarschijnlijk in op de vloer liggende glasscherven gevallen. De verdachte werd aan gehouden en reageerde geschrok ken nadat hij van de politie hoor de dat het slachtoffer flink gewond was geraakt. Hij heeft zijn excuses aangeboden. Tegen hem wordt proces-verbaal opgemaakt. De politie heeft woensdagmid dag in een winkel aan de Bleek een 43-jarige man uit Venray aan gehouden op verdenking van winkeldiefstal. De man probeerde een blikje bier ter waarde van 0,36 Euro mee te nemen zonder te bet,alen. Hij werd meegenomen naar het politiebureau voor ver der verhoor. De zaak zal worden afgehandeld door middel van snel recht. Zondag 14 april jl. was het een drukte van belang bij het 75 jaar jonge Versleijen uit Oirlo. Versle ijen Detail presenteerde de nieu we tuinmeubeltrend 2002. Ook op het gebied van tuin- en parkma chines stond alles weer netjes in het gelid voor het aankomend tuinseizoen. Primeur op dit gebied was de Stiga Park diesel tuintrac- tor waar ontzettend veel van ver wacht wordt. Versleijen Installatie Techniek (o.a. centrale verwar ming, sanitair, Ioodgieterswerk) scoorde veel aandacht met het IBA-systeem (Individuele Behande ling Afvalwater). Dit systeem is speciaal bestemd voor diegene die in het buitengebied wonen en niet op het riool aangesloten worden. Versleijen Agri was uiteraard ook van de partij en wel in de vorm van een heuse beurs. Opvallend hierbij was de presentatie van het gloednieuwe twee etage scharrel systeem. Ook op het gebied van groepshuisvesting had het Oirlose bedrijf het nieuwste van het nieuwste. Onder het motto 'wiè jarig is trakteert' werd een prijs vraag uitgeschreven waar maar liefst 965 goede inzendingen uit rolden. Uit deze inzendingen wer den drie winnaars geloot tw: 1. dhr. en mevr. Jeiiniskens, St. Cat- harinastraat 2e, Leunen; 2. dhr. en mevr. Vergeldt, Over de Beek 1 Tienray; 3- dhr. en mevr. Loonen, Meerloseweg 10. Oirlo. Extra 'kin- der' prijswinnaars van een Fischer Firefighter zijn geworden: Zeb Creemers, Tienrayseweg 6, Meer- lo; Paul Vervoort, Bergsven 6, Zij- taart; NNiek öommans, Heesakker 5, Oirlo. de plaats, waar nu "het ligt, lag ongeveer 450 ;eleden een herberg met Jereenvolgens namen als ïngel", "de Strael", dan "de Engel", "het Hert" en het Upke. De herberg eeuwen lang gelegen aan rote Markt, net als her- "de Swaen". ide waren ze strategisch [en aan het kruispunt van elkaar kruisende han- ivegen, namelijk de weg Venlo, als parallelweg van dichter bij de Maas gele route én de weg, komende luitsland, die via Well en ly dwars door de Peel else dijk) richting den Breda en Antwerpen 1. Herberg "den Engel" het "maenboeck", een soort nhoek van de Grote Kerk in av (1531-1554), dat in 1542 euwd wordt, staat te lezen, n 1542 Derick ingen Engel aan de Grote Kerk twee emlten (ca. 1 liter) wijn moet des, en. Omdat deze verplichting Ur terugkwam en als "last" tt pand drukte, zien wij deze cht clan ook telkens door de tollende opeenvolgende nit 's van het pand gedaan wor- Daarom weten wij ook zo r, dat deze "den Engel" als ning, veel ouder is dan de je "den Engel". 1533 had hij nog een verschil lening met de pastoor van istorale laathof, omdat deze "de, dat de herberg ook aan belastingplichting was. dringen Engel wist hem te fa, dat zijn "huys dem Fiir- von dem Landt gewynslich 'lende weir", Deze Derick Engel,heeft ook een bas- loon gehad, zoals blijkt uit Jroces van 1565. Vermoede is dit kind verwekt bij Eva ten (Merselo?). Na Derick's 'moest dit kind onderhou wden totdat het "mundig" 3'Jit een deel van de nalaten- 'van Derick. Daarover ont- onenigheid. 2. Herberg "de Strael" «opvolger van voornoemde v dingen Engel komen wij in m kerkelijke en wereldlijke P 'i'ven de naam van Conraedt -1 11 Strael 1520 - 1580) be' Frii Wraedt ingen Strael heette "lijk Conraedt Pullen. Hij was "»wd met Agnes Verdellen, ochter van'Adolphus Verdel- - P[ Cn Catharina Coninx. Zijn Senote zal na zijn dood nog nlang de herberg runnen als >pSÏ ^n (Agnes) ingen Strael. Dal zij een Agnes Verdellen is, weten wij uit cle zogenaamde Coninx- gynealogie, die heel interessant materiaal bevat, maar toch kri tisch gehanteerd moet worden. Zo vermeldt de onbekende maker, dat in het daarin genoem de gezin "Pullen-Verdellen" twee Margaretha's voorkomen, die later allebei getrouwd zijn. Niet alleen wij hebben hierbij toch onze vraagtekens gezet, ook de priester Jan Henskens (Henschenius) als verre nazaat van deze familie Pul len-Verdellen doet dit in 1678 ook. Hij. heeft toen net als wij, vastgesteld, dat zijn overgroot moeder Margaretha geen Pullen kon zijn. maar een vrouw uit een andere familie, die met een Pullen getrouwd was. Uit nostalgie naar zijn geboorte plaats "Straelen" in Duitsland zal Conraedt Pullen zijn herberg wel licht "de Strael" genoemd hebben en zullen de mensen hem algauw Conraedt ingen Strael zijn gaan noemen. Deze naam wordt later gewoon de familienaam "Ingen Strdel". Op het uithangbord plaatst hij, zoals later blijkt, de gevederde pijl (Strael) uit het wapen van de stad Straelen. Dit wapenteken komen wij nu ook tegen (weliswaar gestileerd) in het Wapen van de gemeente Ber gen (Lb) en nog eerder in het schepeiidomszegel van de sche penstoel van Well (Lb). Nakomelingen van Conraedt Pullen, alias Ingen Strael, en Agnes Verdellen Uit dit gezin komen, al dan niet in Venray geboren, zes kinderen voort (tussen 1540-1555). In wil lekeurige volgorde: 1. Mettel (Metgen Pullen): zij trouwt met de Venrayse chirur gijn, Magister Anthonis Bruyns (zie Coninx-stamboom). Deze chi rurgijn heeft in Venray nogal wat "ingrepen" verricht. Zijn vrouw sterft 1596 en haar broer Jacob Pullen, alias Van Straelen of Ingen Strael, wordt dan voogd van de kinderen. 2. Margaretha Pullen; zij trouwt met Franciscus Vogels. In deze Vogels-stamboom zien 'wij 'de voornaam Peregrinus verschijnen cn daarna in dc familie Van Dael terecht-komen. (Peregrinus van Dael) Peregrinus Vogels werd de eerste pastoor van I.everoy, toen de parochie daar in 1617 werd opgericht. 3. Heer Peter Pullen; hij werd geestelijke en bedienaar van het officium en beneficium Van het St. Nicolaas altaar in de Grote Kerk. evenals zijn broer Peregri nus, die eigenlijk Jan heette. In 1575 was hij ook nog bedie naar van het altaar van O.L. Vrouw van de eerste fundatie. Over deze bediening is heel veel te doen geweest en het heeft er zelfs toe geleid, dat twee schepe nen uit Venray in de ban werden gedaan, wat betekende, dat zij geen sacramenten meer konden ontvangen. Deze schepenen waren Jan Engels en Herman Rey- nen. Eerlijk gezegd hebben wij de indruk, dat Heer Peter geen mooie rol hierbij heeft gespeeld. Jan Engels en Lierman Reynen hebben zelfs een aanklacht tegen hem ingediend, omdat hij bij de bisschop in Roermond "logenach- tige" woorden gebruikt zou heb ben. Heer Peter Pullen sterft 1628. 4. Maria Pullen; "vermoedelijk" is zij niet getrouwd. Zij wordt wel genoemd als zuster van Jacob (zie 6). Het is niet uitgesloten, dat zij met ene Frans Spissen is getrouwd, die later zwager van Jacob ingen Strael genoemd wordt. 5. Heer Jan Pullen, meestal Peregrinus Pullenius of Pelgrim Pullen'genoemd. Van hem weten wij dat, hij de vijfde in het gezin was. Hij heeft waarschijnlijk aan de Universi-teit in Keulen gestu deerd. net als zoveel andere Ven rayse geleerden. In zijn beginpe riode als priester was hij van 1568 tot 1573 hulppriester in het kloos ter Jerusalem in Venray. In 1571 en 1573 verdedigt zijn broer Peter hem voor de Schepen bank in Venray tegen Peter op Weverslo, waarbij Conraedt ingen Strael en zijn vrouw Neesken nog als ouders en getuigen optreden. In het Nieuw Biografisch Woor denboek staat onder het tref woord Pullen (Pelgrim) te lezen, dat hij uit ouders, afkomstig van het Rijnlandse stadje Straelen, geboren is te Vlodrop of Ven raai omstreeks 1550, waar zijn moeder vertoefde om er een rechtsgeding te beëindigen. Ons inziens is het veel waar schijnlijker, dat hij in Straelen geboren is, daar zijn vader in 1548 nog als inwoner van Straelen voor het Hof van Gelre te Roermond verscheen in verband met een geval van belediging door Henrick Wölters. Bovendien vinden wij de leeftijd van 18 jaar als hulppries ter (zie hierboven) wel wat erg jong. Hij overleed te 's-Hertogen- bosch op 20 juli 1608. Als priester werd hij gewijd door Lindanus, de eerste bisschop van Roermond. Toen Lindanus in 1584v naar Rome moest, gaf hij het bestuur in handen van Pelgrim Pullen Toch gingen zijn ambities niet in die richting. Hij prefereerde meer een teruggetrokken leven. Hij ging naar 's-Hertogenbosch en woonde daar in een hut, slechts voorzien van de allerno- digste huisraad. Pelgrim Pullen schreef enkele mystieke werken (7). In een artikel getiteld "onbe kende werken van Pelgrom Pul len" (Katholieke Universiteits Bibliotheek R 7675) van de hand van Lucidius Verschueren O.F.M. wordt een kleine levensbeschrij ving van hem gegeven, gebaseerd op de gegevens van Van Beurden. Ook hier wordt dezelfde fout gemaakt, door te stellen, dat Con raedt Pullen en Agnes Coninx de ouders zouden zijn van Pel grim. Liet geboortejaar wordt door de auteur geplaatst rond 1544 (beredeneerd) waardoor de hulppriester (zie boven) rond de 24 jaar is. Typisch is wel, dat in hetzelfde artikel vermeld wordt, dat op 3 oktober 1607 door de erven Conraedt Pullen en Agnes Coninx (moet Verdellen zijn) het nagelaten erfgoed (ook herberg "Ingen Strael"?) verkocht wordt, Jammer, maar wij hebben deze akte nergens in de archieven kun nen terugvinden (zou Van Beur den die soms meegenomen heb ben?). Volgens onze berekening moet Conraedt rond 1588 en Agnes zijn vrouw rond 1607 overleden zijn. Beide ouders hebben veel ver driet gehad van hun zoon, die de opvolger in de zaak wordt. 6. Jacob Pullen, alias Van Strae len, alias Ingen Strael, als opvol ger van zijn vader "Ingen Strael". Deze zoon kan met recht hei zwarte schaap in de familie genoemd worden. TerWijl zijn broers en zussen netjes oppasten, beging hij een afschuwelijke moord op zijn zwager. Aanvanke lijk leek alles erop, dat hij zijn vader Conraedt in herberg "De Strael" zou opvolgen. Zo krijgt hij in 1579 de eervolle taak om namens de gemeenschap Venray dingen op kasteel Well te bezor gen. In hetzelfde jaar bezocht hij ook kasteel Blijenbeeck in Affer- den. Daar moet hij beslist de beruchte Maarten Schenck zijn tegengekomen. Het militaire leven moet hem bijzonder heb ben aangetrokken, want kort na 1579 nam hij dienst bij het krijgs volk op het kasteel Blijenbeeck, wat betekende, dat hij met de Spanjaarden vocht tegen de Staat- sen, ook wel Mutiniers of Vrijbui ters genoemd. In 1581 vermoordt hij onder het mom van een militaire actie tegen een zogenaamde spion, zijn eigen zwager. In werkelijkheid ging het om een erfeniskwestie (wie zich interesseert voor dit ver haal, leze mijn boek: "Jacob ingen Strael, een swaer, lanck ende grijs manBibliotheek Venray) Jacob ingen Strael was in zijn eerste huwelijk getrouwd met Katrijn, de weduwe van Jaspar Michels en tevens zuster van Irm- gard van Heergrave. Na de dood van Katrijn is hij weer getrouwd met Margaretha NN. Dat moet vóór of in 1586 gebeurd zijn, want in dat jaar wordt zij voor liet eerst genoemd als Grietgen in die Strael. Bij deze Margaretha krijgt Jacob één dochter, die hij Katharina noemt, waarschijnlijk naar zijn eerste vrouw. Rond 1617 moet Jacob gestorven zijn. Jan van Dael herbergier ingen Strael Jan van Dael was de zoon van Steven van Dael, richterbode en getrouwd met Digna. Deze Jan van Dael heeft het oog latenvallen op de voornoemde Katharina en trouwt met haar. Logisch, dat hij de herberg Ingen Strael over neemt, want buiten Katharina waren er geen erfgenamen. Uit dit huwelijk werden geboren: Conr- ardus van Dael (1607), Gerardus (l6l0) Peregrinus (1613), Johan nes (1616), Adolphus (1619), Stephanus (1622), Digna (1624) en Margaretha (1625). Omdat zijn grootvader Jan van Dael, als koninklijke rentmeester een wapen had met een zwarte ree bok erop, zou het best kunnen zijn, dat hieruit een familiewapen is ontstaan met aan de ene kant "de Strael" en aan de andere kant "de Reebok Helaas zijn wij het nog nergens tegengekomen. Vreemd is wel, dat de zoon Ste ven van Dael op zijn grafsteen een ander wapen heeft staan (zie graf steen, staande in het portaal van de Grote Kerk), namelijk een "soort dennenboom" gecombi neerd met een "wassende maan voor zijn vrouw (een alliantiewa pen dus). In 1637 maakt Jan van Dael zijn testament. "Nae den lichaem kranck-wes- ende" en "ter voerkominge van alle swaerigheit tusschen syn kin- der en de huysfrou van de tweede ehe, gênant lyksken Naus bepaalt hij op de eerste plaats ,dat zijn lichaam bij "syn huysfrou zali ger ende kinder tot Venray op den kerekhoff der gebenedyde aerdt" zal toevertrouwd worden". Zijn huidige huysfrou vermaakt hij 800 gulden (toen hadden zë nog geen Euro's). Zij krijgt ook een "bedde met twee paer lakens, twee paer kussensyeken, twee kussens ende een deken". Verder nog het "vleesch aen die balck ende in dy cuyp sullen die erfge- naemen miet die huysfrouwe dee- len". Nog vermaakt hij aan Lysken "alle silveren lepelkcns die Jan van Dael nae de doot van svnen vader zaliger mit zijn suster gedeylt heeft". Nog vermaakt hij "aan Lysken die bedtstey die Jan van syne schoonsoen Thysken gekofft heeft". Verder "noch twee verekens, die tegenwoerdich in die stall liggen". Idem vermaakt hij aan Lysken alle gereede (roe rende goederen) die hij van Heer Wilhelm zaliger "gekoft" heeft. Tevens het "beste pellen taffella- ecken, dat in die kyst ligt Ook heeft hij nog gedacht aan zijn jongste dochter Grietgen (Marga retha), die nog niet tot "haere mundige jaren toe opgetrocken ist". De andere kinderen moeten haar tot volwassenheid "uvt de volle boesem" ondersteunen en net dezelfde "uytserting" hebben als de andere: Zijn twee zonen Adolff en Pelgrom krijgen een mantel en alles wat "syn Iieff gehoorig ist". Zijn vrouw Lysken krijgt van alle goederen, die hem van zijn vader (Steven) aangestorven zijn, "haetocht" vruchtgebruik) tot "haeren schonsten" voordeel). Volgens de aanwezige schepenen had Jan dit testament "sitten in syn habvt", toen hij de kamer bin nenkwam. 3. Den Engel Als Hendrick Henskens, de zoon van Jan Henskens en Baet- gen Meus in 1644 trouwt met de 19-jarige Grietgen van Dael, doch ter van bovengenoemde Jan van Dael, dan zal een eventuele opvol ging van zijn toekomstige schoon vader wel een rol gespeeld heb ben bij de keuze van Grietgen als levenspartner. In 1654 neemt Hendrick de her berg over en noemt hem waar schijnlijk om nostalgische reden weer "den Engel". Lang heeft hij daar geen plezier van gehad, want rond I66Ó sterft hij en moet de weduwe "het huys, genaempt den Engel" verkopen. Grietgen van Dael blijft dan met zes "onmun- dige" kinderen zitten. 4. In het Hart De nieuwe eigenaar wordt Matys ynt Hart (1661). Zo wordt hij genoemd, als de penningmees ter van het St. Jacob's gilde hem in 1654 zes gulden betaalt, omdat er flink gedronken is "toen S. Jacobs foegel geschoten was". Matthys Muiters, zo heette hij eigenlijk, was getrouwd met Elisa beth Michiels. Hij noemt de her berg "het Hart". De naam Hert of Hart Over de benaming "het Hert" is veel te doen geweest. Sommigen zien er een dialectische benaming van het hart in, anderen denken meer in de richting van een hert. Eerlijk gezegd hebben wij het er ook moeilijk mee, maar'toch den ken wij, dat op een eventueel uit hangbord een hart gestaan moet hebben en geen hert. Wij dragen daarvoor de volgende argumen ten aan: 1. Als in de Franse tijd het bon ton is om namen te verfransen: Rutten (Rutté) en in de Zwaan (au Cygne), wordt het "Hert": "le Coeur Rouge" genoemd, een vert aling dus van het rode hart (hert). 2. In de archieven komen wij veel dialectische woorden tegen die geprefereerd worden boven de "Nederlandse" woorden: markt (mert), kaars (kerts), maart (mert), pacht (pecht), tarwe (terwe). Santé Barbara (Santé Ber- bere), van harte (van herte). 3. In een overdracht van 1695 wordt het huys "het Hardt" over gedragen aan Michael Maes. Wij kunnen ons haast niet voorstellen, dat achter "het LIardt" de bena ming van een hert als dier schuil gaat. Van Haeff schrijft in 1874 nog, dat Jacob Camps in het "Hart" woont. Na Mathys Muiters is Michael Maes aan de beurt om het Hert te exploiteren. (1695) Bij deze over dracht zijn ook de Iaatheer pas toor Matthys Roebroeck, als heer van de Laathof en twee laten aan wezig, omdat de eigenaar van "het Hert" ook nog een deel van de "pastorale hoofkens" in gebruik heeft, waarvoor hij de pastoor jaarlijks moet betalen "een vath rogge". Tot nog toe hebben wij geen goede verklaring voor de notitie in het armenboek E22, waarin staat geschreven (1713): ontfan- gen het "armegelt" een gedeel telijke afdracht aan het armengil- de bij verkoop van vaste goederen) van Paulus van Vlock- hoven van het huys. ik kopieer letterlijk "genamt hert hart welck hij gekocht heeft". Hoe het ook zij, in 1716 ver koopt Mechtildes Maes "het Hert aan Willem Baltissen, gehuwd met Theodora Maes. Omstreeks 1750 voert de wedu we van Willem Baltissen de scep ter in de herberg tot in 1767 de erfgenamen: Jan Jetten en Cathari na Baltissen en de drie kinderen van Thys van de Pasch en Wilhel- mina Baltissen, beiden overleden, het bedrijf overdoen aan Peter Bvstervelts en Elisabeth Baltissen, omschreven als "een huis, schuur, moeshoef en bijbehoren de brouwerij gelegen aan "de Merckt'\ oostwaarts naast Johan nes van Aerssen, zuidwaarts naast de openbare weg". Last, op het pand drukkend, is o.a. 1/2 malder rogge, Venrayse maat, aan de twee fundaties van O.L. Vrouwe in de Grote Kerk. Pas in 1774 heeft Peter Bvstervelts, volgens de administratie van de Laathoef (C.18), gewonnen cn geworven een deel van "syn schuir", gelegen op de latery, te boeck laten zetten in aanwezigheid van Pastoor C. Houben en M. Clephas en Peter Bystelvelts, als laten. (Die schuur hebben wij in het begin van ons verhaal als eens ontmoet). Peter Bistervelts was met Elisa beth Baltissen getrouwd en zo is de relatie met de voortgangster beter te verstaan Om waarschijnlijk belasting technische redenen worden in 1798 de weduwe Willem Baltis sen voor fl. 6,Elisasbeth Bal tissen voor 9 stuiver en peter Bist ervelts voor 2 stuiver aangeslagen. Uit een fotoboek citeren wij: "volgens gegevens uit de Franse Tijd (1794 -1813) behoort de her berg daarna aan Petrus Johannes Oomen, brouwer-herbergier". Uit gegevens van de volkstelling van 1812 is Theodorus Meeuws dan de eigenaar en volgens het kadas ter is het huisnummer 89 en zijn de percelen met 2055, 2056 en 2057 genummerd. In I860, als het huisnummer al is opgelopen tot 92, neemt Jacop Camps, die gehuwd was met Christina Meeuws het bedrijf over. Pastoor van Haeff noemt bij zijn gezinsbezoek (1862-18484) Jacop Camps "bierbrouwer in het Hart". In 1891 neemt zijn zoon Theod orus Camps, waarschijnlijk naar de grootvader van moederskant genoemd, de exploitatie op zich. Ben Kruvsen wist mij te vertel len ,dat later de uit Deume afkom stige Frans van Baar, als uitbater, op het pand gezeten heeft. Deze had hem verteld, dat er nog in de vloer een jaartal gestaan had, dat begon met het cijfer 15.. In 1915 neemt Th. Janssen het café, die geen brouwerij meer bezit, over. Na de dood van Th Janssen exploiteert de weduwe de zaak tot 1938, waarna zij in 1939 trouwt met de weduwnaar H. Creemers. Ondertussen heeft J.C. Michiels, die getrouwd was met een dochter van Th. Janssen, het bedrijf overgenomen. Dit duurt totdat anderen in zijn plaats komen en het café "het Upke" genoemd gaat worden. 5. Het Upke tot op heden. Met excuus voor het onvoltooi de, onvolledige, ongecorrigeerde laatste deel van dit artikel. Omstandigheden dwongen mij tot deze concessie. Ik hoop niet dat de Venrayse geschiedenis geweld is aangedaan. Louis Rutten. 19 april 2002

Peel en Maas | 2002 | | pagina 11