De rijke geschiedenis
van de Vredepaal
"De verschillen tussen Nederlanders
en Roemenen zijn duidelijk"
Hulp voor familieleden van
dementerende ouderen
PEEL EN MAAS
BEZORGEN?
Inbraak
winkel
PEEL EN MAAS
donderdag 20 juli 2000 - Pagina 7
Over grenzen, koningen, rovers en het leven in de Peel
Drie burgemeesters gebroederlijk op een locatie waar het er vroeger minder vredig aan toeging.
Enkele weken geleden werd
Rien van den Brand door enkele
mensen benaderd of hij bij de
feestelijke heroprichting en ont
hulling van de nieuwe Vredepaal
op de grens van de gemeenten
Gemert-Bakel, St. Anthonis en
Venray een klein historische toe
lichting wilde geven. Deze hero
prichting vond plaats ter gelegen
heid van de opening van de
Vredesfeesten 2000 in Vredepeel.
Rien van den Brand vertelt....
Er zijn nu geen geluids- en nevel-
f spuitwagens, commando's of schut-
ters die er allemaal aan te pas moe
ten komen, zoals in juni 1956, om
vreedzaam de nieuwe hardstenen
I grenspaal, de Vredepaal, officieel in
gebruik te gaan nemen. Leo Pagano
van de KRO was er destijds bijge-
haald om verslag te doen van het
ludiek gebeuren bij de bevrijding
van Venrayse schutters van het
I gilde St. Anna, extra versterkt met
manschappen van de Venrayse
brandweer. Zij waren bij de zoge
naamde herovering van de gestolen
befaamde grenspaal, gelegen in de
1 kelder van het Vierlingsbeekse
raadhuis, in een gespeeld heftig
handgemeen geraakt. Na uiteindelij
ke capitulatie door Vierlingsbeek
ging de Vredepaal in triomf weer
naar Venray en werd tijdelijk als
trofee bij de pomp op het Venrayse
marktplein geplaatst.
GRENSGESCHILLEN
Kort daarvoor, in februari 1949,
waren de grensgeschillen in de Peel
officieel bijgelegd door de gemeen-
I ten Oploo, Vierlingsbeek en
I Venray, maar toen bleek ook dat de
I houten Vredepaal aan de uiterste
noordwesthoek van Venray niet was
ondergestoven. Hij bleek finaal ver-
I dwenen, vermoedelijk bij de aanleg
van het Defensiekanaal in de jaren
1938/1939.
De jongste keer dat de Vredepaal
I herplaatst werd, dateert van onge
veer twintig jaar geleden: 31 okto-
I ber 1981. Toen deden de burge-
i meesters van Bakel, Oploo, Venray
en Vierlingsbeek deze Vredepaal
I weer in goede harmonie herplaat-
j sen, later onder het genot van een
kom erwtensoep bij het MOB-com-
plex aan de Peelkanaalweg in
Westerbeek.
De vier zwoegende burgemeesters
J toonden zich echte geroutineerde
j grondwerkers. Samen groeven ze
J een gat van anderhalf bij anderhalve
meter om daar de fonkelnieuwe
I Vredepaal, die geschonken was
door de Venrayse VVV, op de juiste
plek te herplaatsen. Schutters hiel-
den nauwlettend in het oog, dat de
i magistraten op de aangegeven
j plaats groeven. Spoedig werd het
I dringen in de kuil; de
Vierlingsbeekse burgemeester Van
J Heusden haakte bij het zware werk
af in het licht van zijn pensioen en
I omdat het zijn gemeente toch niet
I meer raakte, sedert een recente
grenscorrectie.
TREUZELEN
De jonogste burgemeester van het
team, Jans van Oploo/St. Anthonis,
treuzelde wat, want hij zocht voort
durend naar een vuurtje.
Burgemeester Martijn van
Bakel/Milkeeze groef niet enthou
siast, want hij constateerde dat de
paalplaats toch nog te veel dan hem
lief was, in 'zijn' gemeente werd
ingegraven. De overblijvende bur
gemeester Defesche bleef echter
fanatiek en enthousiast doorgraven.
Gelukkig vonden de gravers op een
diepte van anderhalve meter de
kadastersteen, die daar lang geleden
was ingegraven, zodat ze nu zeker
wisten, het kadaster liegt immers
nooit, dat ze toch op de goede plaats
zaten. Op deze definitieve locatie
werd de paal neergelaten, die de
standaardruiters van het gilde uit
Oploo op een kar hadden aange
voerd. Leunend op hun schoppen en
uitrustend voor een korte pauze,
keken de vier burgervaders toe, hoe
de paal in de grond werd verankerd.
VREDESPIJP
Toen ook nog een vuurtje voor de
brand in de pijptabak gevonden was,
zogen de vier burgemeesters weldra
als vier indianen om beurten aan een
vredespijp. Passend gebruikten zij
een kostbare antieke pijp, die een
Venrays sigarenmagazijn voor deze
gelegenheid ter beschikking had
gesteld. Heel demonstratief bliezen
zij de rook in de vier windrichtin
gen, waarna ze elkaar plechtig
beloofden de strijdbijl nu echt voor
eeuwig te begraven en de Vredepaal
te laten staan, waar hij hoort te
staan. Liefst vijf Brabantse en
Limburgse schutterijen fleurden het
gebeuren op, dat via de NOS in
'Van Gewest tot Gewest' werd ver
slagen en vastgelegd. De school
jeugd van Vredepeel zong een pas
send lied en vendeliers sloten de
plechtigheid af. De Vredepaal mar
keerde weer duidelijk de gemeente
grenzen en de provinciale grens
midden in het voormalige woeste
peelgebied.
HISTORIE
Zo vredig als toen, is het er niet
altijd aan toe gegaan in dit peelge
bied. In reuzeschreden gaan wij
even door de loop van de geschiede
nis. Eerst was dit hoogveengebied,
de Peel, zo'n duizend vierkante
kilometer groot, een geweldig moe
rasgebied, dat reikte van Grave tot
Weert, de lijn Helmond, Gemert,
Ravenstein en aan de andere zijde
naar de Maasvallei. Het was zo'n
tachtig kilometer lang en variërend
zeven tot vijftien kilometer breed,
gelegen op de grens van het huidige
Noord-Brabant en Limburg. Door
enkele palen in de grond te zetten
wilde men het moeilijk te bescher
men gebied afbakenen en grenzen
vaststellen. Toen in de middeleeu
wen de grote kerktorens aan de
Peelrandgemeenten verrezen, ging
men verschillende grenspalen meer
en meer hierop oriënteren en in hun
beleidingen, geschriften en inspec
ties vastleggen, in de hoop dat de
twisten over misleidende grenspa
len, de stiekem verplaatste of gesto
len palen, zouden verminderen.
WOEST NATUURGEBIED
Deze ongastvrije streek is na de
laatste Ijstijd, zo'n 8000 jaar voor
Christus, ontstaan. Het gebied had
hoge randen, waardoor de afwate
ring erg moeilijk verliep. Je kunt het
vergelijken met een zeer groot diep
bord waar het water niet uit kan; de
zandige bodem ligt op een glooiend
onderlandschap. Als laatste groot
nationaal woest natuurgebied, ter
grootte van ongeveer 5% van ons
gehele land, tussen de Brabantse
(vroeger Luikse) Kempen en de
Maas, is praktisch geheel in de
negentiende en twintigste eeuw in
cultuur gebracht. De vele moeras
sen, vennen en vliezen werden afge
wisseld met boomloze heidevlakten.
Wij kunnen ons er nog maar moei
lijk een goed beeld van vormen.
MOERAS
Sedert de prehistorie waren de
boorden rondom de Peel bewoond.
De west- en de oostzijde van het
ontoegankelijke en gevaarlijke moe
ras ontwikkelden zich eeuwenlang
praktisch volkomen gescheiden. Tot
het begin van de vorige eeuw was
de Peel zowel een stammengrens,
een landsgrens, een taalgrens en een
cultuurgrens, als een door God en
mensen verlaten gebied, dat ook nog
eens een belangrijke militair-strate
gische functie kreeg.
Sedert 1100 na Christus komen de
oudste schrijfvormen voor als
Pedelo, Pedelant, Pedel, afgeleid
van het Latijnse Palus (poel, moe
ras). Wij denken aan de Romeinse
'gouden helm', die in 1910 bij het
Zinkske/Helenaveen-Deurne gevon
den werd. In de Frankische en
Karolingische tijd scheidde de Peel
vervolgens Taxandria en
Teisterbant (Brabant) van de
Maasgouw (land van Cuijk en
Opper-Gelre, thans Noord- en
Midden-Limburg). Kerkelijke en
wereldlijke overheden streden meer
dan 1000 jaar om het bezit van de
ogenschijnlijk onbelangrijke
Peelstreek; het werd een speelbal.
Vlierden, Deurne, maar vooral het
dorp Bakel neemt sedert de achtste
eeuw een heel bijzondere plaats in
als peelranddorp door haar directe
relatie met de abdij Echternach en
de Peel.
PLATTELANDSLEVEN
Het plattelandsleven van de
Peelstreek, dat vaak om veiligheids
redenen door de bewoners werd
gezocht, kende een zeer harde
'struggle fot life'. Hun wereld van
alledag was gevuld met bijen, scha
pen. wolven, turf, bezembinden,
hoeden maken, rovers en hier en
daar een galg. De bij was er vooral
om zijn honing (dé zoetstof van de
middeleeuwen; suiker kende men
immers nog niet) en om de bijeen-
was voor de kaarsverlichting, de
schapen voor de wol, het vlees, de
vacht en niet het minst vanwege de
schapenkeutels, die als aanvulling
van de mest in de potstsal diende, de
turf was van belang als strooisel,
maar vooral als brandstof voor de
verwarming, want steenkool kende
men nauwelijks. Steenkool hebben
ze even na 19.00 hier op meer dan
800 meter diepte gevonden. Verder
waren de heiplaggen een gewilde
bouwstof voor huttenbouw, stallen
en voor in de potstal. Lokale dorps-
oorlogen om de grenzen, de meters
dikke lagen turf, hun heidegebied,
hun schapen, hun bijenkorven
brachten de kleine gemeenschappen
telkens in rep en roer. Verder kende
hun leven hekserijen en toverijen
met sagen, legenden en verhalen
over spoken.
ONTGINNINGSWERK
De harde strijd om het bestaan en
het primitieve ontginningswerk aan
de randen van de Peel ging gepaard
met allerlei ziekten, waaronder de
pest. Was het niet de dikke moeras
sige veenbrei, die de moed voor de
oversteek ontnam, dan waren het
wel vagebonden, vrijbuiters, zwer
vers en rovers, die het leven van de
eenzame reiziger in gevaar brach
ten. Waagde deze het om in hartje
winter of in droge zomers een tocht
door de het anders ondoorgrondelij
ke moeras te ondernemen, dan liep
de reiziger de kans van zijn geld
beurs of nog erger van zijn leven
beroofd te worden, om vervolgens
eenvoudig in een met water vol
staande turfkuil te worden gedumpt.
De legers trokken pas in de
Tweede Wereldoorlog dwars door
de Peel, daarvoor waren de
Gelderse- en Brabantse troepen
vanaf de elfde tot in de achttiende
eeuw altijd om de zuidpunt of via
het noorden van de Peel, en niet
door de Peel getrokken. De verdrij
ving van Gelderse invloeden in de
nu Brabantse Kempen, het gebied
rond 's Hertogenbosch, Geldrop
Gelders dorp) en de verdere west
kant van de Peel, resulteerde in
1202 in de oudst bekende slag van
de Peel, die wij kennen als de
Brabants-Gelderse slag bij Uden.
Wij kennen de schenking van peel-
gronden in 1308 door Jan, heer van
Cuyk, aan de dorpen Sambeek,
Vierlingsbeek en Overloon, de
geschillen over de Graspeel in 1313,
over de Gemertse Peel in 1434 en ga
zo maar door. In de periode 1400 tot
1800 gingen de absolute grenzen in
dit enorme moerasgebied geleidelijk
vervagen door de Brabantse- en
Gelderse expansiepolitiek. Keizer
Karei de Vijfde bepaalde in 1553
dat bepaalde palen gericht moesten
staan op de Bakelse kerktoren. Toch
bleven talloze Peelgeschillen, zoals
die tussen Bakel, Aarle(-Rixtel) en
Beek (en Donk) met Venray uit in
1629.
CONFLICTEN
Grensbepalingen en conflicten
waren aan de orde van de dag. Oude
grensbeschrijvingen en hun vele
details kleuren het historische
gebeuren van menig peeldorpar-
chief, in zowel de streken om
Helmond en Deurne, Gemert, het
Land van Ravenstein, van Cuijk,
van Boxmeer als aan de Limburgse
kant in Venray, Horst, Sevenum,
Helden, Kessel, Horn, Meijel en
Weert. Behalve deze dorpsarchie
ven, rust menige handgetekende
kaart in de Rijksarchieven te Den
Haag en 's Hertogenbosch, in de
Pruisische archieven van Düsseldorf
en Berlijn en in de helaas nog veel
te weinig bestudeerde Spaanse
archieven te Brussel.
Door de primitieve cultiverings-
activiteiten vanaf de randen van de
Peel naar het centrum naderde men
geleidelijk meer en meer niet afge
bakend peelgebied, soms 'den
gevryden Peel' genoemd, het 'nie
mandsland'. Vroege en jongere ver
sterkingen verrezen aan de west- en
oostkant, zoals middeleeuwse kaste
len, landweren en meer recent, in de
twintigste eeuw, de Peel-
Raamstelling, Nato-vliegveld
Volkel en raketbases De Peel. Een
zeker rustpunt in de 'kreiterij' en
grensstrijd werd gevonden in de
achttiende eeuw. Met name in het
Verdrag van Venlo uit 1716 vonden
de toenmalige peelrivalen elkaar.
Dat waren de Meijerij van 's
Hertogenbosch en het Land van
Cuijk in het Staats-Brabantse,
bestuurd vanuit de Staten-Generaal
van de Verenigde Nederlanden in
Den Haag en Friedrich Wilhelm,
koning van Pruisen uit Berlijn, van
wege zijn Gelders-Pruisische Land
van Kessel met Venray. Hierbij is
sprake van een nieuwe stenen grens
paal van zeven voet (circa 2,10
meter), de 'Vreedepael', tussen
Springelbeek en de Loef in de
'Vreedepeel'. Van de Vredepaal
zuidwaarts tot aan de
Langereiserpaal werd een schei
dingsgracht gegraven. Deurne was
het met deze grenstrekking niet eens
en in 1717 staken 'die van Deurne'
zo'n 700 karren peelturf en in 1718
nog eens 800 karren peelturf, die op
Venrayse bodem gereed stonden, in
brand. De koning van Pruisen pro
beerde het grensconflict te sussen.
PALEN
Vanaf de St. Wilbertput in het
Geysterse bos tot en met de
Vredepaal zette men een serie met
naam genoemde palen, de Grote
Loeff of Loeffpaal, de
Bunthorstpaal, de Bovenste of
Gemertse paal, de Kypse-, Rijpse of
Ripse paal, en zo verder naar de
Crayenhut aan de huidige
Deurneseweg op de grens met
Venray. Wij kunnen hier niet de
andere palen noemen; aan elke paal
is vaak een eigen verhaal verbon
den.
Het ontginnen met de houten
ploeg en het ossenspan veranderde
drastisch vanaf 1850 door professio
nele cultiveringsactiviteiten via
stoomlocomotieven met lieren en
ploegen en dergelijke. De honder
den schapenkooien, de ontelbare
turfmijten en bijeenkorven in de
Peel; zij verdwenen één voor één.
Daarnaast moeten wij aan de aanleg
denken van vele kanalen en sloten,
wegen (Midden-Peelweg), spoorwe
gen, industrieën en de vestiging van
nieuwe nederzettingen. Slechts een
heel klein stukje in de zuidelijke
Peel, zo'n drie procent, kon
gespaard blijven (Mariapeel, Groote
Peel).
De allerjongste ontginning ont
stond in 1949. Het werkver
schaffingsproject vond zijn afron
ding bij de ingebruikneming van het
nieuw dorp Vredepeel door de
minister van Landbouw, Sicco
mansholt, in tegenwoordigheid van
de beide commissarissen van
Noord-Branbant en Limburg op 16
juni 1955. Een jaar later werd de
Vredepaal heropgericht, dat wij
vandaag nog eens feestelijk en meer
solide met een hardstenen paal gaan
overdoen.
Pieter-Jan Tacken begint zijn plek in Roemenië te vinden, maar:
Vier maanden achter elkaar
niet op een redelijke reisafstand
van mijn basis (familie en vrien
den); zolang was ik nog nooit van
huis. Het begin en het 'nieuwe'
zijn er vanaf. Het 'gewone' leven
heeft zijn intrede gedaan. Wat
helemaal niet wil zeggen dat er
iets van een sleur zou zijn ingetre
den. Integendeel. Graag breng ik
jullie opnieuw op de hoogte van
de ontwikkelingen hier in
Roemenië.
Inmiddels is mijn Roemeense
wereld verder uitgebreid. Door het
bezoek van mijn goede vriend Pieter
heb ik inmiddels de vorige hoofd
stad (tot 1862) Iasi en de huidige
hoofdstad Bucuresti (in het
Nederlands Boekarest) verkend. En
samen met een aantal collega's ben
ik een weekend in Piatra Neamt
geweest, een stadje in het bergachti
ge gebied 'de Karpaten'.
HET KINDER EN
JONGERENTEHUIS
Deze keer veel nieuws over het
werk in 'C.P. 2'. Er is de afgelopen
twee maanden veel gebeurd. Begin
mei zijn de Roemeense projectme
dewerkers aan ons gekoppeld. Dat
begon met een week gezamenlijke
voorbereiding in een rustieke omge
ving. Veel informatie uitwisselen en
Wil jij
of andere bladen zoals
E3 JOURNAAL
WEEKENDLOOP
DE TELEGRAAF
Neem dan contact op met
Verspreidingsburo
"PERIODIEK"
Tel. 582877
Noorderhof 6 Venray
vooral ook zoeken naar de verschil
len en overeenkomsten in cultuur.
Hoe kunnen wij bijvoorbeeld hier
'family-type' werk invoeren, als we
niet weten wat 'normaal' is voor een
Roemeense familie? Dat was dus
een belangrijke opdracht voor ons
allen om daar een lijn in te vinden.
Inmiddels zijn we twee maanden
verder en is het wel duidelijk dat er
verschillen tussen 'wij' Nederlanders
en 'zij' Roemenen bestaan. Onze
directheid ("zeg nou welke kritiek je
op me hebt"), ons 'eerst uitpraten,
dan verder werken', ons arbeidset
hos (doorwerken tot het af is, ook al
moeten we dan twee 'uurtjes' over
werken), onze emancipatie (vrou
wen sjouwen ook de dozen, mannen
helpen ook met de afwas), onze
punctualiteit (vijf minuten te laat is
ontoelaatbaar), onze arrogantie (wij
willen hun wel eens even vertellen
wat 'family-type' werken inhoudt),
en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Wat is cultuurverschil en moeten
wij maar accepteren omdat dat hier
nu eenmaal zo gaat, en wat is echt
goed en noodzakelijk om hier te
Het Groene Kruis Noord-
Limburg zet een ondersteunings
groep op voor familielden van
dementerende ouderen. Deze
groep is bedoeld voor partners,
(schoon)kinderen en andere fami
lieleden die thuis te maken heb
ben met de zorg voor een demen
terende.
Tijdens deze bijeenkomsten, die
in de avonduren plaatsvinden, kunt
u praten met anderen die in eenzelf
de situatie verkeren. Daarnaast zal
er informatie over dementie worden
verstrekt. Op 28 augustus start er
weer en gespreksgroep in de
Clockert in Venray. Voorafgaand
aan de start, heeft iedere deelnemer
een kennismakingsgesprek met de
begeleider. Ervinden in totaal zes
bijeenkomsten plaats en elke bijeen
komst duurt twee uur. De groep zal
uit zes a acht deelnemers bestaan. U
kunt hiervoor aanmelden tot 10
augustus 2000.
veranderen?
COLLEGA'S
Onze Roemeense collega's geven
ons al dan niet direct iets terug. "Ja,
dat zal ik doen" betekent hier "Ja,
misschien doe ik dat eventueel wel
als ik tijd en zin heb". Ze vinden dat
we veel te veel praten over welke
gevoelens het werk bij ons en hen
oproept. Acht uur werken op een
dag vinden ze veel te veel. Een half
uur pauze per dag geldt hier als
werktijd en eer dat dat helder was,
hadden we al aardig wat strijd ach
ter de rug. Als je vandaag een uur
korter werkt omdat er vandaag wat
minder te doen is, dan schrijf je
gewoon je 8 uren werktijd op. Als je
morgen een uur langer doorwerkt
dan schrijf je een overuur op. Maar
liever dan dat laatste wordt er niet
overgewerkt. Ik kreeg grote kritiek
van de Roemenen over me heen
omdat ik toestond dat er vrouwen in
mijn team waren die meehielpen
met het sjouwen van dozen. En ze
lachten me uit toen ik meehielp met
de afwas. Om 09.00 uur beginnen
DEMENTIE
Dementie is een ziekte waarbij het
functioneren van de hersenen ach
teruit gaat. Het begint meestal met
vergeetachtigheid. Daarna treden er
problemen in de oriëntatie op: men
weet niet goed meer welke dag het
is of men kand e weg naar huis niet
mer terugvinden. Geleidelijk aan
kunnen zich veranderingen in het
karakter gaan voordoen. Soms
wordt de zieke achterdochtig of
agressief.
ZORG
De meeste dementerenden wonen
thuis en worden bijgestaan door de
partner of andere familieleden.
Zorgen voor een dementerend fami
lielid is geen eenvoudige taak. Het
is in de meeste gevallen en eenzame
klus die alleen met de nodige
inspanning en vaak veel opoffering
ten einde kan worden gebracht. Wilt
u meer informatie over deze onder
steuningsgroep of wilt u zich hier-
met werken betekent vanaf 09.00
uur beginnen. Ze zijn echt nooit een
minuut te Vroeg, terwijl wij 10
minuten van tevoren al zitten te
wachten totdat we kunnen beginnen.
En als er dan kritiek op ons komt,
dan gaat dat via iemand anders.
Rechtstreeks wordt er slechts zeer
zelden iets aangegeven. Dat maakt
het lastig voor ons, maar zeker niet
minder voor hen. De komende
maanden zullen we daar zeker een
weg in moeten zien te vinden. Wij
zullen moeten leren dat ons
Calvinistische erfgoed hier in dit
Orthodoxe Roemenië in elk geval
niet zaligmakend is. Wij moeten ons
'arrogante' gevoel dat we hen hier
komen leren hoe het 'moet', absoluut
zeker aan de kant schuiven. Wij
kunnen een bijdrage leveren, maar
onder hun voorwaarden. En zij zul
len moeten leren dat verbetering
alleen mogelijk is, als ze op zijn
minst een beetje willen veranderen.
Dat spanningsveld is het smalle
koord van samenwerking waarop
we momenteel balanseren. Als we
wat langer geoefend hebben in het
voor aanmelden, dan kunt u zich
wenden tot het Groene Kruis,
bureau klantenservice, tel: 077-
3209595. Dit bureau is bereikbaar
tijdens kantooruren. De kosten voor
deze ondersteuningsgroep bedragen
voor leden van het Groene Kruis
zestig gulden. Niet-leden betalen
honderd gulden. VGZ-verzekerden
kunnen een vergoeding krijgen bij
hun verzekeraar.
PEEL EN MAAS
'n abonnement waard
Aan de Lange Akker in Overloon
is in de nacht van donderdag op vrij
dag in twee auto's ingebroken. Uit
beide voertuigen verdween een
radio/cd-speler.
balanseren, ben ik er van overtuigd
dat we ook wat meer evenwicht
kunnen vinden. Wij kunnen leren (te
veranderen), zij ook.
DIRECTEUR
Op een woensdagmiddag was er
plotseling een bijeenkomst voor alle
personeel. In deze bijeenkomst werd
bekend gemaakt dat de huidige sef
(directeur, red.) zou worden overge
plaatst en dat er een interim-sef zou
worden aangesteld. Op onze vraag
wanneer daf dan zou plaatsvinden,
werd een beetje gelachen. Waar het
bij ons normaal is dat je een opzeg
termijn hebt, een directeur vaak
zelfs drie maanden, is het hier
gebruikelijk dat dat per direct is. En
direct is ook direct. Op het moment
zelf werd de spreekwoordelijke
sleutel overgedragen aan de nieuwe
sef; na die dag hebben we de 'oude'
sef niet meer gezien. Wat voor ons
erg vervelend is, is dat we met de
vorige baas inmiddels wat opge
bouwd hadden, en dat alle toezeg
gingen met zijn vertrek ook vertrok
ken bleken. Vandaag dachten we
nog zus en zo te kunnen gaan doen,
vanaf morgen gaat dat allemaal niet
meer door. We dachten nog het
geluk te hebben dat de interim-sef
degene was die ons tot dan toe zeer
gunstig gezind leek te zijn, maar nu
zij zelf de touwtjes in handen heeft,
blijkt dat toch ijdele hoop. Het lukt
zelfs maar met veel moeite een
afspraak met haar te maken. Lukt
dat wel, dan worden we in zo'n
gesprek wel tien keer gestoord door
mensen die binnenlopen, die ze dan
te woord staat, voor wie ze ook nog
even tussendoor iets gaat regelen, en
daarnaast gaat ze ook drie keer naar
de kamer ernaast waar de telefoon
staat om daar mensen te woord te
staan. We hebben (tijdelijk hopelijk)
het gevoel dat we niet geheel serieus
genomen worden. Toen ik dat op
een gegeven moment een beetje 'zat'
was, ben ik boos geworden op de
sef en heb ik openlijk gezegd dat ik
hier niet van houd. Vervolgens ben
ik weggelopen.
Mijn Roemeense projectcollega's
waren achteraf zeer verbijsterd over
mijn gedrag jegens de sef. Ze waren
het weliswaar geheel met mij eens
dat we niet serieus genomen werden
door haar, maar het was geheel en al
uitgesloten om hier tegen de hierar
chic in iets van te zeggen. Hun
voorstel was om over een week nog
eens te proberen een afspraak te
maken met de sef, in de hoop dat ze
ons dan iets gunstiger gezind zou
zijn. Met veel moeite heb ik mij
geschaard in de geldende hierar-
chienormen, met de frustratie dat de
twee volgende afspraken ook door
haar zijn afgezegd. Geduld is een
schone zaak, zegt een Nederlands
spreekwoord
VERTROUWEN
Naast deze botsingen van mij met
de Roemeense cultuur van de vol
wassenen, bezoeken we ook nog
steeds zo vaak als mogelijk de ver
schillende groepen met kinderen en
jongeren. We proberen het contact
te onderhouden met het groepsbege-
leidend personeel om vertrouwen te
winnen. Veelal organiseren we een
activiteit. Dat varieert van touwtje
springen voor het tehuis, via voet
ballen in een parkje tot een picknick
in het bos. Telkens is voor ons het
doel om de kinderen en jongeren
bezigheden te geven waarin ze ple
zier hebben, hen individuele aan
dacht te geven, ook in groepsver
band. De kinderen genieten daar
elke keer weer van. Dat er mensen
zijn die hen echt serieus nemen. Die
echt naar hen luisteren als ze iets
zeggen (ook al verstaan we het nog
niet altijd even goed, we nemen hen
in elk geval serieus). Een leuk voor
beeld van mijn collega: ze had een
gesprekje op onze kamer met een
jongere die erg grof was geweest
tegen haar. In onze kamer zaten ech
ter ook twee Roemenen te werken.
De jongere gaf aan dat ze niet open
lijk wilde praten met hen erbij. Mijn
collega heeft vervolgens gevraagd
aan deze twee Roemenen of ze tij
delijk de ruimte wilden verlaten
vanwege dit vertrouwelijk gesprek.
Toen deze twee mensen vertrokken,
keek deze jongere vol verbazing
naar mijn collega. Ze kon niet gelo
ven dat deze twee mensen vanwege
haar de kamer verlieten zodat zij
vrijuit kon spreken. Sindsdien laat
ze geen vervelend gedrag meer zien.
Ze is echter een puber, en zal onge
twijfeld over korte tijd opnieuw uit
proberen hoe serieus we haar
nemen. Dan zien we dan wel weer.
Zo is er ook een jongen van 12
jaar die sinds zijn komst in dit tehuis
nooit meer op bezoek geweest was
in zijn vorige tehuis. Hij vertelde dat
hij erg benieuwd was hoe het daar
inmiddels was; hij had er veel over
gehoord. We hebben samen gere
geld dat dat mogelijk was. Ik zou
het met het vorige tehuis regelen, hij
zou aan zijn groepsleidster vragen
of het mocht. Een dag later zijn we
samen naar het tehuis gegaan. Eerst
nog stoer tegen zijn groepsmaatjes,
dat hij nog eens naar zijn oude
tehuis ging. Maar naarmate we dich
ter bij dat tehuis kwamen, werd hij
stiller. En tijdens het bezoek zelf,
toen hij zijn vroegere slaapkamer
inliep, kreeg hij een brok in zijn
keel en liepen de tranen over zijn
wangen. Een arm om zijn schouder
was het enige dat ik paraat had. Het
leed van zijn leven (geen contact
meer met zijn ouders, broertjes en
zusjes, een tehuisverleden van elf
jaar waarin hij waarschijnlijk heel
veel dingen meegemaakt heeft die
het daglicht niet kunnen verdragen)
was voelbaar in dat moment.
VOORBEELD
Naar het groepsbegeleidend per
soneel proberen we hierin een voor
beeld te zijn. Leuk is het om te zien
dat een aantal van hen regelmatig
zelf inititatieven onderneemt. In het
aanbieden van activiteiten of in het
zoeken naar alternatief gedrag
jegens gedragsproblemen. Want dat
is voor hen ook niet gemakkelijk.
Zij doen het ook maar zoals zij het
altijd geleerd hebben. En hoewel er
in Nederland ook ongetwijfeld
geslagen wordt, is dat hier eerder
regel dan uitzondering. De eerste
weken hebben de mensen het waar
schijnlijk verborgen weten te hou
den. Nu ze meer aan ons gewend
zijn, gaan ze hun 'echte' gedrag laten
zien. De eerste keer dat ik getuige
was van het feit dat een jongen door
een bewaker keihard tegen zijn been
geschopt werd omdat hij gevloekt
had, staat nog vers in mijn geheugen
gegrift. Zeker de tweede trap die
namelijk direct volgde op mijn ver
zoek om dat alstublieft niet meer te
doen. "Bedoel je dit?", vroeg de
betreffende bewaker en hij trapte
nog een keer keihard tegen datzelf
de scheenbeen aan. Of een groeps
leidster die een kind met een liniaal
op de vingers sloeg, omdat ze 's
ochtends niet naar school was
gegaan omdat ze zich ziek voelde.
Ik heb de groepsleidster uitgelegd
dat het kind misschien een keer
extra vertroeteld wilde worden, wat
extra aandacht van een volwassene.
Ze keek me aan alsof ze het in
Keulen hoorde donderen. En dus
trek ik me op aan de groepsleidsters
die wel aandacht hebben voor de
individuele behoeftes van een kind.
Die wel begrijpen dat deze kinderen
en jongeren individuele aandacht en
liefde nodig hebben van een vowas-
sene die ook duidelijk is en structu
reert. Met twee groepsleidsters heb
ben we een individueel plannetje
opgezet voor een aantal kinderen.
Zij staan open voor onze kijk, maar
zijn vooral gericht op hun eigen ver
antwoordelijkheid en dat wat daar
voor nodig is. Dat geeft de burger.
mij in het bijzonder, moed.
Naast mijn rondzendbrief en de I
Nieuwsbrief van de Stichting, kun je
ons tegenwoordig ook on-line
bezoeken. "Buna Ziua" heeft een
heuse website: http://www.homepa-
ges.hetnet.nl/~roemenie/bunaziua.ht
ml. Ik wil benadrukken dat ik het
erg prettig vind dat zovelen met mij
meeleven.
De groetjes en tot de volgende
keer,
Pieter-Jan Tacken
E-mail:
Pieter-JanTacken@fnmail.com
Donaties:
38.03.28.836 t.n.v.
"Buna Ziua"
o.v.v. Pieter-Jan Tacken