PEEL EN MAAS Strijd van cultuur tegen natuur Stijlvolle herdenking gevallenen De andere minderheid OOI\PAIMT warmer wonen met de juiste kleur CultuRooy en winkeliers ondanks barre weer tevreden met Straatfestival PEEL EN MAAS Molukkers in Venray vieren drievoudig jubileum VERFfr WAND de beste in verfde beste in behang Pateislaan 7, Venray. Tel. 04780-82810 aparte stoffencollecties met actuele dessins bijpassende stoffen in onze behangboeken gordijnen eventueel op maat gemaakt compleet kleur-advies voor behang, verf en raamdecoratie Het weer was zo slecht als nooit tevoren. Financieel is het Straat festival dan ook geen sukses ge worden. Te weinig horeca-omzet en ook de vrijwillige entree- bijdrage viel tegen. Desondanks overheerst bij de organiserende stichting CultuRooy tevreden heid. Over het publiek dat wel kwam, de inzet van de artiesten en de steun van de Venrayse on dernemers en de gemeente. Ook de horeca in eigen beheer is goed bevallen. Een meerdaags straattheater- feest. Dat was de wens en de voor waarde van de Venrayse winkeliers vereniging om financieel deel te ne men in het Straatfestival 1994. Cul tuRooy wilde graag met het festival 1994 een financiële basis leggen voor komende edities. Dankzij de regen, die met name op zaterdag met bakken uit de hemel viel, moet 'tweedaags' met een korrel zout worden genomen. Het voornemen van CultuRooy slaagde helemaal niet en daarmee is de stichting in feite weer terug bij af. CultuRooy heeft evenwel voldoende lichtpun ten gezien om toch tevreden te kun nen terugkijken op het Straat festival 1994. 'De artiesten vonden het gezellig. De publieke belangstelling viel. ge zien de omstandigheden zaterdag, niet eens tegen en we hebben laten zien dat we de horeca van zo'n eve nement in eigen beheer aankun nen', zegt stichtingsvoorzitter Jan Verheijen. Hij is ook tevreden over het grote aantal vrijwilligers dat beide dagen aanwezig was, de mede werking van de gemeente, de scho len en bredere steun uit kringen van de Venrayse middenstand. Alleen het geld, dat blijft een pro bleem voor CultuRooy. 'Het zal nog wel enkele dagen duren voordat we de 'afrekening rond-hebben, maar,, erg veel blijft er niét over', verwachf- Vërheyen. 'We hébben denk ik-'oh-", geveer eenderde van de begrote om zet in de horeca gehaald en daar entegen extra kosten gemaakt in verband met het slechte weer'. TELEURSTELLEND Vooral de zaterdagavond viel in het water. Kon overdag het publiek de aandacht, geholpen door de re genbuien, verdelen tussen winkels en (muziektheater, 's avonds was er maar één aktiviteit. Bovendien werd het kouder en regende het maar door. Het gevolg was dat slechts een paar honderd mensen elke week nieuws nunucnu vur i ier«up jamhumnc» DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1994 Nr. 38 r WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMGEVING POSITIEF Ook voorzitter Sjors Janssen van de winkeliersvereniging toont zich - met de nodige slagen om de arm - wel enthousiast. 'Ik kan niet voor iedereen spreken, maar ik had de indruk dat het zondag gezellig druk was. Met name in sommige kleding zaken was het propvol. Ook over de zaterdag heeft hij van winkeliers positieve geluiden gehoord: 'Voor het festival is de zaterdag denk ik een verloren dag geweest, maar in de winkels was het een gewone drukke zaterdag', aldus Janssen. Het WVC-bestuur wil in de eerste nieuwsbrief de leden oproepen om hun reaktie te geven op het festival. In de ledenvergadering van oktober wordt namelijk beslist over het pro gramma voor volgend jaar en voort zetting van de sponsoring aan het Straatfestival. Persoonlijk vindt voorzitter Janssen dat met de hui dige opzet een tweedaags festival, tegen de huidige kosten 'wel te le ven valt'. Hij meent ook dat de ge middelde ondernemer in Venray wel inziet dat aktiviteiten als het Straatfestival hun waarde hebben voor de promotie van het centrum. Al dan niet verdergaan met Cultu- .Rooy zal echter, sterk worden be paald door het besluit over het aantal koopzondagen volgend Jaar. 'Als de leden'niet kiezen voor uit breiding van het aantal koopzonda gen, is de vraag of er nog ruimte is voor de kombinatie Straatfestival koopzondag'. Financiële steun aan het festival zonder die kombinatie lijkt Janssen niet erg reëel. 'Dan wordt het puur subsidie en dat is meer iets voor de gemeente' aldus de winkeliersvoorzitter. de bijzonder swingende Bob Color met hun aanstekelijke muziek en spektakulaire podiumact hebben gezien. 'Vooraf zou je het daar niet voor gedaan hebben, maar ja. Het was nog een wonder dat het über haupt doorging met al die nat tigheid'. Een tegenvaller was ook de op brengst van de vrijwillige bijdrage. De leden van de Venrayse toneel verenigingen stonden fraai uitge dost aan de invalswegen van het centrum en vroegen om financiële steun voor festival en stichting. Soms wilden ze zelfs voor de beta lende bezoeker wel een liedje flui ten, maar aan het eind van de dag viel het aantal guldens in de oranje kollektebussen tegen. 'Teleurstel lend', vindt de CultuRooy-voorzitter. 'We hadden gedacht dat één op de drie bezoekers toch wel een bydra- ge zou doen, maar we hebben ons vergist'. Verheden schat de in komsten van de alternatieve kassa's op 2500 gulden bij een bezoekers aantal van 'minimaal 10 en maxi maal 15.000'. Kentekenplaten ontvreemd Een 55-jarige inwoonster van Venray deed aangifte van een wel zeer ongebruikelijke diefstal. Van haar op het Helmkruid geparkeer de personenauto waren de beide kentekenplaten ontvreemd. De da me zal nu nieuwe moeten aanschaf fen en de dader rydt vermoedelijk niet haar kentekenplaten rond. Zondagmorgen vond voor de' achtste keer de herdenking plaats van de gevallenen op het Engels kerkhof aan de Hoenderstraat. Hier hebben ongeveer 700 Britse solda ten hun laatste rustplaats gevonden nadat zij - de meesten - rond de be vrijding van Venray en Overloon in oktober 1944 de dood hebben ge vonden. De dodenherdenking was de laat ste jaren daarvoor zowat in de ver getelheid geraakt. Dat ligt onder meer aan het feit dat de viering van de bevrijding van Venray moeilijk met één datum is vast te stellen. Merselo en de kom van Venray wer den weliswaar op 18 oktober be vrijd, maar verschillende kerkdor pen moesten nog weken op de bevrijding wachten. De Bond van Wapenbroeders heeft de herdenking een nieuw im puls gegeven. Veel^moeite hebben ze gedaan om de herdenking "öp~ .een gepagje wijze te doen verlopen. Die*nerdenkingen konden niet zon der nabestaanden van de op het kerkhof liggende soldaten. Zo kon vrijwel ieder jaar een aantal Britse invalide bevrijders een vakantie worden aangeboden. Ook na bestaanden en bevrijders kon een vakantie worden aangeboden dank zij de medewerking van velen die de aktie financieel ondersteunden. Zondagmorgen waren vele inwo ners van Venray getuige van die herdenking; Venrayers die aan den lijve hadden ondervonden wat hun bevrijding betekende. Leden van de scoutingroep De Peelspeurders hadden bij ieder graf een lamp ont stoken en naast de gelegde bloe men gaf dat een sober en daardoor juist een aangrijpend beeld op deze dodenakker. Zoals ook andere jaren was de heer Meijer ceremoniemeester. In zijn welkomstwoord richtte hij zich tot het college van burgemeester en wethouders, maar ook en vooral tot de vele gasten die vanuit Engeland waren overgekomen, representan ten van het Britse Rijnleger, oud mariniers en oud-marinepersoneel van basis De Peel en natuurlijk de tientallen leden van de Bond van Wapenbroeders uit geheel Noord- Limburg. Niet vergeten mogen wor den de offers die gebracht zijn door de leden van de Mijnopruimings- dienst, die het weer mogelyk maak ten dat wij zonder gevaar weer konden verblijven in en om Venray. Burgemeester Waals die het 'In Memoriarn' uitsprak, braclit ook" i die bange dagen in herinnering, respekt én dankbaarheid aan hen die hun leven gaven tegen de rechteloosheid. Niet herdenken in haat naar degenen die vijf kilome ter verder leven, maar herdenken de bevrijders die door moed en opoffering in en rond de slag om Overloon en Venray daardoor ons hebben bevrijd. Dit soldatenkerk- hof, dit ereveld, moet een aanklacht blijven van de waanzin van een ideologie die nog steeds niet is uit gebannen. Kijk maar naar de dage lijkse beelden. Vrede en veiligheid is geen vanzelfsprekendheid, maar dat daarvoor offers moeten worden gebracht. Dan heeft het hertien ken in eerbied en dankbaarheid van de gebrachte offers nog zin. In het her denken van deze gevallenen sluiten wij in de vele miljoenen gebrachte offers van de bevrijding in het ver leden en heden. .Aalmoezenier Leers van de Ko ninklijke Luchtmacht hield een korte preek, waarin ook hij de ge brachte offers schetste. Dameskoor Ven rode bracht een koraalzang en de koraalmuziek werd uitgevoerd door de harmonie Sub Matris Tute- la uit Oostrum. Nico Versteegen blies op zijn trompet The Last Post. en het Reveille, en ook dit jaar speelde de uit Neer afkomstige Pie- ter van de Vorle op zijn doedelzak Flowers of the Forest. Na het spelen van God save the Queen en het Wil helmus werd de plechtigheid, die door naar schatting 500 mensen werd bijgewoond, besloten. Ook dit'jaar wértlar weer een groot aantal kransen bijshet' hoofd- kruis gelegd, allccit toen. gevraagd werd bloemen te leggen namens de aanwezigen bleek er maar één per soon behoefte aan te hebben. Het zijn geen echte allochtonen zoals Turkse en Marokkaanse inwa ners, maar het zijn ook geen Venraynaren. De ongeveer 200 Ven rayse Molukkers nemen in de sa menleving een aparte plaats is. Door hun afkomst cultuur en voor al de recente historie van dit volk. Als gevolg van de dekolonisatie kwamen ze naar Nederland. Een volk zonder land. zonder toekomst, zonder huizen en zonder werk. Het zou voor tijdelijk zijn. Aankomend weekend herdenkt de Molukse ge meenschap het feit dat ze 40 jaar in Venray zijn. De Molukkers in Venray. De het langst in de gemeente verblijvende minderheid. Ze kwamen lang voor dat de eerste gastarbeider ver scheen, ze waren er toen Turkse en Marokkaanse gezinnen zich met hun mannen in Nederland her enigden en ze zijn er nog nu asiel zoekers uit de hele wereld de nieuwe minderheden vormen. De eerste generatie is oud en deels al overleden. De tweede generatie is redelijk gesetteld, vaak getrouwd met niet-Molukkers en de derde ge neratie groeit als Nederlander op. Ze hebben werk, een huis. In de binnenkort te verschenen Minder- hedennota van de gemeente wor den ze omschreven als 'redelijk goed geïntregreerd'. Op Rijksniveau wordt overwogen om Molukkers niet langer als minderheid te be schouwen. Maar Molukkers zijn wel andere Nederlandera dan andere. Een groep mensen die door politiek ge konkel ten tijde van het afglijdend kolonialisme ontheemd raakte en duizenden kilometers verderop op nieuw moest beginnen. Inmiddels zijn we bijna een halve eeuw verder, maar die gebeurtenissen blijven nog een stempel drukken op het le ven en de cultuur van de Moluk kers in Venray. Dat blijkt ook tijdens het gesprek met Johannes Berhitu en Sjeng Ewalds. bestuursleden van de stich ting Batu Badaun. Ofschoon met beide benen in de jaren negentig en graag kijkend naar de toekomst, komt het gesprek regelmatig op 'vroeger'. 'We willen onze kinderen, de derde generatie iets van hun eigen achtergronden leren kennen. Weten waar hun opa en oma van daan komen en waarom ze een don kere huidskleur hebben. Als dat lukt hebben we al heel wat bereikt', zegt Johannes Berhitu bescheiden. WOONOORD De geschiedenis van de Venrayse Molukkers begint in december 1953. Dan komen de eerste Molukse gezinnen aan in Venray. Voormalige militairen ran het Nederlands- Indische leger, die na de omwente ling in het Indonesië van Soekamo niet meer welkom zijn. Ten langen leste neemt de^ Nederlandse rege ring de" Molukkers en hun gezin nen op. In Venray komen ze terecht in 'woonoord Vlakwater', een inder haast omgebouwd werkkamp van Peel werkers, waar alleen de meest elementaire voorzieningen aanwe zig zijn» De ongeveer 40, meren deels grote, gezinnen wonen in grote barakken. Een gezin in een paar kleine kamertjes. De meeste barakken zonder waterleiding. Was sen en douchen in een andere ba rak op het terrein midden in het dennenbos aan de rand van" Venray. Het was niet zo erg, want het was toch maar tijdelijk. In 1954 en '55 konden de bewoners in het kamp kursussen volgen als voorbereiding op de terugkeer naar Ambon. De overheid was echter snel duidelijk dat het verblijf van de Molukkers wel eens langer kon gaan duren. Eerst werd de 60%-bijdrageregeling ingevoerd. Molukse mensen die werk hadden moesten daarvan 60% inleveren als bijdrage in de 'overheidszorg'. Enkele jaren later is het beleid gericht op integratie van de Molukse bevolking. Dat betekent verspreiding over heel Nederland. Gemeenten die werk hadden kon den huizen bouwen. WEL WEG, NIET WEG De reaktie op dit beleid onder de Molukkers was verdeeld, ook in Venray. Een deel van de mensen wilde helemaal niet weg uit de kam pen. Verspreiding zou de saamho righeid niet ten goede komen en was voor de overheid alleen maar een voorwendsel om zich niets ran het lot van de Molukkers aan te trekken. Per slot van rekening had de Nederlandse overheid nog altijd een ereschuld ten opzichte van haar militairen. Een andere groep wilde graag in Venray blijven omdat ze daar bij voorbeeld werkten. Ook de in dustrie wilde haar werkers niet graag kwijt, Venray wilde ook toen al groeien en dus hield de gemeente vurige pleidooien met onder meer de toenmalige minister Klompé om huizen te mogen bouwen voor de Molukkers. Met maar gedeeltelijk sukses: het Commissariaat Ambo nezen Zorg zag eigenlijk de Moluk kers liever naar het noorden vertrekken en dat gebeurde ook. Van de ongeveer 40 gezinnen moesten er in 1963 27 vertrekken. De resterende dertien kregen in 1967 en '68 woonruimte in Venray. De meesten kwamen terecht in de Houten Hoek. OUDEREN De Houten Hoek is nog steeds het wijkje waar de meeste Molukkers wonen, al zijn kinderen en klein kinderen uitgezwermd. In de wijk staat ook het gebouw van de stich ting Batu Badaun en ligt het Kiri- wennopad, de straatnaam die her innert aan de Molukse Venraynaar opa Jordan Kiriwenno. In het ge bouw organiseert de stichting aller lei aktiviteiten voor jong en oud. Ook de kerkdiensten worden er ge houden. Voor de verregaand geïnte greerde bevolkingsgroep is het zaak de de eigen cultuur levend te hou den. Daarop is het werk van de stichting dan ook goeddeels gericht. Het gebouw van de Molukse ge meenschap wordt gesubsidieerd door de gemeente. Tot voor enkele jaren beschikte de gemeenschap ook over een professionele maat schappelijk werker, maar die is in de bezuinigingen op welzijnswerk ten onder gegaan. De Molukkers moeten het nu doen met de min- derhedenwerker van het RISC maar die moet z'n tijd verdelen over alle minderheden tussen de Maasdorpen en Gennep... Gelukkig is de Molukse minder heid zodanig geïntegreerd dat ze re delijk zelf hun boontjes kunnen doppen. Ook dat onderscheidt hen ran andere minderheidsgroepen in de gemeente. Behalve toedien op het behoud van eigen waarden en cultuur bij de tweede en derde ge neratie heeft de stichting Batu Ba daun vooral ook de zorg over de oudere Molukkers. Zij zyn 'minder zelfstandig, spreken minder de taal en raken sneller geïsoleerd. In een reaktie op het concept-Minder- hedennota van de gemeente Venray pleit de stichting dan ook voor ex tra aandacht voor de ongeveer twin tig 65-plussers. FEEST Gelovig, prineipeel, respekt voor ouderen en gezag, goed voor hun woord worden door de beide Batu Badaun-bestuursleden genoemd als typeringen ran de Molukse volks aard. Maar ook gastvrijheid hoort daarbij. 'Het samen vieren van bruiloften, begrafenissen en de eigen ruimte zijn heel belangrjjk voor de saamhorigheid onder de mensen" zeggen Berhitu en Ewalds. 'En de kookkunst', voegen zij er aan toe. 'Als er bij Molukkers feest 'is. wordt er altijd lekker gegeten en ge dronken*. Daarvan kunnen de gasten ko mende zaterdag meegenieten, 's Avonds wordt dan een groot feest gehouden in dans- en partycen trum Janssen in de Raadhuisstraat. Dit? avond is iedereen welkom. Vrijdag wordt het boek gepresen teerd dat is samengesteld door on der meer Sjeng Ewalds. Meer dan 100 foto's en tekst herinneren aan de vier decennia die de Molukkers nu in Venray verblijven. Het doku- ment. voor historici. Molukkers en iedereen die iets over de achter gronden van het jubileum wil we ten eigenlijk verplichte kost. is te koop voor tien gulden bij de stich ting Batu Badaun of bij Sjeng Ewalds, Vingerhoedskruid 12 in Venray, FEESTPROGRAMMA liet feestprogramma begint zater dag om 10.00 uur in de protestants christelijke school De Hommel, al waar de kinderen een verrassing wacht, 's Middags om 15.00 uur zal in het onderkomen van de Stich ting Batu Badaun aan het Kiriwen- nopad het boek 'Molukkers in Venray' worden gepresenteerd en is er de tentoonstelling 40 jaar Moluk kers te Venray te zien. Om 20.00 uur is er een grote Molukse avond in danscentrum Janssen aan tic Raadhuisstraat, alwaar iedereen welkom is. De muziek wordt ver zorgd door Central Station, er is een optreden van een Molukse dans groep en er zijn demonstraties van Oh Do Kwan en 'Lelang'. Op deze avond zijn heerlijke Molukse hap jes te koop. De entree voor deze avond bedraagt slechts vijf gulden.

Peel en Maas | 1994 | | pagina 13