Venrays bier
voor Venrayse mensen
DÖBBEIE PIËLHAAS
BIERBROUWERIJ
„RUTTEN"
Wörtelstemp in
Jera Ysselsteyn
Over bier
Bonte Avonden
in Overloon
Plaatselijke brouwerijen al lang historie
RUTTEN'S BIERBROUWERU
6 PEEL EN MAAS
Donderdag 28 januari - Pagina 7
Etiketten van twee van Rutten's bie
ren: de Döbbele Piëlhaas' en het
Lager.
"TÉ-*
VENRAIJ
t y/%% alc.
DÖBBELE PIËLHAAS
Na de tweede wereldoorlog bleven
de brouwketels van 'de Gouden
Leeuw' leeg. De kleine plaatselijke
brouwerijen hadden de konkurren-
tieslag met concerns als Heineken
verloren. Voor de brouwerij van de
familie Janssen kwam daar nog de
extra konkurrentie van een andere
Opnieuw de binnenplaats van
brouwerij Rutten. Aan dit beeld is
slechts weinig veranderd
tevens wethouder van Ven ray en lid
van de Provinciale Staten van Lim
burg. Met een koets reden de gasten
van het hotel van en naar het stati
on in Oostrum. Later stopte de paar-
detram voor de deur, omdat Hubert
het voor elkaar had gekregen dat
een extra lijntje naar hel hotel werd
gelegd. Naast 'de Gouden Leeuw'
was een depot van "Van Gend Se
Loos'.
De brouwerij werd tot aan z'n
dood gerund door Martinus. Omdat
zoon Piet nog niet oud genoeg was
om de zaak over te nemen, werd tij
delijk brouwmeester Geurts uit
Meerlo aangetrokken. De familie
Geurts had in Meerlo een eigen
brouwerij. Tben Piet oud genoeg
was, werd hy de brouwer van 'de
Gouden Leeuw'. Hy runde samen
met de zussen Jo en Bartholien de
brouwery. Het hotel werd na de
dood van Hubert, voortgezet door
Cato en Hubert, eveneens kinderen
van Martinus Janssen.
HET BIER
Omdat we al wat dichter by de
moderne tyden komen, neemt het
schrifteiyke materiaal toe. Zo is be
kend wat voor bier 'de Gouden
Leeuw' brouwde. Jaap Goumans
heeft twee etiketten, waarvan éént
je afkomstig is van het Pilsener, net
als het huidige een ondergistend
bier van 5% alcohol. Het tweede eti
ket draagt de naam Donker Lager,
een biertje met 3,5% alcohol.
Bekend is verder dat 'de Gouden
Leeuw' hun bier in eerste instantie
aan cafés leverde. In houten vaten
met verschillende inhoud leverden
Piet Swinkels en Thei Volleberg het
bier af in de kelders van de cafee-
yes. En die waren er genoeg in die
jaren. In 1904 vroegen byvoorbeeld
120 kroegbazen in Ven ray aan de
burgemeester verlenging van hun
tapvergunntng. De meeste van die
cafés waren dikwyis niet meer dan
Op zaterdag 30 jan. vindt in de Je
ra te Ysselsteyn een nu al legenda
risch te noemen optreden plaats.
De in Noord-Limburg roem-ruchte
formatie Wörtelstemp zal voor de
allerlaatste keer met de huidige be
zetting ten tonele verschynen. Eric
'potten en pannen' Flinsenberg laat
voor de laatste keer al zyn emoties
weerklinken op zyn drumstel.
Dit sprankelend genot voor het
oor is altyd al de finishing touch ge
weest voor Wörtelstemp's subtiele
'Love, Peace Sc Destruction'-sound
(met andere woorden, hy slaat ge
woon gruweiyke hard).
Tussen de tranen en plechtighe
den door zal Wörtelstemp het nor
male repertoire spelen, afgewisseld
met nummers uit hun prille begin
periode (en nog iets).
Deze Tribute toe Flins' begint om
20.00 uur en stopt waarschyniyk
ook een keer. Dus kom op tyd want
vol is nog niet vol genoeg
Namens alle fans: Flins, thanks!
Inbraak in vrachtauto
Het afgelopen weekend werd door
het opensnyden van een dekzeil
toegang verkregen tot een aan de
Maasheseweg geparkeerde vracht
auto. Uit de auto werd een groot
aantal onderdelen van Kawasaki
motoren ontvreemd. Naar schat
ting bedraagt de waarde van de
spullen vele duizenden gulden. Ook
hier vraagt de politie of eventuele
getuigen zich willen melden. Ook
diegenen die in het weekend rond
die geparkeerde vrachtauto iets ver
dachts hebben gezien, worden ver
zocht kontakt op te nemen met de
politie.
Vernielingen aan auto's
Een inwoonster deed aangifte van
vernieling aan haar aan de Lang
straat geparkeerde personenauto.
Een buitenspiegel was er af
geslagen.
Een inwoner deed aangifte van
vernieling van een buitenspiegel
aan zyn in de Pr. Bemhardstraat
geparkeerde personenauto.
Voor kleine en grote drukwerken van den Munckhof b.v.y
(protestraat 68 - Venray - natuurlijk mag U bellen: 82727
Het tappen van een glas bier
in het café, met behulp van
koolzuur, is eerst na de oorlog
van 1914-1918 algemeen in
zwang gekomen. Eerder was in
het bier alleen koolzuur van na-
tuuriyke gisting Tben hadden
al die kleine cafeetjes in de kel
der 'n vaasje of vat bier liggen
en moest elk glas bier in de kel
der getapt worden. Dit vaatje of
vat was by aflevering door de
brouweryhulpen in de kelder
gedragen, gerold, of met behulp
van een slee in de kelder ge
schoven.
Zo'n slee bestond uit twee ste
vige houten balkjes, verbonden
met een naar onderen gebogen
y ze ren beugel, zodat 'n vat of
vaatje er over heen kon
schuiven.
Er waren ook brouweryen die
een brouwers-handkar hadden.
Dat waren twee flinke wielen,
met daar 'n slee tussen, om ca
fés binnen loopafstand te kun
nen bedienen.
Voordat de brouwer het bier
afleverde, werd er u-at visiym
op het vat gedaan. Deze visl(jm
werd verdund door het met wa
ter en klopper (kloplies) op te
kloppen. Als het vat in de kel
der op zyn plaats lag moest het
bier 'n paar dagen rusten, dan
kon de visiym naar de bodem
zakken, en diende dan om. in
dien nodig het bier van de
laatste ongerechtigheden te zui
veren. De visiym vermengde
zich beslist niet met het bier.
Dat er vroeger veel brouwery
en konden bestaan, blykt wel
uit het feit, dat in het eerste half
jaar van 1899, berekend naar de
opbrengst van de bieraccynzen
in Venray. Meerlo en Wanssum
samen 750.000 glazen bier ge
dronken werden.
Dat er toen ook veel cafeetjes
waren staat ook vast, doordat
begin 1904, door 120 café
houders, een verzoekschrift by
burgemeester en wethouders
werd ingediend, voor verlof om
voortzetting tot 31 december
1904, voor de verkoop van
alkohol-houdende dranken, an
ders dan sterke drank.
1878 Schynt voor de Venrayse
brouweryen wel een apart jaar
te zyn geweest, want toen wer
den de brouweryen 'De Gouden
Leeuw' en de brouwery van de
Paters Franciscanen opgericht,
en werd brouwery 'De Roos'
door Rutten overgenomen.
En zoeë was 't len Venroj
Jaap Goumans
Gezien de uitgebreide voorberei
dingen, ziet het er nu al naar uit dat
de Bonte Avonden in Overloon op
30 en 31 januari en 3 februari we
derom een enorm sukaes zullen
worden. Voor kaartjes kunt u nog
terecht zondag a.s. om 11.30 uur in
de Cultuurbunker te Overloon.
Het ontstaan van de Bonte Avond
te Overloon ligt een heel eind terug
in de tyd, namelyk in 1954/1955.
Voordat de carnavalsvereniging De
Huibuuken bestond, werd in Over
loon de carnaval georganiseerd
door de gezameniyke sportvereni
gingen samen met de Raad van Elf.
Het ene Jaar de gezameniyke sport
verenigingen, het andere Jaar de ge
zameniyke culturele verenigingen.
Men vond toen al dat carnaval meer
moest zyn dan alleen maar dans en
drank. Namelyk ook gemoedeiyke
spot met de gevestigde orde. Daar
om organiseerde men op carnavals-
zondag de Bonte Avond. Dat er toen
al sprake was van een hoog niveau,
blykt wel uit het feit dat Heintje Da
vids en Cees Schilperoort In Over
loon op de Bonte Avond hebben
opgetreden.
Later is de Bonte Avond in een
vergeethoek terecht gekomen tot
dat men In 1976 weer startte met de
Bonte Avond in zyn huidige vorm.
Het eerste jaar een avond met alle
maal vreemde tonpraoters cm
slechts één duo uit eigen dorp. Het
jaar daarop was er zoveel animo uit
Overloon dat er nog maar één
vreemde nodig was om de spits af te
byten. De laatste Jaren is er zelfs
geen vreemde tonpraoter meer en
zyn er drie avonden nodig om heel
Overloon aan zyn trekken te laten
komen. Ieder Jaar opnieuw pro
beert de organisatie tezamen met
de deelnemers om het niveau ten
opzichte van het vorige jaar te ver
hogen. Zonder te overdryven kun
nen we zeggen dat de Bonte
Avonden zyn uitgegroeid tot het
hoogtepunt van de Overloonse
carnaval.
Vernielingen aan auto's
Het afgelopen weekend werden er
aan een viertal personenauto's ver
nielingen aangericht, doordat die
met een spuitbus roze lak of derge-
ïyke substantie (de samenstelling
kon niet worden achterhaald) wer
den bespoten. Het betrof twee per
sonenauto's die in de Mam bost raat
stonden en twee auto's in de Mo-
zartstraat.
Vrydagavond werd een op het
Gouden Leeuwterrein geparkeerde
personenauto met een zwarte
substantie besmeurd. Ook van deze
substantie kon de samenstelling
niet worden vastgesteld.
Het is voor de eigenaren een hele
klus om hun auto's weer 'schoon' te
krygen.
„DE GOUDEN LEEUW"
tot in de eerste wereldoorlog. Om
streeks 1916 brandde de brouwery
af en de familie V&n Baar bouwde
het pand niet meer op. De Vin
Baars begonnen in de Spurkt, en la
ter in Ysselsteyn. met de kweek van
bomen. De naam "t Hert' bleef, na
de herbouw, verbonden aan het
huidige pand. dat een café werd.
flessen wyn. In de eerste wereld
oorlog werd het gebouw naast de
brouwery ingericht als drogery van
groenten en bloembollen. De laat
ste werden destyds gebruikt om
surrogaat-koffie van te maken. Het
was in de oorlogsjaren overigens
heel gebruikeiyk dat ook brouwe
rijen tydeiy'k op andere produkten
overschakelden. De prijzen van
graan en hop, de belangrykste
grondstoffen, stegen in die tyd ex
plosief.
In 1922 nam de familie Hulsman
de brouwery over. De oudste zoon
Wim kreeg de leiding van de brou
wery. Thei Slits verhuisde naar
Brussel en overleed daar in 1954 op
90-jarige leeftyd. Brouwery 'Wilhel-
mina' produceerde tot in 1937. In
dat jaar overleed brouwer Wim
Hulsman na een auto-ongeluk.
'Wilhelmina' ging verder als bier-
handel en verzorgde de klanten
met bier van de Venlose brouwery
Wolters en later met 'Drie Hoef-
yzers' uit Breda. In 1957 stopte de
familie Hulsman met de bierhan-
del. De machines voor de fabricage
van strohulzen werden na de oorlog
verkocht in Scandinavië. Op de fo
to's die Jaap Goumans heeft opge
duikeld is de brouwery te zien als
een imposant complex. Wat er met
het pand is gebeurd laat de Venray
se snuffelaar in lokale historie on
vermeld.
'DE KEIZER'
Brouwery 'de Keizer' wordt in de
annalen al in 1733 vermeld. Dan
verkoopt Comelis Michels het com
plex, bestaande uit huis, schuren,
brouwery en stallen aan het Sant-
acker (tegenwoordig de Paters-
straat) aan Henricus Groothuysen
voor de prys van 1575 gulden.
Twintig jaar later komt de brouwe
ry in handen van de familie
Janssen.
Wie de historie van de brouwery
bekykt moet haast konkluderen
Pieter Kokken en Edmond en Alp-
hons Rutten op de binnenplaats
van brouwerij 'de Roos'.
plaatseiyke brouwer by. Dat was
brouwery 'de Roos', gelegen aan de
Eindstraat. Deze brouwery, die ook
nog deels overeind staat, wordt al in
1848 genoemd. Dertig jaar later
wordt 'de Roos' overgenomen door
P. Rutten. Tbn tyde van de eerste
wereldoorlog is Edmond Rutten
brouwmeester van 'de Roos'. Hy
wordt onder meer bygestaan door
z'n neef, Pieter Kokken, die weer
getrouwd was met Aldegonda van
Baar, de dochter van Frans. Waar
mee de cirkel rond is. Nadat in 1929
een andere broer, Alfons, vanuit
Zuid-Limburg naar Venray is geko
men, wordt door de Ruttens fors
geïnvesteerd in nieuwe machines.
Nieuwe klanten komen er ook en
'de Roos' groeit uit tot de grootste
brouwerij van Venray.
Uit de brouwery aan de Eind-
straat kwamen normaal twee soor
ten bieren, een licht Lager en een
donker Lager. Net als 'de Gouden
Leeuw' leverde 'de Roos' het bier in
eerste instantie in verschillende va
ten. later ook in flessen. By gele
genheid van het carnaval in 1946
brouwde Joos Rutten. zoon van Al
fons en de laatste brouwer van 'de
Roos' een speciaal dubbel Bockbier.
Het bier, met een niet te onder
schatten alcoholpercentage van
acht. kreeg de welluidende naam
'Döbbele Piëlhaas'. Een prima idee,
dat echter niet door iedereen werd
gewaardeerd. Want Karei Wynen.
vorst van de Piëlhaas, was ook ver
tegenwoordiger van Heineken. Hy
wist een breuk tussen Rutten de
carnavalsvereniging te bewerkstel
ligen, waardoor wellicht een mooie
traditie in de kiem werd gesmoord.
Misschien ging daarom enkele ja
ren later konkurrent 'Drie Hoefy-
zers' met de brouwery stryken...
Hoe vooruitstrevend de brouwers
Rutten waren blykt ook het feit dat
brouwer Joos, samen met Harrie Ja
cobs, een machine konstrueerde
waarmee 600 etiketten per uur op
de flessen geplakt konden worden.
Uiteindeiyk legde ook 'de Roos'
het af tegen de landeiyk opereren
de brouweryen. In dit geval nam
'Drie Hoefyzers' uit Breda de laatste
brouwery in Venray over. Het brou
wen werd in 1951 gestaakt.
Tbt zover de korte historie van
Venrayse brouweryen. opgespoord
door Jaap Goumans, alweer onder
het motto 'En zoeë was 't ien Ven
roj'. Een fascinerend onderwerp
waarvan je alleen van het lezen al
dorst krygt.
Sinds kort is, na jaren van
leegstand en verwaarlozing, 'de
Gouden Leeuw', weer in bedryf.
Het markante gebouw in de
Leeuwstraat, één van de weinige
stukjes industriële archeologie,
huisvest de Venrayse vestiging
van het accountantsbedryf Deloit-
te Sc Touche. Naar aanleiding van
de renovatie van 'de Gouden
Leeuw' dook Jaap Goumans in de
geschiedenis van deze voormalige
brouwerij en in de Venrayse
brouwgeschiedenis in het alge-
j meen. Want wie weet er nog dat in
I Venray wel zeven brouweryen zyn
geweest? Van vyf ervan staan de
i gebouwen, of delen ervan, zelfs
nog overeind en in twee panden
j wordt nog steeds bier getapt Al
j komt dat niet meer uit Venray.
De zeven Venrayse brouwerijen
luisterden naar fraaie namen als de
Roos, de Keizer, d'n Hoebert, 't Hert,
de Swaan, de Gouden Leeuw en
Wilhelmina. Sommige van die na
men hebben ook nu nog een beken
de klank in Venray, andere zyn
vergeten. Van d'n Hoebert is nog
1 maar weinig bekend, behalve dat ze
in de Langstraat lag, vlak achter de
voormalige marechausseekazerne,
j De brouwery was eigendom van de
I familie Vollenberg, die later in Ven-
ray bekend zou worden als aanne
mers, maar die ook in de horeca
bleven.
De andere brouwerij die niet
meer in steen is terug te vinden is
'Wilhelmina'. Deze tamelyk jonge
brouwerij werd in 1909 opgericht
door de Venrayse zakenman Thei
Slits. Deze Slits was een zoon van
Handrie Slits, die in het latere pand
van Schaeffers aan de Patersstraat
een manufacturenhandel had. 'Wil
helmina' lag op de Kruusse, daar
waar St. Antoniusstraat en
Kruisstraat by elkaar komen.
Eigenlijk op een steenworp afstand
van de vroegere brouwery d'n Hoe
bert. Maar in die tyd lag alles op
een steenworp afstand.
te leren en om zelf mout te leren be
reiden. Terug in Venray brengt hy
het geleerde in 'de Keizer' in prak-
tyk. Zyn broer. Peter Theodoor, er
fde via z'n echtgenote 'de Gouden
Leeuw' en werd daarmee de recht
streekse konkurrent van z'n broer
Frans. Omdat deze ook nog de brou
wery van de paters Franciscanen
beheerde, net als 'de Gouden
Leeuw' in 1878 gesticht, was de fa
milie Janssen dus betrokken by
drie Venrayse brouweryen.
Na het overiyden van Frans An-
toon stond diens schoonzoon Hen
ricus van Baar aan de roerstok. Van
Baar werd later nog burgemeester
van Deume. Met deze familie doet
de link met de vierde Venrayse
brouwery z'n intrede. Want zoon
Frans, die z'n kennis van bier en
brouwen zelfs tot in Rusland had
opgedaan, werd brouwmeester in
'de Keizer' totdat hy brouwery 't
Hert' overnam va de familie Camps,
't Hert' lag op de hoek van de Markt
en de Marktstraat en is tegenwoor
dig café 't Upke'.
Brouwerij 'de Keizer' was inmid
dels in handen van de familie Poels,
net als de Van Baars schoonfamilie
van de Janssens. Tydeiyk zwaaide
Frans van Baar ook de scepter over
de brouwery in de Patersstraat,
maar dat werd geen sukses. In 1908
werd 'de Keizer' verkocht aan Ma-
thies Janssen uit Weverslo, die er
evenmin veel van bakte. De brouwe
ry ging hard achteruit en over bleef
een café onder dezelfde naam, ge
dreven door zoon Helm Janssen en
schoondochter Marie. Deze Marie,
geboren Michels, was weer een
dochter van de hotelier van 'de
Zwaan', ook al een voormalige brou
wery. In oktober 1944 werd 'de Kei
zer' door een Engelse bom totaal
verwoest By dat bombardement
kwamen veertien mensen om het
leven.
Frans van Baar bleef by "t Hert'
Donker Lager, één van de twee bie
ren van 'de Gouden Leeuw'.
Brouwerij 'de Keizer' in de Pa
tersstraat Op de achtergrond is het
torentje van de Paterskerk nog te
zien. (Fbto: WJ.M. WzUemsen).
Dezelfde brouwerij, maar nu vanaf
de binnenplaats gezien. Een schil
derij, gesigneerd door L. Pouwéls.
een soort huiskamer met een vat
bier in de kelder. Voor de eigenaar
een leuke byverdienste, maar meer
ook niet.
'De Gouden Leeuw' vulde later
ook op fles af, vandaar de etiketten.
Eerst leverde de brouwery literse
beugelflessen, later werden dat
driekwartliters met rubber ring en
schroefdop. De flessen werden in
die tyd rondgebracht door Tinuske
Ewals.
ALC.GEH.8%
'DE GOUDEN LEEUW'
De familie Janssen-Krijns in de
tuin.
Verder met de familie Janssen en
de direkte aanleiding voor dit arti
kel, de restauratie van de voormali
ge brouwery in de Leeuwstraat.
Brouwery 'de Gouden Leeuw' werd,
zoals hierboven al vermeld, opge
richt in 1878, door Martinus, de
zoon van Peter Theodoor. Brouwery
'de Gouden Leeuw' werd genoemd
naar het gelyknamige hotel, dat
bestierd werd door de broer van
Martinus, Hubert.
De Janssens waren in die tyd een
bekende Venrayse familie. Hubert
was niet alleen hotelhouder, maar
dat 'de Keizer' zo'n beetje de baker
mat van de Venrayse brouweryen is
geweest. Via deze brouwery lopen
lynen naar de brouwery van de
Franciscanen, 'de Gouden Leeuw'
en 't Hert'. In het begin van de vori
ge eeuw wordt Frans Antoon Jans
sen naar Lemberg en Warschau
gestuurd om daar het brouwersvak
Een deel van een reklameschüd
waarop brouwerij 'Wilhelmina'
staat afgebeeld.
De ware sportmannen. Eten biertje
van Wilhelmina ging er bij de voet
ballers van DSO in de rust wel in.
Sponsoring avant la lettre.
Van brouwery 'Wilhelmina' weet
Jaap Goumans te vertellen dat het
gebouw stond naast de in 1902 door
Slits gebouwde strohulzenfabriek.
In dat pand werden strohulzen ge
maakt die werden geëexporteerd en
gebruikt voor het inpakken van
