De betrokkenheid van de H. Apollonia bij tandpijn, kermis en pannekoeken T IflSMW 'Ik zie, ik zie wat jij niet ziet..' Begroting gemeente Venray heeft een tekort van 700.000,- Uit de raadsvergadering van de gemeente Meerlo-Wanssum M. Verschuren 25 jaar in het onderwijs Van 17 februari t/m 26 april 1992 in het Oorlogsmuseum jj Donderdag 13 februari - Pagina 5 PagiigEL EN MAAS 'normale jaren' was het de ge- inte, dat de begroting voor een ieuw dienstjaar door de gemeente- werd vastgesteld in de laatste spaanden van het lopende begro- e>ifngsjaar. In december 1991 hebben Uia en w. echter uitstel gevraagd voor deitje aanvraag om een aanvullende d«|tkering ingevolge Artikel 12 voor "12. Het was n.l. niet haalbaar de iting 1992 vóór 1 januari 1992 raMjn te bieden, omdat de afwikke ling van de inspectierapporten omj990 en 1990 en de gevolgen daar- 9e\m in de nieuwe begroting aoesten worden meegenomen, ttent, staatssecretaris van Binnen- ndse Zaken had tegen uitstel geen iwaar mits de indiening van het trzoek voor 31 maart 1992 ge- :hiedt. Thans is de beleidsbegro- 1992 Algemene Dienst en irondbedryf in concept aan de aad aangeboden met.de bedoeling ENbe op 31 maart a.s. te behandelen JE(n vast te stellen:' en; bestaand beleid iHet college van b.en w. gaat er januit, dat in 1992 rekening mag gorden gehouden met een aanvul- énde bydrage in het kader van de tjesirtikel 12 status van 9.200.000,- Jesondanks laat de begroting voor let"dienstjaar 1992 een tekort zien autfn rond 700.000,-. 'n opzichte van de begroting voor 11 is het tekort op de nieuwe be lting 191.000.- minder. Als alge meen uitgangspunt geldt, dat de ramingen zijn gebaseerd op bestaand beleid, inclusief alle defi nitieve afspraken met de inspec teur in het kader van Artikel 12. Overigens blijkt dat het begro tingstekort is ontstaan door oorza ken buiten de gemeente Venray, zoals bezuinigingen van het Rijk in de algemene uitkering, op het on derwijs en de stijging van de netto bijstandskosten. In de begroting zijn al voor een bedrag van 180.000,- bezuinigingen opgeno men. Gelet hierop zal in eerste in stantie overleg noodzakelijk zyn over dit tekort met de Inspecteur artikel 12. voorlichter In de begroting zijn de perso neelsbudgetten geraamd met de formatie van juli 1991 als uitgangs punt De formatie is daarbij onge wijzigd gehandhaafd. Het college heeft evenwel nu de gemeentelijke voorlichter opgenomen. Daarbij wordt positief ingespeeld op een vraag, die meerdere keren en steeds sterker doorklinkt by de raad, de commissie algemene zaken, maar ook intern. Daarnaast staan een di recteur staven, een systeembeheer der, een medewerker arbeidsvoorwaarden en een senior- medewerker financiën ter uitbrei ding van het personeelsbestand opgenomen. Tijdens de maandagavond gehou- leu raadsvergadering van de ge- ïeente Meerlo-Wanssum werden e volgende besluiten genomen. Het gevraagde krediet ten behoe- e van de aanschaf van een chassis oor een nieuwe brandweerauto 6n bedrage van ƒ140.500,- werd ingenomen. De keuze van de ge wenste opbouw zal in een later sta- lium aan de orde komen. Bij het voorstel omtrent maaltyd- oorziening ouderen voor het jaar 991-1992 waarbij een bedrag van 11.350.- uit het Fonds Specifiek Ifelzijn beschikbaar werd gesteld, werd opgemerkt dat dit bedrag wel iet maximum zou zijn. Dhr. Volle- lerg stelde echter dat dit bedrag an de hoge kant was, hetgeen door wethouder Beterams werd bestre- len. Maar hy beloofde wel die ver- nderstelling door te geven aan de rganisatoren, nl. het RISC. Ook zal eperking in de vervoerskosten, in- lien mogelijk, worden nagestreefd. Volgens wethouder Beterams is ichter niet te ontkomen aan die ho le vervoerskosten, gezien de af- tanden. Uit het .Fonds Specifiek Welzyn verd een bedrag beschikbaar lesteld van ƒ1.610,- ter medebe- tostiging van het drukken en pre- enteren van de door de Stichting USC opgestelde nota Ouderenbe- eid Maasdorpen. De prioriteitenlijst Jeugd- en Jon- erenwerk 1992 werd onveranderd oedgekeurd. Dat was ook het geval net de prioriteitenlijst Sport 1992. Ook de raad was van oordeel dat iet bezwaarschrift van de Stichting Iportakkommodatie De Broekberg I «gegrond moest worden ver gaardDe raad was tevreden met Ie motivering van het college. Basisschool De Peddepoel in Wan- isum kan voor een bedrag van 16.618,- het meubilair vervangen. Medewerking werd ook verleend an de basisschool St. Anna te Blit- erswijek voor de vervanging vna le vloerbedekking. in Tien ray kan een nieuw toe gangspoort laten maken omdat de oude aan vervanging toe is. Geen woorden hadden de raads leden nodig voor het instemmen van een convenant sociale vernieu wing met het ryk. Wanssum krygt er een nieuwe straatnaam bij. De raad vond de naam van de straat, De Schoevert, goed gekozen. Verschillende woordvoerders van de frakties waren tevreden met de door het college aangeboden nota minimabeleid en ze vertrouwden erop dat ook de uitvoering daarvan binnen de mogelijkheden zou bly- ven. De toekomst zou echter moe ten bewijzen of de uitvoering zal zijn zoals de raad dat had gewenst. Inbraak in garage Zondag werd ontdekt dat door het inslaan van een ruit toegang was verkregen tot een aan de Henri Du- nantstraat gelegen garagebedrijf. Ontvreemd bleek te zijn een cd- wisselaar, een radiocassettespeler en een geldbedrag van ƒ600,-. Diefstal Op het Vincent van Gogli Insti tuut aan de Stationsweg werden in een onbewaakt ogenblik uit een handtasje van een medewerkster vier girobetaalkaarten en het pasje ontvreemd. Van die diefstal werd aangifte gedaan. Fietser gewond Maandagmiddag werd een 31- jarige fietser uit Heide, toen hy van af de fietsenstalling van het NS- station in Oostrum de Stationsweg opreed, aangereden door een perso nenauto bestuurd door een inwo ner. By de botsing kwam de fletser ten val en moest hy voor behande ling naar het ziekenhuis worden overgebracht. 11II1III1III1I1111I1II1IIIII1PIII Het Venrays Woordenboek Een woordenboek maken is moei- lyk, een verklarend woordenboek nog moeilijker en een encyclopedie het moeilykst. Op al deze drie ter reinen beweegt zich het zgn. Ven- rayse Woordenboek. Nu is het heel logisch, dat bij de redaktie cq. druk van het woorden boek iets is misgegaan, daarvoor hoeft niemand zich te schamen. Om niet de indruk te wekken, dat de zaak binnenskamers wordt be keken (huisorgaan de Hazegaerf), lijkt het m.i. beter dat er een ander podium wordt gezocht, waarop deze zaken ter diskussie worden gesteld. In mijn ogen is Peel en Maas met meer dan 30.000 lezers daartoe bij uitstek geschikt. Op deze manier krijgt het gemiste Ven ray se woord een faire kans, wor den definities beter, de tekeningen op hun 'kwaliteit' beoordeeld en de foto's 'op de juiste plaats' gezet Wilhelm Kbppus Enkele notities bij het woord schaeve' (vlasbewerking) in het Venrays Woordenboek Ongeveer een halve eeuw gelede^i schreef dr. W. Janssen uit Leunen in de 18e jaargang van Veldeke over de vlasbewerking met een keur aan Venrayse woorden. Jam mer dat er maar enkele daarvan in het Venrays Woordenboek terecht z(jn gekomen. Zo ontbreken de prachtige woor den: heister, heistere, vlassprej, lientgare, 't ondergestoven Tient- ven', etc. By deze vlasbewerking onder scheidt dr. W. Janssen 2 fasen, waarby afval ontstaat: bij het "brae- ken' en by het 'zwingen'. Het afval bij het "braeken' noemt hij 'schaeve' en wordt door hem als waardeloos betiteld. Het afval bij het 'zwingen' wordt door hem ook 'schaeve' ge noemd, met de aantekening dat dit afval door 'toddekremmers' wordt opgekocht, waarna het verwerkt wordt tot touw. Th. van de Vóórt in zijn woorden boek 'Dialekt van de gemeente Meerlo-Wanssum' noemt alleen maar het afval bij het 'zwingen'. Daarby valt op, dat Th. van de Voort het woord 'schève' alleen maar in het meervoud gebruikt, terwyl het Venrays woordenboek het enkel voud 'schaef gebruikt. Het is alleszins aannemelijk dat het in de praktijk nooit in het en kelvoud voorkwam en men alleen maar het woord 'schaeve' gebruikte. Ook noemt het Venrays Woorden boek het woord 'schaef een 'het- woord', terwijl Th. van de Voort zich daarover niet uitlaat Gelukkig geeft de Dikke van Dale, een autoriteit op dit gebied, uitsluitsel. Hij aarzelt weliswaar tussen vrou welyk en mannelijk, maar geeft de voorkeur aan het vrouwelyk. Voor de bepaling van het geslacht spreekt ook de afstamming van het woord 'een woorcye' mee. Het Venrays dialekt is net als by een stamboom, waarbij je ouders, grootouders, stamouders etc. onder scheidt, lid van een grote taalfami lie, die zich eertijds over een groot gedeelte van Noord-Europa als Ger maanse taal uitstrekte. Nu komt het woord 'schaeve' ook al voor, maar dan wel anders geschreven in het Mittelniederdeutsch als 'Schebe'. Het woord heeft iets te maken met houtsplinter, wat bij het afval van het vlas ook voorkomt. Daar het op een 'e' eindigt, is het alleszins aan nemelijk, dat het een vrouwelyk geslacht heeft en dat het Venrays woord, verwant met dit woord, ook vrouwelijk is en geen 'het-woord' kan zyn. Verder noemt het Venrays Woorden 'schaef een stofnaam. Als dit zo zou zyn, dan zou de Dikke van Dale ijzervylsel en houtspaan der ook een stofnaam moeten noemen. Over 'schaeve' en 'waerk' nog het volgende. 'Schaeve' bevatte heel veel bast en maar weinig korte vlas vezeltjes. 'Waerk' bevatte heel veel korte vlasvezeltjes en een paar klei ne stukjes bast. Dat 'waerk' hield de boer zelf, de "schaeve' kon de todde- Op 14 februari is mevr. M. Ver schuren, beter bekend als juffrouw Tiny, 25 jaar werkzaam in het on derwijs, waarvan de laatste 14 jaren aan basisschool De Foekepot in de Venrayse wyk Brukske. Gedurende deze periode was zij eerst kleuter leidster en vanaf 1985 lerares van groep 1/2. Talloze kinderen in de wijk en ondertussen ook heel veel kinde ren, die wyk en school ontgroeid zijn, zullen haar naam associëren met enkele jaren geborgenheid, ge zelligheid en warme belangstelling. Toen mevr. Verschuren in 1978 op de Foekepot werd benoemd, was zy meteen de nestor binnen een toen overwegend zeer jong team. De school is in 1973 gesticht en groei de in 7 jaar tyd uit tot een voorzie ning, waarin ruim 650 kinderen en 30 collega's participeerden. Zeker in de zeventigerjaren, toen eigen- lyk alles anders en nieuw moest en verandering het motto was. droeg mevr. Verschuren binnen dit jonge team erg veel by aan het behoud van een gezond evenwicht tussen traditie en verandering. Haar onderwijsloopbaan begon in december 1960 in Lent bij Ny- megen, waar zij een zieke collega mocht vervangen. Voor deze baan reisde ze per bus en trein van uit Oploo, waar ze woonde, naar Lent, Hierna volgden benoemingen aan de toenmalige sanatorium- school in Bakel, Kleuterschool St. Agnes in Venray, de Augustinus- school in Gennep en de ZMLK- school in Lichtenvoorde. In 1972 verhuisde mevr. Verschuren met haar gezin naar Venray, waar ze ge durende enkele jaren op verschil lende schollen collega's verving bij ziekte.-Inahgustus 1975 werd ze be noemd aan kleuterschool 't Beu- kenhöfke in Venray en in 1978 aan bassisschool De Foekepot. Wanneer voorheen bepaalde on derwijsvisies min of meer te vuur en te zwaard verdedigd of bestreden werden, was Tiny eerder relative rende toehoorder dan party. In haar klas heerst een sfeer van rust, gezelligheid en geborgenheid: da£r stond en staat zij voor. Sinds haar benoeming hebben talloze kinderen enkele fijne kleuterjaren doorgebracht by juffrouw Tiny. Welke indruk deze periode op de kinderen maakt, blijkt vaak wan neer in groep 8 by het afscheid van de basisschool de kinderen juist van deze jaren en juist van deze col lega nog heel veel details in herin nering hebben. Binnen het team was en is Tiny een attente, belangstellende en ge zellige collega, meer iemand van daden dan van woorden. Sinds ja ren zorgt ze voor de attenties by voorkomende gelegenheden bin nen het team. Op vrijdag 14 februari vieren we haar zilveren jubileum, 's Middags met alle kinderen van groep 1 t/m 8 en 's avonds met team en bestuur. Van 18.00 tot 19.30 uur is er in de aula van de school gelegenheid om haar geluk te wensen. Diefstal uit auto Door forcering werd toegang ver kregen tot een aan de Stationsweg geparkeerde personenauto van een inwoner. Uit de auto werd een 27 MC-bakje ontvreemd. Inbraak in gemeenschapshuis Door forcering van enkele deuren was toegang verkregen tot het ge meenschapshuis De Linde aan de Hoofdstraat in Oirlo. Kennelijk is het de dader om geld te doen ge weest. Dat was echter niet aanwezig. De aanwezige goederen werden on aangeroerd gelaten. Inbraak in direktiekeet Met geweld was in Landweert toe gang verkregen tot een direktiekeet van een bouwbedryf. Ontvreemd werden een koffiezetapparaat en wat kantoorbenodigheden, alles ter waaide van ongeveer ƒ2.000,-. kremmer hebben, want dat was in de ogen van de boer toch maar af val. De toddekremmers sorteerden het en haalden er de stukjes vlasve zel uit De boer wilde de 'schaeve' (gedroogd) nog wel eens gebruiken voor het aanmaken van vuur. 'Schaeve' zonder meer te bestempe len als materiaal voor het maken van jutezakken is wel wat te veel eer voor dit soort afval! Ruth Roevers In de parochie van Leunen wordt behalve voor de H. Catharina als pa troonheilige, ook een extra plaatsje ingeruimd voor de H. Apollonia, die als patrones tegen tandpijn, zeker by de oudere generatie geen onbe kende heilige is. Volgens de kerke lijke kalender is de 9e februari haar feestdag, die in vroeger jaren in Leunen als "by na zondag' werd ge vierd, maar zonder processies of andere openbare feestelijkheden te harer ere. De feestdag van de H. Ca tharina om 25 november daarente gen was een echte zondag door de week, waarvoor de volksmond de naam 'zondag zonder schoon hemd' had bedacht, omdat wassen en verschonen vroeger werlyes wa ren voor de zaterdag. Op haar feest dag werd in Leunen - zo weten de ouderen zich nog te herinneren - de 'Knöllekëskermis' gehouden. de h. apollonia Maar terug naar Apollonia, de tweede heilige van Leunen, wier beeld in de parochiekerk staat. Het offerblok, waarin men vroeger geld kon offeren om van een daverende tand- of kiespijn af te komen, is leeg. De Leunse parochianen heb ben in de loop der jaren kennelijk meer vertrouwen gekregen in de tandarts... De heilige, maagd en martelares, werd in Alexandrië geboren. Ten tyde van de Christenvervolgingen, omstreeks 250, werd zij tot de brandstapel veroordeeld. Volgens bisschop Dyonisius van Alexandrië sloeg het heidense gepeupel haar de tanden uit de mond 'daar zij niet ophield haar geloof in Christus te belijden'. Een latere legende ver meldt, dat men met een tang de tanden van de niet meer zo jonge martelares uitrukte 'omdat zy haar vervolgers niet een godslasterlijke formule wilde nazeggen'. Het ver haal wil, dat Apollonia zich daarna plotseling uit de handen van de booswichten losrukte 'en zichzelve stortte in de laaiende vlammen. Apollonia pleegde dus zelfmoord, maar moralisten verklaarden 'dat zy hier als gevolg van een bijzonde re goddelijke ingeving heeft gehan deld. Als zulk een bevel van God ontbreekt, dan zou men haar voor beeld niet mogen navolgen'. En de moraal is derhalve: Niet alle daden ...een oud kinderspelletje waarin je eikaars opmerkingsgave test, in het Nationaal Oorlogs- en Verzets museum de titel van een speciale tentoonstelling over vooroordelen, discriminatie en zondebokver schijnsel. De tentoonstelling, die is opgezet in samenwerking met de Stichting Vredesopbouw te Utrecht en het Platform Gemeentelijk Vredesbe leid, is bedoeld voor kinderen in de leeftijd van 10-13 jaar. Maar dat wil niet zeggen dat de tentoonstelling niet interessant en leerzaam is voor oudere kinderen en volwassenen! Het is geen tentoonstelling in de traditionele zin, veel meer is sprake van een educatief spelencircuit dat kinderen uitdaagt zelf antwoorden te bedenken, meningen te geven en oplossingen te zoeken in vraagstuk ken met betrekking tot vooroorde len, discriminatie en zondebok- verschynsel. De tentoonstelling is opgezet van uit de overtuiging dat mensen vre de kunnen leren en dat mensen van de heiligen mogen wy na volgen! Apollonia werd patrones van de tandartsen en beschermheilige te gen tand- en kiespijn. Sinds de 16de eeuw wordt zij afgebeeld met een tang als attribuut. volksverering In Stramproy werd vroeger op 9 februari en de daarop volgende zon dag 'winterkermis' gehouden. In de kerk stond een vat met gewijd wa ter waaruit men 'Apolloniawater' kon tappen, om hiermee de tanden te wassen. Maar voor de verering van deze heilige moet men (nog steeds) by onze zuiderburen zyn. In het Belgische Eist, een klein dorpje in Oost-Vlaanderen, heeft men sinds jaar en dag een Apolloniaker- mis en enkele jaren geleden heeft men er ook een zeer oud gebruik in ere hersteld: het bakken van grote aantallen 'geutelingen' (dikke pan nekoeken), die men vroeger het he iejaar bewaarde om er in geval van tandpyn een flinke hap van te nemen. Volgens de overlevering werden ze in een houtoven gebakken. Maar ook in Oost-Vlaanderen heeft de tyd niet stilgestaan want ook daar met elkaar kunnen samenleven in een wereld van rechtvaardige ver houdingen. Dat is gemakkelijk ge zegd dat gedaan: we leven in een wereld met geweld en oorlogen, kinderen groeien op in een cultuur tussen vrede en geweld; spannin gen tussen bevolkingsgroepen, culturen en nationaliteiten; maat schappelijke en ekonomisehe pro blemen worden afgewenteld op groepen met bepaalde etnische of culturele kenmerken. Dit alles is echter geen reden om ons gelaten bij de feiten neer te leg gen of te konstateren dat deze za ken blykbaar by mensen horen. Integendeel, het is de moeite waard om samen met kinderen en jonge ren deze zaken te analyseren en nieuwe perspektieven te bieden. De boodschap 'discriminatie mag niet, het is fout', is op zich een zeer te waarderen boodschap, maar de analyse van het waarom en waartoe van discriminerend gedrag ont- breekd waardoor moralisme op de loer ligt. Kennisoverdracht gekom- verdween gelyk met de warme bak- f ker de ouderwetse met hout I gestookte ovens. In de jaren zeventig pakte men in Eist de zaken goed aan. De initiatief- nemers bouwden een nieuwe oven en het bakken van 'geutelingen' j kon weer beginnen tot meerdere I eer en glorie van de heilige Apollo- nia en de plaatselyke middenstand, i Als op de feestdag van Apollonia iedereen is voorzien van een of meer 'geutelingen', houdt men de I volgende dag een wedstrijd wie zijn 'geuteling' het verst kan werpen. Maar wat dat met de verering van I deze heilige te maken heeft, vertelt h de overlevering niet. tandpun verkopen fj In Vlaams België heerste tot kort H I na de tweede wereldoorlog alge- meen het volksgebruik 'zyn tand- pijn te verkopen' aan St.Apollonia. a Het geld werd aan een of ander ij goed doel besteed. Overigens bestaat er by onze fl zuiderburen nog steeds een Broe- H derschap van de H. Apollonia. Het A 'hoofdkantoor' daarvan is gevestigd A in de abdij van Tbngeren. Wanneer A men daar een brieve naar toe jA stuurt, vergezeld van een kleine A financiële bydrage. wordt men in- A geschreven als lid van de Broeder- A schap en als bewys krygt men een H lidmaatschapskaart toegestuurd. $1 Volgens de opvatting van het 'gewo- ne volk' kan men tandpyn verko pen voor een, vyf of tien jaar. kiespunboom 1 In het dorpje Koninksem, niet zo heel ver van Tongeren, werd de H. 9 Apollonia jarenlang konkurrentie a aangedaan. Daar stond een St. Jo- fl zefkapelletje, verscholen onder een jg eeuwenoude lindeboom. Mensen fl met hevige tandpyn liepen een Ij paar keer biddend om de boom en *1 het kapelletje, sloegen snel een j| spijker in de verweerde schors en II liepen hard weg, zonder nog een II keer om te kyken. En daarmee zat II de boom met de pijn opgescheept... U Hoe het ook z(jgeloof kan bergen II verzetten, maar in Leunen, Eist, I Tongeren en Koninksem is het van- II daag de dag de tandarts, die het II laatste woord heeft. En dat is maar jj goed ook! bineerd met de boodschap dat dis- II eliminatie slecht is, is onvoldoende II omdat het geen appèl doet op de H eigen mogelijkheden en creativiteit H van kinderen, met ander woorden: g] kinderen leren dat vies eten niet II lekker is. is op zich niet fout, maar i niet genoeg. Het biedt meer per- I spektief kinderen te leren smaak- vol voedstel te bereiden! Het motto van de tentoonstelling rl 'Ik zie. ik zie wat jy niet ziet...' en II het bijbehorende onderwijsmateri- 1 aal is dan ook kinderen (en volwas- I j senen) niet te WAT ze moeten denken, maar DAT ze moeten I] denken. De tentoonstelling 'Ik zie, ik zie (ij wat jy niet ziet...' zal woensdag 19 fe- bruari a.s. om 9.00 uur officieel ge- opend worden door de kinderen van groep 7 en 8 van de St. Jozef en j Mariaschool te Overloon en door I mevr. drs. J.L.M. Baartmans-van den Boogaart, gedeputeerde voor welzyn. cultuur en onderwys van de provincie Noord-Brabant. De kinderen zullen het spelencir- I cuit bezoeken aan de hand van een paspoort. Dit paspoort is een gids voor de diverse spelen en werkvor men en tevens een werkboekje om de ontdekkingen naderhand op school te kunnèn verwerken. Daarna zal de tentoonstelling t/m 26 april te zien en te beleven zyn in het Nationaal Oorlogs- en Ver- j zetsmuseum Overloon. Inbraak in auto Een inwoner deed aangifte van inbraak in zijn aan de Pavanestraat geparkeerde personenauto. Met ge weld was toegang tot de auto ver- kregen. Ontvreemd werd de radio- cassettespeler ter waarde van ƒ500,-. Inbraak in Turks ontmoetingscentrum Weer was door verbreking van jj een ruit toegang verkregen tot het i aan de St. Antoniusstraat gelegen jj Turks ontmoetingscentrum. Ont- vreemd werden snoepgoed en en- kele worsten. Getracht was de j sigarettenautomaat open te breken j!| maar dat was niet gelukt Inbraak in friture Door forcering van de deur was j| toegang verkregen tot de friture ja aan de Kruidenlaan. Ontvreemd werden sigaretten, snoepgoed en enkele aanstekers. De waarde be- fl draagt enkele honderden gulden. Hoe laat je zien dat je van iemand houdt? (14 februari Valentijnsdag) Verwen je liefste met smakelijk gebak van uw Echte Bakker. Dat is pas 'echte' liefde. echte bakker @1 KERKSTRAAT 13 SEVENUM 04767 - 12S4 GROTESTRAAT 57 VENRAY 04780 - 126.13 ONTDEK Dl ECHTE BAKKER. ECHT»JE PROEFT T!

Peel en Maas | 1992 | | pagina 5