Venrays dialekt geniet ook Duitse belangstelling STOMERIJ Jl halve prijzen RIOOL SERVICE Suksesvol optreden van Venrayse honden in onze zomer-opruiming Gevonden Ponyruiters zilver op EK Open Huis schouwburg "veltum" Geslaagd y@umg Graffiti-spuiters gepakt Dagje Leiden werd dagje lijden... RAEOTS Weer verkoop fietsen VAKANTIE!! VERSLEIJEN OIRLO PEEl EN MAAS Donderdag 25 juli - Pagina 5 Dinsdag 16 juli jl. is een prima dag geweest voor de in 1990 opge richte politiehondenvereniging 'Eenheid Overwint' uit Ven ray. De vereniging had twee leden aange meld voor het in Venlo te houden examen Politiehond 1. Op deze ook wal als 'politiehondenkeuring' aan geduide examendag zijn de Venray- naren Peter van Zwamen met zijn hond Kazan en Bert van Gaal met zijn hopd Rex erg goed uit de bus gekomen. Vooraf waren de verwachtingen al erg hoog gespannen. Kennersin de regio achttengelet op het goede stelwerk van de honden, een hoge score van maar liefst 420 punten haalbaar. Dit leek echter aan de op timistische kant vanwege het feit 'dat er twee honden aan de stort stonden met een leeftijd van pas driejaar. Bovendien zou de vorm van de dag natuurlijk ook veel uit kunnen maken. Dit zou door de normaliter strenge jurering enkele mee- of tegenvallers kunnen opleve ren in de eindscore. Feit was wel dat er zeker in de woorbye twee jaren erg veel tijd aan de honden was besteed om een op timaal resultaat tot stand te bren gen. In de laatste weken voor de keuring was er op het oefenterrein nabij het bedrijf Inveka op in dustrieterrein Smakterheide extra had gewerkt om ook 'de laatste puntjes op de i te zetten'. De door de Koninklijke Neder landse Politiehonden Vereniging (KNPV) aangewezen keurmeesters l Graffiti-spuiters legaal aan het spuiten Begin deze week kwamen er bij de politie vele meldingen binnen dat graffiti-spuiters bezig waren in de tunnel, die vanuit de Akkerweg de verbinding vormt met de wijk Landweert. Blijkbaar was niet iedereen, ook niet by de politie, op de hoogte van het feit dat de ge meente een bedrag van 1.000 gul den beschikbaar had gesteld om de tunnel te verfraaien. De spuiters hadden over belang stelling niet te klagen. Werden er eerst opmerkingen gemaakt in de geest van 'mag dat wel', later kregen de vier graffiti-spuiters ook lovende opmerkingen te horen, die ze na- tuurlyk liever hoorden. Eind vorig jaar verzocht de Ven- rayer Mark Debie (18) aan de ge meente om de tunnel te mogen verfraaien. De gemeente stemde toe en Mark toog met zyn neven Bas Debie (17), Andy Debie (18) en hun maat André Heynders (21) uit Ge leen aan het werk. Zondag werd met de voorberei dingen begonnen en werden met potloodtekeningen de later te spui ten figuren aangebracht De vier graffiti-spuiters hadden van de gemeente de vrye hand ge kregen, nadat ze hun ontwerp aan b. en w.'hadden voorgelegd. De ge meente gaf de spuiters een bedrag van 1.000 gulden voor de te maken onkosten. Daarvoor werden 150 spuitbussen en 20 liter witte latex gekocht. De latex diende als on dergrond. De gemeente hoopt dat het nu af gelopen zal z\jn en dat de tunnel voortaan gevrijwaard zal zyn van graffiti-spuiters, maar daarover hebben de legale spuiters hun twyfel... meenden de kwaliteit van de in Venlo geleverde prestaties in hun eindoordeel duidelijk tot uitdruk king te moeten brengen. Zij gaven Peter van Zwamen en zyn hond Ka zan maar liefst 425 van de maxi maal 435 te behalen punten. Dit leverde dan ook het predikaat 'cer tificaat met lof op. Voor de 39-jarige Venraynaar was die al de vierde keer dat hij met een hond het exa men Politiehond 1 met goed gevolg aflegde. Een geweldige prestatie! De 24-jarige Bert van Gaal kwam met de hond Rex uit op 429 punten hetgeen vooreen zo jonge debutant op een dergelijke keuring als een geweldige prestatie kan worden ge zien. Ook deze kombinatie kreeg het certificaat met Lof. Bert en Rex wisten zich op de keuringsdag uiteraard gadegeslagen door Bert's vader Cor die bij de opleiding van Rex veel heeft geassisteerd om dit hoogtepunt in korte tyd te be reiken. De twee Mechelse herders zijn er goed aan elkaar gewaagd. Dit blijkt niet alleen uit de toegekende pun tentotalen. Naast deze punten werden er nog andere oordelen uit gesproken door de keurmeesters van de KNPV. Het ging daarbij om de wijze van voortbrenging en het algemeen appèl. Beide kombinaties scoorden hier precies even hoog: resp. de cijfers 10 en 9. Insiders uit de hondensport zul len deze prestaties op hun waarde weten te schatten. Temeer dat de honden duidelijk lieten zien met veel zelfvertrouwen en plezier de examenonderdelen af te werken. Het geweldige resultaat is onge twijfeld mede te danken aan de ver antwoorde wijze waarop met de honden is gewerkt en omgegaan. Een belangrijke plaats nemen na tuurlijk de pakwerkers Theo Theu- nissen en Hennie Broeren van de Venrayse vereniging in, alsmede de overige leden. Daarnaast speelt volgens Peter van Zwamen en Bert van Gaal ook Harrie Pelzer een wezenlijke rol op de achtergrond, harrie Pelzer is in politiehonden-minded Nederland geen onbekende. Integendeel: hij was pakwerker op het hoogste ni veau. Zo fungeerde hij maar liefst zeven maal als pakwerker bij de jaarlijkse wedstrijden om het Ne derlands kampioenschap. De KNPV onderscheidde hem ook begrijpelij kerwijs ooit met de gouden speld. Hij heeft veel tijd en energie gesto ken in de opleiding van honden van de vereniging PHV Eendracht overwint Maar ook.de hondenba zen schijnen veel van hem op te ste ken om daarmee nu en in de toekomst hun voordeel te doen. De twee geslaagde honden zullen mogelijk in de toekomst nog het een en ander laten zien op wedstrij den van onder andere de kring Peelstad te Helmond. Voorlopig ge ven zij er tevens de voorkeur aan om de honden nog verder op te lei den. Het volgende doel is het suk sesvol afleggen van het examen objektbewaking. Over het moment waarop dit examen zal worden afge legd zijn de heren Van Zwamen en Van Gaal opvallend terughouden: 'We doen ons best maar we zullen niets forceren ten koste van de ge zondheid en het welzjjn van de honden'. Dat Veldeke Venray zich inzet voor o.a. het behoud van het Ven rays dialekt, moge bekend zyn. In oktober van dit jaar verschynt het Venrays woordenboek, een uitgave van deze vereniging. Dat het Venrays dialekt ook bui ten Venray in de belangstelling staat, was ons minder bekend. En dat we dan meteen aan Duitsland denken was eigenlyk uitgesloten. Onlangs viel ons oog echter op een speciaal themanummer van het Duitse tijdschrift "Volkskultur am Rhein und Maas'. In het kader van de Europese eenwording was dit themanummer geheel aan het 'Nachbarland Niederlande' gewyd. Een van de hoofdstukken in dit the manummer behandelde een onder zoek door de Duitser Rob Vousten, over het 'Dialekt und Standard- spracht im Raum Venray'. Daarin wordt eerst ingegaan op de plek van het dialekt in onze samenleving, waarna Venray in het byzonder wordt belicht. DIALEKT In het artikel wordt gesteld dat het dialekt aan het verdwijnen is. Oorzaak is o.a. de toenemende mo biliteit van mensen. Mensen blij ven niet meer hun hele leven op een plaats wonen. Door die 'ver menging' van mensen ontstaat er een dialektvorming, -nivelering en -verlies. In Venray is dit proces op gang gekomen in de jaren zestig, toen de industrie zich in Venray ging ontwikkelen. Met name de komst van Rank Xerox heeft een niet onbelangrijke rol in dit proces gespeeld. Er ontstaat nu steeds meer een regionaal dialekt (regio- lekt) dat zich langzaam maar zeker richting Algemeen Beschaafd Ne derlands (ABN) ontwikkelt Ook de massamedia hebben een grote invloed op het dialekt Radio, televisie en kranten beïnvloeden steeds meer het dialektgebruik. Het gebied rond Venray wordt als zeer representatief gezien voor an dere dialektsprekende regio's in Ne derland. De taalkundige afstand tussen dialekt en ABN is niet zo groot als b.v. in het zuiden van Limburg. Andere studies over de ontwikkeling van Nederlandse dia- lekten geven een beeld weer dat grotendeels met de situatie van Venray te vergelijken is. DIALEKT EN ABN In onze regio heeft dhr. Vousten Gevonden" voorwerpen Kinderbril roze montuur; dwerg papegaai; grijs/bruine poes; zwarte bouvier; bruin/zwarte airdale ter rier; een bankbiljet; wit damesvest; gele broek in plastic tas; zwarte knipbeurs; drie autosleutels aan sleuteltasje; een fietssleutel aan sleutelhanger; zeven sleutels; fietssleutel aan hanger; plastic tas met regenkleding; plastic tas met shag, sleutels en sigaretten; gryze draagtas; sigaretten; brandblusser; kunstgebid. Voor inlichtingen kunt u zich tij dens kantooruren wenden tot de administratie van de Gemeentepoli: tie Venray, tel. 04780-84888, tst. 224. Op de van 17 tot 22 juli gehouden Europese kampioenschappen in Wierden heeft Leopold v. Asten met zyn pony Catherson Redgold met de Nederlandse ploeg het zilver we ten te behalen. Na een spannende stryd van Leopold v. Asten, Anne- marie Huisman, Bram Landa en Niels Wanning kwam Nederland achter de Duitse ploeg die goud ver overden Ook vrydag was voor de Neder landse ploeg een suksesvolle dag toen het individueel kampioen schap gewonnen werd door Bram Landa. De ploeg van Zweden won het brons. o.a. onderzocht hoe men tegenover het dialekt en het ABN staat. Vast gesteld werd dat het gebruik van ABN meer met status te maken heeft (intelligentie, zelfvertrouwen, leidinggevende kapaciteiten), ter wyl het dialekt meer op een niveau ligt van vriendelijkheid, vertrou wen, humor en sympathie. Tten gevolge van eerder genoemde oorzaken wint het ABN terrein in Venray. Dit gebeurd met name op gebieden, die vroeger aan het dia lekt voorbehouden waren. Als voor beeld wordt de kinderopvoeding genoemd. Steeds meer dialektspre- kende ouders gaan er toe over om ABN te spreken. In het begin van de jaren tachtig sprak 11% van de Ven rayse jongeren rond 15 jaar ABN te gen hun ouders, terwyl de ouders onderling dialekt spreken. In 1987 wat dit percentage al gestegen tot 26%. TWEEDE TAAL Interessant is de groep mensen die een zuiver ABN-achtergrond heeft en er toe is overgegaan om di alekt te spreken. Opvallend is het feit dat sprekers van een taal met meer aanzien (ABN in dit geval) zich aan een taalvorm met minder aanzien (Venrays dialekt) aanpas sen. Een onderzoek van de Ny- meegse Universiteit heeft uitgewe zen dat van 151 jongeren (ongeveer 15 jaar) met een zuivere ABN- achtergrond, zeggen dat ze dia- lektsprekers zyn. Een andere groep mensen is die, die van huis uit dialektsprekers z(jn, maar later het ABN verre gaand zyn gaan gebruiken. De ge dachte dat dialektsprekers die het ABN zyn gaan gebruiken, het dia lekt afwijzen is niet juist. Zij zien het gebruik van ABN meer als een verryking van het taalgebruik. Het onderzoek heeft verder uitge wezen dat in de plaats Venray meer wordt overgestapt van dialekt naar ABN dan in de kerkdorpen. DIALEKTVERMENGING De mobiliteit van de mens veroor zaakt dialektverlies, -nivelering en -vermenging. Een voorbeeld hier van is het onderwijs op het voort gezet onderwys. Leerlingen komen met andere dialekten in kontakt terwyl les wordt gegeven in ABN. Hierdoor is het mogelijk dat dia- lektbenamingen worden vervangen door een gelykwaardig ABN-woord. Zy worden dan wel dikwyls aan het klanksysteem van het dialekt aan gepast. Enkele voorbeelden: Eek is het Venrays voor azyn. Steeds meer wordt het woord azien gebruikt. Drék is Venrays voor onkruid. Het woord onkruut is niet vreemd in het Venrayse. Over kruut gespro ken: stroop is in het Venrays kruut, f Zoals bekend is, wordt op 26 sep tember een open huis dag gehou den in de jubilerende Venrayse streekschouwburg. Op deze dag kunnen allen die hun artistieke kwaliteiten aan het publiek willen tonen optreden. Alles is mogelijk. Kleinkunst muziek, zang, dans, ka- baret etc. etc. Iedere act mag gezien de te ver wachten belangstelling slechts 15 minuten duren. Opgave dient te ge schieden voor 15 september omdat er een schema gemaakt moet wor den dat dan in de pers gepubliceerd kan worden. De optredens kunnen op hc ~»o- dium, in de foyer en in het tht~ .er- café, afhankelijk van de aard der uitvoering. De deelname zal spon taan moeten gebeuren en er wor den in principe geen uitnodigingen verstuurd. Een uitzondering wordt gemaakt indien het nodig is om in een vergadering besproken te wor den. Daartoe dient dan eerst een verzoek naar de schouwburg te gaan, die dan wel voor een uitnodi ging zal zorgen. Dit beperkt zich meestal tot grotere verenigingen waar men met besturen werkt Voor de rest rekent men op spontane reakties. De open huis dag op donderdag 26 september, voorafgaande aan de officiële feestviering duurt van 19.00 tot 24.00 uur. Deze dag is me de gekozen, omdat bestuur en di- rektie van mening zyn, dat het cultureel centrum op de eerste plaats voor de totale gemeenschap is en open moet staan. Daarom wordt de gemeenschap ook als eer ste by het gebeuren betrokken. In de feestweek worden daar naast vele voorstellingen gegeven. Op 27 september dè opera Cosi Fkn Tuttf, op 28 september de familie voorstelling Lot, op 29 september een voorstelling voor de aller kleinsten Goud, op 3 oktober het vroiyke toneelstuk van Annie M.G. Schmidt En ik dan, op 4 en 5 okto ber Brigitte Kaandorp en als afslui ting op zondag 6 oktober een popconcert van maarten Peeters 'Fighting for our queen'. De entreeprijzen zyn voor alle voorstellingen zeer populair gehou den, zodat iedereen in de gelegen heid zal kunnen zyn aan de feestweek deel te nemen. De kaart verkoop voor de feestweek begint op 14 september tydens speciale beursdagen. maar wordt steeds meer als struèp uitgesproken. Tbch z(jn er Venrayse woorden die het ABN weerstaan zoals petat (aardappel), boks (broek), tas (broek zak), schotelslat (vaatdoek) en mik (brood). Wel is er een verandering te zien b(j verkleinwoorden en meervouds vormen van bepaalde woorden. Zo is in het Nederlands het verklein woord van stok stolye. In het Ven rays is dat stökske. Hier is het woord stokske ontstaan. Door het umlaut-verlies wordt de spraak an ders. Hetzelfde geldt voor het woord maimetje/manneke, waar het woord manneke ontstaat en het woord zonnelje/sönneke waaruit het woord sonneke is gevormd. Het Nederlandse meervoud van paal is palen, in het Venrays paol. De tussenvorm die is ontstaan is paole. Andere voorbeelden van meervoudsvormen z(jn muizen/ muus wat muuse is geworden en honden/hönd, wat honde is ge worden. KONKLUSIE Al met al komt dhr. Vousten tot de konklusie dat het dialekt in Venray nog lang niet ten dode is opgeschre ven. Het ABN zal het dialekt niet van de een op de andere dag ver dringen. Integendeel, er zal een soort gereduceerd dialekt ontstaan, het regiolekt De heer Vousten maakt daarby de opmerking dat men zich 100 jaar geleden ook al zorgen maakte over het dialektverlies, maar er wordt nog steeds dialekt gesproken. De mens zal volgens hem steeds be hoefte hebben aan variatie binnen zyn taal. Het zal nog lang duren voordat er een eenheidstaal is ontstaan. REINIGEN VERVEN IMPREGNEREN REPAREREN STOPPEN VERHUURTAPUTREINIGER REINIGEN VAN: KLEDING. (VLOER KLEDEN DEKENS. DEKBEDDEN. (VITRAGE GORDUNEN. TROUWJAPONNEN. (TUINSTOEL-) KUSSENS. TAPIJTEN. STOMERIJ WIJ HEBBEN VAKANTIE VAN MAANDAG 29 JUU T/M ZONDAG 11 AUGUSTUS Winkolceotrum Vellum 58a Tal. 84257 Poststraal 6 Vonray (nabij Postkantoor) Tal. 82025 Fiets was met kettingslot vastgezet De politie krygt vaak meldingen om hulp te verlenen. Deze week werd een wel zeer ongewone hulp gevraagd. Een inwoonster had haar fiets in de stalling van de Zuid ooster gestald. Bij terugkeer kon ze haar fiets niet meenemen omdat die was vastgemaakt aan een ande re fiets... Maar ook hier kon de politie hulp bieden. Met een beton- schaar werd de ketting doorgeknipt en kon men de dank van de dame inkasseren. Transformatorhuisje Er kwam by de politie een mel ding binnen van vernieling van een transformatorkast aan de Westsin gel. Bij het ingesteld onderzoek bleek het niet om een transforma torkastje te gaan, maar om het kastje van de Centrale Antenne In richting. Personeel van de CAI heeft het vernielde kastje hersteld zodat ook de storing verholpen was. Aan het Instituut voor Middel baar Beroepsonderwijs te Venray slaagde voor MEAO Simone Hovens uit Deurne. Fietsenverkoop De foto geeft een overzicht van een deel van de fietsen die morgen, vrydag, worden verkocht door de .politie. De fietsen zyn als gevonden voorwerp aangegeven en, mede om dat er geen postcode in staat gegra veerd, was het onmogelijk de fietsen aan de eigenaars terug te geven. De fietsen zijn gevonden in het tweede kwartaal, totaal 73 stuks. In de maand mei 1991, werd met name in het winkelcentrum van Venray een groot aantal gevallen van graffiti gekonstateèrd. Na een gehouden inventarisatie werd vastgesteld dat het hier om een 100-tal gevallen ging. Het gaat hier dan alleen nog maar om de meest in het oog springende ge vallen. De omvang van de schade was dusdanig dat door de Winkeliers vereniging een beloning van ƒ500,- was uitgeloofd voor tips. die zouden kunnen leiden tot de oplossing van deze feiten. De afgelopen week werd door de politie te Venray een 14-tal jeugdi gen uit Venray gehoord. Uit deze verhoren bleek dat deze knapen in totaal 73 gevallen van graffiti had den gepleegd. Enkele van hen zyn voor het grootste gedeelte hiervan verant woordelijk. Verder bekenden enkele van deze knapen, brand te hebben gesticht in het theehuisje van het SL Oda- park aan de Merseloseweg, eind oktober 1990. Ook bekenden z(j ver antwoordelijk te z(jn voor het spui ten van graffiti op enkele scholen te Venray. Voorlopig wordt de schade ge schat op enkele tienduizenden gul dens. De leeftijd van de betrokken personen ligt rond de 16 jaar. Nader overleg tussen alle partijen zal tot regeling van de schade moeten leiden. Wie eventueel in aanmerking ko men voor de beloning, wordt even eens bekeken. Hel bekende raadslid Joost van de Vorle verplaatst zich de laatste tijd veelvuldig per snor fiets. Hij is een groot voorstan der van het openbaar vervoer en maakt daarby ook veel ge bruik van de trein. Dinsdag morgen tufte hy met z'n snorfiets naar het station, stal de zyn 'karretje' in de rij wielstalling en ging een dagje uit naar Leiden. Tben hy. later die dag. terugkeerde by de stal ling. bleek zyn snorfiets ver dwenen te zyn. Het slot van die dag werd voor hem dus een da- je ïyden... «Br. HanM«n«trut 57 5807 BB Oostrum-Uanrsy Tal. 04780-81469/82274 Volgende week. vrydag 26 Ju li. zal weer de verkoop plaats vinden van de gevonden fietsen aan gedupeerden die in het 2e kwartaal van dit jaar aangifte hebben gedaan van diefstal van hun fiets. Die dag zal van 17.00 tot 18.00 uur de gelegenheid worden ge geven tot kyken van de daar aanwezige fietsen. Om 18.00 uur zal de verkoop beginnen, die ook deze keer weer zal plaatsvinden door een bod te doen op de fiets waarvoor be langstelling bestaat. Zoals gebruikeiyk wordt de verkoop gehouden op de bin nenplaats van het politie bureau. GROTESTRAAT 62 VENRAY Blikseminslag in varkensbedrijf Woensdagmorgen omstreeks 07.45 sloeg de bliksem in in het dak van een aan de Rouwkuilenweg ge legen varkensbedryf van de var kensfokker W.A. Het vuur bereikte de tempex-isolatie en dat veroor zaakte een grote rookontwikkeling. Van de in de varkensstal gelegen varkens kwamen er 80 door ver stikking of door brandwonden om het leven, of werden door de dieren arts uit hun lyden verlost De brandweer had de brand vry snel onder kontrole maar moest nog lang in aktie blyven voor na blussing die bemoeilykt werd door de brand in de tempex-isolatie. Treinverkeer had vertraging door blikseminslag Het treinverkeer tussen Vier lingsbeek en Blerick ondervond woensdag veel hinder van bliksem inslagen in diverse installaties zoals de beveiliging van de overwe gen. Yhnaf Vierlingsbeek werden de treinreizigers per bus naar Blerick en omgekeerd vervoerd. Rond 11 uur was het treinverkeer weer normaal. voor al uw Luchtbedden Slaapzakken Zaklampen Jerry Cans Fiets reparatiesets Regenpakken Castenrayseweg 14 Tel. 04787-1941 Fietsster kreeg traangas in gezicht gespoten In de nacht van maandag op dins dag fietste rend half twee een 19-jarige inwoonster over de Sta tionsweg naar haar huis in Oostrum. Naby Oostrum werd zy van achteren ingehaald door een fel rode personenauto, mogeiyk een oud model Opel. By het voorbygaan werd het portierraampje openge draaid en vroeg de naast de bestuurder zittende persoon In het Duits aan haar de weg naar Venlo. Zy gaf die informatie maar direkt daarna kreeg ze een of ander spul uit een spuitbus in haar gezicht gespoten. Ze werd door het spul. vermoedeiyk traangas, in haar ogen getroffen, maar ze kon toch nog van haar fiets stappen en hulp zoeken. De auto was intussen in geen velden of wegen meer te be kennen. Degene die de spuitbus hanteerde was naar schatting 20 jaar oud en had een donker uiter- lyk. Mogelijk zyn er nog andere personen die de politie waardevolle informatie kunnen geven, die kun nen leiden tot aanhouding van de spuiter. Waarschuwing van de politie De laatste tyd krygen verschillen de Venrayse bedryven een in het Engels opgestelde brief vanuit Nige ria opgestuurd. Daarin wordt om toezending gevraagd van het brief hoofd van hun firma. Voor die me dewerking zal een vergoeding worden betaald. De politie waarschuwt eenieder die zo'n brief ontvangt, daarop niet in te gaan. omdat onbekend is waarvoor die briefhoofden zullen worden gebruikt. In ieder geval ruikt dit naar mdafide prakrijken. Het zou niet onCerttandïgzyn als ontvangers vau zo'n brief kontakt opnemen met cw politie. l>e laatste tijd duiken er meer berichten op over malfide praktyken.

Peel en Maas | 1991 | | pagina 5