Vroeger had Venray een opleiding voor onderwijzers r De rijksnormaalschool te Venray (1882-1915) kweekelingen HYPOTHEKEN I VAN DE KAMP ZIJN RIJKE GESCHIEDENIS PEEL EN MAAS Donderdag 14 juli - Pagina 7 De toestand van het onderwijs in het district Roermond (dat geheel midden- en noord Limburg omvatte) is ellendig, schreef J. Steijns, de districts-schoolopziener te Roermond, op 3 september 1881 aan de Minister van Binnenlandse Zaken, het ministe rie dat toen onderwijszaken beharig- de. Eerst in 1918 zou Onderwijs, te zamen met Kunsten en Wetenschap pen, een eigen departement verwervea Er is in Limburg een groot tekort aan onderwijzers, schreef hij verder; slechts 6 kandidaten hebben bij het voorjaarsexamen de onderwijzers akte behaald en het getal der aanmeldingen voor het najaarsexa men bedraagt in de hele provincie maar 14. Om in deze situatie verandering te brengen, stelde hij de Minister voor om over te gaan tot de oprichting van een viertal Normaalscholen en wel te Roermond, Weert, Venlo en Venray. Tot besluit berichtte de schoolop ziener dat hij voor alle vier scholen al geschikte lesgevers had gevonden. De rijksopleiding van onderwijzers en onderwijzeressen was mogelijk gemaakt door de Onderwijswet van 1857 (staatsblad 103). In art. 12 van die Wet was bepaald dat van Rijkswege tenminste 2 Rijkskweek scholen in het leven geroepen zouden worden en dat aan enige der „meest voortreffelijke" lagere scholen, Rijksnormaalscholen zouden worden verbonden, voor de opleiding van kwekelingen (hulponderwijzers). Voordien had de Overheid de opleiding overgelaten aan het particu liere initiatief. De opleiding vond toen bijv. plaats door een lagere school- of door een hoofdonderwijzer. In 1861 en 1862 werden de eerste Rijkskweekscholen opgericht, name lijk in 's-Hertogenbosch, Haarlem en Groningen. In die periode gingen er ook 18 Rijksnormaalscholen van start. De meesten werden echter pas opgericht na 1878. In Limburg waren dat in 1882 Roermond, Weert, Venlo en Venray. De Minister had dus begrip getoond voor de argumenten van de Roermondse schoolopziener. AANVANG HUISVESTING De lessen aan de Rijksnormaal school te Venray namen een aanvang op 1 april 1882. De school was gevestigd in het gebouw "onder de Boog" aan de Grote Markt, waar tot 1805 de Latijnse school was gehuisvest en van 1805 tot 1810 de communale secondaire school. Daarna had het gebouw dienst gedaan als openbare jongensschool totdat in 1872 de nieuwe school in de Schoolstraat (waar nu de Schouwburg is) in gebruik werd genomen. De Grote Markt diende toen als speelterrein voor de schooljeugd, wat geen problemen opleverde omdat er nog geen fietsen en auto's bestonden. Van 1872 tot 1881 heeft het gebouw nog dienst gedaan als Postkantoor. Op 30-11-1881 had de gemeente al aan de muziekgezelschappen Eupho- nia en de Fanfare Euterpe gevraagd de haar ter beschikking gestelde lokalen in het gebouw voor eind december te ontruimen. ORGANISATIE Volgens een Koninklijk Besluit van 13 mei 1881 was aan de school te Venray de B-status toegekend. Dit hield in dat er uitsluitend lagere schoolvakken mochten worden on- LEERPROGRAMMA Wekelijks werd er op de school (oorspronkelijk was dit minder) 52 uur les gegeven, waarbij dient te worden aangetekend dat een negental lessen gecombineeerd werd gegeven aan de le en 2e, respectievelijk 3e en 4e klas. De nadruk lag hierbij op de Nederlandse taal, die 10 uur voor haar rekening nam. Verder werd er nog 3 uur besteed aan lezen en 1 uur aan schrijven. Daarop volgde rekenen met 8 uur, vaderlandse geschiedenis, aardrijkskunde en kennis der natuur die elk 6 uur de aandacht vroegen (zie verder de opgenomen tabel). De lessen, 15 Vi tot 16 Vi uur per klas wekelijks, werden gegeven op de dagen maandag t/m zaterdag van kwart voor negen tot vier uur in de middag. In de beginperiode van de school werden de lessen uitsluitend op vrijdag en zaterdag gegeven. Wat kwam er bijvoorbeeld bij Nederlands aan de orde in de 4-jaren, als de leerlingen er tenminste in slaagden in die tijd de onderwijsakte te behalen? Op het programma stonden de volgende onderdelen: behandeling enkelvoudige- en samengestelde zin, ontledingen, stijloefeningen, tegen stellingen en synoniemen, dictees, opstellen, brieven, spreekwoorden en spreuken, het werkwoord, het naam woord, paraphrases (verklarende om schrijving), enz. Om een indruk te geven van de salariëring in die tijd het volgende, de directeur had een jaarsalaris van 600,- incl. 200,- reiskosten, omdat hij in Gennep woonachtig was. „de Latijnse school" naar een tekening van P.W. Lerou VENRAY. De ondergeteukonde. Directeur der Rgksnoimaallessen le VENRAY, brengt ter algemnene kennis, dat op.l April k. aan genoemde Normaallessen kunnen goplaatsl worden. Zij. die nan het toelatingsexamen wenschen deel le nemen, moeten zich bij den ondergetoekcnden aanmelden voor 25 Febr. s. Zy leggen daarbij over lo. hunne geboorteakte, 2o. een of moer getuigschriften, waar onder, zoo zij bij eene lagere school werkzaam zijn geweost, een getuigschrift van het hoofd dier school. 3o. eene verklaring van ouders of voogden, dat zij voornemens zijn hem of haar voor het onderwijs te bestemmen. De Kweekelingen moeten op 1 April k. hun 14de jaar hebben boreikt. Van den tijd en de plaats voor genoemd examen zal tijdig aan de adspiranten kennis worden gegeven. Ook bestaat er gelegenheid tot toelating van LEERLINGEN bij de Voorbereidende Klasse, die den leeftijd van 12 Jnnr hebben be reikt, en het bewys leveren, het gewone lager onderwys met vrucht to hebben bij gewoond, Gennep, 9 Febr. 1906. De Directeur A. H. Hilsers. ASSURANTIËN telefoon 04780:87575 6,95% 10 jaar vast geen afsluitprovisie derwezen (Nederlands, schrijven, rekenen, vaderl. geschiedenis, aard rijkskunde, kennis der natuur, peda gogiek, zingen, handtekenen en gymnastiek). Eventueel kon daar nog nuttige handwerken aan worden toegevoegd voor het geval vrouwelijke leerlingen de school bezochten. Voor zover bekend, was dit in Venray alleen in 1901 het geval. Ter verduidelijking wordt opge merkt dat aan scholen met de A-status (Roermond) ook nog gedoceerd werden de vakken: wiskunde, alge mene geschiedenis en Frans. Zoals door de schoolopziener was voorge steld, begon de school met een eerste en tweede klas, waaraan de directeur en 3 leerkrachten les gaven. Het jaar daarop werden er nog eens 3 leerkrachten aangetrokken en vanaf 1887, toen de school al enige tijd vierklassig was, heeft het corps steeds uit 9 "leermeesters" bestaan. De directeur had behalve de algehele leiding er ook nog voor te zorgen dat de leerlingen die van verre kwamen, in Venray een "kosthuis" kregen en daar goed verzorgd werden. Verder moest hij toezien op het gedrag van de leerlingen, zowel tijdens als buiten de lesuren. Om als cursist te worden toegelaten moest men de leeftijd van 14 jaar bereikt hebben en met goed gevolg het toelatings-examen hebben afgelegd, dat werd afgenomen door de directeur en enkele aan de school verbonden onderwijzers. Ook voor de voorberei dende cursus die in 1894 tot stand kwam, moest een schoolexamen worden afgelegd, waaraan men kon deelnemen als men 12 jaar was. Het aantal leerlingen bedroeg (volgens de gemeenteverslagen) in 1884 dertien, maar in 1888 was dit al gestegen tot 22. Vervolgens waren de aantallen: 1890 (18), 1895 (25), 1900 (23), 1905 (23), 1910 (34) en 1913 (37). Het aantal leerlingen van de voorbereidende cursus varieërde in de jaren 1894 tot 1914 van 9 tot 18. Qtlvi' U/Urt mi At' J/lpUMm afin/. e£aa/ -Mf r,w S'.nt vtö. Sfl Vi zi -/O y i -y 3 CH>cJwwtrir -i— i 1 r X X z 8 i -/ t z 6 tH&tdsUlMHwnd, x X •y y 6 dtp j 0 p z t 4 tfi&tovnit dMtJwiiwA x- X z X 6 x- z pi 4 6V -1 *- r-/ X Qimpnaiiülty y, ~"y TTv-i X Wand „Ju,, -m /S'4 m /6a 5% Toen er in 1899 een nieuwe directeur werd aangesteld, omdat de vorige overleden was, kreeg deze een jaarsalaris van 800,- incl. 200,-- reiskosten omdat hij eveneens in Gennep zijn domicilie had. De overige leerkrachten genoten, afhankelijk van het vak waarin ze lesgaven, een salaris dat uiteenliep van 100,- tot 400,- per jaar. PERSONEEL De volgende onderwijzers zijn gedurende het bestaan van de school (1882-1915) in dienst geweest (althans voorzover viel na te gaan, omdat de bronnen niet meer compleet aanwezig zijn): Johannes Bevers, geboren 9-6-1823 te Eindhoven, schoolopziener van het arrondissement Gennep. Directeur van de school vanaf de oprichting in 1882 tot aan zijn overlijden op 21-3-1899. A.H.Hilgers, als opvolger van J. Bevers op 21 juli 1899 benoemd tot directeur. Hij was tevens hoofd der openbare school in Gennep. Hij vervulde de functie tot aan de opheffing van de school op 1 mei 1915. Hij gaf Nederlands en tekenen. Jan Pieter Franssen, geboren 6-12-1837 te Itteren, gehuwd met Johanna Maria Meeuws, hoofd der school te Venray (Schoolstraat). Vanaf de oprichting van de school tot aan zijn overlijden op 22-2-1893 werkzaam aan de school waar hij de leerlingen goed Nederlands probeerde bij te brengen voor een jaarsalaris van ƒ400,-. Johannes Derksen, geboren 28-8- 1851 te Nijmegen, gehuwd met Huberta van Helden uit Venray. Hij was hoofd der school te Oostrum (jaarsalaris 700,-) en gaf les aan de Rijksnormaalschool (rekenkunde) van 1-4-1883 tot 31-12-1900, waarvoor hij 300,- per jaar ontving. Comelis van den Berg, geboren 18-3-1842, gehuwd met Petronella Nijssen. Was hoofd der school te Leunen (jaarsalaris 700,-) en gaf les aan de Rijksnormaalschool in reken kunde van 1-4-1883 tot aan zijn overlijden op 13-2-1895 (jaarsalaris ƒ200,-). Alphons H.Vermeulen, geboren te Venray 11- 4-1849, gehuwd met Sibilla Poell uit. Helden. Vanaf 1-4-1883 in dienst van de Rijksnormaalschool (aardrijkskunde). Hij was tevens hoofd der school te Merselo en later te Venray. Gerardus Arts, geboren in 1818 te Gassel bij Grave, echtgenoot van Johanna G.Heidens. Vanaf de op richting van de school tot aan zijn overlijden op 11-2-1886 in dienst. Daarnaast was hij gedurende 43 jaar leraar aan het gymnasium der paters Franciscanen te Venray. H. KRAYKAMP Hubertus W.A.Kraykamp, geboren 2-8-1863 te Arcen, gehuwd met Agnes J.P.M. Messemaeckers te Venray. Onderwijzer aan de jongensschool te Venray. Van 1-4-1885 tot aan de opheffing van de school werkzaam als docent Nederlands. W.H.de Haen, geboren 3-2-1865 te Venray, gehuwd met de Venrayse Maria v.d. Voort. Hij gaf les in pedagogiek aan de Rijksnormaal school van 1893 tot aan de opheffing. Hij was tevens hoofd der school te Merselo (1893-1896) en daarna te Leunen. B.T.Berendsen, onderwijzer te Sie- bengewald, Ingaande 16-4-1886 trad hij in dienst van de Rijksnormaal school. J.M.P.Broeder, hoofd der school te Mook. Vanaf 16-1-1893 tot aan de sluitng der school gaf hij natuur kunde. Hij was ook een tijdlang dirigent van de fanfare St.Cecilia, later Euterpe. G.H.de Ponti, geboren 31-12-1867, gehuwd met Maria C.Schatorie uit Helden. Met ingang van 1-1-1896 verbonden aan de Rijksnormaal school, waar hij zangles en rekenen gaf. Hij was tevens hoofd der school te Oirlo, waar hij ook veel maatschappelijke functies vervulde. Hij overleed op 8-8-1920. H.J.van Weseraael, geboren 8-2- 1861 te Hengstdijk. Vanaf 1-4-1885 in dienst van de school. In 1915 keerde hij terug naar zijn geboorteplaats. Th.E.Kruytzer, geboren 27-4-1869 te St.Odiliënberg. Bij de school benoemd op 1-1-1896. Mej. M.J.C.Arts, geboren 25-12- 1862, dochter van de eerder genoemde Gerardus Arts, die in de Paterstraat woonachtig was. In dienst m.i.v. I-6-1896. W.J.Drent, geboren 31-12-1876 te Susteren, gehuwd met Anna H.Thie- len uit Venray. Leraar aan de school van 15-3-1903 tot aan de opheffing toen hij naar Venlo verhuisde. Gaf rekenen en vaderl. geschiedenis en was tevens hoofd van de voorbereidende klas. Hij was enige tijd secretaris van de fanfare St.Cecilia later Euterpe. J.H.Jaspers, geboren 22-4-1874 te Cadier en Keer. In dienst bij de school op 11-2-1903 (schrijven). Hij was tevens hoofd der school te Merselo. In december 1929 verhuisd naar Nijme gen. Theodoras H.Houba, geboren 5-1- 1868 als zoon van de kuiper Houba op de Langstraat. Gehuwd met Huber- tina Henssen (2e huwelijk). Op II-2-1903 in dienst van de school waar hij les gaf in vaderl. geschiedenis. Hij was tevens hoofd der school te Oostrum van 1901 tot 1927. A.G.Hermans, afkomstig uit Meerlo m.i.v. 11-2-1903 werkzaam bij de school voor het geven van gymnastiekles. ZILVEREN BESTAANSFEEST Op 4 april 1907 werd het feit herdacht dat de school voor 25 jaar was opgericht. De dag begon met een plechtige Hoogmis in de Grote Kerk, tijdens welke de feest-predikant de mooie roeping van de onderwijzer schetse. Daarna was er een feestelijke dis in de Gouden Leeuw, aangeboden door pastoor Pascal Schmeits, tijdens welke de burgemeester een feestdronk uitbracht op het personeel van de school. Na een wandeling door het dorp werd de dag feestelijk vervolgd in lokaal Kemps, wederom in aanwe zigheid van dè burgervader. GESLAAGDEN Het juiste aantal geslaagden bleek niet meer te achterhalen. De archiva lische bronnen die dit zouden moeten aantonen zijn namelijk incompleet. Bekend zijn slechts de volgende: 1886 of 1887 P.J.Roelofs eerste geslaagde van de school. 1890 M.Janssen Venray, W.Re(jniers Bergen, M.v.Meijel Merselo en J.J.Vermeulen Wanssum. 1891 J.W.van Helden Venray, later hoofd der school te Liessel. W. DE HAEN 1895 Herman H J. Maas Oostram, later bekend geworden als schrijver (Het goud in de Peel, Landelijke Eenvoud, enz) en als journalist (o.a. in de Zuid Willemsvaart en Peel en Maas). Adriaan Derksen Oostrum. 1898 Jacob de Haen Venray, J.Henckens Overloon en H.J.A.H. Vermeulen Merselo. De laatste werd kort nadat hij geslaagd was, benoemd tot onderwijzer, later schoolhoofd in Beek (gemeente Bergh), waar hij zijn hele, lange leven, is gebleven. Hij overleed daar op 29-1-1984 op de leeftijd van bijna 104 jaar. 1901 Th.Zeegers Blitterswijck. 1902 Willem Verheijen Oostrum. 1903 Alphons H.Vermeulen Venray, P.A.H. Jansen Merselo, P. van Dijck Merselo, H.G.H. Verheijen Well en Th. de Ponti zoon van het schoolhoofd te Oirlo. 1905 Hilgers Gennep, H.de Duif Oirlo(?) en J. Rongen Venray overleden te Venray op 1-1-1916 als onderwijzer te Escharen. 1906 L.H.Nelissen Venray en A.Rongen Venray, later schoolhoofd te Blitters wijck, overleden teWellop 12-9-1978. 1908 JJ.H.HUgers Gennep, J.R.Maas Merselo en G.W.Martens Merselo. 1909 Willeboordse Gennep, A. v.d. Donck Gennep en H.A.H.M. Volle- bergh Venray, later hoofd der school te Castenray. 1913 Jansen Merselo en Kersten Maas hees. 1914 J.Verbeek Venray, Fila Meerlo en Derks Wanroij. RESULTAAT De resultaten die de school behaald heeft, zijn - voor zover uit de onvolledige gegevens valt op te maken - sterk wisselend en lang niet altijd even succesvol geweest. In sommige jaren was het percentage geslaagden redelijk te noemen. De Normaalschool- met leerkrach ten die een andere (hoofd)baan hadden- was gedurende lange tijd de meest gebruikte, maar niet de beste opleiding voor onderwijsgevenden. Volgens dr.J.P.A. van den Dam en drs. J.G.W.M.Lucassen in hun werk "H.H.J.Maas 1877-1953, onderwijs man literator en journalist" werden in de periode van 1923 tot 1928 alle Rijksnormaalscholen (70 in getal) op 3 na opgeheven, waartegenover een sterke toename stond van het aantal kweekscholen, die we nu nog kennen, zij het vanaf 1969 onder de naam Pedagogische Academie (Pedac) en sedert 1-8-1984 onder de naam Pedagogische Academie Basis On derwijs (Pabo). OPHEFFING SCHOOL De Venrayse Normaalschool werd, na een bestaan van 33 jaar, met ingang van 1 mei 1915 opgeheven. Als reden werd aangevoerd de vestiging van een Rijksdagnormaal school te Venlo, die overigens al per 1 november 1923 weer werd opgeheven. De school verdween, het schoolge bouw bleef bestaan tot op de dag van vandaag. Na de opheffing van de school nam de gemeente het in gebruik van haar diensten. In de zeventiger jaren werd ze Muziek school en thans wordt het monumen tale gebouw door de WV-Venray gebruikt voor Venray-promotion. VAK O Eind november vorig jaar brandde in de Schoolstraat een wirikel met woonhuis en de daar achter gelegen voormalige smederij geheel uit. Op dat moment was in het pand gevestigd een filiaal van ,,Ma Service", eerder was het een dependance van Berden Meubelen uit Blerick. Maar velen zullen zich echter nog wel herinneren dat in dat pand Sjang en Anna Zeegers vele jaren lang hun handel dreven in ijzerwaren en aanverwante (huishoudelijke) artikelen. Anna, de oudere zuster van Sjang dreef de winkel. Men kon het zo gek niet bedenken of Anna had het wel ergens in d'r winkel, óf zolder, óf keuken in voorraad. Overal door het huis stond de voorraad opgeslagen en op de toonbank was amper plaats om iets in te pakken. Maar in die voor een buitenstaander onoverzichtelijke „troep" van potten en pannen, haarden en kachels, spijkers en schroeven, wist Anna bijna feilloos te vinden wat de klant nodig had. De prijzen van haar artikelen wist ze kennelijk zo maar uit het hoofd; maar je betaalde er in ieder geval nooit teveel. Gratis erbij kreeg men dan nog de laatste nieuwtjes uit „het dorp"... Sjang Zeegers was praktisch dag en nacht in zijn oude smederij bezig, welke ongetwijfeld nog door zijn vader in de vorige eeuw was opgericht. Als "Rijksgediplomeerde Hoefsmid" besteedde hij voor de oorlog vele uren per dag aan het beslaan van paarden. Later, toen tractoren de paarden kwamen vervangen, verminderde ook de hoefsmederij en kreeg Sjang meer tijd voor zijn smeedwerk en het vele reparatiewerk dat boer en burger hem kwamen brengen. Ook Sjang zijn werkplaats was een onoverzichtelijke verzameling van machines, materialen en gereedschap pen. Maar evenals zijn zuster in haar winkel, wist Sjang in zijn werkplaats te vinden wat hij nodig had, en waar ieder ander uren na zou moeten zoeken... Anna Zeegers overleed op 78 jarige leeftijd en vanaf die dag ging Sjang zich meer en meer met de winkel bemoeien, waarbij hij zich verzekerd wist van enige hulp uit zijn kennissenkring. Sjang was op slot van rekening ook al de 70 gepasseerd en in de smederij was het weinige werk hem al gauw te zwaar. Het was algemeen bekend dat Sjang er warmpjes bijzat, maar dat hij en zijn zuster hun geld thuis opgepot of in een oude sok bewaarden, waren maar fabeltjes. Sjang was helemaal niet bankenschuw en .voerde zelfs een min of meer geregelde boekhouding, wat men helemaal niet van hem verwacht had. Op vrijdag 10 december 1976 sloeg het noodlot toe. Een 20-jarige Venrayer, in financiële moeilijkheden, dacht bij Sjang Zeegers zijn slag te kunnen slaan. Tijdens de drukke donkere koopavond, met regen en natte sneeuw werd de Venrayer door Sjang aangetroffen op het binnen plaatsje tussen de winkel en de werkplaats. Vermoedelijk is er toen een vechtpartij tussen beiden ont staan, waarbij de dader gebruik maakte van een mes en Sjang 3 steken in de rug en een in de borst toebracht. Een van die steken trof het hart. - Sjang was op slag dood... Enkele minuten later werd het slachtoffer door een kennis gevonden. In eerste instantie dacht men dat Zeegers gevallen was en met zijn hoofd op een putrand terecht was gekomen. Maar in de ambulance ontdekte men de steekwonden. Venrays politie gaf toen groot alarm en vele politiemensen die op dat moment op een bijeenkomst waren in restaurant Vlakwater, werden onmid dellijk ingezet. Van een echt onderzoek kwam die avond door de weersomstandigheden weinig terecht, maar daags daarna werd hei onderzoek zeer uitgebreid voortgezet. Meer dan 100 personen werden door de politie verhoord en ruim 140 tips moesten worden nagetrokken. De verontwaardiging over deze laffe moord was in Venray en wijde omgeving duidelijk te bespeuren. Sjang had immers geen vijanden, maar was voor velen een begrip, omdat hij steeds klaar stond om te helpen. Allerlei veronderstellingen en geruchten deden over de moord en de mogelijke dader de ronde. Binnen 5 dagen na deze laffe moord slaagde de politie erin de zaak op te lossen, 's Woensdagsmiddags, 15 december, arresteerde men een 20-jarige Venrayer die na urenlang verhoor diezelfde avond nog bekende de moord te hebben gepleegd. Het stoffelijk overschot van Sjang Zeegers was intussen, onder grote belangstelling, na een plechtige uitvaartdienst, bijgezet in het graf van zijn zuster Anna, in vak O, van de Algemene Begraafplaats Boschhui zen. 10 JAAR RESTAURANT In de Keulsche Pot loundue-, gourmet- en specialiteiten- restaurant. nu met uniek terras Voor informatie of reservering: TEL. 04788-1774 HOLTHESEDIJK 2 OVERLOON

Peel en Maas | 1988 | | pagina 7