DE VELE
GEZICHTEN
VAN HET
HEN
SENIUS
PLEIN
WIE WAS
HENSENIUS
Met weemoed denken vele oude(re) Venrayers terug aan 't oude Henseniusbeeld dat in de oor
log verwoest werd.Daarvoor had van 1866 tot 1881 een kleiner Henseniusbeeld het plein ge
sierd. In 1881 kwam het bovenstaande beeld van de kunstenaar Oor tot stand. Het was een
Henseniusbeeld met een minder nors uiterlijk dan het huidge, moderne betonnen beeld. De
betonnen Hensenius werd op 23 november 1957 onthuld en werd vervaardigd door Rob Stult-
jens uit Maastricht.
Bovenstaande foto werd gemaakt (n maart 1945 en laat het Henseniusplein als 'n grote puin
hoop zien.
Een nostalgisch beeld uit 1923: Het Henseniusplein met de oude dorpspomp en de gaslan
taarn. De foto werd genomen op de hoek Henseniusplein-Grotestraat.
Een na oorlogse foto, gemaakt tijdens een veemarkt op het Henseniusplein.
Met het gereedkomen van de reconstructie
van het Henseniusplein en de officiële in
gebruikneming daarvan op vrijdag a.s. is
een nieuw gezicht toegevoegd aan de vele
gezichten, welke het Henseniusplein in de
loop van misschien wel eeuwen heeft ge
had.
Oude kronieken vermelden steeds de
naam van 'Verrekesmert". waar de volks
mond in vroeger jaren sprak over de
'kleine mernt" om het verschil aan te dui
den met de nog steeds bestaande Grote
Markt, die dan "Groëte Mernt" werd ge
noemd. De naam 'Verrekesmert' bleef
voortleven, zélfs toen in plaats van varkens
rundvee op de Venrayse markt werd ver
handeld en paarden sinds 1914. Maar ook
het rundvee en de paarden zijn uit het
marktbeeld verdwenen. Hiervoor in de
plaats is de wekelijkse 'lapjesmarkt' geko
men Nog veel meer is uit het oude markt
beeld van weleer verdwenen, zoals de lin-
denbomen. welke eens het plein rijke scha
duw leverden en dan niet te vergelen de
mooie 'dorpspomp' op de hoek van het
plein en de Grotcstraat tegenover hel
voormalige café Arts. (tegenwoordig Bat
tels).
In een 'ingezonden stuk' in Peel en Maas
van 4 oktober 1928 vertelt een (onbe
kende) schrijver, dat in de woelige dagen
van de Franse Revolutie het plein de min
der vredelievende naam "Revolutieplein'
zou hebben gedragen. Degenen, die meer
weten over de geschiedenis van Venray
menen dit evenwel te moeten betwijfelen,
omdat nergens deze naam is vastgelegd.
Van 1974 tot 1814. toen Venray gebukt
ging tinder het Franse juk. zou het plein
Vrijheidsplein' genoemd zijn. Maar ook
deze naam is nergens terug te vinden.
In 1821 hadden de Venrayers kennelijk
zeer diep gevoelde erkentelijkheid jegens
'onzen l.andesvader Willem I. den door
lucht igen telg uit ons gelield Oranjehuis,
wiens zoon den toenmaligen kroonprins
ons van bij Ouatre Bras zoo heldhaftig
weer had teruggevoerd in den maagdelij-
ken Ncdedcrlandschen moederschoot'.
De naam 'Willemsplein zou toen aan het
plein zijn gegeven. Dat zou dan hebben ge
duurd tol 1839. Uit wrok tegen het cadeau
doen van hel gewest Limburg aan de Duit-
sehe Hond, zou de naam Willemsplein zijn
geschrapt. "Voor deze vadcrlandschc stief
moederlijke behandeling werd de naam'
van 'Verrekes mert' als protest tegenover
een vermoord patriolismus gesteld' wist de
briefschrijver in 1928 te vermelden. In
I88f> werd het plein genoemd naar Gode-
Iridus Ilenschcnius. die in 1601 in Venray
geboren geleerde Bollandist, grondlegger
van de Beschrijving der Heiligen (Acta
Om nog even in 1928 te blijven: De (onbe
kende) schrijver geelt een 'geografische
beschrijving van de ligging van het Hcn-
scheniusplcin': 'Dit plein ligt als cenc
kunstmatige oase in het middelpunt der ge
meente Venray: grenst ten noorden, ten
oosten, ten zuiden en ten westen aan her
bergen en wordt - om deszelfs ondergrond
tegen uitdrooging ie vrijwaren en den
weelderigcn tier der er omstaande linden
te bevorderen - in de richting van zuid en
oost naar west met een stilkruipcnd open
riooltje omzoomd'.
De man, naar wie het Henseniusplein is ge
noemd en wiens beeld sinds 1866 al in drie
gedaanten over het plein heeft uitgekeken,
was geen heilige, zoals velen veronderstel
len. Hij was een Jczuiet. die het nooit 'tot
eer der altaren' heeft gebracht. Zijn eigen
lijke naam was Godfried Henskens of Men
sen. zoon van 'goedgezeten' burgers, die in
de Grotestraat een lakenhandel dreven.
Zijn geboortedatum is 21 januari 1600. ter
wijl andere kronieken spreken van 1601.
Na zijn priesterwijding wilde hij als missio
naris naar Zweden, maar werd aangewe
zen als medehelper van pater Bollandus bij
de samenstelling van de Acta Sanctorum,
waartoe zijn buitengewone talenkennis
hem zeer geschikt maakte. Hij gaf de be
werking van de Acta (Beschrijving van de
heiligenlevens) een meer wetenschappe
lijke richting.
Op verzoek van paus Alexander VII kwam
hij in 1659 naar Rome en werkte daar en el
ders tol 1661 in archieven en bibliotheken.
Op grond van zijn vondsten publiceerde hij
drie nieuwe delen van de Acta Sanctorum
Hij schreef o n
van Maastricht,
tijd gaf hij een Latijns tintje aan zijn naam
en werd Godefridus Henschenius. later
vereenvoudigd tot Hensenius. Hij stierf in
1681 in Antwerpen. Naar hem zijn het
Henseniusplein èn de Henseniusstraat ge
noemd.
Dan kent Venray nog de Jan Henscnstraat.
Wat deze goede man voor Venray of de
naam van Venray heeft betekent, is een
volstrekt duistere zaak. Jan Hensen was
een broer van Godefridus Hensen. alias
Hensken. alias Henschenius. alias Hense
nius. Van hem is slechts bekend, dat hij in
1642 is overleden.
Het Henseniusplein rond de eeuwwisseling. Het plein was zeer geschikt voor het houden van
veemarkten, in het bijzonder voor varkens, runderen en - sinds 1914 - paarden.
Eeri winters gezicht op het Henseniusplein rond 1905.
Door de vele jaren heen was hotelDe Gouden Leeuw" een markant punt op het Hensenius
plein. Tot de dertiger jaren van de vorige eeuw was het bezit van de familie Oomen, die ook 'n
wagendienst onderhield op Antwerpen en Wezel. Daarna kwam het hotel in handen van de fam.
Janssen (Leeuwstraat). Bovenstaande foto dateert uit 1935. In het begin van de zeventiger
jaren werd het leegstaande hotel uit vrees voor krakers hals over kop gesloopt
Het gerenoveerde Henseniusplein van vandaag. Binnenkort mag men de aanplant van bomen
verwachten. Nostalgisch? Vergeet het maar. Wel funktioneel als parkeerplaats marktterrein.
