YENRAYS JONGSTE KERKDORP 1 IK5 Q98 Doe-het-zelf INTERPOLIS Tiende kerkdorp van de gemeente Yenray De legende van de Vredepeel Voor grote en kleine kantoormachines kantoormeubels kantoorinstallatie Kantoorboekhandel v.d. Munckhof b.v. Éi* e.p. camps CUSTERS Rij rustig! Ga voor een autoverzekering naar Aben. O Assurantiekant. C.J. Blonk Jpaulus Zomer Voordeel bij Uw Vleesthmeester VARKENS- FRICANDEAU NASI VLEES 2 vakbekw. metselaars De goedkoopste sierpleisters plafonds uit grootmoederstijd Op donderdag 16 juni 1955 werd zoals dat officieel heette in Yredepeel ruim 800 ha grond plechtig ingeschakeld in de voed- selproduktie van Nederland. Als vertegenwoordiger van de Neder landse regering was het de toen malige minister van landbouw, visserü en voedselvoorziening, S. Mansholt, die in Vredepeel een steen onthulde, die tot in lengte van dagen getuigenis zal afleg gen van het grote ontginnings werk, dat hier 'na de laatste we reldoorlog tot stand is gekomen. Dat is dan volgende maand pre- Rond de eeuwisseling was van de 14.620 ha., die Venray groot is, 7700 ha gemeentelijk eigendom. Van deze laatste waren er 6650 ha. woeste grond. Toen is men met de ontginning begonnen, wat al lereerst een particuliere aan gelegenheid was. Om naast de grotere ontgin- ners ook de kleine man een kans te geven, werd in 1920 de Stichting „Eigen Boer" opge richt, die mede de ontginning van Ysselsteyn heeft mogelijk gemaakt. In 1938 was het gemeentelijk bezit verkleind tot ruim 4000 ha. waarvan 2190 ha. woeste grond was. Toen besloot de gemeente zelf te gaan ontgin nen en Peelplan Zuid was daar het resultaat van. 843 ha. grond konden vruchtbaar wor den gemaakt, 188 ha. bebost. 56 Boerderijen konden er wor den gesticht. In 1951 werd begonnen aan de 846 ha Vredepeel, waarop het 10e kerkdorp van Venray gestiqht werd. cies vijfentwintig jaar geleden. Een gerede aanleiding voor de in woners van dit kleinste kerkdorp van Venray om feest te vieren. De vijfentwintigste verjaardag van dit Peeldorp is tevens een goede ge legenheid om de geschiedenis van dit dorp nog eens in herinnering te roepen. Een roerige geschiedenis, dat wel. Want eigenlijk had men het dorp vijfentwintig jaar geleden beter Twistpeel dan Vredepeel kun nen noemen ,want vanaf de veer tiende eeuw (1308) hebben omlig gende Brabantse en Limburgse ge meenten „getwist" over het gebruik van de hier liggen gronden, waar voor geen grenzen waren vastge steld of vast te stellen. Deze grens lag ergens in de Peel, een ónhergbergzaam oord, moeras sig en onbewoond, dat een soort na tuurlijke barrière vormde tussen Brabant en Limburg. Maar dat Peel- gebied leverde al in die dagen de z.g. plaggen, waar hutten en stallen van gebouwd werden. Verder was het een prachtig bijenland en zeer geschikt voor het houden van scha pen, terwijl ook ander vee heide als voedsel wist te waarderen. De boe ren uit Brabant en Limburg be twistten elkaar het gebruik van de grond en veelal werd er een flink robbertje gevochten en de „indrin gers" verjaagd. Wie zouden we beter het verhaal- over de geschiedenis van Vredepeel kunnen laten vertellen, dan oud-ge meentesecretaris H. Vorst, die des tijds mede zijn bijdrage heeft gele verd aan de oplossing van het Vre- depeelgeschil als secretaris van de op 22 februari 1949 opgerichte „Commissie Vredepeel". In de van zijn hand verschenen beschrijving van de Venrayse ont wikkeling tussen 1220 en 1977 her innert hij er aan ,dat men ten tijde van de afwerking van de restanten ontginning van Peel Plan Zuid (Ys selsteyn) men al begerige blikken wierp op de grote oppervlakte woes te grond, gelegen in de noordwest hoek van de gemeente Venray, met een oppervlakte van ruim 865 ha: de Vredepeel Zonder meer kon men tot ontgin ning er van niet komen, want op een gedeelte van die grond, n.l. op 460 ha, rustten gebruiksrechten, en vóór dat tot roering van de grond zou kunnen worden besloten zou de ge meente, als eigenaresse van de ter reinen ,voor beëindiging van die ge bruiksrechten moeten zorgen. In 1407 was n.l. door Hertog Rei- noud van Gelre en Gulik, Heer van Kessle, een gedeelte van zijn bezit ter beschikking gesteld van „hen uit Venray' en van „hen uit gedeelten van de gemeenten Oploo en Vier lingsbeek" voor het weiden daarop van schapen, het plaatsen van bijen standen en het steken van plaggen en turf. Het betrof hier het evengenoemd kompleks van 460 ha. JAN VAN CUYK Een vrijwel gelijk gebaar was in 1308 reeds gemaakt door Jan van Cuyk, Heer van het Land van Cuyk, ten aanzien van gronden, gelegen ten noorden van de eigendom van Reinoud van Gelre, ten behoeve van een aantal andere gegadigden, af komstig uit Sambeek en gedeelten van Vierlingsbeek en Overloon. Een juiste grensaanduiding tussen de bezittingen van Reinoud van Gelre en Jan van Cuyk bestond echter niet, het betrof immers voor beiden slechts waardeloze heidegrond, waarop niemand woonde. Anders lag dit echter voor de houders van de gebruiksrechten en de ene partij loerde er met argusogen op, dat de andere partij de grond waarop hij geen recht had verkregen, met rust liet. Er ontstonden geschillen over schending of vermeende schending van gebruiksrechten, welke geschil len ontaardden in vechtpartijen en strooptochten en zulks verdroot de edele gevers van de gebruiksrechten. Men overlegde en bemiddelde, doch zelfs interventie van Karei V, Heer der Nederlanden, van De Sta ten Generaal der Verenigde Neder landen en van de Pruisische Koning, kon in de dan volgende eeuwen niet voeren tot een door een ieder aan vaarde oplossing. Zelfs de in 1925 in gestelde kommissie Frederiks, kon er niet uit wijs worden en zag slechts een oplossing in het ïn stilte neerleggen van haar opdracht. KERSPELS In de loop der eeuwen was de kwestie nog ingewikkelder gewor den, doordat er wijziging was geko men in de begrenzing der verschil lende 'kerspels, later ingevoegd in gemeenten, waarvan de grenzen ook nog eens een keer zijn gewijzigd. Het was niet meer te achterhalen wie rechthebbende was, noch op het gebruik van welk stuk. De waarde van het toegekende gebruikscrecht is intussen ook wel sterk gedaald door de terugloop van de schapenteelt, terwijl plaggen als bouwmateriaal niet meer worden gebruikt. De ingebruikstelling van Vredepeel. Op de foto: Prof. De Quay, deken Loonen, minister Mansholt, mr. Houben en mr. Janssen Toch was men wel wat huiverig om de betreffende woeste grond aan te pakken, terwijl ontginning van het overige deel van het gehele com- pleks alleen erg lastig, zo niet on mogelijk zou zijn. Na de oorlog is op een paarden markt in Cuyk echter wel de grond slag gelegd voor een bevredigende en ook afdoende oplossing. Het was in een gesprek tussen de heren dr. J. Kirch en G. Derks, leden van Ge deputeerde Staten van respectieve lijk Noord-Brabant en Limburg, die beiden er van overtuigd waren, dat het te dwaas was om alleen te lopen, dat een dergelijk kompleks onbenut zou moeten blijven liggen. Daar moest toch wat aan worden gedaan. Zij hebben er hun schouders onder gezet en de wagen opnieuw aan het rellen gebracht, zij het dan ook met hun eigen inbreng voor een aan vaardbare oplossing. DONKERE AVOND De besprekingen namen in Noord- Brabant .zowel als in Limburg, een aanvang en op een donkere avond in januari 1948 had een gemeen schappelijke vergadering plaats in het Provinciehuis te Maastricht en men kwam tot de vorming van een inter - provinciale kommissie, be staande uit de Kommissarissen der Koningin in de provincies Noord- Brabant en Limburg en de boven genoemd heren Kirch en Derks, ter wijl de Heer Th. Peters, lid van Ge deputeerde Staten van Limburg als Griffier optrad. Na nog wat geharrewar kwam er overeenstemming tussen de gemeen ten Oploo ca., Vierlingsbeek en Ven ray en de raden besloten op 22 fe bruari 1949 tot het aangaan van een overeenkomst van dading, betreffen de de burgerlijke rechten op de gronden van de Vredepeel,welke kort gezegd hierop neerkwam, dat alle rechten van eigendom en/of mede-eigendom van Oploo en Vier lingsbeek op het betreffende gebied, voor zover gelegen binnen de ge meente Venray, aan die gemeente zouden overgaan op het tijdstip, dat tot ontsluiting van dat gebied zou zijn besloten; de gemeenten Oploo en Vierlingsbeek verleenden alle medewerking ter afwering van vor deringen van derden op grond van beweerde rechten op het onderwer- pelijke kompleks en de gemeente Venray zou aan de gemeente Oploo en aan de gemeente Vierlingsbeek uitkeringen doen van resp. 4.066, en 5.934,ter vergoeding van de kosten welke die gemeenten hadden voor de aanleg en onderhoud van wegen naar het Vredepeelgebied. Men was het ook eens met de door de interprovinciale kommissie ge stelde konklusie, dat de gebruiks rechten zouden worden gehonoreerd door toedeling van een deel van de ontgonnen grond aan inwoners van de gemeenten Oploo en Vierlings beek. VREDEPEEL Voor zover dit alles al niet vol doende geregeld was in de boven- bedolede overeenkomst van dading, werden al die bepalingen nog eens vermeld in een gemeenschappelijke regeling betreffende de ontsluiting Van de Vredepeel welke door de drie gemeenten eveneens op 22 februari 1949 werd aangegaan. Nu nam de gemeente Venray de ver plichting op zich om over te gaan, op korte termijn tot het ontginnen van het gehele kompleks, verder bekend als de „Vredepeel" Er ontstond een Vredepeel kommissie, bestaan de uit een lid van Gedeputeerde Staten van de twee provincies, waarvan het Limburgse-lid tevens werd aange wezen als voorzitter, de burgemees ters der drie betrokken gemeenten en nog vier leden, te benoemen door de raad der gemeente Venray. Se- kretaris van de kommissie werd de gemeentesekretaris van Venray. HANDKRACHT Die kommissie heeft geadviseerd bij het geven van een opdracht aan een kuituurmaatschappij, beoordeel de mede dat plan, speelde mede in het uitzoeken van gegadigden voor de uit te geven kavels en de te be dingen pachtprijzen, terwijl regel matig werd toegezien op de uitvoe ring van het plan. Dat men niet te vroeg „hoera" moet uitroepen, bleek ook hier weer eens, want toen het eerste plan, op gezet voor mechanische ontginning, werd ingediend, kon de Rijksdienst Uitvoering van Werken er zich niet mee verenigen. De toestand op de arbeidsmarkt was niet direkt floris sant te noemen en men eiste uitvoe ring in handkracht, zodat de begro ting moest worden aangepast. Toen die wijziging was aangebracht werd het plan opnieuw voorgelegd en werd het goed bevonden, waarbij subsidie werd toegekend. Door de gemeente Venray was echter wel ten aanzien van het nieuwe plan de eis gesteld, dat wanneer b.v. door te rugloop aan het aantal arbeidskrach ten, de gestelde werkduur van 5 jaar niet zou kunnen worden gehaald, het op dat moment nog niet gereed zijn de deel zou kunnen worden uitge voerd langs mechanische weg. Mede op verzoek van de Vrede peel kommissie werd in zoverre een korrektie op het plan aangebracht, dat niet alleen uit oostelijke richting het werkgebied zou worden openge legd voor 'n vlotte aanvoer van ar beidskrachten doch ook van uit de noord- en de westrichting, hetgeen van zeer veel waarde bleek te zijn. RIJKE VRUCHTEN In november 1951 werd het werk uitgezet,terwijl in de maand erop met de werkzaamheden een aanvang werd gemaakt. De openstelling van het werkterrein van uit drie richtin gen wierp rijke vrachten af, want het eerste jaar bracht 'n zeer grote bezetting aan arbeiders. Mede omdat er een prettige werksfeer was, wa ren de prestaties hoog en lag men op het werkschema een heel stuk voor. Na de watersnoodramp liep het aantal krachten echter zeer sterk te rug in hét tweede jaar, en voorzich tigheidshalve werd in de loop van 1955 al wel eens gebruik gemaakt van groot materiaal, zodat de duur van het werk kon worden gehouden binnen de gestelde 5 jaar. Nog was de gemeente Venray niet aan het eind van haar Latijn en toen men goed en wel gestart was met het werk in de Vredepeel, besloot de raad van Venray op 25 november 1952 in beginsel tot ontginning van de MeerseQsepeel, gelegen aan de westzijde van de gemeente waar ruimte zou ontstaan voor 20 boerde rijen. VLIEGVELD De aanleg van een vliegveld in de Peel heeft wel wat reet in het eten gestrooid, doordat 't beslag legde op enkele geprojekteerde kavels in de Vredepeel, als ook op een stukje van de Meerselsepeek Maar de schade viel nogal mee. Het zou erger ge weest zijn als er iets gekomen was van het aanvankelijke plan om het vliegveld meer in noordelijke rich ting aan te leggen, want dan zou beslag gelegd zijn op een groot ge deelte van de reeds ontgonnen gron den van de Vredepeel. Er is hierboven al iets gezegd van de bouw door de gemeente van een achttal noodboerderijtjes in Peel plan Zuid, direkt na de oorlog en van de oprichting door de Stichting Peelboerderijen van in totaal 24 boerderijen op ontginningsgrond, maar in het algemeen was het met de boerderijen bouw nog maar droe vig gesteld. Een oplossing kwam, toen in 1953 de rijksregeling kwam voor de sub sidiëring van boerderijbouw op ontginningsgronden. GOEDKOOP GELD Met de pachters van de ontgon nen grond werd onderhandeld over de aankoop van de in gebruik zijnde grond en over de financiële konse- kwenties bij de bouw daarop van een boerderij. Dat men gaarne van de geboden gelegenheid gebruik maakte behoeft wel geen betoog, vooral niet toen de gemeente bereid was de bouw vóór te financieren met kort-geld, dus toen zeer goed koop geld, en 't overige benodig de. tegen de toen lage rentevoet, ver strekte onder recht van eerste hy potheek 16 juni 1955, de dag waarop minis ter Mansholt de Vredepeel plechtig in gebruik stelde, was voor de ge meente Venray een werkelijke feest dag, waarbij men met gepaste trots en grote dankbaarheid kon terug zien op het vele en belangrijke werk dat, in eendrachtige samenwerking was verricht Het feestvuur laaide nog eens op, toen bleek dat de op die dag gevoer de gesprekken er toe hadden geleid dat voor elëktrifikatie van de ont ginningsgrond door de NV PLlj een zeer hoog bedrag werd beschj baar gesteld, als ex tra-bijdrage] de aansluitkosten van de Peel-ba derijen op het elektrisch net Het eeuwenlange geharre-J war rond het gebruik van de woeste Peelgronden in de uiterste nood-westhoek van de gemeente Venray, heeft in ieder geval een aardige legen-j de opgeleverd. Het verhaal wil, dat een! grenspaal wellicht de be wuste Vredepaal was ge plaatst om de grens aan te geven van de omliggende Bra bantse en Limburgse gemeen ten. Maar de boeren namen het niet zo nauw met deze grens en versjouwden telkens de paal ter vergroting van „hun territoir". Een Venrayse boer bleek een hardnekkige paalverplaat- ser te zijn. Bij een van de zit tingen van de commissie, die de ruzies trachtte te beslech ten, werd hij uitgenodigd om op Venrayse grond staande, te zweren bij zijn schepper, dat hij de grenspaal zou laten staan. 's Avonds op de bewuste dag zo wil het verhaal ver plaatste hij die paal weer diep in het Brabantse land. De vol gende dag zwoer hij, staande op Venrayse grond bij zijn schepper, dat hij de paal zou laten staan De man pleegde evenwel geen meineed. Voor zijn ver trek naar Vredepeel had hij een laagje Venrayse aarde in zijn klompen gedaan, opdat hij op Venrayse grond in plaats van op Brabantse grond zou staan. En omdat hij zijn schep per (paplepel) onder zijn pet had gestopt kon hij de van hem gewenste eed afleggen De gedenksteen die door minister Mansholt onthuld werd, lag eenzaam in de toen nog praktisch onbebouwde Vredepi Grotestraat 28 Venray Telefoon 04780-82727 assurantiën hypoteken financieringen - pers. leningen aubadestraat 17 patersstraat 21a venray tel 04780-81259 Zeeuwse klei aardappelen en tevens Nieuwe aardappelen Zaden Aardappelen B.V. Oirlo Oirloseweg 7 tel. 04787-282 DE ZAAK DIE U VERTROUWEN GEEFT Voor alle soorten Bloem- en perkplanten TOMATEN-, KNOLSELDERIJ-, KOOLPLANTEN kunt U terecht bij; J. v. d. Beuken - Wanssum Krekelkamf) 1 Tel. 04784-1629 Er is geen mens die echt graag gebruik maakt van zijn autoverzekering. Maar als het er toch ineens opaan komt, dan kun je de zaak maar beter van tevoren goed geregeld hebben. Daar zijn veel verschil lende mogelijkheden voor. Aben kent ze allemaal en u weet: hoe u het ook hebben wil, Aben weet altijd raad! Aben ASSURANTIËN B.V. Venlo Van Cleefstraat 6 Telefoon 077-16847* L Venray Julianasingel 41 Telefoon 04780-81061 Tegelen Kerkhoflaan 2 Telefoon 077-32180 Verzekeringen Hypotheken Financieringen Adviezen en bemiddeling in alle assurantiën en bij aan- en verkoop van onroerend goed. Verzekeringsadviseurs: C. J. BLONK L. BRONS Stationsweg 139 Nieuweweg 8 VENRAY SIEBENGEWALD Tel. 04780-82121 Tel. 08852-278 Eethuis Proeflokaal Ire na straat 1 Overloon Telefoon 04788-654-687 Vele internationale gerechten Keuken geopend van 12.00-21.00 uur. Dinsdags rustdag! Specialiteit: Gebakken lever Garni du ch ef originele kilo fl kant en klaar kilo VLEESCHMEESTER DE KROES ALLE INSTALLATIE MATERIALEN ALLE ONDERDELEN ANTENNE-MATERIALEN tegen zeer scherpe prijzen I ELEKTRO Prinses Marljkestraat 1a Telefoon 85666 Dagelijks geopend van 8 tot 12 en van 13 tot 17 uur; óók zaterdags Aannemersbedrijf J. VAN HORCK EN ZN. Schadijkerweg 20, Meterik, tel. 04709-1320 of 04780-84419 o.a. granol, struktuurpleister of schorseffekt 2-3-4 mm 17 kg 24.-; graniet of marmerpl. 14 kg 32,-. En voor rozetten, lijsten, ornamenten e.d. goedkoper dan balkjes of schrootjes. F. Janssen Zn. bv Venray Tel. 83334, hoek Kempweg 143Weverstraat (Monsterwand en -plafond in magazijn) Ook door ons aan te brengen met garantie, vraag vrijblijvende prijsopgave. PEETERS ANTENNEBOUW OVERLOON Laat uw radio- of TV- antenne ..y.yy.y.rF vakundig repareren of vernieuwen door H. PEETERS Jan de Rooystraat 14 Overloon (N.-Br.) Telefoon 04788-683 'Ify •PE/HPO 't OOK VOOR 27 Mhz

Peel en Maas | 1980 | | pagina 4