HONDERD JAAR
Venraysche Courant
MAAS EN PEEL.
VENRAYSE KRANT
Gisteren, 27 maart, was het precies 100
jaar geleden dat er voor het eerst een
Venrayse krant verscheen.
NIEUWS- ADVERTENTIEBLAD
De grondlegger van de „Venrayse Cou
rant", met de fraaie ondertitel: Weekblad
voor Venray, Horst en omliggende ge
meenten, was de op 8 september 1849 te
Sittard geboren Frans Emanuel Del-
hougne, die in juni 1879 een drukkerij
boekbinderij was begonnen in de Grote
straat (in een gedeelte van het pand
Camps).
Wat bewoog deze ondernemende Sit-
tardenaar tot het uitgeven van een krant
(verschijnend elke zaterdag) in de toen
ruim 5400 inwoners tellende gemeente
Venray?
Zijn beweegredenen heeft hij uiteenge
zet in een redaktioneel artikel in het eer
ste nummer van zijn blad.
Hij zegt hierin van mening te zijn dat een
Venrayse Courant voorziet in een „drin
gende en langgevoelde behoefte" en
nuttig werkzaam kan zijn voor Venray
en omstreken. Met het oog op de volks
welvaart is het noodzakelijk, dat ook op
het platteland elke plaats van belang ten
minste één plaatselijk blad heeft, want
de landman, de handelaar, de industrieel
en de ambachtsman hebben informatie
nodig over de markt- en beursberichten.
En ook de particulier is geïnteresseerd
in nieuws uit eigen omgeving. Hij voegt
hieraan toe dat Venray tot dusver „ver
stoken" was van het voorrecht van een
Venrayse krant en zijn toevlucht moest
nemen tot „vreemde bladen".
Zijn beweegredenen roepen wel enige
vragen op. Welke vreemde bladen las
men in Venray, hoevelen lazen een blad
en wie waren dat.
„VREEMDE BLADEN"
Welke bladen werden hier gelezen?
Uiteraard moeten we hier naar gissen.
Het ligt echter wel voor de hand dat het
hierbij ging om het in 1863 opgerichte
Venloosch Weekblad, de Maas- en Roer
bode (opgericht ie Roermond in 1856),
de Limburger (opgericht 1866) en het
Boxmeersch Weekblad dat vanaf 1871 op
de markt was. Waarschijnlijk hebben ook
enkelen (waaronder de kloosters) een
abonnement gehad op de landelijke ka
tholieke bladen De Tijd (opgericht 1845)
en de Maasbode (opgericht 1868).
Hoevelen lazen er een krant? Ook hier
is slechts een globale aanduiding moge
lijk. Het leven in de Venrayse dorpsge
meenschappen, die nog grotendeels op
zelfvoorziening waren aangewezen, was
zeer sober. Openbaar vervoer bestond er
nog niet (de spoorlijn VenloNijmegen
zou eerst in 1883 in gebruik genomen
worden en de paardetram pas in 1909).
Voor vervoer was men nog aangewezen
op een boerenwagen, maar meestal op
eigen benen. De landbouwmethoden
werden nog van vader op zoon overge
dragen en dit gold ook voor het huis
houden, waarvan de kennis door groot
moeder en moeder werd overgedragen
op de dochter (landbouw- en huishoud-
onderwijs werden in Venray voor het
eerst gegeven in 1922, respectievelijk
1920).
Van een verenigingsleven was nog nau
welijks sprake (alleen de in 1860 opge
richte harmonie „Euterpe" en enkele
landbouwcasino's).
Verder waren ook de geestelijke be
perktheid ongeveer 25° o van de be
volking was nog analfabeet (de leer
plichtwet kwam pas in 1900 tot stand) en
de slechte economische situatie er oor
zaken van, dat er weinig behoefte en
mogelijkheid was om door middel van
een krant kennis te nemen van wat zich
in de wereld (die zo onbekend en zo ver
weg was) afspeelde.
Het aantal gezinnen dat op een krant ge
abonneerd was (het totaal aantal gezin
nen in de gemeente Venray bedroeg in
de periode 1850 tot 1880 ongeveer 750
tot 800) zal naar alle waarschijnlijkheid
niet meer dan 50 tot 60 hebben bedra
gen. Een enkele uitzondering daargela
ten, was het lezen van een krant slechts
weggelegd voor de dorpsnotabelen. De
vele anderen hadden geen behoefte aan
een krant of konden zich de luxe hiervan
niet veroorloven.
DORPSOMROEPER
Toch betekende dit niet dat men ge
heel onkundig bleef van het plaatse
lijk nieuws. Op de traditionele wijze
kwam dit iedereen hetzij vroeg, het
zij laat toch wel ter ore. Gemeente
lijke bekendmakingen en voorschrif
ten werden, als zondags de kerk uit
ging, vanaf de trap voor het Raadhuis
omgeroepen door de dorpsomroeper.
De „gemeentepraat" die men nu in
Peel en Maas kan lezen, werd toen
door hem wereldkundig gemaakt. Het
„zegt het voort, zegt het voort" was
hierbij een bekende kreet.
Ook de notariële bekendmakingen wer
den door hem in de openbaarheid ge
bracht. Veel van het dorpsnieuws kwam
men ook aan de weet bij de zondagse
kerkgang, op de markt, bij de dorps
mensen en bij het bezoek aan de her
berg (de Zwaan, de Gouden Leeuw en
de vele andere). Aangenomen mag wor
den dat de aanzienlijkste herbergen ook
geabonneerd waren op een nieuwsblad.
Tenslotte waren ook de postbode (die in
die tijd overigens maar zelden langs
kwam) en de buurlui een bron van in
formatie.
Tot zover dan de situatie vóór 27 maart
1880, de dag waarop Delhougne in het
nieuws kwam met het eerste nummer
van de „Venraysche Courant".
VIER PAGINA'S
Ze bestond uit 4 pagina's een om
vang die gehandhaafd zou blijven tot het
eind der twintiger jaren en de abon
nementsprijs bedroeg 50 cent per kwar
taal. Per post toegezonden door het „ge
hele Rijk", beliep de prijs 65 cent.
Uiteraard zal het verschijnen van een
Venrayse krant wel geleid hebben tot
een groter aantal krantenlezers, maar het
lijkt onwaarschijnlijk dat de oplage van
de krant in de eerste jaren van haar be
staan, ook al droeg ze de wijdse onder
titel: Weekblad voor Venray, Horst en
omliggende gemeenten, een getal van
250 te boven zal zijn gegaan.
OPVOLGING
Voor Delhougne was geen lang leven
als uitgever weggelegd. Op jeugdige
leeftijd overleed hij te Venray op 26 fe
bruari 1881.
Na zijn dood werd de uitgave van de
krant voortgezet door zijn broer Nico-
laas. Hij kon hier echter niet wennen.
Venray was te klein voor hem. Dat was
ook niet verwonderlijk, omdat hij voor
dien een aantal jaren in Parijs werk
zaam was geweest. In de herfst van
1881 deed hij daarom de zaak over
aan Johannes van der Marck, die op
5 april 1858 geboren was te Grave.
Deze nam de bedrijfsinventaris over en
vestigde zich in de Patersstraat, in een
achterbouw van het pand Slits (voorheen
schoenhandel Rooyakkers, thans lunch
room Broekmans).
Van der Marck beperkt zich echter niet
alleen tot de uitvinding van Gutenberg
of zo men wil Laurens Jz. Coster, maar
dreef in zijn winkeltje ook handel in par
fumerieën, zeep en sigaren.
„MAAS EN PEEL"
Hij koos onmiddellijk een andere naam
voor de krant. Voortaan zou ze niet meer
de naam „Venraysche Courant" dragen,
maar „Maas en Peel", met als ondertitel
Weekblad voor Venray, Horst en omstre
ken. Deze gedaantewisseling bracht hem
echter niet het gewenste commerciële
succes.
Weekblad voor VENRAY, HORST ca cmsUtkes.
Daarom deed hij op 1 oktober 1887 zijn
bedrijf weer over aan Willem van den
Munckhof. Blijkens een op 17 septem
ber 1887 opgemaakte onderhandse
akte had Willem van den Munckhof de
gehele drukkerij-inventaris en de win
kelopstand aangekocht van v. d. Marck
voor 1800,te voldoen in twee ge
lijke termijnen. De eerste hiervan dien
de op 30 september 1887 te zijn vol
daan en de tweede op 1 november van
dat jaar.
Van der Marck, die blijkens het gemeen
teverslag van 1881 en 1886, zijn bedrijf
had proberen in stand te houden met 3
werknemers en 2 handpersen, verliet
Venray op 5 mei 1888. Waarschijnlijk is,
dat hij zijn opvolger (die zich dus in het
zelfde pand vestigde) nog gedurende
een half jaar heeft ingewijd in de gehei
men van het drukkersvak.
FAMILIE VAN DEN MUNCKHOF
Willem van den Munckhof was geboren
te Venray op 27 maart 1850 als zoon van
Hendrik Tilman van den Munckhof en Jo-
sina Bijstervelds. De familie van den
Munckhof die afkomstig was uit Horst
had zich rond 1770 gevestigd op „de
Kruisen" te Venray, waar zij het boeren
bedrijf annex smidsvak uitoefende. De
boerderij met smederij was gelegen aan
de rechterkant van de St. Antoniusstraat
en wel daar waar nu gezien vanaf de
Paterslaan een aaneengesloten rij
huizen ligt. Ook een schuin daartegen
over gelegen boerderij (dus aan de lin
kerkant van de St. Antoniusstraat, op de
plaats waar nu het voormalige Juvenaat
ligt) was eigendom van de familie.
Willem, die kennelijk niet veel interesse
had in het harde smidsvak, ging dus zijn
geluk beproeven als krantenuitgever.
Zoals uit een in dit nummer afgedruk
te advertente blijkt, begon hij tegelij
kertijd een kantoorboekhandel. Het
honderd jarig bestaan van de zaak van
den Munckhof is dus eerst op 1 okto
ber 1987 aan de orde. Met de zaken
Messemaeckers, van den Munckhof
(de Engel), Janssen (schoenhandel),
Fonck en Goumans (slagerij) behoort
ze hiermee tot de oudste nog bestaan
de zaken in Venray-centrum.
„PEEL EN MAAS"
Ook Willem van den Munckhof was niet
tevreden met de naam van de krant. Met
ingang van het nummer van 23 maart
1889 werd ze omgezet van Maas en Peel
in Peel en Maas.