Hoe staat het met het
dialekt in Venray...
Trefcentrum Noord-West
Uitgaan op feest- en
weekend-dagen
BEÏ0NVERF
GROTE BUS: f 9.80
bartels
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
PROGRAMMA OPENING
SPORTACCOMODATIE S.V. 00STRUM
Flexa Betonverf is een product, dat speciaal gefa
briceerd is voor het schilderen van moeilijke onder
gronden als steen, cement, beton en asbest.
Flexa Betonverf is sneldrogend, weerbestendig en
zeer goed dekkend, geschikt voor stoepen,
terrassen, garages, balcons, enz.
VRIJDAG 1 JUNI 1973 No. 22
VIER EN NEGENTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
VOOR AL UW DRANKEN
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 2727 GIRO 1050652
ADVERTENTIEPRIJS 1f ct per mm. ABONNEMENTS
PRIJS PER HALFJAAR 7.50 (bij vooruitbetaling)
Om dit te weten te komen, heeft
de vereniging „Veldeke Venray" in
de week van 9 april 1973 een uitge
breid onderzoek gehouden. Het doel
van dit onderzoek was vast te stel
len, wie in welk geval dialekt spre
ken en welke de redenen zijn om
dialekt of algemeen Nederlands te
spreken.
Voor de oorlog verstond iedereen
hier het dialekt en het was ook voor
bijna iedereen de spreektaal. Slechts
een handvol mensen sprak alg. Ne
derlands. Als voor deze groep men
sen het kontakt met deze streek lan
ger ging duren ging men vaak ook
over op het dialekt.
Slechts bij officiële gelegenheden
sprak men alg. Nederlands of deed
men pogingen daartoe. Omdat voor
velen dat maar of en toe het geval
was, had men doorgaans het gevoel
dan «en vreemde taal te gebruiken.
Een en ander is historisch ge
groeid. De taal van de bestuurders
an het verleden is slechts weinig de
taal van het volk geweest. Onder
welk bestuur men ook stond, het dia
lekt bleef de voertaal van het volk.
Dit kan men zien bijvoorbeeld in de
18e eeuw onder Pruissisch bestuur
en ook in het begin van de vorige
eeuw, toen Franse bestuurders hier
kwamen. Toen vanaf 1815 de offi
ciële bestuurders alg. Nederlands
spraken, begon de definitieve opmars
van deze taal samengesteld uit een
aantal hollandse dialekten. Hoewel
het dialekt veel overeenkomsten
vertoont met het alg. Nederlands,
werd het er toch nog niet door ver
drongen. Rond 1900 woonden er in
deze streken nog diverse mensen die
lezen noch schrijven konden, nooit
reisden en uitsluitend dialekt spra
ken. Vooral na de tweede wereldoor
log is een en ander beginnen te ver
anderen. Onderwijs, radio, boeken,
kranten en t.v. zorgden voor een
steeds groter wordende vloedgolf
van alg. Nederlands, terwijl nieuwe
vestigingen van handel en industrie
als magneten werkten op de verre
omtrek. Niet alleen uit Venray en
Noord-Limburg, maar ook uit heel
Nederland en daarbuiten stroomden
mensen toe en stromen nog toe, elk
met hun eigen inbreng in de spreek
taal.
Dat er wat verandert, is duidelijk.
Het is daarom interessant een mo
ment-opname van de situatie te ma
ken en deze goed te bekijken.
Op 17 mei maakte het bestuur van
Veldeke-Venray de voorlopige uit
slag bekend van het dialekt-onder-
zoek.
Aan deze enquete hebben alle
hoofden van de basisscholen welwil
lende medewerking verleend.
De enquêteformulieren zijn inge
vuld door alle leerlingen van de 6e
klas en hun ouders. Daarvoor wer-
Opening eindelijk in zicht
Het heeft lang geduurd, feitelijk
veel te lang, die bouw van het Tref
centrum op de hoek van de Ursula-
straat-Hoenderstraat. Maar nu zal
toch binnen afzienbare tijd de offi
ciële opening van het knalgele ge
bouw geschieden.
Dacht men eerst eind november,
uiterlijk eind december de herbouw
van deze „metselbarak" van de LTS
te kunnen klaren, men kwam wel
dra tot de ontdekking dat het langer
zou duren. In eerste instantie waren
er heel veel vrijwilligers die
's avonds en in de weekends een
handje hielpen maar toen de winter
maanden aanbraken zakte de daad
werkelijke belangstelling dermate
dat slechts een handjevol enthou
siastelingen overbleven. En het zijn
diezelfde enthousiastelingen die nu
met de zorg zitten om het gebouw
in te richten.
Destijds taxeerde men de bouw en
de inrichting op zo'n 35.000,De
gemeente gaf daar 50°/o subsidie op,
maar dat bedrag is intussen al aan
bouw opgegaan. Ook had men ver
geten een verwarmingspost in de be
groting op te nemen. Al met al baart
de inrichting nu toch wel zorgen.
Het gebouw bevat een groot ver
trek van 10 x 15 m. met bar annex
keukentje, een handenarbeidlokaal,
een kantoortje en toiletten. En om
dat allemaal een beetje netjes aan
te kleden en in te richten moet men
een beroep doen op de bevolking.
Daarnaast heeft men een beroep ge
daan op de Venray se industrie en
hoopt men ook van de Venrayse mid
denstand daadwerkelijke hulp te
krijgen.
Het gebouw is eigendom van de
bewoners van Noord-West en dat
zijn de bewoners ten noorden van
de Merseloseweg en ten westen van
de LangewegOverloonseweg.
Zoals gezegd die opening zal nu
binnen afzienbare tijd geschieden.
Gepland is 16 juni a.s. met daarop
volgende een zgn. feestweek om de
mensen ook werkelijk bij het Tref
centrum te betrekken. Zo is er een
disca-avond vastgesteld voor de
jeugd van 1418 jaar. Een middag
poppenkast voor de kinderen van 2
tot 6 jaar. Er wordt een film ver
toond voor de jongens en meisjes
van 12 en 13 jaar, en er is een goo
chelaar voor de jeugd van 612 jaar.
De ouderen krijgen een gezellige
avond aangeboden met de Pidelen
Rosenthaler en een imitator. Op die
avond zal ook de uitslag en de prijs
uitreiking plaatsvinden van een gro
te loterij die nu van start gaat en be
doeld is om de onkosten te dekken
van deze feestweek.
Is het Trefcentrum open, dan vindt
in de eerste plaats de jeugd daar
onderdak. Die zoeken nu nog hun
toevlucht in de ABO-school. Maar
ook de jong-volwassenclub van 17 tot
25 jaar wil men hier weer tesamen
brengen. Zij huizen tot nu toe in het
vormingscentrum.
Is dat eenmaal geregeld en aan het
draaien, dan wiil men zien in hoe
verre er nog tijd is voor de ouderen
en de bejaarden.
Al met al een schoon programma
dat zeker van de buurtbewoners
weer alle aandacht verdient om de
laatste problemen op te lossen.
Wij komen t.z.t. hierop nog nader
terug.
den 2 verschillende vragenlijsten
ontworpen:
1. een eenvoudige serie vragen voor
de kinderen;
2. een uitgebreid formulier voor de
ouders.
Op deze wijze werden 1500 perso
nen geënqueteerd, wat neerkomt op
ca. 6°/o van de huidige bevolking van
Venray, dus tweemaal het percentage
van een normale enquête.
Men mag dus aannemen, dat de
resultaten betrouwbaar zijn, zeker
ook omdat praktisch alle leerlingen
en alle ouders het formulier met zorg
hebben ingevuld en ingeleverd.
Er zal natuurlijk een dieper gaan
de studie van de resultaten moeten
worden gemaakt. Ondanks het feit,
dat het bestuur veel tijd heeft be
steed aan deze voorlopige uitslag,
was de tijd te kort dieper op de en
quête in te gaan.
VOORLOPIGE UITSLAG
De enquête van de kinderen:
In Venray-kom blijkt 74% van de
kinderen dialekt te spreken. In
de kerkdorpen spreekt 98% van
de kinderen dialekt.
Op de speelplaats spreekt in Ven
ray-kom 57% van de kinderen het
Venrayse dialekt. Op de kerkdor
pen ligt het percentage op 98%
(nagenoeg iedieeren).
3. Op de vraag: Wil je later dialekt
blijven spreken? - .antwoordden
in Venray-kom 71% met ,,j-a"; op
de kerkdorpen met 83%.
4. De vraag: „Als nu door jou geen
dialekt wordt gesproken, zou je
het dan wilen leren?", is vooral
voor Venray-kom verrassend.
54% van de kinderen die nu geen
dialekt spreken of kennen wil het
leren spreken.
De enquête van de'ouders.
De ouders kregen een uitgebreide
vragenlijst te beantwoorden, waarin
dieper op het al of niet spreken van
het dialekt werd ingegaan en meer
naar de motieven daarvan werd ge
ïnformeerd.
Enkele konkliusies:
1. Van de ouders is in Venray-kom
46% in de gemeente Venray ge
boren in de kerkdorpen ligt dit
op 59%.
2. In Venray-kom spreekt 70% van
de ouders (bevolking) 'dialekt. In
de kerkdorpen is het percentage
94. Hieruit volgt dat in Venray-
kom 30% van de mensen alg. Ne
derlands spreekt en dn de kerk
dorpen 6%. (volgens de kinder
enquête).
3. De meeste mensen houden vast
aan het dialekt omdat het een
onderlinge band sohept (80%) en
waardevol as.
4. De dialektsprekers blijken slechts
in uitzonderingsgevallen alg. Ne
derlands te spreken (tegen vreem
den indien nodig op het werk e.d.).
5. De ouders hebben wel de indruk,
dat het dialekt van de kinderen
invloed ondergaat van de tv, ra
dio, boeken en niet-Venrayse
vrienden (50%).
6. 60% van de ouders vindt dat het
spreken van dialekt niet nadelig
is voor de kinderen (studie, op
voeding).
7. 70% van de bevolking vindt:
a. dat de verschillen tussen dia
lekt en alg. Nederlands kleiner
worden;
b. dat het dialekt zal stand kou
den;
c. dat het dialekt gemoedelijker
is en betreurt, dat het dialekt
achteruit gaat.
8. De helft van alle ouders zou graag
zien, dat op de basisscholen af en
toe dialekt wordt gesproken,
vooral de lagere klassen.
9. 80% van de ouders leest wel eens
dialekt (camavalskrant). Velen
zouden dn Peel en Maas graag ge
regeld een stukje in het dialekt
willen zien.
Op deze avond werd een afdeling
dialekt onder leiding van dhr. J. C.
Feller opgericht, die aich met het
dialektonderzoek als startpunt voor
ogen zal bezig houden met het onder
zoeken van het dialekt, oude Venray
se woorden, Venrayse spreekwoor
den, verschillen binnen de gemeente,
verhouding met aangrenzende
streektalen enz.
Deze afdeling weet zich daarbij
gesteund door een spellingslij st van
klanken, die in het Venrayse dialekt
voorkomen. Het foutloos schrijven
van het Venrays heeft zo zijn groot
ste moeilijkheden verloren. Deze
lijsten zijn voor geïnteresseerden bij
het secretariaat (Merseloseweg 57)
verkrijgbaar.
Hierna konden de aanwezigen nog
enkele volkskundige voorwerpen als
een breischei en een hoorn gemaakt
van boomschors bekijken.
De steeds toenemende verkeers
drukte op de weg geeft steeds meer
en meer reden om dankbaar te zijn
als men de dag mag eindigen met
een veilige thuiskomst. Geldt dat
reeds op werkdagen, zoveel te meer
op drukke feest- en weekenddagen.
Wie op maandag de krant ter hand
neemt wordt het eerst geconfron
teerd met de trieste balans van do
delijke verkeersongevallen tijdens 't
weekend. In ons land vielen onlangs
in één weekend 20 doden.
Zolang u over deze berichten nog
het hoofd kunt schudden behoort U
tot de overlevenden. Maar hoe vaak
bent U misschien al zelf maar net
aan een ernstig ongeval ontsnapt
door onjuist of onverantwoordelijk
gedrag van uzelf of van anderen.
De publicatie van verkeersongeval
len in de krant is mede bedoeld als
een appèl op het betere ,ik" van de
lezers weggebruikers opdat zïj, daar
door afgeschrikt, zullen komen tot
zelfkritiek en zelfsdiscipline.
Vooral op drukke dagen is een
flinke dosis zelfbeheersing voor elke
weggebruiker onmisbaar. Gerouti-
neerden en zondagsrijders rijden dan
vaak bumper aan bumper, met alle
ervaringen van dien. Doch juist dan
dienen we ons bewust te zijn van
onze verantwoordelijkheid voor el
kaar en van onze naastenplicht, ook
in het verkeer. Laat op zulke dagen
het genoegen van een uitgaansdag
niet liggen in het met grote snelheid
(wallen) rijden over drukke wegen.
Voor wie het moeilijk valt daaraan
te voldoen doet er beter aan thuis
te blijven. De weg is nu eenmaal
voor iedereen.
Bevindt U zich echter eenmaal in
de heksenketel van zo'n drukke ver-
keersdag, maak er dan van wat er
van te maken is. Begin met er genoe
gen mee te nemen een uurtje later
thuis te komen dan u dacht. Dat is
altijd beter dan helemaal niet thuis
komen!
Bedenk dat een beetje vriendelijk
heid wonderen doet.
Sta meer op Uw rem dan op Uw
rechten. Veiligheid gaat voor alles.
Gok niet met snelheden of afstanden.
Gokken maakt brokken. Wees niet
te inhalig. Maak U niet schuldig aan
snijden. Blijf in file. Houdt afstand.
Erger U niet al te zeer aan ander
mans fouten, maar wees zelf een
voorbeeld.
Stop in druk verkeer alleen buiten
de rijbaan en parkeer als heer. Gooi
geen afval uit uw auto. Het kan te
gen de ruit van een andere auto
waaien waardoor de bestuurder door
schrikken het rechte spoor kan bijs
ter raken.
Kruip als fietser of bromfietser
niet overal tussendoor en vervoer
geen duo-passagier met opzij uitste
kende benen. Maak gebruik van de
rijwielpaden. Noodzaakt als voetgan
ger het rijdende verkeer niet ook
niet bij een zebra tot plotseling
stoppen. Ga als voetganger over het
voetpad, dan loopt U langer mee.
Hoe U ook aan het verkeer deel
neemt wees voorzichtig en houdt re
kening met de fouten van anderen.
Dat doende mag U hopen op:
VEILIG UIT - VEILIG THUIS
Donderdag 31 mei:
13.00 Aanvang Polio-toernooi, voor selectie-elftallen. Deelnemende clubs:
BW, Leunen, Sparta '18, Wittenhorst, Wanssum en Venray.
Aansluitend aan dit toernooi, Disca-avond in de tent. Toegang vrij.
Vrqdag 1 juni:
19.00 Vriendschappelijke wedstrijd voor het tweede en derde elftal.
20.30 Samenkomst voor alle leden van de voetbalclub. Op deze avond
zullen de feestelijkheden voor de leden officieel beginnen.
Zaterdag 2 juni:
15.00 Voetbalwedstrijd voor de veteranen, vooral oud-leden.
16.30 Officiële opening met onthulling van de naam van het sportpark,
door wethouder J. van Oers.
Inzegening door ere-lid kap. Jan Rutten.
Tegelijk met de opening, ballonnenwedstrijd voor de jeugd.
17.30-18.30: Samenzijn officieel genodigden met bestuur en kommissie.
18.30-20.00: keceptie in die kantine.
20.00 Beierse-avond in de tent op het sportpark. Muziek de Eikenhof
kapel. Toegang voor iedereen vrij.
Zondag 3 juni:
12.30 Aanvang voetbaltoernooi voor standaard-elftallen. Deelnemende
clubs zijn: Castenray, Hol thees, Oirlo, Leunen, Ysselsteyn,
Griendtsveen, Kronenberg en Oostrum.
18.00 Prijsuitreiking in de tent, daarna gezellig samenzijn.
Tijdens het gehele programma zal er gelegenheid zijn voor DOEL
TRAPPEN. Mooie prijzen beschikbaar.
Bovendien is er gelegenheid voor warme en koude hapjes.
VENLAVENRAY. MAASTRICHT
