Veel bezoekers op
het duits kerkhol
St Nicolaasgeschenken met Bankzegels
uui êankzeqdmnkd'm keeft ze!
GROOT ST. NICOLAAS KINDERFEEST
elk kind ontvangt 'n St. Nicolaascadeau
Helmond speelt
open kaart
bij verzilvering van een BANKZEGEL-spaarkaart
ontvangt u voor uw kind GRATIS een toegangsbewijs
voor het grote kinderfeest in Venrays schouwburg
op zaterdag 50 november, aanvang 2 en 4 uur
NOVEMBER, Allerheiligen, Allerzielen, het is de maand en de
dagen, die aan de doden gewijd zijn. Waar kan men dat in Ven-
ray beter ervaren als op het immense oorlogskerkhof in Yssel-
stcyn, waar 31.466 mannen begraven liggen, die omkwamen in de
laatste voorbije oorlog. En zo trokken we op AHerheiligendag
met de meer dan 2500 bezoekers naar het grote kruis in het mid
den van deze begraafplaats, zagen de Duitse consul Dr. Viehmann
een krans leggen en hoorden het Duitse koor zingen van Ich hatt'
ein Kameraden
Dwaljend over het kerkhof ziet
men de lichtjes branden, die de na
bestaanden hebben gezet op de gra
ven, een gebruik dat we hier niet
kennen. Men ziet mensen met kran
sen lopen en met bloemen en links
en rechts zoekt men naar graven
van mensen, die dierbaar zijn
17 NOVEMBER
VOLKSTRAUERTAG
Later in het kantoortje van het
kerkhof horen we dat men de groot
ste drukte verwacht op zondag 17
november als Duitsland de Volks-
trauertag gedenkt en op die dag
juist de herinnering terug roept aan
de vele gevallenen in de laatste we
reldoorlogen.
Men verwacht dan de nieuwe Duit
se Gezant Dr. Arnold, wellicht ook
de Opperbevelhebber van Afcent,
zelf een Duitser en in ieder geval een
afvaardiging van deze Europese mi
litaire gemeenschap. Men verwacht
de leiding van het Duitse legerkamp
in Budel en van het Duitse Mate
riaal Depot in Lieshout. Het koor van
de Duitse Paters in Vlodrop zal de
gedachtenisviering op het kerkhof
weer op komen luisteren en men
verwacht dat vele nabestaanden die
dag zeker een bezoek aan het kerk
hof zullen brengen.
31.466
We kijken wat scheef naar de in
tussen al wat versleten banden in
datzelfde kantoor waarin exact en
duidelijk ieder graf staat aangege
ven, waarin de gegevens vermeld
staan van de man, die daar begra
ven ligt, van de plaats waar hij ge
vonden is en onder welke omstan
digheden. Men vindt er de briefwis
seling met het Duitse Rode Kruis en
de Volksbund Deutscher Kriegsgra-
berfürsorge, waarin gepoogd wordt
de naam te vinden van de begrave-
ne. Ze zijn taboe voor de kranteman,
die echter wel te horen krijgt dat
van de onbekenden praktisch nog
dagelijks namen opgespoord worden.
En je krijgt wel te horen dat er
ook nog vrij gèregeld meldingen bin
nenkomen, dat hier of daar meer 'n
graf gevonden is. Zo is op het mo
ment dat wij hier op het kerkhof
waren weer een ploeg naar Bemmel,
waar men plotseling op een graf ge
stoten is, dat van een Duitse sol
daat
EEN MAN PER DAG
1
Ja, een man per dag was een slag
zin, die vorig jaar opgeld deed voor
de identificatie. Maar in samenwer
king met de Deutsche Volksbund is
er nu een ander systeem gevonden.
Die mensen uit Kassei weten dik
wijls vrij nauwkeurig aan te geven
in welke plaats in Nederland de ge
storvene het laatste vertoefd heeft
en zo kan men dan combinaties gaan
maken, die soms tot verrassende re
sultaten leiden. Dat heeft tot gevolg
gehad dat de identificatie vlotter
verloopt, al schat men dat er nog
altijd een dikke tweeduizend graven
zonder namen zullen moeten blijven,
omdat men die, door welke combi
natie ook, niet vinden kan
60.000 MENSEN
bezoeken per jaar ongeveer het
kerkhof. Hoewel men verwachten
mocht dat het aantal nabestaanden
van de hier begravenen langzaam
afneemt, blijkt het getal bezoekers
zich toch te handhaven omdat er nu
veel meer toeristen komen. Maar
dagen als Allerzielen en Volks-
trauertag blijven toppunten geven,
wat 't bezoek betreft. Ook de Deut
sche Volksbund blijft bezoek aan de
graven nog steeds propageren in
Duitsland zelf en verzorgt ook nog
waar mogelijk dagtochten naar het
Ysselsteynse kerkhof
WAAROM
Als we praten met een van de af
gevaardigden van deze Duitse bond
komt onherroepelijk de vraag naar
voren, waarom feitelijk Nederland
het enige land is, dat deze begraaf
plaats niet overgegeven heeft aan de
Deutsche Bund Kriegsgraberfürsor-
ge, die in praktisch alle landen het
beheer van kerkhoven met Duitse
gevallenen van die landen heeft
overgenomen
De Duitser blijkt goed op de hoog
te van het ressentiment ,dat in de
eerste na-oorlogse jaren in Neder
land heerste tegenover de Duitsers
en dat het voor het Ministerie van
Defensie, waaronder dit kerkhof
valt, wel bijzonder moeilijk maakte,
die weg te volgen, die andere lan
den ook gevolgd hadden. Ze behiel
den derhalve het kerkhof in eigen
beheer en waren aanvankelijk zelf
niet genegen hierop ook maar
iemand toe te latenEs geht al
les vorüberen ook dat ressen
timent is in de loop der jaren ge
lukkig verdwenen.
En de Duitsers, die zijn naam niet
genoemd wilde hebben, vond het nu
al lang prettig dat de Nederlandse
Staat dit kerkhof in eigen beheer
heeft gehouden, want zakelijk be
zien, kost het onderhoud jaarlijks
zo'n 2 ton en de Bund heeft natuur
lijk toch al machtig veel te betalen
in Europa en in Afrika
Maar een kerkhof bekijkt men niet
op de eerste plaats zakelijk. Uit al
les bleek toch wel dat deze Bund
nog altijd op prijs zou stellen ook
het beheer van dit kerkhof in eigen
handen te krijgen, niet omdat men
ontevreden is over onderhoud en
outillage, maar om het nuchter te
zeggen, het hemd is altijd nog nader
dan de rok en ondanks alle zorgen
die de Nederlanders aan „hun" gra
ven hebben besteed, ze dit liever in
eigen hand zouden hebben.
WAAROM NIET
Men vraagt zich, staande op deze
22 ha graven, waarom Nederland
nog altijd dat inmiddels toch wel
verjaarde principe blijft handhaven
en waarom men inderdaad dit kerk
hof niet aanbiedt aan de Duitsers.
Zakelijk bekeken kan het alleen
maar voordelig zijn, maar daarnaast
moet men toch ook begrip hebben
voor de gedachten en de gevoelens
van vele Duitse mensen, die ondanks
de lof die ze hebben voor wat Ne
derland in dat opzicht gedaan heeft,
toch nog altijd liever hun Bund de
graven laat verzorgen. De identifi
catie loopt langzaam maar zeker ten
einde. Het aantal Duitse oorlogs
graven in Nederland is voor het al
lergrootste gedeelte al overgebracht,
wat staat er feitelijk nu in de weg
om ook dit kerkhof over te geven
aan de Deutsche Bund, die gezien de
ervaringen elders in Europa en Afri
ka zeker in staat blijkt voor onder
houd te zorgen. De verstandhouding
met deze Bund is prettiger als hij
ooit geweest is, de samenwerking
prima, dus wat belet ons feitelijk,
temeer waar voor het werkzaam
personeel voldoende zekerheden ge
waarborgd kunnen worden
Het is misschien een wat vreemde
vraag op een dodenherdenking, maar
ze komen vanzelf naar boven, zeker
als men een blik slaat in het
BESUCHERBUCH
dat in het bureau voor die gasten
bestemd is, die hun mening willen
zeggen over het onderhoud en ver
zorging van het kerkhof. Ze zijn vol
lof, maar tussen de regels door kan
men soms proeven dat ook de nabe
staanden toch dat accent missen wat
deze Duitse Bund elders op de Duit
se oorlogskerkhoven wel weet aan te
brengen.
Trouwens als afsluiting van dit
artikel willen we U verder nog en
kele opmerkingen uit dit Besucher-
buch citeren:
Zo staat er met onduidelijk hand
schrift: Nicht mitzuhassen, mitzulie-
ben bin ich da" en „Wie konnte so-
wass geschehen?"
Wat verder op een bijna onbe
schreven pagina heeft een Duitser
zijn mening over de oorlog geschre
ven: „Voll Heimweh standen sie
draussen und mussten ihr Leben las
sen. Sinnlosü! Warum?"
WAAROM VENRAY NIET?
weet het waarschijnlijk niet,
maar op deze dag worden we ge
acht de Wereldstedebouwdag te vie
ren. Wereldstedebouwdag is een ini
tiatief van de Argentijnse stede-
bouwkundige Delia Paolera, die de
hoop koesterde dat op een dag in het
jaar in vele landen de belangstelling
van de burgerij zou worden gericht
op de stedebouw in de meest om
vangrijke betekenis van het woord.
Dit jaar hadden we jammer ge
noeg dit initiatief zelfs niet nodig
om met onze neus op de stedebouw
gedrukt te worden. Dat deed het
Ministerie wel, dat ons het nieuwe
centrumplan door de neus boorde en
deze vorm van stedebouw te luxe
vond. Maar zonder dat is het de be
doeling van deze stedebouwdag dat
de mensen zich toch eens even be
zinnen over de toekomst van hun
plaats, de toekomst van hun land,
waar steeds meer mensen komen
wonen, werken en ontspanning moe
ten hebben. Dat is een goede zaak,
want al zullen de meesten van ons
blij zijn een eigen dak boven het
hoofd te hebben, ieder komt op zijn
manier met de ruimtelijke ordening,
zoals dat heet, in „aanraking". De
een bromt dat de kleine peuters niet
in de buurt van het huis kunnen
spelen, de ander vloekt omdat hij
met zijn wagen telkens wordt opge
houden door verkeersbelemmerin-
gen, nummer drie kan zich niet ver
staanbaar maken in zijn eigen huis,
omdat het denderende verkeer vlak
langs komt en nummer vier wordt
zijn zomerhuisje afgebroken, omdat
het ;staat op een plek, die niet be
bouwd mag worden met dergelijke
dingen.
Nu kan men die hele ruimtelijke
ordening en alles wat daarbij te pas
komt rustig overlaten aan de stede-
bouwkundige, de gemeentelijke of
provinciale overheid en achteraf wat
kritiek uitoefenen. Dat is een moge
lijkheid. Een andere mogelijkheid is,
die men bijv. in Helmond toepast
Daar richt men een gemeentelijke
expositie in, die gewijd is aan de
stedebouwkundige aspecten van de
ze stad. Daar kan men foto's, ma
quettes en tekeningen zien van het
daar ontworpen centrum-plan. Men
krijgt door deeltekeningen inzicht
wat op bepaalde plaatsen in die stad
voor veranderingen gaan komen en
men ziet er door middel van diezelf
de tekeningen hoe toekomstige be
stemmingsplannen er uit gaan zien.
Een ander is leuk ingericht met
oude foto's die zo de tegenstelling
laten zien, tussen het oude en het
nieuwe dat gaat komen. Korto^n
men heeft met deze tentoonstelling
„Open Kaart" nomen est omen
een overzicht gegeven van de akti-
viteiten, die de gemeente Helmond
zich op stedebouwkundig terrein
voorstelt, die zelfs bij de grootste
leek belangstelling wekt.
En niet alleen belangstelling, maar
er komen bij de bezichtiging bepaal
de reakties los, die beslist niet alle
maal afbrekend, doch wel kritisch
zijn. Ze leveren een bepaald tegen
spel, zoals dat heet en openen de
Helmondse vroede vaderen soms de
ogen voor andere mogelijkheden en
oplossingen, waaraan men niet ge
dacht had
Maar het voornaamste is, dat men
eenmaal per jaar eens kan zien wat
er gaat gebeuren, welke plannen
men heeft en dat men zich niet be
perkt tot een krantenplaatje.
We hebben in dit verband wel
eens eerder geschreven over wat we
toen noemden een fenomeen. Mid
den in Düsseldorf namelijk op een
plein kan men een pracht maquette
van deze stad vinden, die up to date
is en waar de burger niet alleen het
oude en vertrouwde verkleind terug
vindt, maar zich ook vertrouwd
maakt met het nieuwe wat komen
gaat. Toen we daar en dat is al
weer heel wat maanden geleden
over schreven is ons de vraag ge
steld of we wel goed wijs waren.
Maar het Düsseldorfse en Helmond-
se voorbeeld tonen aan dat er dan
meer niet goed wijs zijn. Sterker
nog Helmond heeft van zijn eerste
tentoonstelling op dit terrein zulke
goede ervaringen overgehouden, dat
men nu al de tweede organiseert en
beslist niet van plan is op te hou
den. Misschien dat zij geleerd heb
ben dat open kaart spelen toch ook
voordelen heeft.
Firma APPELS
Textiel en kleding Hofstraat 2
Firma ARIAENS-KOSMAN
Schoenhandel Grotestraat 6
SPORTHUIS ARIAENS
Campmg-artik. Grotestraat 18
Firma ARTS-v. WOERKUM
Textiel en kleding Marktstr. 4-6
Firma BAKEN
Woninginrichting Schoolstr. 7
Firma CAMPS
Juwelier Grotestraat 16
Firma CLAESSENS
Camping-art Poststraat 8
COENEN-HOUTACKERS
Bi Hofstraat 5-7-9
CUSTERS LANGSTRAAT
haarden, wasmach. electr. app.
Firma EBBERINK
Textielhandel Marktstraat 3
„MAISON ELLEN"
Kapper Henseniusplein 12a
FONTEIN
Levensmiddelen Poststraat 6
Firma GOUMANS
Keurslager Kerkpad 3
Firma GREEFKENS
Drogisterij Kennedyplein 11
ROB VAN HAAREN
Woninginrichting Schoolstr. 29
BLOEMENHU1S VAN HAM
Bloemenzaak Julianasingel 7
VAN HAREN N.V.
Ford-garage Maasheseweg 24
Firma J. HENDRICX
Schoenhandel Grotestraat 5
Firma HOEDEMAECKERS
Drogisterij Henseniusplein 6
C.JANSSEN
Sigarenmagazijn Marlet 11a
LEENEN Drankenhandel
Henseniusstraat 1
Firma LEMMENS
Groentehandel Stationsweg 35
LUCASSEN chocolaterie
Grotestraat 21
VAN DEN MUNCKHOF
Kantoorboekhandel Grotestr. 28
Firma MARTENS
Radio, T.V. enz. Schoolstraat 30
Firma H. NAGELHOUT
Radio, T.V. enz. Grotestraat 5a
Firma POELS
Rijwielhandel Grotestraat 26
Firma J. PIJPERS
Bakkerij Eindstraat 1
Firma SCHAEFFERS
Schildersbedrijf Patersstraat 14
L SEUREN
Kapsalons Markt 3
Firma HENK SMITS
Ijzerhandel Schoolstraat 26
Firma STOFFELS
Naaimachines Julianasingel 3
Fa. J. THEUWS
Verven, Poetsart J.Hensenstr. 16
„TOP-GARAGE"
DAF-garage Wilhelminastraat
Firma J. VERHEUGEN
Banketbakkerij Grotestraat 7
Firma M.J. VOLLEBERGH
Woninginrichting Eindstraat 13
Firma WIJNHOVEN
Keurslager Henseniusstraat 16
MAGAZIJN „DE ZON"
Kleding en textiel Grotestr. 9
„DE ZONNEBLOEM"
Bloemisterij Henseniusplein 2