WilSSlEzóndaq Dl MULDER PRENT 190 Politierechter Schouwburg loopt lekker WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN Midden Peelweg VRIJDAG 18 OKTOBER 1968 No. 42 NEGEN EN TACHTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY GROTESTRAAT 23 POSTBUS 1 TEL 2727 GIRO 1050452 PRUS PER KWARTAAL [buiten Venray 2,25) ZONDAG a s. Zondag is het Missie-zondag. Om een inblik te krijgen in de pro blemen, waarmede de missionaris van vandaag te maken heeft, hebben we Pater H. Janssen uit Oirlo gevraagd hierover iets te schrijven. HU is werkzaam in het bisdom Isanghi in de Congo, maar thans in Nederland in verband met het kapittel van zUn con gregatie. Het is ondoenlijk, zo schrijft Pater Janssen, om in een kort bestek van een krantenartikel het hele missie werk en zijn problemen overtuigend te belichten. Maar misschien dat Venray, dat zelf in de na-oorlogse jaren, zulke grote veranderingen heeft ondergaan iets meer begrip kan opbrengen voor de grote cul- tuurveranderignen die in praktisch ieder land ter wereld thans voor komen en zeker in het onafhanke lijk geworden Congo. Hieronder zal blijken dat ook de missie daar een grote rol bij speelt. CULTUUR VERANDERING Cultuur-verandering -wil zeggen dat bepaalde gewoontes en gebrui ken van 'n groep mensen vervangen worden door andere gewoontes, of dat ze zelfs helemaal verdwijnen. Wij kennen dit ook in onze streek: 'n jaar of dertig geleden was de band tussen de buren op 'n dorp veel sterker dan nu. Vele boeren hielpen elkaar bij de oogst en bij het dorsen. Nu bestellen ze de loon- maaier of loon-dorser, die hetzelfde werk veel vlugger doet. De onder linge verhoudingen tussen de buren zijn ook losser geworden: steeds minder kent men nog de grote kof fietafels na de geboorte van een kind; bij de begrafenis draagt de buurt niet altijd meer de doodskist zoals dat vroeger gebeurde. In Afrika veranderen zo'n gewoon tes nog veel vlugger dan hier en het is voor de mensen nog veel moei lijker om alles te verwerken. De vis sers in het diocees Isangi passen zich vlugger en gemakkelijker aan. omdat zij meer op reis zijn en verder ko men dan de jagers. Maar zo'n ver andering wordt vooral moeilijk voor de mensen, omdat zij bijna steeds door de blanken op gang gezet wordt, die niet altijd even goed de zwarte mensen begrepen hebben. Dit onbegrip had zelden als oor zaak slechte wil, maar bijna altijd onkunde, 't niet-begrijpen van de mensen. De veranderingen die in ons dio cees gekomen zijn, stammen vooral van de missie (katholieke en protes tante) en van de Plantations Lever in Congo, die een grote fabriek ge bouwd hebben voor het verwerken van palmolie. Door een voorbeeld te nemen van beide organisaties kun nen we zelf zien hoe delicaat zo'n werk is, hoe groot de problemen worden en hoe ver één beslissing zich kan uitstrekken. Voor de missie nemen we als voor beelden de polygamie (het hebben van verschillende vrouwen) en het schoolwezen. POLYGAMIE In het bisdom Isangi hebben veel invloedrijke mannen nogal eens ver schillende vrouwen: sommigen heb ben er slechts 2, anderen 6 tot 10. Als een man verscheidene vrouwen heeft, wordt hij vlugger rijk, aange zien de vrouwen zijn velden bewer ken en met de vruchten ervan naar de markt trekken. Rijkdom is in heel veel gemeenschappen een middel om prestige te verwerven bij de gewo ne man, zodat verschillende vrou wen het aanzien van hun echtgenoot aanzienlijk kunnen verhogen. Meer vrouwen betekent voor dezelfde man ook vaak meer kinderen. Eü het is voor deze mensen niet onver schillig of ze slechts één kind heb ben of tien of vijftien. Na de dood van de vader zetten de kinderen zijn naam voort in hun kinderen, zodat de vader meer kans heeft op voortleven onder de mensen, dan wanneer hij slechts één kind zou hebben. Naast deze reden is er nog een an dere waarom de zwarten vaak ver schillende vrouwen hebben. Als daar een vrouw baart, zal zij de eerste twee jaren na de geboorte van een kind geen gemeenschap hebben met 'n man, ook niet met haar echtgenoot. Iedere man weet dit natuurlijk en daarom hebben zij vaak al 'n tweede vrouw in die pe riode. Zowel de katholieke als de pro testantse missie verbieden de poly gamie voor hun volgelingen, die de ze instelling als een normale gang van zaken beschouwen. Door dit verbod moeten de christenen niet alleen hun gedachten wijzigen ten opzichte van de polygamie, maar ook wat de eerste twee jaren na de bevalling betreft, wat 't prestige in gemeenschap aangaat en wat het le vensonderhoud. Het is duidelijk dat deze mentaliteitsverandering zeer moeilijk is. ONDERWIJS Een zeer grote invloed is er van dt missie uitgegaan via haar talrij ke missiescholen. Als er vele kinde ren in het diocees Isangi kunnen le zen en schrijven, is dit te danken aan de protestantse en katholieke missie. Zeer veel oudere mensen zijn anaphabeet, terwijl de jof.gere generatie steeds meer leert lezen en schrijven. Voor ons is 't vanzelfspre kend dat iedereen kan lezen en schrijven, en daarom is het zo moei lijk om de verwondering en de trots van de oudere zwarten te begrijpen, als zij hun kinderen horen lezen en zien schrijven. Door de kunst van het lezen zijn deze jongere mensen echter in staat om door middel van tijdschriftjes, pamfletten en boekjes in kontakt te treden met een wereld die volledig buiten hen staat. Zij lezen dat er andere gewoontes en gebruiken bestaan in de rest van de wereld, die niet alles overal is zoals zij het in hun dorp geleerd hebben. Het tijdschrift en het boek maken werkelijk de wereld open voor de jeugd, een wereld die voor de ouderen merendeels nog onbe kend is. Heel veel veranderingen zijn uiteindelijk op gang gebracht door het lezen van een tijdschriftje of boekje. INDUSTRIE Een andere faktor die enorm heeft bijgedragen tot veranderingen in 't bisdom Isangi is de vestiging van de Plantations Lever geweest. Deze fabriek verwerkt onzettende hoe veelheden palmolie en geeft aan zo'n 5000 mensen werk, die uitbetaald worden in geld. Het feit nu dat er door zo'n fabriek geld in omloop ge bracht wordt onder een landbouw bevolking heeft grote gevolgen op andere gebieden. Een ervan is de volgende: vóór de komst van de blanken was de zeker heid van de mens, jager, visser of landbouwer, gelegen in het behoren bij een grote familie. Een grote groep bloedverwanten vormen samen een enkele familie in uitgebreide zin. In zo'n groep hebben de mensen 't zelf de woord voor broer, neef, nicht of zus. Voor blanken is het altijd moei lijk om uit te vissen of twee jongens nu echte broers of echt neven zijn. Deze uitgebreide familie had vroe ger voor iedere mens een zeer be langrijke funktie: bij de leden ervan vond hij steeds gastvrijheid, zelfs al was 't voor maanden: een oude man of vrouw had steeds een tehuis. Herhaaldelijk heb ik ondervonden dat het voor jongens van de kweek school onbegrijpelijk is dat er in Europa bejaardenhuizen bestaan. Iedere verdere uitleg houdt hier op, want zo iets is voor hun ondenk baar: dat er geen plaats zou zijn voor 'n oude man of vrouw. Voor de mensen was het vroeger onmogelijk zich uit dit verband los te rukken en de grootste straf was dan ook vaak de uitstoting. Hoe kon iemand alleen immers zijn kost verdienen? Door de vestiging van zo'n indus trie kan iedere arbeider uit zijn fa- malie wegtrekken en leven van zijn loon, zonder afhankelijk te worden van anderen. Die man verwerft zich nu een onafhankelijkheid zoals dat eerst onmogelijk was. Zijn verhou ding tot zijn broers en zussen wordt ineens totaal anders. Zodoende brengt een verschuiving op econo mische basis, bewust of onbewust, een verschuiving mee in de familie verhoudingen. Tevens komt er vaak door zo'n n- dustrie een centrum te ontstaan waar alleen arbeiders van de fabriek wonen. Vroeger hadden alle stammen hun eigen dorpen en 't kwam voor dat de bevolking van een dorp sa mengesteld was uit verschillende stammen. Nu komt er vanwege de fabriek een kunstmatig centrum, waar een vermenging is van stam men. In ons centrum Elisabetha, zijn de normen van de oorspronkelijke traditie veel losser dan in welk an der dorp ook. De nieuwe levenswij ze van zo'n centrum verspreidt zich vaak over de hele omgeving, zodat de invloed ervan tot in de verste dorpen voelbaar is. Missie en ontwikkelingswerk heb ben een lange geschiedenis in Con go achter de rug. Reeds in 1490 vroeg de toenmalige zwarte koning van het grote rijk van de Ba-Kongo aan de Portugese koningin om doc toren, chirurgen, missionarissen, timmerlui, metselaars en hand-ar beiders, die aan zijn onderdanen de kunst, het grote geheim van de blan ken moesten leren. De eeuwen die op deze eerste poging volgden, heb ben een afwisselend beeld gegeven ,,'t Is de koffietijd, edelachtbare", zei de broodmagere verdachte. „Er wordt hier geen koffie ge schonken", antwoordde de politie rechter. Maar de hyperslanke en hypnemerveuze huismoeder vroeg niet om koffie. Ze kwam vertellen, waarom ze geprobeerd had twee be daagde echtelieden aan het spit te rijgen. En juist dat verschrikkelijke feit voltrok zich in de tijd, die vele huismoeders bestemd hebben vooc een genoeglijk onderonsje met een kopje koffie. „Goed", zei de rechter, .bij de kof fie. Voelt u dan wel eens meer die neiging opkomen om met een para plu in iemands buik te prikken?" ,Mijn hemeltje nee", zei de schrie le dame, „maar u moet wel weten, asdat ik dan altijd oehoe roep naar de overbuurvrouw." „Aha". „Nee, oehoe". Dus wat doe ik, ik loop als gewoonlijk naar het raam, ik schuif het raam op „En u roept oehoe, jawel maar. „Nee meneer, ik roep géén oehoe!" „O en u zegt daarnet dat u altijd oehoe roept." ,Nee meneer de edelachtbare ik roep géén oehoe. Ik roep au en weet- ik-veel-wat-nog-meer want meteen dat ik me kop buiten steek, komt daar een kolossale hond od me af springen dat ik terugschrik, me achterhoofd tegen dat raam stoot van wat-heb-ik-jou-daar en dat ondier me hele koffieservies omver zie da zen. Me hele smyma bedorven." ,Maar die hond was toch niet van de buren?" Nee meneer de edelachtbare, maar die buren hebben het wel op hun geweten. Hij flikt wel es meer van die aardigheidjes. Dat komt omdat ik niet op meneer z'n avances inga, ziet u. Nou heeft ie dat kreng van een poedel een reusachtige bot gege ven, maar hij heeft hem vastgebon den aan mijn raam. Meneer wéét precies dat ik altijd met de koffie dat raam opschuif en oehoe roep te gen mijn overbuurvrouw om dat mens óók een koppie troost mee te laten drinken. Hij kan 't op zijn vin gers uitrekenen hoe laat 't feest gaat gebeuren en hij gaat nét tegen tie nen staan kijken in de straat. Met z'n bejaarde aanhang. Nou, ik schuif m'n raam open, 't bot vliegt omhoog en de hond springt als 't gesmeer de weerlicht achter die bot aan. Mijn kamer in. Laat m'n smyma alle koffie opzuipen. En de koppies aan diggels. En meneer staan lachen. Ik grijp een parapjlu om die hond m'n kamer uit te jagen. Heb ik dat kreng er eindelijk uit, komen ze met z'n beiden voor het raam vragen wat er aan de hand is! Nou ja, dan prik je toch zeker met wat je toevallig in je hand hebt?" Wat de magistraten ook deden om verdachte uit te leggen, dat ze nim mer het recht in eigen hand mocht nemen, laat staan een martelwerk tuig, zij hield vol dat haar daad een menselijke reaktie was, die nimmer verhinderd had kunnen worden. „En we hebben niks gedaan ook", vertelden de beide bejaarde getui gen. „Geen bot gekocht ook?" vroeg de politierechter. „Dat bot? Wat haar zoontje aan 't raam gebonden heeft? Nee. dat heeft dat joch zélf gehaald bij de slager." Op dat moment stiet de zeer verhuurt boilers (goedkoop heet water) Huurprijs per maand vanaf f 6.55. Aansluiting met 12 meter elektrische en 10 meter waterleiding gratis. Levering via PLEM. Vraag folders bij De Mulder, Albionstraat 43. Leunen, telefoon 1503. Nieuw: Nu ook al een boiler vanaf f 3,80 per maand. Inclusief mengkraan. schaars geproportioneerde beklaag de een ijselijk gegil uit. „Mijn lie verd bekladden, mijn eigen zoonlief tegen z'n moeder opzetten, twee dracht zaaien in een gelukkig ge zinsleven, kénnen jullie wel?" Maar de slager stond op de pu blieke tribune en kwam graag naar voren om de hele verschrikkelijke waarheid uit de doeken te doen. Hij had inderdaad een bot geschonken aan de tengere knaap. „Omdat ie zo'n medelijden met die kaal gescho ren poedel had, edelachtbare, want dat zei hij." Weg verzachtende omstandighe den. De officier eiste het volle pond: 300,boete of twee maanden ge vangenisstraf. „Voor die paar onno zele peuten!", kreet het verbleekte frêle figuurtje. „Het waren flinke wonden", zei de rechter „en u bent afgestormd op twee onschuldige mensen die zich niet of nauwelijks konden verweren." En hij vonniste conform. „En wee uw gebeente als u nu uw eigen zoontje gaat mishan delen! Dan krijgt u het dubele." Nijdig trippelde zij de zaal uit. van groei en verval van het chris tendom, alsook van materiële ont wikkeling en terugval. Ze tonen ons duidelijk aan hoe moeilijk het vijf eeuwen lang geweest is om ons christendom en onze technische ver worvenheden in een vreemde wereld te brengen. Maar ondanks die moei lijkheden en vele misverstanden van beide kanten, werken alle mensen daar samen in de hoop dat de bood schap van de heraut van 't oude ko ninkrijk werkelijk wordt: „Congo is 't mooiste land, waar iedereen goed behandeld wordt" 3000 MAN IN RUIM EEN WEEK Het planbord op het direktiekan- toor van de schouwburg begint knap vol te raken als een teken dat het seizoen 1968-1969 volop aan het draaien gaat. Na de opening van het seizoen met een goede opvoering van Die Czardasfürstin van de Hoofdstad operette werd de toneelserie ge opend met Beschuit met muisjes door Toneelgroep Theater. Het LSO viel uit de maat bij de opening van de muziekserie, zelfs met het Brahms concert, dat zonder veel vuur en vrij nonchalant ge bracht werd. Het Limburgs Symfo nie Orkest en Venray schijnt een combinatie te zijn, die ook al vroe ger niet bepaald tevredenstemmend was. Dan was het de beurt aan de Ca sino-serie, die opende met OH MEIN PAPA een muzikale komedie, of zo men wil een musical. Dat was op woens dag 9 oktober en men kan alleen maar blij zijn dat men dit onderdeel van het Deutsche Tournee Theater uit München naar Venray heeft ge haald. Een uitverkocht huis heeft kunnen genieten van het werk van vakmensen waarvan Hanne Wieder beslist de ster van de avond was. Met haar zware, soms hese stem, die herinneringen oproept aan Zarah Leander en Hildegard Kneff wist ze de zaal te boeien met haar songs, waarbij de begeleiding van de ham mond-organist Hans Wunderlich wonderlijk goed gecombineerd werd. Mensen als Dieter Wieland, Theo de Mal, de roddelende dames Barbara Wolff, Dora Dreysel en Gisele We ber, alsmede de braaf aandoende, maar huichelachtuige ooms Beu- bohn, Heigl en Maessner gaven een gave voorstelling, wisten de ver schillende schlagers uitstekend te brengen en gaven vakmanschap te zien, die de zaal soms stil maakten. Een uitstekende voorstelling van een gezelschap, dat we graag meer Venray willen hebben. THE FANATICKS De Nieuwe Komedie bracht vori ge week twee voorstellingen voor de schoolgaande jeugd. Voor leerlin gen van de LTS en de Huishoud school brachten zij een uitvoering van de musical The Fanatieks, die o.i. aan deze mini-musical wel iets te zware kost hadden en niet begre pen hoe precies de intrige van dit spel in elkaar zat. Een spel overi gens dat zeer goed gebracht werd op het uitgebouwde toneel, maar dat waarschijnlijk beter begrepen zou zijn geweest met een korte inlei ding. Datzelfde meenden we ook te kon stateren bij TWEE STUKKEN VAN PINTER een volgende school-opvoering van de Nieuwe Komedie, nu voor de hoogste klassen van Jerusalem en het Lyceum. Dienstlift en Een Beet je Pijn van deze Engelse toneel schrijver werden in een uitstekende bezetting gebracht, maar ook hier miste men vaak de aansluiting op de zaal. die de overigens lang niet gemakkelijke stukken blijkbaar moeilijk volgen kon. O.i. zal een be paalde voorbereiding voor dergelij ke opvoeringen niet kunnen ver waarloosd worden, willen ze volle dig tot hun recht komen. ASSEPOESTER Minder moeite had Venray's jeugd met een jeugdvoorstelling van het Limburgs Jeugdtoneel. afgelopen zondag. Assepoester moest zelfs tweemaal opgevoerd worden om alle 800 jeugdige kijkers tevreden te stellen. En het is een voorstelling op zich deze kinderen die oo zo'n ma nier de schouwburg al vroeg leren kennen en waarderen, zien mee te leven met wat op het toneel gebeu ren gaat. FREDDIE QUINN wist voetbalwedstrijden en televisie- verslagen te overwinnen en voor een uitverkocht huis zijn Prairiesaloon te openen, een musical, die hem op het lijf geschreven is en waarin jong en oud heeft kunnen genieten van de vele bekende melodieën van de ze Duitse schlager-zanger die ech ter ook als toneelman intussen rijke ervaringen heeft Welnu in deze casino-voorstelling is daarmede jong en oud (want ook die blijken tot zijn fans te horen) aan zijn trekken gekomen en Fred die zal ervaren heben bij dit enigste optreden in Nederland, dat hij in ieder geval in Venray op een grote aanhang kan rekenen. Al met al leverde deze reeks voor stellingen ruim 3000 bezoekers op in een goede week en dat is een resul taat waar zelfs heel wat grotere schouwburgen Venray toch wel om benijden. Dat praktisch iedere voor stelling uitverkocht is op de mu ziekserie na toont aan dat de di- rektie een goede keuze heeft ge maakt. Dat hoopt ze nog eens extra te bewijzen met WIENER TOURNEE THEATER dat komende woensdag optreedt met niets minder dan een eigentijd se versie van Shakespeare's grote stuk Midzomernachtsdroom. De mensen van de toneelserie zul len vooral belangstellend uitzien naar d&e vertolking, die van deze Midzomernachtsdroom geen roman tisch elfensprookje maakt, doch een drama van geesten en goden, van demonische ongebondenheid. En vooral zal men benieuwd zijn naar het spel van Gustav Fröhlich, de charmante filmheld, zoals men hem kent van het filmdoek, doch die hier toont nog andere kwaliteiten te be zitten en als karakterspel opnieuw de aandacht voor zich vraagt. In de foyer van de schouwburg en in enkele zalen en gangen van gemeenschapshuis kan men tot met 18 november a.s. een tentoon stelling zien van grafisch werk van verschillende Nederlandse kunste naars. Deze werken samen in Prent 190, met welke titel ook de tentoon stelling zelf is aangeduid. Prent 190 geeft namelijk series uit van werken van hedendaagse grafi sche kunst die in oplage van 190 exemplaren worden vervaardigd gedrukt. Deze exemplaren krijgen dan de deelnemers aan een derge lijke serie, wier aantal niet hoger kan zijn dan 190. Elk jaar worden steeds 10 andere kunstenaars uitge nodigd aan Prent 190 mee te wer ken, waarin praktisch alle vormen van het grafische kunnen vertegen woordigd zijn. OPENING Zaterdagmorgen werd deze ten toonstelling dan wat men noemt officieel geopend. Ondanks het feit dat de directie van de Stich ting Beejekurf een groot aantal uit nodigingen had verzonden en danks het feit dat loco-burgemees- ter van Dijck de officiële opening zou verrichten, hadden er buiten de persmensen zegge en schrijve 8 be langstellenden aan de uitnodiging gehoor gegeven. Niet bepaald een aantal om trots op te zijn. Het had wel het voordeel dat de inleider, de heer Eij keiboom er rustig bij kon blijven zitten en een boom kon op zetten over de economische kant van de kunst Uitgaande van een stel ling van Prof. Pen dat de kunste naar feitelijk precies behoort te worden gezien als de bakker en de kruidenier, omdat ook hij mooie en nuttige dingen produceert, moet men dan toch tot de konklusie ko men dat er sprake is van een over- produktie van de kant van diezelf de kunstenaars en een onder-waar dering van de kant van het publiek, dat openlijk zegt geen verstand van kunst te hebben. Hoe kan men aan deze „onder-waardering" iets doen en hoe kan men de behoefte aan kunst doen toenemen. Op de eerste plaats dient dan belangstelling voor kunst bevorderd te worden. Daar in slaagt men wel gezien het feit dat een programma als Kunstgrepen van Pierre Janssen op de televisie het heel goed doet. Trouwens het museumbezoek neemt kennelijk toe en de verkoop van goede reproduk- ties en kunstboeken is ook niet on beduidend. Er bestaat dus wel de gelijk belangstelling, belangstelling, die o.m. nog meer zal toenemen aLs men op de scholen ook eens wat meer aandacht aan de kunst in het algemeen zou geven. Een tentoonstelling als deze opent ook nieuwe mogelijkheden om ken nis te maken wat hedendaagse kun stenaars vervaardigden, doch niet alleen dat. Prent 190 maakt het mo gelijk dat men voor 250.— per jaar in het bezit kan komen van 10 ori ginele kunstwerken, die dus tegen een betrekkelijk lage prijs de men sen in staat stelt iets eigens van de kunstenaar te krijgen Dat „iets eigens" kon men dan be wonderen, nadat loco-burgemeester Van Dijck de directie van de Beeje kurf nog eens een hart onder de riem gestoken had om door te blij ven gaan met zulke tentoonstellin gen. Hij zelf had aan de lijve onder vonden dat het goed is dat de tegen woordige jeugd en de jongere gene ratie kennis kan nemen van de kunstuitingen van anderen en daar door er mee vertrouwd raakt. Daar voor bracht hij namens het gemeen tebestuur dank voor deze expositie, die hij dan ook officieel voor ge opend verklaarde GROTE BELANGSTELLING De belangstelling voor dat offi ciële mag dan niet groot geweest zijn, feit is dat reeds onder de ope ningsplechtigheid enkele klassen van het Lyceum al binnen stapten om eens een kijkje te komen nemen. Ze troffen het wel omdat nu de heer Eijkelboom zo bereidwillig was tekst en uitleg te geven van de prenten, waarvan er 75 te bewonderen zijn. ANWB BEWEGWIJZERT LAATSTE GEDEELTE De ANWB is deze week met de bewegwijzering gereed gekomen van het laatste weggedeelte van de Mid den Peelweg. Op die datum, zal dit nieuwe weggedeelte van deze be langrijke Noord-Zuidverbinding in de Peel worden opengesteld. Niet alleen het verkeer uit de Peel zal door de ANWB-bewegwijzering via deze nieuwe weg worden ge leid, maar ook het verkeer uit de directe omgeving. Zó zal het ver keer uit Oss met de bestemming Venlo nu ook de Midden Peelweg gaan volgen. Voorheen werd dat verkeer namelijk verwezen via Ven ray en Horst In totaal zal de Bond op dit laat ste stukje Midden Peelweg 10 licht- weg wij zers, 3 transparante voor- richtingsborden, 1 transparant rich tingsbord, 6 voorrichtingsborden en 3 richtingsborden plaatsen, terwijl ongeveer 10 wegwijzers worden ver vangen.

Peel en Maas | 1968 | | pagina 11