„St. ANNA" vijftig jaren.
legen aspergevlieg
ROGOR
Bmiograf
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
Aspergetelers, gebruik
Vrijdag 12 mei 1961 No. 19
TWEE EN TACHTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY
GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 1512 GIRO 150652
TRIJS PER KWARTAAL 1.50 (buiten Venray 1.75)
St. Anna vijftig jaren
By deze aankondiging zal menig oudere ons zeggen: „Jonge, jon
ge, waar blijft de tijd. Ik herinner me nog als de dag van giste
ren...?" En dan komen de herinneringen los. Dan vertelt men U
de bouwgeschiedenis van St. Anna, waarbij de jenever zo'n grote
rol speelde, dan vertelt men Uvele andere feiten en gebeurtenis
sen van dit dorp in een dorp, van deze burcht van naastenliefde,
waardoor eens te meer blijkt hce nauw het leven op St Anna ver
weven is met het Venrayse leven. Men noemt U namen van zus
ters en doktoren, van verplegend personeel en helpers, die niet
alleen voor St. Anna van grote betekenis waren en zyn, maar ook
voor Venray.
PSYCHIATRIE
Het is moeilijk in een kranten
artikel de grote betekenis van een
inrichting als St. Anna te schilderen.
Wat was haar betekenis in de af
gelopen 50 jaren op het gebied van
de psychiatrie?
Het is niet aan ons hierover een
oordeel te vellen.
In zijn voorwoord tot het boek
werk; „Een halve eeuw St. Anna
Venray", zegt de Geneeskundige
Hoofdinspecteur voor de Geestelijke
Volksgezondheid de heer Piebenga,
dat in Huize St. Anna op dit terrein
baanbrekend werk is verricht. Hij
wijst daarbij op het feit dat St. An
na het eerste begonnen is met de
opleiding van leerlingverpleegsters,
een vooraanstaande plaats inneemt
met haar gezinsverpleging, terwij]
de herbouw na de oorlog in feite is
uitgegroeid tot het scheppen van 'n
geheel nieuw psychiatrisch zieken
huis, een modelinrichting in den
lande
En zegt het ook een buitenstaan
der niets, dat twee geneesheren van
dit ziekenhuis geroepen zijn om als
Inspecteur van de geestelijke Volks
gezondheid de verpleging van gees
teszieken te dienen, terwijl verschil
lende artsen als geneesheer-direc
teur thans aan andere psychia
trische ziekenhuizen zijn verbon
den?
Zegt het niets, dat verschillende
studieboeken op het terrein der psy
chiatrie geschreven zijn door dok
toren van St. Anna, terwijl ook
nieuwe genees-methoden door hen
op verrassende wijze verder ontwik
keld zijn?
Ongetwijfeld zal in de komende
feestweek de betekenis van St. An
na voor de psychiatrie ter sprake
komen en zal menig waarderend
woord gesproken worden over St.
Anna.
De leek heeft van dit alles weinfg
weet. Hij ziet alleen de buitenkant,
ziet alleen de toewijding der zusters
en het verplegend personeel voorde
patiënten, de nimmer aflatende zorg
voor de geestes-zieke mens. En het
is daarvoor, dat hij een onuitgespro
ken respect heeft, omdat ook hij be
seft, welk een enorme zware taak
deze kloosterlingen en hun helpers
op zich hebben genomen.
Daarom zal diezelfde leek dit gou
den feest niet zonder meer voorbij
laten gaan omdat juist dit jubilé 'n
gelegenheid bij uitstek is om van die
hoogachting en dat respect te getui
gen.
DE BUITENKANT
Al mag de leek dan een beetje
schuw lopen langs het psychiatrisch
gebeuren, hem interesseert wel de
buitenkant.
De bliitenkant, die hetzelfde is als
de groei en de bloei van dit zieken
huis, die hetzelfde is als de vernie
tiging en de opstanding van Sint
Anna.
In het gedenkboek dat bij dit ju
bileum verschijnt hebben zowel Pa
ter Schreurs, als zuster Marie-Gode-
lieve en de doktoren Schmidt en
Veraart, zeer interessante dingen ge
schreven juist over die buitenkant.
We zijn zo brutaal om aan de
hand van wat zij schreven, iets meer
over de buitenkant te vertellen.
DE BRAECKELEIRE EN
SCHNAPS
We schrijven 1906
Aan de Stationsweg is men bezig
met de bouw van Huize Servatius,
de inrichting van de Broeders van
Liefde en bestemd voor krankzin
nige mannen. Ze zijn hierheen ge
komen opverzoek van de Staten
van Gelderland en Limburg.
Het zijn dezelfde Staten die aan
Kannunik van Rechem de generaal-
overste van de Zusters van Liefde
van Gent vragen, om ook in deze
contreien een inrichting voor vrou
wen te stichten, geleid door zijn
Zusters.
Ondanks het feit dat deze voort
varende priester in België zijn han
den al vol heeft, dient hij een des
betreffend verzoek in voor de Ven
rayse inrichting. Een verzoek, dat
beantwoord wordt met een Kon.
Besluit van 16 juni 1907, waarin
vergunning wordt verleend voor de
bouw van een gesticht te Venray,
bestaande uit 12 paviljoenen en de
nodige dienstgebouwen, waarin niet
meer dan 599 vrouwen verpleegd
mogen worden.
Vooruitlopend daarop hebben de
heren Trynes en Mart. Poels op ver
zoek van de Zusters al gronden aan
gekocht tussen de Maasheseweg en
de Overlconseweg.
Nog al kale stukken, die
voor goed geld van de hand werden
gedaan.
Wat de plannen betreft was men
vlug klaar. In het Belgische Melle
had men pas een inrichting ge
bouwd en men nam doodgewoon
de tekeningen van die inrichting
over voor Venray.
Aannemer de Braeckeleire en zijn
mannen traden aan voor de bouw.
Er werd in accoord gewerkt en ge
dronken, want dat konden zowel de
Vlaamse als de Venrayse metselaars,
waarbij de stucadoor Schnaps
nomen est omen de kroon spande.
Er werd tussen de Belgische aan
nemer en de firma Groenendaal en
Mariens (die Servatius bouwde) me
nig robbertje gevochten om de ar
beiders, maar in november 1908 kon
de Braeckeleire trots melden, dat 3
paviljoens klaar waren.
De eerste zusters waren reeds een
jaar eerder naar Venray gekomen,
die o.l.v. Moeder Chrysante een
soort nomaden-leven leidden en die
door Venrays burgerij niet goed
vertrouwd werden. „Die Belse motte
in de gate halde.
Einde 1907 werd, voortvarend als
de zusters toen al waren, de eerste
geneesheer-directeur benoemd, t.w.
dr. Goossens, die tot 1914 leiding gaf
en die ook op 15 december 1908 de
eerste patiënte opnam.
Met de bouw ging het zo voor
spoedig dat op
19 JUNI 1911
de inrichting officieel geopend kon
werden. Daarbij waren aanwezig de
ministers Heemskerk en Kolkman,
Mgr. Drehmanns bisschop van Roer
mond, Dr. Nolens en de leden van
Ged. Staten van Limburg, Gelder
land en Zuid-Holland.
Er waren toen al ongeveer 300
patiënten opgenomen, een aantal dat
betrekkelijk vlug steeg, want in 1915
waren het er al 600.
Bij het openingsfeest kon Moeder
Chrysante haar gasten de nieuwe
hoofdbouw laten zien met de kapel,
het klooster, de keukens en elf pa
viljoens.
Ondanks het feit, dat een ver-
pleegprijs van 335 per jaar toen
heel wat meer betekende dan nu, zal
het duidelijk zijn dat voor dit be
drag de Zusters niet heel veel kon
den doen. Integendeel zelfs, er moest
geld bij.
Daarbij kwam nog de eerste we
reldoorlog, die al waren we dan
neutraal toch gebrek bracht aan
vele nuttige en noodzakelijke din
gen. De opvolger van de in 1914
overleden dr. Goossens, Dr. Lubber
man, had dan ook veel om handen.
Een van de oorlogsgevolgen was,
dat er geen contact meer bestond
met België en hier vandaan dus
ook geen zusters meer kwa
men. Dr. Lubberman werd ge
dwongen leken-verpleegsters aan
te nemen en heeft van de nood 'n
deugd gemaakt.
Hetzelfde gebeurde met de ar-
beidstherapie. Tekort aan perso
ncel dwong tot inzet van patiën
ten, die hierop voor het meren
deel zeer gunstig reageerden
Daarmede werden twee hoekste
nen gelegd die een latere uitbouw
vergemakkelijkten.
In 1917 overleed door de gehele
klooster-gemeenschap betreurd,
Mceder Chrysante, de pionierster
van St. Anna. Zij werd opgevolgd
door de practische Moeder Marie
Iris, die onder andere een eigen
bakkerij en slagerij stichtte en de
boerderij uitbreidde.
In 1919 wordt Dr. Lubbermann
benoemd tot Inspecteur en wordt als
zijn opvolger aangewezen:
DR. SCHIM VAN DER LOEFF
De betekenis van deze geneesheer
directeur is moeilijk onder woorden
te brengen. Een vooruitstrevend en
zeer kundig psychiater practisch en
vol dadendrang.
Het eerste probleem: de te lage
verpleegprijs, werd door hem spoe
dig opgelost. Hij wist de Staten van
Limburg en Gelderland duidelijk te
maken, dat de Zusters van Liefde
reeds te veel geld zelf hadden bij
moeten betalen om de inrichting in
stand te houden.
Een tweede probleem: de opname
van kinderen onder de 15 jaren,
lestte hij ook op. Deze vonden in
St. Anna geen plaats meer, omdat
zij daar niet thuis hoorden.
De verpleegden werden van hun
dagelijkse stamppot verlost en za
gen de hekken verdwijnen, die over
al op het terrein onderlinge com
municatie onmogelijk maakten.
De administratie werd geheel ver
nieuwd en aangepast aan de nieuw
ste eisen en de leken-verpleging
werd uitgebreid, verbeterd en ver
nieuwd.
Nieuwe methoden van behande
ling en verpleging werden inge
voerd, de vakliteratuur vérrijkt met
belangrijke publikaties.
Nieuwe persoonlijkheden doen op
St. Anna hun intrede.
In 1922 volgt Pater Benjamin, pa
ter Liberatus op als rector.
In datzelfde jaar volgt Mceder
Marie Caeymase, Moeder Iris op,
die naar Gent teruggaat.
Zij was het die een laboratorium
inrichtte, die een nieuwe en betere
entrée voor St. Anna liet maken en
het oude karrespoor liet verdwijnen.
Zij richtte het kermisterrein in,
liet filmen draaien en toneelopvoe
ringen geven en wist samen met Dr.
Schim va a der Loeff, het nieuwe in
stituut leken-verpleegsters op te
zetten en uit te breiden.
Zij was het ook, die de voorbe
reidingen leidde voor de stichting
van een nieuwe inrichting in
Noord wij kerhout, waarvan zij in
1928 zelf de Overste werd.
Moeder Maria Nelis was haar op
volgster die ook in de crisisjaren St.
Anna met vaste hand bestuurde.
Haar technische en financiële hoe
danigheden hielpen de inrichting
door deze kommervolle tijden,- ter
wijl onder haar leiding de inrich
ting zowel innerlijk als uiterlijk
geheel werd gemoderniseerd.
Verder liet zij een vleugel aan de
kapel bijbouwen en ontwierp de
plannen voor het te bouwen zuster
huis.
GEZINSVERPLEGING
We zouden dit chronologisch ver
haal tekort doen indien we niet even
terugzwaaiden naar 1924 toen de
eerste pogingen gedaan werden om
te komen tot gezinsverpleging. Hier
mede diende men twee oogmerken.
Voor sommige patiënten die blij
vend onder toezicht moeten staan,
geeft het specifieke karakter van 't
gezinsmilieu soms meer dan dat van
het gesticht, terwijl voor anderen
deze verpleging een uitstekende
overgang vormt voor de terugkeer
in de maatschappij.
Het was beslist niet zo, dat Ven
ray deze patiënten met open armen
ontving. Het ging heel, heel lang
zaam, ondanks spreekbeurten, die
men over gezinsverpleging hield.
Het was vooral Dr. Nuyens, die
in nauwe samenwerking met de ge
neesheer-directeur in de dertiger
jaren de gezinsverpleging propa
geerde en Jjijna 100 gezinnen bereid
vond een patiënte op te nemen.
Hieraan zal niet vreemd geweest
zijn dat de kostgelden een aardige
aanvulling betekenden van het ge
zinsbudget.
Wat er van zij, sindsdien zijn er
voortdurend patiënten in Venrayse
gezinnen ondergebracht en wel in
zulk een mate, als men nergens an
ders in Nederland kent.
ZILVEREN FEEST
Het 25-jarig bestaan van St. Anna
wordt in 1933 gevierd.
Met trots kan de geridderde di
recteur terug zien op wat voorbij
was.
St. Anna was uitgegroeid tot een
der beste psychiatrische ziekenhui
zen van Nederland, dank zij een
voortreffelijke samenwerking tussen
bestuur en staf, dank zij de voort
durende opofferende liefde der zus
ters en het verplegend personeel.
Maar de toekomst vraagt de aan
dacht voor nieuwe mogelijkheden,
voor technische verbeteringen, voor
modernere voorzieningen.
In 1933 volgt Pater Gustaaf, pater
Benjamin als rector op, 1934 Moe
der Honcree, Moeder Maria.
In 1936 verlaat Dr. Nuyens de in
richting en wordt opgevolgd door
Dr. Kortmann.
In 1937 sterft Moeder Honoree en
wordt opgevolgd door Moeder Al-
frida.
Het zijn allemaal bekende namen,
omdat zij niet alleen St. Anna ge
diend hebben, maar ieder op zijn ei
gen wijze zich ook ingezet hebben
voor de Venrayse gemeenschap.
De jaren gaan door en het leven
gaat door. Dokters komen, dokters
gaan. Ze gaan naar hoge posten, zo
als dr Veraart, die geneesheer
directeur wordt in Udenhout, zoals
een Dr. Nuyens, die leider wordt van
de consultatiebureaux voor geeste
lijke volksgezondheid in Noord-Bra
bant.
Er wordt gebroken en gebouwd en
terwijl de kale zanderige vlakten
van voorheen worden omgetoverd
tot plantsoenen en parken, wordt
dan dit paviljoen, dan dat gemoder
niseerd en aangepast aan de nieuwe
eisen. De vooropleiding voor ver
pleegsters wordt uitgebreid, tot dat
de oorlog komt.
OORLOG
Ook de oorlog bracht er zijn moei
lijkheden. De verbinding met het
moederhuis in Gent is slecht, maar
de 813 patiënten die St. Anna telt,
merken nog niet veel van de zor
gen, die bestuur en staf hebben, om
alles normaal te laten functioneren.
In 1942 moet Sancta Maria uit
Noordwijkerhout evacueren en komt
einde '42, begin '43 naar Venray.
1600 mensen wonen dan in St. Anna
en wonen er goed. Maar vraag niet
wat het gekost heeft. In 1944 ging
de vlag in top. Dan eert de instel
ling de man, waaraan ze veel te dan
ken hebben. Dr. Schim v.d. Loeff
merkt bij zijn 25-jarig ambtsjubi
leum hoe St. Anna zijn werken en
streven erkent.
BEVRIJDING-VERWOESTING
De bevrijding komt. De eerste
oorlogsslachtoffers, die Venray heeft,
vallen op St. Anna. Op zaterdag 30
september wordt 'St. Anna gebom
bardeerd en de paviljoens Notre Da
me en Terhagen krijgen voltreffers,
17 doden is het trieste begin van een
lange reeks slachtoffers. St. Anna
komt midden in het strijdgewoel. De
Duitsers, die zich niet ontzien heb
ben om de terreinen rond dit zie
kenhuis vol met oorlogsmateriaal te
zetten, worden te vuur en te zwaard
er uitgejaagd door de oprukkende
Engelsen. Dat betekent dood en ver
nieling, dat betekent dat ruim 1500
mensen dag in, dag uit in kelders
hebben moeten leven, waarvoor ter
nauwernood voedsel, laat staan wa
ter aanwezig was. Dat betekent de
meest grote menselijke ellende, die
men zich maar voorstellen kan. En
iedere dag opnieuw brengt jobstij
dingen, van vernielde paviljoens,
van een uitgebrand zusterhuis. Tel
kens opnieuw vallen gewonden, do
den. Een triest verhaal van to
tale verwoesting, maar ook een
groots verhaal van alles offerende
liefde voor de evenmens. St. Anna
rouwt, rouwt om de tientallen doden
St. Anna rouwt, rouwt om de ver
woesting rondom
Als de Engelsen uiteindelijk met
hun ziekenauto's voorrijden werden
zelfs deze soldaten die toch ellende
gezien hebben, stil bij wat ze daar
zien en beleven.
EVACUATIE
Dan begint de zwerftocht. Heel St.
Anna wordt geëvacueerd; patiënten
en zusters worden weggebracht, de
vreemde in. Een deel komt in de Ka-
rel I fabrieken in Eindhoven terecht,
een ander deel in het Belgische Lo-
venjoul.
En of de ellende nog niet genoeg
isin Eindhoven sterft plotseling
de geneesheer-directeur.4 Juist in de
tijd dat men zijn daadkracht nodig
had, ging hij heen en liet de zijnen
achter in grote nood
DE NIEUWE BOUWHEER
heet dr. Veraart, die in 1945 als op
volger van dr. Schim v. d. Loeff de
verstrooide kudde niet alleen terug
moest halen uit -de ballingschap,
maar ze ook moest onderbrengen in
de totaal verwoeste paviljoens en
gebouwen. Een onmogelijke opga
veJa, dat leek zo. Maar niets
typeert meer de geest van de nieu
we directeur, als het simpele lijst
je, dat is opgesteld in het gedenk
boek:
1949 nieuwbouw St. Bernard herstel
hoofdgebouw
1950 herstel verpleegstershuis kloos
ter en economiegebouw
1951 herstel St. Vincent
1952 nieuwbouw ketelhuis
1953 herstel St. Eugene
1955 herstel St. Benedictus
1956 nieuwbouw Sancta Maria en
Don Bosco
1957 herstel St. Jan, nieuwbouw
wasserij
1958 nieuwbouw St. Jozef
1959 herstel St. Pieter en nieubouw
Meisjeshuis
1960 nieuwbouw ontspanningsge-
bcuw.
Een belangwekkende rijWant
achter het woordje „herstel" mag
men practisch lezen „nieuwbouw".
Het oude werd zo omgetoverd dat
het van nieuw niet te onderscheiden
is, terwijl ook de indeling geheel
werd aangepast aan de nieuwste
eisen der psychiatrie. Dit alles heeft
veel gekost. Veel gekost aan tijd, aan
geld, aan formulieren, aan reizen en
trekken, aan improviseren, aan on
derhandelen, aan teleurstellingen,
maar langzaam maar zeker vraag
niet hoe is uit de verwoesting het
nieuwe, het schone gekomen, dat we
thans kennen als het Psychiatrisch
Ziekenhuis St. Anna. En gelijk met
wederopbouw en herstel groeiden
ook nu weer nieuwe geneesmethoden
groeide de medische staf, groeiden
ook de initiatieven, die van St. Anna
een krachtbron maakten naar buiten
uit. Moeder Alfrida, Moeder Andrée
en Moeder Godwine hebben bij al dit
werk van na-de-oorlog, Venray nim
mer vergeten.
Hun afgezanten als Zuster Smits
en Zuster Simons waakten over de
gezinsverpleegden. Ze openden de
terreinen van St. Anna voor de
Venrayse zieken, die in het jaar
lijks triduum de liefde en goed
heid van „de Belse" hebben on
dervonden.
Zuster Fabiana de econome, zal
misschien wel ergens geboekt heb
ben aan hoevelen ze ooit wat gegeven
heeft, maar als ze het gedaan heeft
dan weet zij het alleen. Het contact
met Venray is er altijd geweest en
zal er altijd blijven.
EEN NIEUWE LENTE
Als dr. Veraart als Inspecteur van
het Staatstoezicht in 1959 afscheid
neemt, kan hij zeggen, de bouwheer
geweest te zijn letterlijk en figuur
lijk van het nieuwe St. Anna, dat
schoner en mooier dan ooit, uit zijn
as is verrezen. Het is dr. Kortmann
die evenals zijn voorgangers, het
werk weer uitdiept en nieuwe mo
gelijkheden geeft.
De leek loopt hieraan voorbij
Men heeft St. Anna zien groeien uit
de kale zandverstuivingen daar aan
de Maasheseweg. Men heeft de om-
slotenheid open zien breken, men
heeft ervaren dat ook de geesteszie
ke een mens is. Een zieke mens, die
hulp en steun nodig heeft, verzor
ging, liefde. En men weet dat de
zusters van Liefde inderdaad hun
naam eer aan doen. Dat zij alles en
alles willen doen dat toont ook
de buitenkant om die zieke mens,
die geborgenheid die liefde te geven,
die hij behoeftEn men verheugt
zich ook als leek als men hoort dat
bijna 80% van de hier opgenomen
patiënten genezen huiswaarts kun
nen keren. Want dit is het beste be
wijs dat de Zusters en de staf van
doktoren door hun liefde en toewij
ding velen kunnen helpen.
50 JAREN
zijn voorbij. Er zal feest zijn op St.
Anna. Feest om wat voorbij is, feest
om de wederopbouw en het herstel,
feest omdat de burcht der naasten
liefde, zoals Mgr. Lemmens z.g. St.
Anna eens noemde, inderdaad is
gebleken een steeds nieuwe bron te
zijn van liefde en toewijding. Feest
omdat de „Belse" van toen „de goej
zusters" van nu geworden zijn. Moge
zij hun werken tot in lengte van da
gen zo voort blijven zetten.
ballpoints
zegge en schrijve de beste...I
VAN DEN MUNCKHOF N.V.
VLOEIBAAR
Dosering 150x 10 Itr. water.
Werkt door di ikt én systemisch.
Doodt de vlie lar maden.
Reduceert de tot een laag
ROGOR-Vloeibaar is uit voorstad leverbaar bij
Fa. HENK VAN GELDER Molenstr. 5 St.Anthonis, tel. 08858-390
Fa. A.W. HERMANS, Leunseweg 25 Venray, tel. 04780-1483
ROGOR is een Noury-product, dus betrouwbaar