„St. ANNA" vijftig jaren. legen aspergevlieg ROGOR Bmiograf WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN Aspergetelers, gebruik Vrijdag 12 mei 1961 No. 19 TWEE EN TACHTIGSTE JAARGANG PEEL EN MAAS DRUK EN UITGAVE VAN DEN MUNCKHOF N.V. VENRAY GROTESTRAAT 28 POSTBUS 1 TEL. 1512 GIRO 150652 TRIJS PER KWARTAAL 1.50 (buiten Venray 1.75) St. Anna vijftig jaren By deze aankondiging zal menig oudere ons zeggen: „Jonge, jon ge, waar blijft de tijd. Ik herinner me nog als de dag van giste ren...?" En dan komen de herinneringen los. Dan vertelt men U de bouwgeschiedenis van St. Anna, waarbij de jenever zo'n grote rol speelde, dan vertelt men Uvele andere feiten en gebeurtenis sen van dit dorp in een dorp, van deze burcht van naastenliefde, waardoor eens te meer blijkt hce nauw het leven op St Anna ver weven is met het Venrayse leven. Men noemt U namen van zus ters en doktoren, van verplegend personeel en helpers, die niet alleen voor St. Anna van grote betekenis waren en zyn, maar ook voor Venray. PSYCHIATRIE Het is moeilijk in een kranten artikel de grote betekenis van een inrichting als St. Anna te schilderen. Wat was haar betekenis in de af gelopen 50 jaren op het gebied van de psychiatrie? Het is niet aan ons hierover een oordeel te vellen. In zijn voorwoord tot het boek werk; „Een halve eeuw St. Anna Venray", zegt de Geneeskundige Hoofdinspecteur voor de Geestelijke Volksgezondheid de heer Piebenga, dat in Huize St. Anna op dit terrein baanbrekend werk is verricht. Hij wijst daarbij op het feit dat St. An na het eerste begonnen is met de opleiding van leerlingverpleegsters, een vooraanstaande plaats inneemt met haar gezinsverpleging, terwij] de herbouw na de oorlog in feite is uitgegroeid tot het scheppen van 'n geheel nieuw psychiatrisch zieken huis, een modelinrichting in den lande En zegt het ook een buitenstaan der niets, dat twee geneesheren van dit ziekenhuis geroepen zijn om als Inspecteur van de geestelijke Volks gezondheid de verpleging van gees teszieken te dienen, terwijl verschil lende artsen als geneesheer-direc teur thans aan andere psychia trische ziekenhuizen zijn verbon den? Zegt het niets, dat verschillende studieboeken op het terrein der psy chiatrie geschreven zijn door dok toren van St. Anna, terwijl ook nieuwe genees-methoden door hen op verrassende wijze verder ontwik keld zijn? Ongetwijfeld zal in de komende feestweek de betekenis van St. An na voor de psychiatrie ter sprake komen en zal menig waarderend woord gesproken worden over St. Anna. De leek heeft van dit alles weinfg weet. Hij ziet alleen de buitenkant, ziet alleen de toewijding der zusters en het verplegend personeel voorde patiënten, de nimmer aflatende zorg voor de geestes-zieke mens. En het is daarvoor, dat hij een onuitgespro ken respect heeft, omdat ook hij be seft, welk een enorme zware taak deze kloosterlingen en hun helpers op zich hebben genomen. Daarom zal diezelfde leek dit gou den feest niet zonder meer voorbij laten gaan omdat juist dit jubilé 'n gelegenheid bij uitstek is om van die hoogachting en dat respect te getui gen. DE BUITENKANT Al mag de leek dan een beetje schuw lopen langs het psychiatrisch gebeuren, hem interesseert wel de buitenkant. De bliitenkant, die hetzelfde is als de groei en de bloei van dit zieken huis, die hetzelfde is als de vernie tiging en de opstanding van Sint Anna. In het gedenkboek dat bij dit ju bileum verschijnt hebben zowel Pa ter Schreurs, als zuster Marie-Gode- lieve en de doktoren Schmidt en Veraart, zeer interessante dingen ge schreven juist over die buitenkant. We zijn zo brutaal om aan de hand van wat zij schreven, iets meer over de buitenkant te vertellen. DE BRAECKELEIRE EN SCHNAPS We schrijven 1906 Aan de Stationsweg is men bezig met de bouw van Huize Servatius, de inrichting van de Broeders van Liefde en bestemd voor krankzin nige mannen. Ze zijn hierheen ge komen opverzoek van de Staten van Gelderland en Limburg. Het zijn dezelfde Staten die aan Kannunik van Rechem de generaal- overste van de Zusters van Liefde van Gent vragen, om ook in deze contreien een inrichting voor vrou wen te stichten, geleid door zijn Zusters. Ondanks het feit dat deze voort varende priester in België zijn han den al vol heeft, dient hij een des betreffend verzoek in voor de Ven rayse inrichting. Een verzoek, dat beantwoord wordt met een Kon. Besluit van 16 juni 1907, waarin vergunning wordt verleend voor de bouw van een gesticht te Venray, bestaande uit 12 paviljoenen en de nodige dienstgebouwen, waarin niet meer dan 599 vrouwen verpleegd mogen worden. Vooruitlopend daarop hebben de heren Trynes en Mart. Poels op ver zoek van de Zusters al gronden aan gekocht tussen de Maasheseweg en de Overlconseweg. Nog al kale stukken, die voor goed geld van de hand werden gedaan. Wat de plannen betreft was men vlug klaar. In het Belgische Melle had men pas een inrichting ge bouwd en men nam doodgewoon de tekeningen van die inrichting over voor Venray. Aannemer de Braeckeleire en zijn mannen traden aan voor de bouw. Er werd in accoord gewerkt en ge dronken, want dat konden zowel de Vlaamse als de Venrayse metselaars, waarbij de stucadoor Schnaps nomen est omen de kroon spande. Er werd tussen de Belgische aan nemer en de firma Groenendaal en Mariens (die Servatius bouwde) me nig robbertje gevochten om de ar beiders, maar in november 1908 kon de Braeckeleire trots melden, dat 3 paviljoens klaar waren. De eerste zusters waren reeds een jaar eerder naar Venray gekomen, die o.l.v. Moeder Chrysante een soort nomaden-leven leidden en die door Venrays burgerij niet goed vertrouwd werden. „Die Belse motte in de gate halde. Einde 1907 werd, voortvarend als de zusters toen al waren, de eerste geneesheer-directeur benoemd, t.w. dr. Goossens, die tot 1914 leiding gaf en die ook op 15 december 1908 de eerste patiënte opnam. Met de bouw ging het zo voor spoedig dat op 19 JUNI 1911 de inrichting officieel geopend kon werden. Daarbij waren aanwezig de ministers Heemskerk en Kolkman, Mgr. Drehmanns bisschop van Roer mond, Dr. Nolens en de leden van Ged. Staten van Limburg, Gelder land en Zuid-Holland. Er waren toen al ongeveer 300 patiënten opgenomen, een aantal dat betrekkelijk vlug steeg, want in 1915 waren het er al 600. Bij het openingsfeest kon Moeder Chrysante haar gasten de nieuwe hoofdbouw laten zien met de kapel, het klooster, de keukens en elf pa viljoens. Ondanks het feit, dat een ver- pleegprijs van 335 per jaar toen heel wat meer betekende dan nu, zal het duidelijk zijn dat voor dit be drag de Zusters niet heel veel kon den doen. Integendeel zelfs, er moest geld bij. Daarbij kwam nog de eerste we reldoorlog, die al waren we dan neutraal toch gebrek bracht aan vele nuttige en noodzakelijke din gen. De opvolger van de in 1914 overleden dr. Goossens, Dr. Lubber man, had dan ook veel om handen. Een van de oorlogsgevolgen was, dat er geen contact meer bestond met België en hier vandaan dus ook geen zusters meer kwa men. Dr. Lubberman werd ge dwongen leken-verpleegsters aan te nemen en heeft van de nood 'n deugd gemaakt. Hetzelfde gebeurde met de ar- beidstherapie. Tekort aan perso ncel dwong tot inzet van patiën ten, die hierop voor het meren deel zeer gunstig reageerden Daarmede werden twee hoekste nen gelegd die een latere uitbouw vergemakkelijkten. In 1917 overleed door de gehele klooster-gemeenschap betreurd, Mceder Chrysante, de pionierster van St. Anna. Zij werd opgevolgd door de practische Moeder Marie Iris, die onder andere een eigen bakkerij en slagerij stichtte en de boerderij uitbreidde. In 1919 wordt Dr. Lubbermann benoemd tot Inspecteur en wordt als zijn opvolger aangewezen: DR. SCHIM VAN DER LOEFF De betekenis van deze geneesheer directeur is moeilijk onder woorden te brengen. Een vooruitstrevend en zeer kundig psychiater practisch en vol dadendrang. Het eerste probleem: de te lage verpleegprijs, werd door hem spoe dig opgelost. Hij wist de Staten van Limburg en Gelderland duidelijk te maken, dat de Zusters van Liefde reeds te veel geld zelf hadden bij moeten betalen om de inrichting in stand te houden. Een tweede probleem: de opname van kinderen onder de 15 jaren, lestte hij ook op. Deze vonden in St. Anna geen plaats meer, omdat zij daar niet thuis hoorden. De verpleegden werden van hun dagelijkse stamppot verlost en za gen de hekken verdwijnen, die over al op het terrein onderlinge com municatie onmogelijk maakten. De administratie werd geheel ver nieuwd en aangepast aan de nieuw ste eisen en de leken-verpleging werd uitgebreid, verbeterd en ver nieuwd. Nieuwe methoden van behande ling en verpleging werden inge voerd, de vakliteratuur vérrijkt met belangrijke publikaties. Nieuwe persoonlijkheden doen op St. Anna hun intrede. In 1922 volgt Pater Benjamin, pa ter Liberatus op als rector. In datzelfde jaar volgt Mceder Marie Caeymase, Moeder Iris op, die naar Gent teruggaat. Zij was het die een laboratorium inrichtte, die een nieuwe en betere entrée voor St. Anna liet maken en het oude karrespoor liet verdwijnen. Zij richtte het kermisterrein in, liet filmen draaien en toneelopvoe ringen geven en wist samen met Dr. Schim va a der Loeff, het nieuwe in stituut leken-verpleegsters op te zetten en uit te breiden. Zij was het ook, die de voorbe reidingen leidde voor de stichting van een nieuwe inrichting in Noord wij kerhout, waarvan zij in 1928 zelf de Overste werd. Moeder Maria Nelis was haar op volgster die ook in de crisisjaren St. Anna met vaste hand bestuurde. Haar technische en financiële hoe danigheden hielpen de inrichting door deze kommervolle tijden,- ter wijl onder haar leiding de inrich ting zowel innerlijk als uiterlijk geheel werd gemoderniseerd. Verder liet zij een vleugel aan de kapel bijbouwen en ontwierp de plannen voor het te bouwen zuster huis. GEZINSVERPLEGING We zouden dit chronologisch ver haal tekort doen indien we niet even terugzwaaiden naar 1924 toen de eerste pogingen gedaan werden om te komen tot gezinsverpleging. Hier mede diende men twee oogmerken. Voor sommige patiënten die blij vend onder toezicht moeten staan, geeft het specifieke karakter van 't gezinsmilieu soms meer dan dat van het gesticht, terwijl voor anderen deze verpleging een uitstekende overgang vormt voor de terugkeer in de maatschappij. Het was beslist niet zo, dat Ven ray deze patiënten met open armen ontving. Het ging heel, heel lang zaam, ondanks spreekbeurten, die men over gezinsverpleging hield. Het was vooral Dr. Nuyens, die in nauwe samenwerking met de ge neesheer-directeur in de dertiger jaren de gezinsverpleging propa geerde en Jjijna 100 gezinnen bereid vond een patiënte op te nemen. Hieraan zal niet vreemd geweest zijn dat de kostgelden een aardige aanvulling betekenden van het ge zinsbudget. Wat er van zij, sindsdien zijn er voortdurend patiënten in Venrayse gezinnen ondergebracht en wel in zulk een mate, als men nergens an ders in Nederland kent. ZILVEREN FEEST Het 25-jarig bestaan van St. Anna wordt in 1933 gevierd. Met trots kan de geridderde di recteur terug zien op wat voorbij was. St. Anna was uitgegroeid tot een der beste psychiatrische ziekenhui zen van Nederland, dank zij een voortreffelijke samenwerking tussen bestuur en staf, dank zij de voort durende opofferende liefde der zus ters en het verplegend personeel. Maar de toekomst vraagt de aan dacht voor nieuwe mogelijkheden, voor technische verbeteringen, voor modernere voorzieningen. In 1933 volgt Pater Gustaaf, pater Benjamin als rector op, 1934 Moe der Honcree, Moeder Maria. In 1936 verlaat Dr. Nuyens de in richting en wordt opgevolgd door Dr. Kortmann. In 1937 sterft Moeder Honoree en wordt opgevolgd door Moeder Al- frida. Het zijn allemaal bekende namen, omdat zij niet alleen St. Anna ge diend hebben, maar ieder op zijn ei gen wijze zich ook ingezet hebben voor de Venrayse gemeenschap. De jaren gaan door en het leven gaat door. Dokters komen, dokters gaan. Ze gaan naar hoge posten, zo als dr Veraart, die geneesheer directeur wordt in Udenhout, zoals een Dr. Nuyens, die leider wordt van de consultatiebureaux voor geeste lijke volksgezondheid in Noord-Bra bant. Er wordt gebroken en gebouwd en terwijl de kale zanderige vlakten van voorheen worden omgetoverd tot plantsoenen en parken, wordt dan dit paviljoen, dan dat gemoder niseerd en aangepast aan de nieuwe eisen. De vooropleiding voor ver pleegsters wordt uitgebreid, tot dat de oorlog komt. OORLOG Ook de oorlog bracht er zijn moei lijkheden. De verbinding met het moederhuis in Gent is slecht, maar de 813 patiënten die St. Anna telt, merken nog niet veel van de zor gen, die bestuur en staf hebben, om alles normaal te laten functioneren. In 1942 moet Sancta Maria uit Noordwijkerhout evacueren en komt einde '42, begin '43 naar Venray. 1600 mensen wonen dan in St. Anna en wonen er goed. Maar vraag niet wat het gekost heeft. In 1944 ging de vlag in top. Dan eert de instel ling de man, waaraan ze veel te dan ken hebben. Dr. Schim v.d. Loeff merkt bij zijn 25-jarig ambtsjubi leum hoe St. Anna zijn werken en streven erkent. BEVRIJDING-VERWOESTING De bevrijding komt. De eerste oorlogsslachtoffers, die Venray heeft, vallen op St. Anna. Op zaterdag 30 september wordt 'St. Anna gebom bardeerd en de paviljoens Notre Da me en Terhagen krijgen voltreffers, 17 doden is het trieste begin van een lange reeks slachtoffers. St. Anna komt midden in het strijdgewoel. De Duitsers, die zich niet ontzien heb ben om de terreinen rond dit zie kenhuis vol met oorlogsmateriaal te zetten, worden te vuur en te zwaard er uitgejaagd door de oprukkende Engelsen. Dat betekent dood en ver nieling, dat betekent dat ruim 1500 mensen dag in, dag uit in kelders hebben moeten leven, waarvoor ter nauwernood voedsel, laat staan wa ter aanwezig was. Dat betekent de meest grote menselijke ellende, die men zich maar voorstellen kan. En iedere dag opnieuw brengt jobstij dingen, van vernielde paviljoens, van een uitgebrand zusterhuis. Tel kens opnieuw vallen gewonden, do den. Een triest verhaal van to tale verwoesting, maar ook een groots verhaal van alles offerende liefde voor de evenmens. St. Anna rouwt, rouwt om de tientallen doden St. Anna rouwt, rouwt om de ver woesting rondom Als de Engelsen uiteindelijk met hun ziekenauto's voorrijden werden zelfs deze soldaten die toch ellende gezien hebben, stil bij wat ze daar zien en beleven. EVACUATIE Dan begint de zwerftocht. Heel St. Anna wordt geëvacueerd; patiënten en zusters worden weggebracht, de vreemde in. Een deel komt in de Ka- rel I fabrieken in Eindhoven terecht, een ander deel in het Belgische Lo- venjoul. En of de ellende nog niet genoeg isin Eindhoven sterft plotseling de geneesheer-directeur.4 Juist in de tijd dat men zijn daadkracht nodig had, ging hij heen en liet de zijnen achter in grote nood DE NIEUWE BOUWHEER heet dr. Veraart, die in 1945 als op volger van dr. Schim v. d. Loeff de verstrooide kudde niet alleen terug moest halen uit -de ballingschap, maar ze ook moest onderbrengen in de totaal verwoeste paviljoens en gebouwen. Een onmogelijke opga veJa, dat leek zo. Maar niets typeert meer de geest van de nieu we directeur, als het simpele lijst je, dat is opgesteld in het gedenk boek: 1949 nieuwbouw St. Bernard herstel hoofdgebouw 1950 herstel verpleegstershuis kloos ter en economiegebouw 1951 herstel St. Vincent 1952 nieuwbouw ketelhuis 1953 herstel St. Eugene 1955 herstel St. Benedictus 1956 nieuwbouw Sancta Maria en Don Bosco 1957 herstel St. Jan, nieuwbouw wasserij 1958 nieuwbouw St. Jozef 1959 herstel St. Pieter en nieubouw Meisjeshuis 1960 nieuwbouw ontspanningsge- bcuw. Een belangwekkende rijWant achter het woordje „herstel" mag men practisch lezen „nieuwbouw". Het oude werd zo omgetoverd dat het van nieuw niet te onderscheiden is, terwijl ook de indeling geheel werd aangepast aan de nieuwste eisen der psychiatrie. Dit alles heeft veel gekost. Veel gekost aan tijd, aan geld, aan formulieren, aan reizen en trekken, aan improviseren, aan on derhandelen, aan teleurstellingen, maar langzaam maar zeker vraag niet hoe is uit de verwoesting het nieuwe, het schone gekomen, dat we thans kennen als het Psychiatrisch Ziekenhuis St. Anna. En gelijk met wederopbouw en herstel groeiden ook nu weer nieuwe geneesmethoden groeide de medische staf, groeiden ook de initiatieven, die van St. Anna een krachtbron maakten naar buiten uit. Moeder Alfrida, Moeder Andrée en Moeder Godwine hebben bij al dit werk van na-de-oorlog, Venray nim mer vergeten. Hun afgezanten als Zuster Smits en Zuster Simons waakten over de gezinsverpleegden. Ze openden de terreinen van St. Anna voor de Venrayse zieken, die in het jaar lijks triduum de liefde en goed heid van „de Belse" hebben on dervonden. Zuster Fabiana de econome, zal misschien wel ergens geboekt heb ben aan hoevelen ze ooit wat gegeven heeft, maar als ze het gedaan heeft dan weet zij het alleen. Het contact met Venray is er altijd geweest en zal er altijd blijven. EEN NIEUWE LENTE Als dr. Veraart als Inspecteur van het Staatstoezicht in 1959 afscheid neemt, kan hij zeggen, de bouwheer geweest te zijn letterlijk en figuur lijk van het nieuwe St. Anna, dat schoner en mooier dan ooit, uit zijn as is verrezen. Het is dr. Kortmann die evenals zijn voorgangers, het werk weer uitdiept en nieuwe mo gelijkheden geeft. De leek loopt hieraan voorbij Men heeft St. Anna zien groeien uit de kale zandverstuivingen daar aan de Maasheseweg. Men heeft de om- slotenheid open zien breken, men heeft ervaren dat ook de geesteszie ke een mens is. Een zieke mens, die hulp en steun nodig heeft, verzor ging, liefde. En men weet dat de zusters van Liefde inderdaad hun naam eer aan doen. Dat zij alles en alles willen doen dat toont ook de buitenkant om die zieke mens, die geborgenheid die liefde te geven, die hij behoeftEn men verheugt zich ook als leek als men hoort dat bijna 80% van de hier opgenomen patiënten genezen huiswaarts kun nen keren. Want dit is het beste be wijs dat de Zusters en de staf van doktoren door hun liefde en toewij ding velen kunnen helpen. 50 JAREN zijn voorbij. Er zal feest zijn op St. Anna. Feest om wat voorbij is, feest om de wederopbouw en het herstel, feest omdat de burcht der naasten liefde, zoals Mgr. Lemmens z.g. St. Anna eens noemde, inderdaad is gebleken een steeds nieuwe bron te zijn van liefde en toewijding. Feest omdat de „Belse" van toen „de goej zusters" van nu geworden zijn. Moge zij hun werken tot in lengte van da gen zo voort blijven zetten. ballpoints zegge en schrijve de beste...I VAN DEN MUNCKHOF N.V. VLOEIBAAR Dosering 150x 10 Itr. water. Werkt door di ikt én systemisch. Doodt de vlie lar maden. Reduceert de tot een laag ROGOR-Vloeibaar is uit voorstad leverbaar bij Fa. HENK VAN GELDER Molenstr. 5 St.Anthonis, tel. 08858-390 Fa. A.W. HERMANS, Leunseweg 25 Venray, tel. 04780-1483 ROGOR is een Noury-product, dus betrouwbaar

Peel en Maas | 1961 | | pagina 5