WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
Uitbreiding van INALFA.
Pietje moet naar de B.L.0.
Het nut van Thomasslakken.
Uit Peel en Maas
Voor de politierechler
De Boeren-oorlog
deed van zich spreken.
Zaterdag 12 december 1959 No 50
TACHTIGSTE JAARGANG
-
"EEN RIJK BEZIT
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF
GROTESRAAT 28 VENRAY TELEF. 1512 GIRO 150652
per m.m ABONNEMENTS-
.40 BUITEN VENRAY 1.60
Als het K.L.M.-foto-vliegtuig het
volgend jaar weer een serie lucht
foto's van Venray komt maken, zo
als men dit voor twee maanden
'heeft gedaan, zal blijken, dat Ven
ray weer gegroeid is en dat ver
schillende nu nog open liggende
plekken weer zijn volgebouwd.
Dat zal zeker gelden op de lucht
foto van het industrieterrein, waar
de nieuwe en grote hal van Custers
dan gereed za] zijn, waar de nieu
we eierfabriek van de Bameveldse
Eierhandel zal zijn gebouwd, even
als de nieuwe metaalwarenfabriek
Limburg, aan wie de gemeenteraad
onlangs gronden heeft verkocht.
En last but not least zal het open
stuk tussen Inalfa en de Smakter-
weg weer een heel stuk kleiner zijn
geworden. Want afgelopen week
zijn op 't directie-kantoor der N.V.
Inalfa de contracten getekend tus
sen deze maatschappij en 'n bouw
onderneming om de derde uitbrei
ding, een nieuwe hal van ruim
5100 m2, te gaan bouwen. Men ver
wacht binnen afzienbare tijd de
goedkeuringen van het Rijk, nodig
voor dergelijk soort gebouwen, en
dan gaat het beginnen.
In goed 5 maanden tijds zal deze
hal, die geheel los van de bestaande
bouw komt te liggen, gereed zijn.
En daarmede zal dan de N.V. Inalfa
ruim 21.100 m2 vloeroppervlakte
gaan beslaan.
„Natuurlijk was het voor ons een
teleurstelling, dat het aparte ge
bouw van een aparte N.V., nl. de
Metaalwarenfabriek „Venray" niet
in de termen viel van de rijkssub
sidies voor de industrie in de te
ontwikkelen kernen", aldus direc
teur Burgman der N.V. Inalfa,
„maar we zijn niet bij de pakken
neer blijven zitten en hebben de
uitbreidingsplannen voor de be
staande fabriek klaar gemaakt en
reeds gegund.
Dank zij de voorvarendheid van
Venrays Vroede Vaderen was de
grond beschikbaar en nu hopen we
maar op niet al te slecht winter
weer, want de uitbreiding dringt".
Dat is ook de conclusie, die men
moet trekken als men op de afdelin
gen een praatje maakt met de lei
ders, die stuk voor stuk klagen over i
ruimte-gebrek en gebrek aan per-
soneel
De fabriek is dermate goed van
orders voorzien, dat er ruimte bij
moet komen en ook het nodige per
soneel om alles tijdig genoeg te
kunnen uitvoeren. Want niet alleen
de DAF staat te springen op zijn
bumpers, voorfronten en stoelen,
maar ook de haarden- en kachel-
fabricage vraagt om telkens meer
producten.
Had men vorig jaar bergruimten
te kort voor de haarden en kachels,
nu zijn er haarden en kachels te
kort. En dat wil toch wel wat zeg
gen. Ook de omzet in de overige
toeleveringsartikelen wordt steeds
maar groter, terwijl het eigen pro
gramma ook voortdurend wordt uit
gebreid.
Zo is met name de industriever
warming, de NOBEL-heater, een
groot en ongekend succes geworden
en weet men nu feitelijk -geen goede
raad met de vele bestellingen...
Als men bedenkt, -dat vooral de
export, die naar meer dan 20 landen
in en buiten Europa gaat, steeds
maar groeit en nu bijna 1/3 deel
uitmaakt van de gehele omzet, dan
kan men begrijpen, dat de directie
haast zet achter deze plannen.
Op onze vraag hoeveel Venrayse
mensen in deze fabrieken uiteinde
lijk wel werk kunnen vinden, werd
kort en krachtig gezegd: ruim 400.
Dat houdt dus in dat midden juni
1960 meer dan 400 mensen in deze
fabriek werk zullen vinden, Een
stormachtige uitbreiding, die wel
best geïllustreerd wordt door e
kele nuchtere cijfertjes, nl. dat in
1958 de Gouverneur de eerste
10.000 m2 kwam openen en tegelijk
de eerste steen legde voor de twee
de 6.000 m2.
Terwijl men deze goed en wel in
gebruik heeft genomen moet men al
weer de spade in de grond steken
voor de derde 5.100 m2. En in de
tekeningkamer en bij de architect
is men intussen al weer wat verder,
daar zijn de eerste ontwerpen voor
de 4e uitbreiding al op papier ge
zet. Laten we intussen maar rustig
wachten op deze derde uitbreiding,
die eens temeer vele Venrayse han
den werk verschaffen in eigen
plaats en eigen omgeving.
Met Pietje gaat het niet goed op
school. Hij zit nu een paar maanden
in de eerste klas, maar zijn kleine
hersentjes kunnen de leerstof niet
bevatten.
Op een dag vindt het hoofd van
de school het nodig, moeder bij zich
te laten komen. Voorzichtig legt hij
haar uit, hoe de zaken staan. Pietje
lijkt niet op zijn plaats op een ge
wone lagere school. Het gaat net
iets boven zijn bevattingsvermogen;
hij kan zich niet concentreren;
wordt voortdurend afgeleid in de
klas. Het zou voor Pietje beter zijn,
als hij bizonder onderwijs ontving.
Moeder moest Pietje eens laten tes
ten! Wellicht dat hij beter naar de
B.L.O. kan.
Als moeder voelt, welke kant het
opgaat, staat ze meteen op haar
achterste benen. Ze is hevig agres
sief en vraagt op diep-gebelgde
toon, of haar kind soms voor een
idioot aangezien wordt. Pietje is al
tijd een heel normaal kind geweest.
Een piénter kind zelfs. Hij hoeft
bij geen ander onder te doen. Wat
denkt het schoolhoofd wel, dat zij
zich hier in haar kind laat staan be
ledigen?
Alle kinderen zijn speels, het
eerste leerjaar. En laat hij eens een
keer blijven zitten, wat dan nog?
Dat komt in de beste families
voor. Maar haar kind naar een
b.l.o-school, dat nóóit! Ze zal het
voor kennisgeving aannemen.
ALS HET NU NODIG IS
Geduldig tracht het hoofd de boze
moeder aan het verstand te bren
gen, dat een b.l.o.-school geen in
richting voor imbecielen is, maar
eenvoudig een school voor kinderen
die om de een of andere reden bi
zonder onderwijs nodig hebben.
Het is béter voor haar kind. Het
niet-mee-kunnen-komen wordt een
kwelling, die in een minderwaar-
digheidscomplex zou kunnen over
gaan, waar het kind ook later nog
onder gebukt kan blijven gaan.
Moeder is voor geen rede vatbaar.
Ze kijkt, of het hoofd haar de
grootst mogelijke krenking heeft
aangedaan.
„Enfin, dwingen kan ik u natuur
lijk niet", besluit hij. „Bespreekt u
het eens met uw man".
VALSE SCHAAMTE
Dat doet moeder ook. Maar niet,
om met vader te overleggen, wat ze
in het belang van Pietje moeten
doen. Nee, enkel om nog eens lucht
te geven aan haar diepe veront
waardiging over wat die „vent" haar
te kennen heeft durven geven.
Vader hoort het relaas bezorgd
aan. „We zouden toch eens bij die
school kunnen informeren", oppert
hij tenslotte voorzichtig. „Als 't nu
toch voor Pietjes bestwil is".
„Begin jij ook al", stuift moeder
op, „wat denken jullie wel! mijn
kind naar een b.l.o.-school! nooit
van mijn leven! Zeker om er op
aangekeken te worden door de
mensen! Wat zou ik moeten zeggen,
als ze vroegen, waarom Pietje niet
op de gewone school kan blijven?"
Zoals Pietjes moeder zijn er velen
helaas. Hun eigen ijdelheid zit hun
hoger dan 't welzijn van hun kind,
dat gedwongen wordt tot prestaties,
die hij niet leveren kan. Geplaatst
in een situatie, die boven zijn ver
mogen ligt, kunnen zich complexen
gaan ontwikkelen, waaronder het
kind gebukt gaat.
Ouders, bespaart dit uw kind.
Laat liefde uw gids zijn en laat u
niet verblinden door verkeerd ge
richte ijdelheid. Een tégen uw kind
gerichte persoonlijke ijdelheid.
Voor een vrij goed gevulde zaal
begon Ir. de Reit als afgevaardigde
van het landbouwkundig Bureau
voor thomasslakkenmeel zijn inlei
ding. Hij wees vooral op 't feit, dat
soms op de meest onvakkundige
wijze kunstmest wordt uitgestrooid.
Er is wel degelijk en grondige ken
nis en voorlichting voor nodig wil
men er zelf van overtuigd zijn een
juiste hoeveelheid op de juiste ma
nier en op 't juiste tijdstip te heb
ben toegepast, 't Komt aan op de
juiste verhouding t.o.v. andere ele
menten N.P.K. Ca. Mg en verder
sporenelementen.
Nu is Castenray de bezitter van
zeer uiteenlopende soorten van
zandgrond, van de hoogste stuif-
grond tot de laagste broekgrond en
alles wat aan variaties daartussen
mogelijk is. Dat is voor de dorpen
in de omtrek voor ieder een groot
geluk. Deze boeren is 't gelukt door
harde arbeid en veel studeren, dank
zij de kunstmest op 't ogenblik van
de zandgrond bijna evenveel af te
halen als de boeren dit kunnen van
de kleigronden langs de Maas, die
't vroeger ook konden zonder veel
studie, omdat de grond rijk was.
Zij behoeven nu niet meer met
afgunstige blikken naar de klei
boeren te kijken en worden nu niet
meer de „arme zandboertjes" ge
noemd zoals dat vroeger nog al eens
het geval was. Hij heeft door harde
arbeid zijn kost gekocht. In 't begin
was men huiverig voor de kunst
mest men wilde het niet gebruiken.
De boer kon niet aannemen, dat
in zo'n zak dode stof zoveel goeds
voor zijn akker kon zitten. Gebruik
te men het wel dan deed men het
's nachts om te voorkomen dat de
buurman wist dat men 't gebruikte.
Het is vooral te danken aan de
Duitser von Liebig, in het begin van
de 19e eeuw, dat men de beschik
king over het kunstmest gekregen
heeft. Voordien kende men het niet.
Door aanhoudende propaganda,
voorlichting en proefvelden is men
er later in geslaagd de boer te over
tuigen.
Later was deze zo overtuigd, dat
hij het stalmest verkocht en voor
dat geld kunstmest kocht. Dit was
zoals later bleek zeer nadelig voor
zijn akker. Er kwam tekort aan
micro-organisme in de grond en de
structuur liep sterk terug terwijl
ook 't humusgehalte ongunstig werd
beïnvloed.
Het is later gebleken, dat de
grond naast 6 hoofdelementen nog
30 spoorelementen moet bezitten
om de planten volledig te doen
groeien en zodoende ten goede ko
men aan mens en dier.
Het is vooral ook de grascultuur,
die vaak tekorten aan fosfor ver
toont. Het heeft niet alleen invloed
op de opbrengst, maar ook op de
kwaliteit van 't gras bestand. Bij
een goede fosforbemesting zullen de
goede grassen en klavers naar vo
ren komen en de slechte grassen en
onkruiden worden teruggedrongen.
Daar de graslandproductie in de
naoorlogse jaren vooral is inge
steld op de hoeveelheid, laat de
kwaliteit vaak te wensen over. Den
ken we alleen maar aan 't ontbre
ken van klavers hetgeen leidt tot
een eenzijdige voeding van rundvee.
Wordt dit belangrijke voer in de
vorm van hooi of kuilvoer, dan niet
aangevuld met doorgaans dure
krachtvoer of mineralen-mengsels,
dan zullen de schadelijke gevolgen
van gezondheids- en vruchtbaar
heidsstoornis slechte melk en vlees
productie niet uitblijven.
Als we zien dat 't geraamte van
een volwassen rund 50% uit kalk
en 35% uit fosfor bestaat, kunnen
we nagaan welk een belangrijke rol
thomasslakkenmeel speelt bij de
voeding.
Ook op akkerland is 't onontbeer
lijk o.a. grote stimulerende invloed
op de wortelontwikkeling vooral
van belang bij hak vruchten; het
speelt een grote rol fc>ij de adem
haling der planten; bij vorming van
sommige eiwitten en vetten, bij de
celdeling en 't vervoer van koolhy
draten der plant; het bevorderd de
uitsstoeling der grassen en granen,
alsmede de zaadvorming en uitstoe-
ling hieruit blijkt wel de belang
rijkheid van de goede fosforhouden-
de grond.
Naast de fosfor treffen we in het
thomasslakkenmeel 4050% werk
zame kalk, 23° o mg. en verschil
lende sporenelementen, zoals cobalt
mangaan en dergelijke. Het kan ge
strooid worden in voor- of najaar en
ter vergemakkelijking gemengd
worden met kali.
Het is een vaststaand feit, dat fos
for de aardappelziekten tegenhoudt,
vooral de virusziekten omdat door
proeven is vastgestld, dat de blad
luizen de percelen die voldoende
fosfor bezitten niet zo veel bezoe
ken dan andere.
De aardappel speelt een grote rol
in 't bouwplan van de Nederlandse
boer, en is 't grote volksvoedsel, dus
mag 't wel de bijzondere aandacht
vragen. Wanneer we zien, dat in
1900 per ha 12.000 kg consumptie
aardappelen werden geteeld en in
1953 24 800 dan constateren we een
verdubbeling, hetgeen voor 'n groot
deel toe te schrijven is aan betere
bemesting.
Ook de suikerbiet speelt vooral
de laatste jaren een grote rol voor
de boer op de zandgrond. De voor
naamste eis van dit gewas aan de
grond is goede structuur. Goede
pH. Vooral voor dit laatste is op
zure gronden het gebruik van de al
kalisch reagerende meststof zoals
thomasslakkenmeel absoluut nood
zakelijk. Dit meststof speelt ook 'n
grote rol bij 't suikergehalte van de
biet.
Wanneer we zien hoeveel ge-
breksziekten zich kunnen openba
ren bij teelt van bieten, o.a. mg, na
trium, borium, mangaan en we we
ten, dat deze elementen zich in tho
masslakkenmeel bevinden, dan zijn
we toch overtuigd van de grote
waarde van deze meststof.
De mensen die in de zaal aanwe
zig waren hebben naast een aange
name zeer zeker een leerzame avond
gehad, vooral bij 't stellen van vra
gen kwam ook meer de practische
kant naar voren, zoals de fixatie op
ijzerhoudende broekgronden, ma
nier en tijd van uitstrooien hetgeen
t best kan geschieden gemengd met
kali en over de stoppel, vlak voor
't onderploegen, zodat dan de fosfor
gelijkmatig door de grond wordt
verdeeld.
Spreker Ir. Reit, legde nog enkele
technische problemen uit, waarna
hij alvorens een duitse film over de
uitwerking van thomasslakkenmeel
nog enkele filmpjes draaide over 't
prachtige natuurschoon op de we
reld.
Tijdens de pauze en gedurende
de film kon men genieten van een
glaasje bier, aangeboden door het
Landbouwkundig bureau van tho
masslakkenmeel te Wageningen.
A.K. te C.
van 11 december 1909
Plannen voor een slachthuis
In de gemeenteraad van Ven
ray op St. Nicolaasdag 1909, werd 'n
rapport uitgebracht door de Ge
zondheidscommissie over de slacht
huizen onzer slagers.
Daar het plan bestaat in onze ge
meente een slachthuis te bouwen,
heeft die commissie eens een onder
zoek ingesteld naar de nu bestaande
slachthuizen.
Volgens dit rapport laat de toe
stand veel te wensen over. Te wei
nig ventilatie, te klein, de putten
voor afvoer van afval, vuil water
enz. waren nergens voldoende. Som
migen gebruikten de slachthuizen
voor wasplaats, men kookte er vee
voeder enz.
Het plan om een abattoir te bou
wen wordt door deze commissie ten
zeerste toegejuicht.
De Voorzitter zegt, dat er al dik
wij ls over gesproken is een slacht
huis te bouwen, dat volgens inge
wonnen inlichtingen ook wel zal
renderen.
De heer A. Loonen vraagt of hier
voor al ëen plaats is aangewezen.
De Voorztter zegt, dat het zover
nog niet is, maar meent, dat de ge-
schikste plaats op de landweerd zal
zijn, tussen de beide krankzinnigen
gestichten.
Enige leden merken op, dat men
ook rekening dient te houden met
de exportslagerijen.
Er werd besloten een onderzoek
in te stellen en hiervoor een voorlo
pig crediet uit te trekken van 50 a
100 gulden.
In diezelfde vergadering vroeg de
heer Geurts een kiezelweg te maken
van Oirlo naar Castenray.
De Metselaarsbond alhier be
sloot zich aan te sluiten als onder-
afdelng van de R.K. Volksbond.
Maandagavond werd in café
Verbeek Hoenderstraat een man
nenkoor opgericht. Een 36-tal leden
traden toe. Een voorlopig bestuur
werd gekozen, bestaande uit de he
ren M. van Aarssen, J. Theunissen
en P. Schols.
Maandagavond werd in café wed.
Thielen aanbesteed het bouwen van
een woonhuis voor rekening van Fr.
van Gerven, Maasheseweg. Er wa-
-ren 7 inschrijvers. De hoogste met
f 3.995 en de laagste P. Oudenhoven
en L. Verbeek met f 2.340, aan wien
het werk werd gegund.
Deze week is een cursus begon
nen voor het verlenen van eerste
hulp bij ongevallen. 17 leden waren
aanwezig.
Het nieuwe klooster Si. Joseph
te Tienray, van de Eerw. Zusters v.
h. kostbaar Bloed te Aartje-Rixtel,
is thans geopend.
„Als U zo'n behoefte hebt aan va
kantie dan kunnen we U daar wel
aan helpen", zei de officier gastvrij
„We hebben hier achter een pracht
van een logeergelegenheid, met cen
trale verwarming en alles. Zelfs met
tralies voor de ramen. Dat vind je
in een gewoon hotel nog niet eens".
Maar zo groot was de vakantie-be
hoefte van de verdachte nu ook
weer niet. Hij hoopte op een boete,
zei hij.
De oorzaak van deze narigheid
ligt in het verre verleden, namelijk
tien jaar terug, toen de reisclub
werd gesticht. De reisclub ging aan
vankelijk niet op reis. Zij beperkte
zich tot organiseren van kaart-
avondjes .Van leverlede echter werd
haar aktiviteit steeds groter. Eerst
werden de leden in bussen de grens
over gesleurd op eindeloze dagtoch
ten. Later stonden er zelfs meer
daagse reizen op het programma. En
alles zou in vrede en harmonie zijn
verlopen, als de penningmeester niet
was gaan sparen voor het tienjarig
bestaan.
Hij vorderde jaren achtereen van
ieder lid een wekelijkse bijdrage,
die hij in een apart potje stopte met
't opschrift „jubileum". Uit dit pot
je kwam ter gelegenheid van het
tien-jarig bestaan een flink bedrag
te voorschijn. De vraag was alleen
maar wat men ermee zou gaan
doen.
Er is heel wat over vergaderd.
Maar het resultaat van alles is, dat
van het geld een reis voor twee
personen werd gekocht. Deze reis
zou onder de leden worden verloot,
en het winnende paar behoefde al
leen maar nu en dan een ansicht te
te sturen aan de achtergeblevenen.
De loting had plaats, het winnen
de echtpaar werd gefeliciteerd.
Maar nu kwam de secure penning
meester op een onheilspellende ge
dachte. „Veronderstel", zei hij, „dat
dit paar niet kan. Dan moet er een
reserve zijn". Zonder nadenken
stemden allen hiermee in. Het lot
wees deze verdachte met zijn echt
genote als reserve-echtpaar aan.
De eindeloze zomer van 1959 brak
aan, en het tijdstip van vertrek na
derde. Enkele dagen tevoren kwam
de verdachte op bezoek bij het win
nende paar. Hij begon over de ge
varen van het reizen in het drukke
hoogseizoen. Hij had statistiekjes
meegebracht van het aantal slacht-
deJfL£\l\SfE specialist
'TEL. 1070
Zestig jaar geleden begon er,
ver van ons vandaan, een oorlog
tussen Nederlandse boeren, die 'n
onafhankelijke staat stichtten en
de aloude erfvijand Engeland. Tot
1902 duurde de ongelijke strijd.
Toen legde het laatste handjevol
boeren, dat zich nog tegen de Brit
se ndringers verweerde, na rijp
beraad de wapens neer. Daarmede
kwam een einde aan de heldhaf
tigste vrijheidsstrijd die de we
reld ooit gekend heeft. Een oorlog,
door 's werelds grootste mogend
heid uitgelokt ter verovering der
goudvelden en diamantmijnen, en
door Neerlands dapperste zonen
tot het bittere einde toe uitgestre
den.
Twee en een half jaar bestreden
de boeren met groot succes de ge
hate x-ooirok. Wat niemand gedacht
had gebeurde: de beste generaals
van Engeland werden achtereenvol
gens verslagen. Europa trilde van
vreugde. Toen greep de machteloos
ziedende John Buil naar het laatste
en laagste middel om de oorlog te
winnen.
's Werelds eerste concentratie
kampen zijn niet uitgevonden door
nazi-beulen, maar door de Engelse
generaal F.S. Roberts. 26.370 vrou
wen en kinderen lieten er in luttele
maanden het leven. Zes en twintig
duizend driehonderd en zeventig
vrouwen en kinderen
Hoewel de hoeven verbrand wer
den, het vee geroofd, vrouwen en
kinderen vermoord, vochten de
Zuidafrikaanse boeren onvermoeid
voor hun vrijheid. Waar de rooirok
zijn voet zette was de aarde door
drenkt van het bloed. Een leger van
300.000 man met de modernste wa
penen werd in het veld gebracht om
een handjevol mannen van Neder
landse afkomst te onderwerpen.
Inderdaad is het hun gelukt het
begeerde grondgebied in handen tc
krijgen, maar de bevolking is nooi'
Engels geworden. De boeren behiel
den hun taal, de kiem voor de toe
komstige onafhankelijkheid; de taal.
die gans een volk is.
EEN LOOT VAN NEER
LANDS STAM
Nog nimmer heeft een buiten
landse strijd zóveel ontroering en 'n
dergelijk medeleven gewekt in alle
lagen der Nederlandse bevolking als
de Boerenoorlog van 1899—1902.
Geen wonder, het betrof hier een
aloude loot van Nederlands stam,
die gevestigd in de vreemde
opkwam voor Vrijheid en Recht.
Schreef niet L. Penning in zijn
driedelig werk „De oorlog in Zuid-
Afrika" reeds: „De slag is gevallen
de lont in 't kruit!
In het zelfde jaar, dat de grote
offers, dat langs de wegen valt. En
hij vertelde lugubere verhalen over
roofovervallen in vreemde landen
Het winnende paar echter bleef
standvastig.
De volgende dag was hij er weer.
Nu begon hij te wijzen op de bleek
heid van de echtgenote. Hij vroeg
of het wel verantwoord was nu op
reis te gaan. Of zij niet tevoren 'n
dokter zou raadplegen. Of zij niet
ergens iets voelde. Nochtans bleef 't
winnende paar bij het reisplan.
Maar de avond voor het vertrek
kwam hij ten derde male. Hij voer
de een litersfles met zich. „Goed
spul!" riep hij, op de bleke inhoud
wijzend. Het bleek een middel tegen
reisziekte. Een paar kopjes koffie
met een flinke scheut van dit won
dermiddel mochten niet ontbreken.
Het smaakte beroerd, zei hij, maar
het hielp goed.
De winnende "dame rook aan haar
koffer en bedankte, 't Is voor aje
eigen bestwil!" riep de verdachte,
zich opwindend. En toen zij bleef
weigeren, trachtte hij haar te over
meesteren om zijn fles ten dele in
de dame leeg te gieten.
De echtgenoot protesteerde, en het
slot van het lied was, dat de reser
ve-winnaar-verdachte de deur werd
uitgegooid. Doch niet dan nadat hij
vakantieganger een oog had dicht
geslagen. Deze waarschuwde de po
litie, die aan de fles rook. „Ik dacht
het wel", zei de verbalisant, „won
derolie".
Twee tientjes moet de reserve nu
betalen wegens dat dichte oog.
waardoor de winnaar maar de helft
van het natuurschoon heeft kunnen
zien.
.Hindert niet", zei hij, „ginds re
gende het toch".
Vredesconferentie werd gehouden,
zal de mogendheid die daar zo luide
sprak voor menselijkheid en erbar
ming, een klein en dapper boeren
volk, welks enige misdaad het is,
dat het opkomt voor zijn recht en
onafhankelijkheid, verpletteren on
der haar granaten en dum-dum-
kogels. Onze harten kloppen sneller,
want die Boeren zijn van ons vlees
en ons bloed, en met omfloerste
ogen staart de Nederlandse maagd
naar het zonnige zuiden...."
Nu nog leren de Engelse kinderen
op school, dat de Britten in 1877
Transvaal moesten inlijven, omdat
de Boeren er hun Kaffers zo on
menselijk behandelden. Doen zij dat
nu anders?
GOUD EN DIAMANT
Ondanks alles zond Zuid-Afrika
een deputatie naar Engeland om de
kloof te overbruggen. Het lukte
wonderwel, in 1884 werd een uit
breiding van grondgebied verkregen
een gedeelte der schulden werd
kwijtgescholden. Maar niet lang
daarna werd het eerste goud in de
hieuwe gebieden gevonden Diaman
ten werden ontdektEngeland
sloeg opnieuw begerige blikken op 't
lokkende land.
Britse maatschappijen met Brits
kapitaal verkregen het recht van de
exploitatie. De „uitlandersquestie"
werd op de spits gedreven.
In januari 1896 ontwapende Cron-
jé, één der voormannen der Boeren,
Jameson met zijn beruchte rovers
bende. Paul Kruger ontving geluk
wensen uit alle delen van de \ve-
relcf, zelfs van de Duitse keizer Wil
helm II. Maar de Engelse machina
ties duurden voort.
Niet eeuwig kon de tegemoetko
mende houding van president Kru
ger duren. Een ultimatum aan En
geland noodzaakte Joe Chamberlain
openlijk voor zijn bedoelingen uit te
komen. En 11 oktober 1899 kwam 't
afwijzende antwoord. De Boeren
oorlog, de bloedigste vrijheidsstrijd
van alle eeuwen begon.
HET LOOG ER NIET OM
Ouderen onder ons herinneren
zich waarschijnlijk de vele liederen,
rake spotprenten en de voordrach
ten uit die roemrijke tijd. „De boe
ren hebben 't overwonnen, hiep
hiep hoera!" is er slechts één van.
Het mooist maakte het een kunste
naar, die, gegrimeerd als de Britse
minister-president, met een strop
om de hals een dichtwerk decla
meerde, dat eindigde als volgt:
Ik,Chamberlain vol knepen,
waarop heel Engeland bluft,
Zo huichelachtig gluip,rig,
zo vol van vuil vernuft.
Eergierig, gauwdiefachtig,
Schurkachtig als een fielt.
Ik, Englands grootste glorie,
Wordt binnenkort ontzield.
En dan hang ik, hang ik, hang ik
in de strop,
't Is zo erg wel niet, maar 't spijt
me van mijn kop.
Dr. Kakebeeke van de Neder
landse ambulance, de Engelse jour
nalist Stead vele ooggetuigen verha
len van de gruweldaden der Britse
lanciers. die de gewonde boeren, die
hun wapens hadden weggeworpen
met hun lansen doorstaken; van de
slachtpartij bij Elandslaagte op 21
oktober 1899, waar generaal Koek,
geheel uitgeschud en beroofd van
zijn kleren bleef liggen.
WILHELMINA REDDE
PAUL KRUGER
Het is goed, dat wij Engeland in
middels in deze laatste wereldoor
log aan onze zijde vonden en de
Britten als menselijke overwin
naars hebben leren kennen. Maar
omstreeks 1900 lag dat alles anders.
Toen was het Nederland, dat een
menslevende en dappere daad ver
richtte: ten einde Paul Kruger uit
de handen van de vijand te redden,
zond de jonge koningin Wilhelmina
een oorlogsschip naar de Zuid
afrikaanse wateren. Aan boord van
de „Gelderland" bereikte de grijze
staatsman ons land.
Niet in het veld verloren de Boe
ren de oorlog; alleen ten behoeve
van hun vrouwen en kinderen in de
concentratiekampen staakten zij de
strijd. Het was te laat. Velen von
den hun gezinnen niet weer.
En toen de ex-president van
Oranje Vrijstaat, M.Th. Steyn, in
1916 het beroemde Vrouwenmonu
ment te Bloemfontein onthulde, ter
eeuwige nagedachtenis aan die
