RANG is alleen RANG als er RANG op staat.
kerkelijke' vergadering van de
parochie St. Petras Banden.
KlP.-Kamerleden op werkbezoek in
Zuid- Midden en Noord-Limbarg
Nog eens over de wolf
onder Venray
Handenen Lippen
£uw?PUROL
Uit Peel en Maas
Goede nachtrust
mnrm
Zaterdag 21 februari 1959 No 8
TACHTIGSTE JAARGANG
m PEEL EN MAAS 19
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF A H VOHP VPNPAV P*1M OlVAQTPPïTPM ADVERTENTIE-PRIJS: 8 ct. perm.m. ABONNEMENTS-
GROTESTRAAT 28 TELEFOON 512 GIRO 150652 VV V VJUI\ V I EfJLY U1V1J 1 IXQIVull PRIJS PER KWARTAAL f 1.40 BUITENVENRAT f 1.00
In het begin een tikkeltje onwen
nig, want het was ook voor Deken
Loonen de eerste maal, dat hij een
„kerkvergadering" hield, maar later
vlot en geanimeerd verliep de eerste
buitenkerkelijke bijeenkomst van de
parochianen van St. Petrus Banden
Door Deken Loonen zijn ze op
geroepen in een drietal vergaderin
gen, waarvan de eerste jl. dinsdag
gehouden werd, om daar niet alleen
het financiële verslag te aanhoren,
maar ook de toekomstplannen voor
de St. Petrus Banden.
Bovendien kan men zijn wensen
dan eens naar voren brengen en
krijgt het kerkbestuur een goed
inzicht, in wat onder de parochia
nen leeft. En op hun beurt krijgen
deze eens een kijkje achter de
schermen van het financiële beheer
over hun kerk en zien ze vooral,
dat een en ander nog zo eenvoudig
niet is.
Het verhaal van de rijke Venrayse
kerk is een hardnekkig sprookje,
want in werkelijkheid komt deze
parochie ternauwernood rond.
Het totaal der inkomsten beloopt
f 60 000, met als voornaamste pos
ten de opbrengsten der zitplaatsen
a f 13 500 en de eerste collecte a
f 13 000.
De uitgaven komen aan dit be
drag ook toe, zodat er practisch
geen reserve-mogelijkheden be
staan.
NIEUWE PLANNEN.
Toch zullen er reserves moeten
gevonden worden. Als eerstdaags
een nieuwe parochie opgericht
moet worden, moet deze een uitzet
mee krijgen.
Op de tweede plaats zal de to
renbouw verwezenlijkt moeten
worden.
Volgens de heer Deken zou de
parochie heel wat meer armslag
krijgen, als men nu eindelijk eens
ophield met de centen te bewaren,
om ze in de kerk te offeren. Weg
met de cent van de offerschaal.
Ook als meerdere mensen een zit
plaats zouden pachten, zou dit de
kerkkas ten goede komen. Feitelijk
moest ieder van de 1300 gezinnen
per week 50 cent geven voor de
kerk. Want men mag wel klagen,
dat er de hele mis gecollecteerd
wordt, maar hoe nodig het is,
blijkt wel uit de cijfers.
DE TOREN.
Hopenlijk kan men dit jaar met
de bouw van de toren beginnen.
Venray, aldus Deken Loonen, is
niet klaar met zijn wederopbouw,
als ook de toren van de St. Petrus
Banden niet verrijst. Bovendien is
er nog altijd een bijdrage van de
wederopbouw, juist voor de her
bouw, maar van monumentenzorg
is niets te verwachten.
De grootte van de wederopbouw-
bijdrage staat nog niet vast, ook
al omdat men nergens zo'n kolos
heeft moeten herbouwen (de in
houd van de toren was ruim 8000
M3, het oude patronaat slechts
7500 M3)
Daarnaast zijn besprekingen
gaande, om het oude plan te ver
wezenlijken, waardoor de nieuwe
toren tevens watertoren wordt.
Maar dit is allemaal nog in be
spreking. Wat er ook van zij, de
parochianen zullen zelf nog een
groot deel bij moeten dragen en
verschillende commissies is men
aan het vormen, die hiertoe plan
nen zullen opstellen.
Wat de vorm van de toren aan
gaat, kon Deken Loonen op dit
moment weinig anders vertellen,
dan dat Ir Kayser de torenplannen
maakt; dat er een schetstekening
klaar is; dat de toren waarschijn
lijk iets groter gaat worden, maar
ook iets smaller, omdat men beton
met steen denkt te gebruiken; dat
de vier hoektorens vervallen en
vervangen worden door vier pina
kels, maar een en ander is nog niet
zo definitief, dat het publiek kan
worden.
VERDERE PLANNEN.
In het verdere verloop der ver
gadering bleek, dat binnenkort ook
vaste knieikussens in alle banken
zullen komen (op de eerste zondag
van de maand zal daartoe een half
jaar lang gecollecteerd worden);
dat plannen voor een gymnastiek
zaal bij de Mulo worden ontworpen
en dat men hoopt, nog een tweede
gymnastiekzaal te kunnen bouwen;
dat men ouder-comité's in de ver
schillende scholen denkt op te
richten, die in bepaalde zaken een
adviserende stem krijgen.
Er werd in deze vergadering pret
tig gediscussieerd. Zo was men van
mening, dat een soort kerkbelas
ting uit den boze is, maar dat toch
een enquête dient gehouden, wat
de mensen uit vrije wil ieder jaar
zouden willen geven.
De vergadering scheen de over
tuiging te hebben, dat hiervan de
kerkkas allerminst slechter zou
worden. Er werd geklaagd over de
fietsen bij de ingang en op het
kerkhof en er werden vragen ge
steld over de
Twee dagen (2 en 3 maart) zijn
uitgetrokken voor bestudering van
de problemen, waarmede Midden-
en Noord-Limburg te kampen
hebben.
Op 2 maart komt het gezelschap
bijeen in Wanssum, waar een oriën
terende bespreking plaats vindt met
de burgemeesters uit de streek. Ver
volgens worden in Venray de spe
ciale problemen van deze gemeente
besproken.
Via Ysselsteyn en Grlendtsveen,
met bestudering van 't probleem
van de Peelweg, gaat de tocht
verder naar Horst, waar de bijzon
dere aspecten in en rond Horst
speciale aandacht verdienen.
Dan wordt het gezelschap ge
splitst. Eén groep gaat via Kessel
en Helden, waar bespreking van
de plaatselijke en streekproblemen,
richting Weert.
De tweede groep reist via Heel
(bespreking Heelderpeel)Grathem,
Horn en Beegden, eveneens naar
Weert, waar men zich dan gezamen
lijk weer verdiept in de vraagstuk
ken rond de snelle ontwikkeling
van deze stad.
In Weert wordt 's avonds om 8
uur ook een voor iedereen toegan
kelijke forumavond georganiseerd,
waar na een korte inleiding door
staatssecretaris W. Schmelzer
diverse deskundigen antwoord zul
len geven op vragen die daar ge
steld worden.
Op 3 maart beweegt zich het ge
zelschap langs derechter Maasoever.
BEGLAZING
Uit het antwoord van de heer
Deken bleek wel, dat de proef die
men nu in een raam heeft geno
men met glas-in-lood is tegen ge
vallen. Toch zal men nog een andere
proef nemen, al zijn de deskundi
gen op het ogenblik zelf niet eens,
wat nu het beste is, daarbij reke
ning houdende met de financiële
mogelijkheden.
Wel zou hij persoonlijk in het
koor weer graag gebrandschilderd
glas terug zien, maar aangezien dit
ruim f 500 per m2 kost, durft hij
niet verder te denken, gezien die
glasoppervlakten.
Er werd over en weer druk ge
redeneerd en verschillende puntjes
kwamen nog naar voren.
Op het einde van deze vergade
ring moest Deken Loonen zijn dank
baarheid tonen voor alles wat Ven
ray al voor zijn kerk heeft gedaan.
Hij wees op het nieuwe orgel, de
koorbanken en de kruiswegstaties.
Hij wees ook op de restauratie van
de Veltumse kapel. Dat gat hem
moed en vertrouwen aan de nieuwe
plannen te blijven werken, ge-
I ruggesteund als hij zich wist door
1 zijn parochianen.
I Hij was ook dankbaar voor de
opkomst naar deze vergadering en
I hoopte, dat de beide andere; don
derdag 26 febr. in zaal Swaghoven
en 5 maart in Prinsenhof, even
prettig zouden verlopen.
I
Op maandag 2, dinsdag 3 en vrij
dag 6 maart zal een aantal K.V.P.-
leden van de Tweede Kamer werk
bezoeken brengen aan Zuid-, Midden-
en Noord-Limburg, samen met leden
van Gedeputeerde- en Provinciale
Staten. Tot het gezelschop zullen in
ieder geval behoren de Limburgse
KVP-Kamerleden, staatssecretaris
Schmelzer (lijsttrekker in Limburg)
en enkele „specialisten" van de
KVP uit de Tweede Kamer.
Het doel van het bezoek is ter
plaatse de kennis van de Kamer
leden te verbreden op het punt van
de specifieke problemen van stad,
dorp en streek, zoals deze in de
praktijk van het dagelijkse leven
biijkt te bestaan.
Het behoeft geen betoog, dat deze
werkbezoeken van 't allergrootste
belang kunnen worden, indien straks
in de Kamers behartiging van deze
Limburgse belangen aan de orde is.
van 13 februari 1909
Tijdens een hevige storm vrijdag
avond, zijn aan de zuivelfabriek
twee schoorstenen omgewaaid, ter
wijl een zinken platdak werd los
gerukt. Vele bomen zijn ontworteld
en honderden dakpannen gesneu
veld.
Te Oirlo werd aanbesteed het
bouwen van een boerderij voor P.
Smits Laagste inschrijvers waren
Dinghs en Janssen te Oirlo voor
f 1.224.
van 20 februari 1909
De heer Piet Coopmans open
de aan de Langstraat een winkel
in munufacturen, mutsen toeren,
kanten en koloniale waren.
Voor de vastenavonddagen ad
verteerde 17 caféhouders hard
draverijen, fietswedstrijden, hard
lopen, met en zonder kruiwagens
en vooral prijskaarten. In Leunen
houdt men een grote gecostumeer-
de optocht, terwijl de Fanfare
Euterpe twee avonden concert met
toneeluitvoering geeft.
van 14 februari 1914
Ten Raadhuize alhier werd
aanbesteed het bouwen van eeji
boerderij op de gemeente-ontginning
in het Zwarte Water, zonder bij-
leverlng van stenen. Hoogste in
schrijver Veldhuis Maashees f 6.800.
Laagste Maas en Vollenberg Ven
ray f 6.085.
Venrays Fanfarecorps besloot
deel te nemen aan het concours
voor muziekgezelschappen te Win
terswijk.
van 21 februari 1914
De Coöp. Ver. St Petrus Ban
den bericht, dat haar winkel wordt
verplaatst van de Langstraat naar
de Schoolstraat, (pand Johan Kus-
ters).
van 10 februari 1934
De leden van de Onderlinge
Glasverzekering behoefden over het
afgelopen jaar geen premie te be
talen.
Door de marechaussees wer
den bij enkele boeren biggen in
beslag genomen, omdat zij niet
voorzien waren van het vereiste
oormerk.
door Zenuwrust
Mljnhardt's Z«nuwtabUH«n
Ons artikel in Peel en Maas van
24 januari jl. over de buurtschap
De Wolf, is blijkbaar door velen
niet enkel met interesse gelezen,
maar ook tot op zekere mate heeft
men erover nagedacht.
Zo iets geeft de schrijver ervan
steeds voldoening.
Ons gewerden enkele brieven en
een telefonische mededeling, welke
wtf gaarne in een tweede artikel
verwerken, voor zoverre deze onder
persoonlijk cachet nog niet be
antwoord.
De reactie van deze mededelingen
lopen nogal uiteen; om twee z.g.
uitersten te noemen, éen brief be
gint met: „uw artikel is mij uit het
hart gegrepen, enz." en een andere
brief eindigt met: „ik heb altijd
graag uw stukjes gelezen, maar ik
begrijp niet hoe u thans een der
gelijke wetenschap over De Wolf
durft vast te stellen".
Op dit laatste behoeven wij al-
deen te antwoorden, dat wij voor
zeker geen wetenschap vaststelden,
en zelfs zeiden, dat onze hypothese
vrij zwak stond.
Ambiorix
Men vraagt mij iets meer over
koning Ambiorix te vertellen.
„Ik las", aldus de vrager, „een
tijd geleden 'n verslagje over een
lezing van u, welke u hield over
Atuatuca, de Eburonen en Ambiorix
en over de slag bij Atuatuca waar
de Romeinen onder Cotta en Sa-
binus, kompleet vernietigd werden
en waarvan nu wellicht de graf
heuvels zijn gevonden".
Wel, bij voorkeur schrijven wij in
Peel en Maas artikelen, welker han
delingen of veronderstellingen in
deze streek geplaatst kunnen wor
den. Omdat ze De Wolf zijdelings
kan raken en het alleszins interes
sant is, geven wij de gevraagde
geschiedenis in het tweede gedeelte
van deze bijdrage.
De belangstelling als hierboven
aangegeven, heeft ons verheugd,
zelfs tot op zekere hoogte méér dan
de mededelingen welke wij nu ont
vingen en die De Wolf en de ge
vluchte koning raken.
Immers, de bedoeling van onze
bijdragen in Peel en Maas is niet
om iets „geweldigs" te brengen,
maar wel 1) om interessante dingen
in de aandacht te plaatsen, 2) om
onze lezers eigen te maken met
oud-Venray en diens kuituur en
historie, 3) door te attenderen op
verschillende bijzondere dingen, en
4) om meer attentie te vragen voor
het vaak zeer moeilijk en opofferend
(maar uiteindelijk óok dankbaar)
werk van onze mensen, die ar
cheologie, ethnologie, enz. bedrijven.
Een pluim op de hoed past zeer
zeker op de leden en de medehel
pers van de Venrayse Oudheidkun
dige (en Heemkundige) Kring voor
de met goede resultaten beloonde
onderzoekingen, enz. door o.a. de
heren Jan Driessen en Bernard
Kruijsen.
We zouden willen vragen: weet
u of heeft u iets wat de moeite
waard is of kan zijn, zelfs wanneer
u twijfelt, geeft dan een seintje
aan de heer B. Kruijsen, Markt 15,
correspondent van de Rijks-Oud
heidkundige Dienst. Het komt dan
wel in orde!
We hebben in Venray, ondanks
dat er schrikbarend veel verloren
is gegaan, toch altijd nog „vol
doende"; bovendien hebben we hier
ook nog zogenaamde oudheidkun
dige problemen. Een bezoek aan het
Venrays museum raden we een
ieder ten sterkste aan.
De mededelingen over De Wolf
zijn de volgende.
Het Prae- en Protohistorisch In
stituut heeft verzocht te weten te
komen en de juiste plaats te ach
terhalen over en van de grote
bronzen-vondst uit 1935, er is toen
gezegd, blijkbaar omdat een inge
zetene van Overloon de vondst deed,
dat deze onder Overloon is ge
schied.
De gevonden stukken naar
wij menen: 2 bronzen zwaarden,
2 id. lanspunten, een fraai geknikte
handbijl en een speld zijn thans,
vernamen we, in het Prov. Museum
te 's Hertogenbosch.
De verzekering kan echter ge
geven worden, dat deze vondst niet
onder Overloon, maar op Venrays
gebied is geschied, en wel niet eens
ver van De Wolf. Prof. Dr. van
Glasbergen noemde deze vondst een
van de voornaamste bronzen-vondst
in Nederland.
Voor het Oudheidkundig Museum
te Venray zullen foto's en teke
ningen ervan ter beschikking wor
den gesteld.
Een andere mededeling is, dat
rond 1900 in de Smakter Spurkt,
eveneens een bronzen-vondst is ge
daan, en wel door een zekere Jan
Krielaars. Weet iemand hier iets
meer van?
Een andere bronzen lanspunt,
thans in bruikleen bij de Oudheid
kundige Kring te Venray, werd in
de Schampietergate bij de Spurkt
gevonden. De Schampietergate was
vóór 1900 het turf terrein voor de
veldwachters in Venray (toen met
de volksnaam schampieter geheten)
waar zij gratis turf konden of doen
steken.
Dezelfde bron deelt mede, dat de
heer Verblakt, die ook groef in De
Wolf, steeds zei, wanneer hij naar
z'n eiland en verder jachtgebied in
deze buurt trok (Endepoel, Rozen-
daal, De Wolf, en omgeving): „ik
leef daar net zo vrij en goed als de
grote koning, die eens hierheen
vluchte en woonde".
Van twee andere zijden kregen
wij (een en ander via de heer Ber
nard Kruijsen) de bevestiging, dat
de overlevering van een gevluchte
koning in dit gebied altijd nog
bekend is.
De heer P. van de Landweerd
deelt mede: in de Spurkt of daar
in de buurt is vroeger „hiël hard"
gevochten, zelfs een veldslag ge
leverd, daar is toen de koning met
zijn paard, dat met gouden hoef
ijzers was beslagen, in het moeras
gezonken. Het paard is omgekomen,
maar de koning ontsnapte aan de
verdrinkingsdood en ontkwam aan
de achtervolging en afslachting.
De 2de mededeling gewerd ons
aldus: de bekende Venrayse „mees
ter", de heer Messemaeckers z.g.,
vertelde vaak, ook op scbool aan
z'n jongens, van een gevluchte grote
koning in deze buurt en noemde
zelfs de naam van de koning!
Onze bron kon zich de naam niet
meer herinneren, helaas. Er was
n.l. een koning te paard gekomen,
die achtervolgd werd door vele,
vreemde soldaten (Romeinse?) en
die zich verborg en bleef wonen.
Een en ander is wel bijzonder
treffend en van toepassing op de
gegevens in onze vorige bijdrage.
Men diene er toch eens over na te
denken!
0—
En nu de gevraagde „geschiede-
denis" over koning Ambiorix en de
hoofdstad der Eburonen, Atuatuca.
Wij vertelden reeds in onze vorige
bijdrage over de vernietigingsoorlog
tegen de ICburonen, waarmee „Ven
ray al dan niet wat mee te maken
kan hebben". We gaven de oorzaak
van deze oorlog aan, doch geven
dit nu uitvoeriger weer.
Vooraf enkele etymologische aan
tekeningen..
De naam Eburonen, een germaan-
se volkstam met blijkbaar keltlsche
elementen, leidt men gewoonlijk af
van eber, (ever, wild varken).
Ons inziens heeft afleiding van
het keltisch woord ebro of eburo,
ofwel het oud-germaans ebe méér
recht; de betekenis is lijsterbes-
boom in bos-betekenis. De klank
ervan leeft nog voort in het zuid-
limburgs dialektwoord, voor deze
boom, nl. haveresch of heveresch.
De naam Atuatuca, de hoofd
sterkte der Eburonen, kan afgeleid
worden van het keltisch ati en
tukka hetgeen toevluchtsoord be
tekent. Anderen wijzen echter, o.i.
ten onrechte, op de vele uitgangen
op aken van plaatsnamen in het
Eburonengebied, o.a. Etenaken,
Sippenaeken, SJenaken, Aken.
De naam Ambiorix zou kunnen
betekenen dubbel-hard of groot
(ambo) en koning (rex).
De benaming ambi vinden we
terug in de benamingen van enkele
volksstammen in onze buurt (de
Ambivaren bewoonden oostelijk
Drente en Groningen en het aan
grenzend duits gebied; en de Am-'
bivariti bewoonden de streek tussen
Venray-Cuyk en Gelder-Kleef) en
in enkele plaatsnamen (in zuid-
Limburg o.a. in Amby en Aam
bosch).
Na een zegenrijke, soms harde
veroveringsoorlog in het huidige
Frankrijk en een gedeelte van
België, sloot Caesar, bevelhebber
der Romeinen, een verdrag met
Ambiorix, koning der Eburonen.
Mede hierdoor kon Caesar zijn gezag
in het veroverd gebied bevestigen,
hetgeen ook wel nodig was.
Zo brak het jaar 54 voor Chr.
aan; de oogst was slecht geweest
en de winter naderde. Het onder
brengen van de romeinse leger
afdelingen, baarde Caesar nog al
zorgen.
Ondanks het vriendschappelijk
verdrag met de Eburonen, beschouw
de Caesar hen al onderworpen.
Caesar legerde zijn leger in. ver
schillende kwartieren, meer dan ge
woonlijk, en niet ver van elkaar
gelegen. Zelf bleef bij met een
hoofdmacht te Amiens. Een winter
kamp plaatste hij' bij de Eburonen,
op 2000 passen van hun hoofdstad
Atuatuca als in het centrum van
hun gebied; het stond onder bevel
van Sabinus en Cotta.
Al gauw brak een opstand onder
de Eburonen uit. Zij waren, blijk
baar vriendschappelijk de romeinse
legerafdeling tegemoet gegaan, doch
overvielen hen in het pasingerichte
kamp.
Toen deze overrompeling mis
lukte, verzon Ambiorix een list,
terwijl Ambiorix wist, dat ook
andere stammen, o.a. de Treveri
(Trier) in opstand zouden komen.
Hij verontschuldigde de onver
hoedse aanval, de schuld gevende
aan de onstuimigheid van zijn sol
daten, gaf aan, dat een gemeen
schappelijke opstand voorbereid
werd en zelfs een grote germaanse
legermacht vanover de Rijn in aan
tocht was.
Hij raadde de Romeinen ten
sterkste aan zo spoedig mogelijk
hun kamp te verlaten en op mars
te gaan naar het zuidelijk gelegen
winterkamp (bij Namen of Sedan);
hij zou hen vrije doortocht door zijn
gebied verlenen. Een onbelangrijke
stam als de Eburonen, zo huichel
de Ambiorix (volgens Caesar), kon
immers niet denken in opstand te
komen tegen de machtige romeinse
legers!
Sabinus wilde aanstonds ver
trekken, Cotta verzette zich.
Uiteindelijk besloot men toch het
Atuatuca-winterkamp in marsorde
te verlaten. Men bracht een en
ander in orde, en bfj het krieken
van de morgen startte men voor de
lange tocht naar het zuiden.
Eerst marcheerden de Romeinen
door een open veld. Toen zij onge
veer 2 3 km van het winterkamp
(vervolg, zie achterpagina)
Rang Crème de Cacao
22 ct per rol
Rang Menthol
19 ct per rol
Fr*
rmrrt
il obtf o öoöö
Rang Fruit
19 ct per rol
