Molens rond Venray
SCHADE
^tmqkankn
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
knot niet alles weten
Historische Janvier-Stoomcarroossel vond bestemming
en roken
Zaterdag 19 Mei 1956 No 20
ZEVEN EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
CONFECTIE VAN
Té
EEN RIJK BEZIT
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF
GROTE STRAAT 28 TELEFOON 512 GIRO 150652
ADVERTENTIE-PRIJS: 8 ct. per m.m. ABONNEMENTS
PRIJS PER KWARTAAL f 1.25 BUITEN VENRAY t 1.45
De strijd om de Heidse molen is
nog immer niet beslist. Het is die
eeuwige strijd van natuurbehoud,
monumentenzorg en hoe zulke
organisaties meer mogen heten
tegen de voortschrijdende tijd. Het
is een sympathieke strijd, die ge
voerd wordt om irrationele waar
den, om zaken van het hart. De
Vereniging „De Hollandse Molen"
heeft zich dan de zaak van de molen
aangetrokken. Als diligence, zeil
vaart en watermolen heeft het oude
Nederlandse windmechaniek zijn
tijd gehad. Nodig zijn de molens
niet langer. En niet-nodig-zijn is in
onze tijd een doodsoordeel.
Maar hoe zou ons vlakke land in
het algemeen en dat van de Heide
en omgeving in het bizonder, het
met die weinige karakteristieke
accenten moeten stellen Hoe
zouden wij voorgoed afstand kun
nen doen van dat wonderlijke,
nagenoeg geheel van hout ver
vaardigde mechanisme, dat door de
ingenieuze lage-lander langs de
Noordzee werd uitgedacht. De wind
molen is niet alleen een landschaps
accent, hij is ook een monument
van de Nederlandse vindingrijkheid
en de wereldverbreide faam van de
Nederlandse molenbouwer.
Maar het valt niet mee de molen
te verdedigen tegen de tijd. die
hem omringt. Het verwerende hout
is te vervangen, de zeilen zijn te
vernieuwen en de wiek-as kan men
smeren (met een zij spek) maar
tegen de geschiedenis kan men niets
doen. Wanneer de tijd niet langer
een plaats heeft voor een bepaald
verschijnsel, dan is dat verschijnsel
ten dode gedoemd. Zo zijn keizers
en generaals, schrijvers, wereld
rijken en godsdiensten ten, onder
gegaan, hoe zou men er een eerlijke
Hollandse molen mee kunnen be
schermen Zeker nu electriciteit
en andere hulpmiddelen de molenaar
onafhankelijk maken.
Het is dit probleem, waarvoor de
vereniging „De Hollandsche Molen"
zich voortdurende geplaatst ziet.
Het is een economische strijd, die
gestreden moet worden. Men moet
de windmolen, al was het voor een
deel, zien te rechtvaardigen voor
de kosten, die aan zijn behoud en
zijn vernieuwing besteed moeten
worden.
Voor dit twistpunt staat men dan
op de Heide. Van de ene kant
economisch van geen nut meer,
van de andere kant een onherstel
baar verlies in het landschap als
tot sloop besloten moet worden.
Bereid om een offer te brengen,
is de grote vraag hoe groot dit
offer moet zijn en of het de draag
kracht van de betrokkenen niet te
boven gaat en te zware lasten gaat
leggen op een betrekkelijk kleine
gemeenschap. Want de dode molen
is dan niets als versiering en in
deze tijd van efficiency en nuchtere
zakelijkheid kan men weinig over
hebben voor versiering alleen zon
der economisch nut. Misschien dat
er nog een heel klein kansje zit in
stroomopwekking, maar de aller
laatste berichten twijfelen daar wel
sterk aan, omdat dit procédé nog
teveel in zijn kinderschoenen staat.
ST. PETRUS-MOLEN
Bij de St. Petrus-molen in Venray
heeft men indertijd een oplossing
in de economische moeilijkheden
gevonden door de wieken te stroom
lijnen, maar ook dit heeft de tijd
niet doen stilstaan. De electrische
inrichting blijkt het onafhankelijker
en beter te doen. Vraagt minder
deskundig personeel en is gemak
kelijker te bedienen.
„St. Petrus Molen,
Wil God bewaren
Voor vuur en stormen
Nog honderd jaren..,."
Zo staat op een gedenksteen in
de St. Petrus Molen. De molen zal
bewaard blijven en zal bij tijd en
wijle nog wel eens draaien, maar
voor het overige zal het weldra
een schone herinnering zijn aan
voorbije dagen, een pracht-monu-
ment in het Venrayse landschap.
Dit jaar op Petrus en Paulus zijn
de eerste honderd jaren voorbij.
God heeft de molen bewaard, zoals
het gedichtje ook vraagt voor vuur
en storm. Al staat nog levendig in
de herinnering de storm van Nov.
1945 toen evenals elders in den
lande een vliegende storm ook de
St Petrus Molen zijn kap deed ver
liezen en nog al wat brokken
maakte. De restauratie verliep
echter vlot en niet lang daarna
draaide Gitzeis molen weer.
Bij het honderdjarig feest zal
natuurlijk nog wel eens gedacht
worden aan Hannes Gitzeis, die
hem bouwen liet, aan Tinus Wijn
hoven, die hem bouwde. Dan zal
gedacht worden aan het vele en
goede werk wat de molen heeft
gedaan voor de Venrayse mensen,
niet het minst onder de laatste
oorlog en dan zal ook gedacht
worden aan de toekomst. De jonge
molenaar Stoks denkt er hard over
om het inwendige van de molen te
veranderen in een huis of in een
woongelegenheid. Malen kan hij
doen met zijn electrische inrichting,
wat hem gemakkelijker is en werk
bespaart, daar het molenaarswerk
op een windmolen zeer zwaar is.
Hoe het ook zij, ook van deze
molen zullen de wieken eens stil
komen staan en wat dan
NOOIT GEDACHT
Dan draait er tenslotte van al de
molens die Venray heeft gekend
nog de „Nooit gedacht" in Merselo,
de trotse molen van Michels, die
ook ondanks de hulp van electrische
motoren toch het oude handwerk
in ere houdt en de wieken van de
molen nog lustig laat gaan. Hij wil
zolang het kan en economisch ook
maar eventjes verantwoord is de
tekst van de oude gedenksteen
waar maken, die zegt:
Op de laatste dag der week
Op de laatste dag der maand
Op de laatste dag van het jaar
Op de laatste dag der eeuw,
waren we bereid
Tot het malen van boekweit.
Het loopt met die boekweit zo'n
vaart niet meer, maar de molen
kan niet gemist worden. Niet ge
mist omdat de boeren hem nodig
hebben, maar ook omdat hij een
veilige baken in in het Merselose
landschap. Gebouwd In 1867 is hij
al die jaren door een vertrouwd
beeld geweest in onze contreien,
dat men moeilijk zal kunnen mis
sen. Maar ook eenmaal zal hier de
tijd onverbiddelijk stop zeggen. En
wat dan Michels houdt van zijn
vak en dank zij hulp van diverse
instanties kan de molen draaiende
gehouden worden. Maar hoe lang
nog....?
Van de rest van de vele Venrayse
molens draaien alleen nog de
Petrus en de „Nooit Gedacht". Twee
stenen reuzen, beide haast een eeuw
oud. Al die jaren door hebben ze
velen onzer gediend, maar hun tijd
is haast gekomen.
Dan zal evenals op de Heide de
vraag gesteld worden: wat nu
We mogen hopen en vertrouwen,
dat deze monumenten tot in lengte
van dagen behouden kunnen blijven.
Zij horen bij het Venrayse land
schap, dat door oorlog en andere
omstandigheden toch al zoveel ge
leden heeft.
bij ontslag wegens
dringende redenen
Door eigenmachtig optreden, door
onbeschoft optreden, kunnen zowel
werkgever als werknemer voor fi
nanciële stroppen komen te staan.
De grote schaarste aan personeel
kan aanleiding zijn, dat een werk
nemer zich rechten toeeigent, die in
strijd zijn de wetten. Dat zijn pa
troon hiertegen in bescherming
wordt genomen, spreekt vanzelf.
Het gaat niet op, dat een werk
gever maar moet voldoen aan alle
door de werknemers gestelde eisen,
er zijn grenzen. Als b.v. een werk
nemer zijn vacantie reeds tenvolle
heeft genoten, zal het aannemelijk
zijn, dat een werkgever een verzoek
om meer vacantie zonder meer van
de hand zal wijzen.
Als de werknemer dan eigen
machtig néémt, door niet op het
werk te verschijnen, kan dit eigen
machtig optreden in sommige ge
vallen voor hem ernstige gevolgen
medebrengen.
Op staande voet
Dit eigenmachtig en onbillijk
vacantie nemen kan oorzaak zijn
van ontslag op staande voet we
gens dringende reden. Eveneens kan
dit een reden zijn voor de werk
gever, de werknemer aan te spre
ken voor schadeloosstelling.
Immer, het geval ligt zo: degene
die bij een arbeidsovereenkomst de
wederpartij een dringende reden tot
ontslag geeft de andere pari ij recht
op een schadeloosstelling.
Zeer vele werknemers denken, dat
zij bij ontslag om dringende redenen
toch nog recht zouden hebben op
een week of een maand loon extra
en daarnaast ook nog de vacantie.-
dagen welke zij nog te goed hebben.
In de meeste loonregelingen is echter
uitdrukkelijk de bepaling opgeno
men, dat het recht op uitbetaling
van vacantiedagen vervalt bij ont
slag om dringende reden. Het loon
wordt gerekend tot op de laatste
dag, waarop gewérkt is.
De schadeloosstelling
Op grond van het Burgerlijk Wet
boek bestaat de bepaling, dat de
schadeloosstelling minstens gelijk
is aan het loon over de opzegter
mijn, maar als de werkelijke schade
meer bedraagt (bv. doordat een
order niet op tijd klaar komt of
doordat de werkgever een plaats
vervanger heeft moeten aanstellen,
die meer loon eiste) kan de werk
gever ook het bedrag van de wer
kelijke schade eisen.
Het bedrag, dat gelijk is aan het
loon over de opzegtermen kan de
werkgever in dit geval altijd eisen,
zonder te behoeven aan te tonen,
dat zijn schade inderdaad zoveel
bedroeg.
In de praktijk komt dit hierop
neer, dat de werkgever het loon
over de laatste werkdagen en even
tueel andere bedragen welke de
arbeider nog te goed heeft", bv.
zogenaamde "pendagen", kan ver
rekenen met de schadeloosstelling,
zodat de arbeider niets zal ont
vangen.
Wederkerig
Bovengenoemde bepalingen zijn
wederkerig.
Een werkgever, die zijn arbeider
een dringende reden geeft tot ont
slag te nemen bv. door mishandeling
is eveneens verplicht aan de werk
nemer een schadeloosstelling uit te
betalen op dezelfde wijze als hier
boven is aangegeven.
Bromfietsers mogen niet naast el
kaar rijden, evenmin als motor
rijders. Zij moeten achter elkaar
blijven.
Als u nu een pension of zomer
huisje bespreekt voor uw a.s. va
cantie en u kunt om een of andere
reden daarvan geen gebruik ma
ken, kan de pensionhouder u aan
uw woord houden en betaling
eisen, als u geen plaatsvervanger
hebt. Een eventuele waarborgsom
bent u kwijt.
Limonadevlekken in zijde, satijn en
dergelijke stoffen verwijdert men
door de achterkant van de stof
te wrijven met een watje, dat
gedrenkt is in een kleine hoeveel
heid absolute alcohol. Het watje
mag niet te vochtig zijn. Wol en
dergelijke stofsen worden aan de
goede kant behandeld.
Neem op uw wandeltochten een
flesje met alcohol mede, even
tuele grasvlekken kunt u hier
mede, zolang ze nog vers zijn,
prachtig behandelen.
IN „DE EFTELING" HET SPROOKJESPARK BIJ KAATSHEUVEL
Vergane glorie in ere hersteld: de oude Janvier-stoomcarroussel
die vele jaren onze Venrayse kermis bezocht gaat in „De Efteling"
een nieuwe toekomst tegemoet. Met de aankoop van deze stoomcar-
roussel, die ruimte biedt aan circa 350 mensen tegelijk, heeft „De
Efteling" voor het nageslacht een typisch voorbeeld van negentiende-
eeuwse kermisromantiek aan de vergetelheid ontrukt.
Bewaar giftige stoffen in flesjes
waarop duidelijk staat aangegeven
wat de inhoud is en bindt de kurk
vast met een touwtje, dan maakt
ge als het donker is geen vergis
singen.
Bewaar bleekwater, chloor, spiritus,
petroleum, blauwsel en benzine
op een hoge, voor kinderen on
bereikbare plaats. Pas óók op
met wasmiddelen, kurketrekker,
blikopener en aardappelmesjes,
die u zo graag „voor het grijpen"
heeft. Laat een (uw) kind niet het
slachtoffer worden van uw on
achtzaamheid!
Vul bad of wasteil eerst met het
koude, daarna pas met het ko
kende water, dan kunnen uw kin
deren geen ongelukken veroor
zaken voor het sop klaar en op
temperatuur is.
Wie zelf een kamer gaat behangen,
moet van het raam af werken,
zodat de overlappingen van de
van de banen geen schaduwen
veroorzaken en daardoor extra
breed lijken.
BEL OP BIJ BRAND
No. 392
Inwilliging aanvrage bijzonder
kleuteronder wij s
Burgemeester en wethouders van
Venray maken bekend, dat de raad
dier gemeente op 5 april 1956 heeft
besloten medewerking te verlenen
aan een verzoek van het school
bestuur van de H. Oda te Yssel-
steyn dd. 15 maart j.L, om ingevolge
artikel 50 der kleuteronderwijswet
gelden uit de gemeentekas te mogen
ontvangen voor de verbouw van
een lokaal van het gebouw van de
bijzondere lagere school te Yssel-
steyn, dat niet meer voor het geven
van lager onderwijs wordt gebruikt
en door bijbouw daaraan van een
nieuw lokaal;
Er wordt aan herinnerd dat, in
gevolge artikel 54 der kleuteronder
wijswet, binnen dertig vrije dagen,
te rekenen vanaf heden, ieder in
gezetene en het schoolbestuur van
genoemd besluit bij gedeputeerde
staten in beroep kan komen;
Gedurende die termijn liggen alle
bescheiden, op de aanvrage van het
schoolbestuur betrekking hebbend,
kosteloos voor een ieder ter inzage
op de secretarie der gemeente.
Venray, 18 april 1956.
Burgemeester en wethouders vnd.
„Er bestaat volgens de statistie
ken een onbetwistbaar verband
tussen het roken van sigaretten en
het optreden van longkanker". Dit
verklaarde de Britse minister van
gezondheid, Robin Turton, in het
Lagerhuis.
Aan de hand van rapporten van
de medische onderzoekraad be
antwoordde hij een aantal vragen
ove> dit steeds urgenter wordende
probleem.
„In tabaksrook zijn twee kanker-
veroorzakende substanties aange
troffen", zei de minister. „Maar of
zij rechtstreeks verantwoordelijk zijn
voor longkanker is niet bewezen".
De regering heeft tijdens de af
gelopen jaar steeds geweigerd vra
gen te beantwoorden over roken en
longkanker, omdat feitelijke ge
gevens ontbraken. „Wij mogen met
de noodzakelijk uitspraak geen
schade berokkenen aan de tabaks
industrie, waarvan miljoenen leven
en die bovendien miljarden guldens
aan belasting opbrengt", was de
opvatting van het ministerie van
gezondheid tot nu toe.
Het feit, dat de minister het stil
zwijgen thans zeer voorzichtig heeft
verbroken wijst erop, dat de vin
dingen van de medische onderzoek
raad inderdaad reden tot bezoigd-
heid geven.
„De omvang van dit probleem
mag niet onderschat worden, maar
ook niet overdreven", waarschuwde
Turton. Hij beloofde het Lagerhuis
volledig op de hoogte te brengen,
wanneer het onderzoek meer resul
taten oplevert. Een nationaal pu
bliciteitsprogramma om op het ge
vaar van roken te wijzen zou in het
huidige stadium niet juist zijn. Ik
zal dit besluit echter opnieuw in
overweging nemen, als meer infor
matie beschikbaar is".
De minister noemde enkele cij
fers, de medische onderzoekraad
heeft verzameld: „Sterfte door long
kanker is onder zware rokers 20
maal zo groot als onder niet-rokers.
In 1954 waren van elke duizend
sterfgevallen onder de mannelijke
bevolking van Engeland er 234 te
wijten aan kanker, waarvan 85 aan
longkanker. Sigarettenrokers lopen
het meeste risico. De pijp is minder
gevaarlijk. Het roken opgeven ver
mindert het risico duidelijk", aldus
de minister.