Plannen voor 1956
Winstgevend geschrijf
DE DOOD
De fijne
geur
extra beschermd]
a'
appels textiel
Venray
Reeds enkele nummers geleden,
hebben we er op gewezen, dat de
tijd daar is, dat nieuwe plannen
voor 1956 en voornamelijk dan
plannen van kapitaalswerken in
onze Gemeente moeten worden op
gesteld, ter verkrijging van een
verhoging van de algemene uit
kering, die het Rijk per jaar voor
iedere inwoner van de Gemeente
geeft.
Deze plannen moeten namelijk
met toelichting voor 1 October bij
Ged. Staten zijn, die voor verdere
afhandeling zorg draagt.
We hebben toen zo'n soort ver
langlijstje opgesteld en ons afge
vraagd, wat nu werkelijk uit de
bus zou komen. Want zowel de
toestand op het gebied van werk
krachten als die op financiën, stel
len remmen.
En met deze remmen zal men
ernstig rekening dienen te houden.
Bovendien staat er nog wat van
dit jaar, wat eerst het volgend
jaar tot uitvoering zal komen.
In een Nota aan de Raad, waarin
deze materie verder wordt uitge
werkt, stellen B. en W. het aldus,
dat van de voor 1955 toegestane
kapitaalruimte van f 1.330.000.
een bedrag van f 1.151.476.zal
benut zijn in dit jaar, zodat voor
een volgend jaar nog overblijft:
f 178.524.—.
Afrekening
Vraagt men zich af waaraan dan
die f 1.151.476 gespendeerd zullen
zijn, dan kan onderstaand misschien
helpen:
Aan de voorbereiding voor de
uitbreidingsplannen werd ruim
f 2000.uitbetaald. Aansluiting
van electrisch licht in enkele pan
den te Merselo kostte de gemeente
f 1485.terwijl de gemeentelijke
toeslag voor electrificatie van wo
ningen in Ysselsteyn en aan de
Lorbaan dit jaar nog f 18.750.
zal vragen.
Het Sociologisch onderzoek kostte
dit jaar f 6840.de andere helft
f 6840.zal voor rekening van het
volgend jaar zijn. Een nieuwe sten
cil-machine is gekocht voor f 1237.—
met inruil en als Ged. Staten dit
jaar nog een nieuwe wagen toe
staan dan liggen daar f 6000.
voor klaar.
De aanleg van de nieuwe straat
verlichting komt de Gemeente in
1955 te staan op f 43.700.terwijl
het Goene Kruis nog f 4000.sub
sidie uitbetaald krijgt. De nieuwe
ziekenauto is in de maak en als
die eenmaal rijdt, moet er geld zijn,
f 12.000.— liggen er voor klaar.
Aan woningsplitsing droeg de
gemeente het hare bij, nl. f 1048
aan subsidie.
Dit jaar werd ook de rekening
ingediend van enkele na de oorlog
gebouwde woningwetwoningen,
waarbij het Rijk niet de stichtings-
kosten voor haar rekening nam.
Daarom moet nu de gemeente
f 44.264.op de kapitaalrekening
afboeken.
De aanleg van wegen volgens
het wegenplan alsmede het ten
laste van de gemeente komende
aandeel in de aanleg van toegangs
wegen tot de Meerselse peel heeft
in 1955 in totaal f 292.401 gekost.
Het eerste gedeelte van het rio
leringsplan nl. 3150 m., alsmede de
bouw van het pompgemaal aan de
Smakterweg, de apparatuur van
dit gebouw en de persleiding naar
het vloeiveld zullen dit jaar klaar
komen. De rekening van om en
nabij de 4 ton zal dan wel gepre
senteerd worden.
Scholenbouw gaat dit jaar
f 92.397 kosten. Maar dan is de
voorgenomen verbouwing van de
school in Ysselsteyn ook gereed, de
verbouwing van de barak in de
Patersstraat tot meisjesschool, de
school in Castenray vergroot met
een lokaal en een deel van de oude
school in Ysselsteyn verbouwd tot
kleuterschool.
Verkeersonderwijs staat voor
1955 ook nog op het programma
en de gemeente zal daarvoor f 5000
uitbetalen. Tenslotte is er dan nog
de barak aan de Kruisstraat be
stemd voor beschutte werkplaats
voor minder-validen. Het overbren
gen en de aankoop daarvan wordt
gedekt met een geldlening van
f 6000.—.
De plannen voor het recreatie
oord zullen ook betaald moeten
worden en die kosten dan f 12000,
maar het grootste gedeelte daarvan
zal wel het volgend jaar betaald
worden.
Alles bij elkaar geen kleine lijst
en we mogen toch dankbaar con
stateren, dat er in het afgelopen
jaar veel is gebeurd en nog veel
gebeuren gaat. Wat de in einde
1955 nog niet voltooide plannen
betreft, hierdoor zullen natuurlijk
de daarvoor in 1955 beschikbare
gelden niet geheel zijn opgebruikt.
Dat betekent echter niet, dat daar
door de toegekende verhoging van
de algemene Rijksuitkering in ge
vaar komt. Ook zal die uitkering
daardoor niet verminderd worden.
Toekomstplannen
Voor 1956 dienen de plannen nu
opgesteld te worden, maar de
Ministers van Binnenlandse Zaken
en Financiën hebben duidelijk te
verstaan gegeven de uiterste zui
nigheid te betrachten, daar anders
onherroepelijk het rode potlood een
einde zal maken aan vele schone
illussies.
B. en W. onzer gemeente hebben
zich deze waarschuwing danig in
de oren geknoopt, want mocht men
schone illussies nebben gehad om
trent zwembaden, toneelzalen etc.
etc., onderstaand lijstje geeft daar
niets van.
B. en W. stellen dan voor om in
1956 voor de volgende plannen de
gewenste verhoging van de Rijks
bijdragen aan te vragen:
A. Verdere aanleg van stamriool
van Overloonseweg naar Hoebert-
weg, wat men beraamt op onge
veer 3 ton.
B. Bouw van meisjesschool in
Venray-kom. Voor het nieuwe rec
toraat is een meisjesschool ont
worpen met 6 klassen en een zg.
handvaardigheidsklas, die bij de
eventueel later bij te bouwen jon
gensschool ook gebruikt kan
worden. De Inspectie voor het
onderwijs heeft de plannen reeds
goedgekeurd, maar het zal wel
1956 worden voordat een en ander
verwezenlijkt wordt. De kosten
hiervan worden geraamd op
f 140.000.
C. Bouw School Vredepeel, waar
toe reeds eerder was besloten. Dit
wordt een drie-klassige school en
zal ongeveer f 60.000 kosten.
D. In het nieuwe Rectoraat-kom
moet een kleuterschool komen.
Plannen zijn klaar voor een school
met 3 lokalen en een speellokaal.
Kosten worden geraamd op f 90.000.
E. Genoemde scholen zullen
moeten worden ingericht. Wat dat
gaat kosten, daarvan heeft men
nog maar geen begroting gemaakt,
maar weinig zal het zeker niet zijn.
F. Dan prijkt ook nu weer de
bouw van een gymnastieklokaal
en woning bij de plannen. Een
concierge-woning is daarbij ont
worpen. Staat ze er eenmaal, dan
zal de gemeente f 95.000.armer
zijn.
G. De uitbreiding van de Land-
bouwhuishoudschoolis noodzakelijk.
B. en W. blijken zelfs overwogen
te hebben een tweede huishoud
school te stichten, maar kregen
daartoe niet genoeg medewerking
van de betrokken instanties. Ook
zij stellen dus voor de bestaande
school uit te breiden en wel met
twee theorielokalen, een naailokaal
en een gymnastiekzaal. Kosten van
dit alles wordt geraamd op f 228.000.
Alleen al aan onderwijs zonder
de inrichting van de nieuwe scholen
is de gemeente dan al f 613.000
kwijt.
Wegen
H. Ook de wegen heeft men niet
vergeten. In het wegenplan stond
de verbetering van wegen in de
kom over 56, 57 en 58 verdeeld. B.
en W. stellen nu echter voor om
dat gehele plan in een keer gereed
te maken, waardoor de kom niet
drie jaren achter elkaar overhoop
ligt, maar alles in een jaar afge
handeld wordt.
Verbeterd worden dan: Hense-
niusplein en Henseniusstraat,
Leeuwstraat, Schoolstraat, Paters-
laan, Langstraat, Kortestraat,
Marktstraat, Grote Markt, Kerkpad
(bij Goumans) en Schoutenstraatje.
Daarvoor is ruim 3 ton uitgetrok
ken.
I. Wat het onderhoud van sintel-
wegen betreft, B. en W. kennen,
aldus het rapport, de moeilijkheden,
die dikwijls rijzen t.a'.v. de verkrij
ging van sintels. Zij heeft zich
derhalve afgevraagd of sommige
wegen niet een ander wegdek
moeten hebben, maar stellen voor
een betreffend plan eerst het
komende jaar op te maken, dat
dan in 1957 verwezenlijkt zal
worden.
In 1956 wordt dan volstaan met
een behoorlijk onderhoud.
Ook de Odastraat en de Willem
straat wil men reeds volgend jaar
klaar maken, gezien het dringend
herstel wat deze straten nodig
hebben. De kosten worden geraamd
op ruim f 41.000.
Recreatie en sport
Over dit onderwerp hult B. en W.
zich in nevelen. Het meest noorde
lijk gedeelte van het nieuw ontwor
pen recreatieoord zal volgend jaar
in uitvoering komen.
Aangezien echter niemand de
plannen nog gezien heeft en verder
nog onderhandelingen lopende zijn
over subsidie is dat ook het enige
wat we te weten komen. Misschien
dat in de nabije toekomst meer
licht over het recreatieoord gaat
schijnen.
Wat de sportvelden betreft, die
door opheffing van het sportterrein
aan de Leunseweg komen vervallen,
hierover wordt nog geheimzinniger
gesproken.
B. en W. zaggen daarover letter
lijk: „Ideaal zou zijn, indien kon
worden overgestapt naar een be
hoorlijk ingericht sportpark, waar
in naast speelruimte voor de ge
organiseerde jeugd, ook gelegenheid
bestaat voor hockey- en tennissport
hand- en volleybalspel, paarden- en
andere sport. Hoewel wij menen een
geschikte plaats voor de aanleg van
een dergelijk sportpark te hebben
gevonden, komt het ons beter voor
daarover thans nog niets te zeggen".
En daar doen we het dan maar
mee. Maar intussen schijnt dat toch
niet zo vlot te kunnen gebeuren,
want
men heeft nu uitgezien naar een
nood-oplossing, waar bovenbedoelde
speelruimte gevonden zal worden
en ook enkele tennisvelden en een
oefenveld voor hockey kan worden
aangelegd.
Uitbreiding Gemeentehuis
Na al dat schoons voor anderen
op papier gezet te hebben, willen
B. en W. ook voor hun zelf eens
wat reserveren en wel een uitbrei
ding van het Gemeentehuis. Een
wethouder, die zijn spreekuur nu
al jaren op de een of andere trap
van het Gemeentehuis moet houden,
wordt dat op de duur moe en
daarom heeft men het oude uit
breidingsplan maar weer eens van
zolder gehaald en zal men proberen
volgend jaar tenminste een klein
deel daarvan verwezenlijkt te krij
gen.
o
De optelling van de bedragen die
genoemd zijn laat al zien, dat on
danks de reserve, die B. en W. na
die Ministriële aanmaningen in acht
genomen hebben, toch behoorlijke
kapitaalsuitgaven voor 1956 te
wachten staan. En kapitaalsuitga
ven, die ieder weldenkend mens
als redelijk en normaal zal beschou
wen.
We zitten nu eenmaal met onder
wijs achterop, daar is nog een ge
weldige achterstand in te halen.
En we hebben nu eenmaal nog
steeds zeer beroerde straten en
pleinen, we moeten ons riool uit
breiden en ontspanningsgelegen
heid moet er komen.
Verder is men dan ook niet ge
gaan. Want de uitbreiding van het
gemeentehuis reeds voor jaren
gepland kan men moeilijk als
luxe beschouwen, gezien de overbe
volking aldaar.
Men is met de wegen nog zeer
bescheiden geweest en het ware te
wensen dat nog meer wegen op het
programma waren gekomen, met
name die van Oirlonaar Wanssum,
de weg naar de Rips, de verdere
Stationsweg enz., maar hoogstwaar
schijnlijk heeft men de sommen die
dat vereisten hebben reden tot be
scheidenheid gegeven.
Zwembad, toneelzaal en andere
gewenste dingen we zeiden het
reeds zijn niet op deze lijst ver
schenen.
Men kan ach en wee roepen, maar
men dient toch de woorden van een
Raadslid voor ogen te houden, die
zei, dat dat allemaal mooi en wel
is, maar dat woningbouw en scho
lenbouw nr. 1 moet zijn, nr. 2 nuts
voorzieningen: gas, electrificatie,
waterleiding, riolering, nr. 3 wegen.
Is daaraan voldaan, dan is er links
en rechts nog een hoop op te knap
pen....
En men schijnt die stelregel nood
gedwongen ook ditmaal rigoreus
staande gehouden te hebben.
Gezien dan ook de huidige rege
ling der financiën zal de Raad over
deze plannen weinig kunnen zeg
gen. Ook zij zal ongetwijfeld op
velerlei terrein nog wensen hebben,
maar zal zich noodgedwongen
moeten beperken en zal uiteindelijk
practisch het zelfde lijstje moeten
overleggen als B. en W. Maar daar
over zullen we misschien in de vol
gende raadsvergadering meer horen.
brengt vele besprekingen en nood
zakelijke voorzieningen met zich.
Bespaar U nog meer zorgen, draag
Begrafenisonderneming
J. Goumans, Schoolstraat 1a
de begrafenis op. Telef. 592
van deze
echte Engelse Melange
vakkleding vakkheding vakkledsssg
Double Hofstraat 2 naast Raadhuis
(Ingezonden)
Dit bedoel ik als tegenstelling
van het „geschrijf" van de onbeken
de T. tegen mijn „schadelijk ge
schrijf". Daarmee heeft hij de
„schade" wellicht hersteld.
Ik verkeer in de aangename po
sitie, T. niet te kunnen beledigen.
Want een onbekende T. is voor mij
lucht. En wat mij betreft, niet ieder
een kan mij beledigen. Mijn bijna
zestigjarigeschrijversloopbaan heeft
mij wel gepantserd.
Als aangevallen en beschuldigde
partij maak ik gebruik van mijn
goed recht, niet om mijzelf te ver
dedigen, maar alleen om de Waar
heid te dienen, dat is God te dienen.
Mijn betreffend hoofdstuk in „Het
Land van de Peel" heb ik in Augus
tus 1951 zo vlug moeten schrijven,
dat mij geen tijd vergund was om
iets na te zoeken. Er was toen
dringende haast bij. Ik moest dus
op mijn geheugen vertrouwen. Ook
voor het sterkste geheugen is in
zo'n geval het gevaar voor vergis
sing niet uitgesloten. Alleen daar
om schreef ik, dat ik de volle ver
antwoordelijkheid aanvaardde. Ik
was bereid eventuele vergissingen
op mij te nemen.
Van de onbekende T. weetik niet,
of hij iets van de Limburgse ge
schiedenis kent. Waarom b.v. de
koning van Pruisen optrad in de
Peelruzies. Waarom Limburg tot
1866 bij de Duitse Bond hoorde.
(Toen mijn ouders en grootouders
leefden). Hoe Limburg ondanks
hardnekkig heftig verzet kortweg
„Nederlands" werd gemaakt. Enz.
enz. Ik kan er hier niet uitvoeriger
op ingaan. Toch staat het met een-
en-ander in nauw verband. Maar ik
heb enigszins het griezelige gevoel,
uit een hinderlaag aangevallen te
worden. Daarom vind ik het bewust
oneerlijk van de zich verschuilende
T., dat hij in zijn résumé van mijn
stukje het in het verband voor
naamste heeft verzwegen: n.l., dat
de bevolking van deze streken lange
tijd gedwongen was in Duitsland
haar brood te zoeken. (Zie maar
bladz. 52).
De oude Noordlimburgse pastoor
Leens (zijn ware naam) zei eens in
mijn jeugdjaren (toen'ik al schrijver
was) tegen mij: Jongen, als wij
Duitsland niet hadden, was onze
streek al lang van armoede ver
anderd in een kerkhof onder een
woud van brandnetels, distels en
doorns.
Het is nooit in mij opgekomen,
de Duitse overval op ons nietig
landje te verdedigen. Maar ook nooit,
de Nederlandse politiek te verdedi
gen. En allerminst de Anglo-Ameri-
kaanse mentaliteit te verdedigen,
Die verafschuw ik, mede omdat
minstens driekwart van de bevol
king het Christendom als oplossing
van het probleem der verwilderde
moderne mensheid afwijst, als de
val van het kapitalisme. (Dr Carrel
Réflexions sur la conduite de la vie)
Ik zie elke oorlog als een beesten
boel. Onverschillig, door wie de oor
log wordt gevoerd en waarom. Niets
ter wereld acht ik zulke massa
slachting en verwoestingen waard.
De oorlogsmakers stellen zich wel
in veiligheid. De bevolkingsmassa
krijgt eerst alle leed te doorstaan en
blijft daarna met de rotte peren
zitten.
Ik ben zelf ook slachtoffer ge
worden van een Engels luchtbom
bardement, nogal erg, en weet wat
het is. Met het gewraakte woord
correct heb ik dat zij voorop ge
steld alleen gedacht de particu
lier menselijke handelingen van de
duitse militairen (als soldaten onder
bevel zijn alle militairen hetzelfde.
Zij hebben te doen wat hun bevolen
wordt).
Wat ik in het stukje, waarover
de onbekende T. mij aanvalt, zo kort
mogelijk beschreven heb (beknopt
heid wordt vaak oorzaak van mis
verstand, maar geen seconde had
ik er aan gedacht, dat dit stukje
aanstoot zou kunnen geven!) was
wat ik had horen zeggen door zeer
veel mensen uit Venray en om
geving en andere Noordlimburgse
plaatsen, Venlo inbegrepen. Ik heb
een groot aantal mensen gesproken,
ondermeer verscheidene die door de
Engelsen waren weggevoerd om
naar Frankrijk getransporteerd te
worden, en enkele dagen moesten
verblijven in Eindhovense gebouwen.
Ik ben daar uren in hun midden
geweest, enige dagen op een rij,
(Hoe mij dat mogelijk was, doet er
niet toe), toen zij, mannen, vrou
wen, kinderen, in de koude winter
regen stonden te schreien van leed
en woede over die Engelse methode
van ,,bevrijding"(!?)
Ook brieven heb ik in mijn bezit.
Ook een dagboek, waarin alles staat
opgetekend, wat er voorgevallen
was ter plaatse. Ook een Noord-
Limburgs priester behoort tot mijn
zegslieden,mondeling en schriftelijk,
die zich o.m. beklaagde over Engels
gedrag tegenover zijn bejaarde huis
houdster. En een brief van een
andere priester, een pater, aan een
Eindhovense vriend van'hem, is mij
door dezen ter kennismaking ge
geven met de volmacht, er gebruik
van te maken naar eigen inzicht,
mits met verzwijging van naam orde,
en woonplaats van afzender.
En als ik maar de tiende part
had gepubliceerd van dat alles, dan
zou er nog wel wat anders voor de
dag gekomen zijn! Of ik dat ooit
doen zal, omwille van de geschie
denis, weet ik nog niet. Ik vraag
mij af, of het toch maar niet beter
is, die hele oorlogsbeesterij voor de
jeugd verborgen te houden, zolang
de geestelijke volksontwikkeling niet
tot veel hoger peil gestegen is en
daardoor die verfoeilijkheden hun
prikkels verloren hebben.
Ik heb geen enkele reden ge
vonden om de waarheidsliefde van
mijn zegslieden te wantrouwen.
Velen waren mij persoonlijk niet
bekend. Sommigen kenden mijn
schrijversnaam, en dat was dan
ook alles. Onderwijzers waren er
ook enkele bij en die behoorden niet
tot de zachtmoedigsten en meest
vergoelijkenden in hun relaas.
Heb ik mij dan toch nog vergist,
dan hebben al mijn zegslieden zich
vergist. Wat wel eigenaardig zou
zijn. Dat zeg ik niet om mij te ver
ontschuldigen. Dan is het zo.
Bepaalde feiten van die aard heb
ben echter geen invloed op mijn
principiële mening over oorlog. Daar
heb ik ook al veel over geschreven
tussen 1914 en '18 onder het op
schrift: „Zullen de mensen eindelijk
wijzer worden?"
Nu weet ik het wel: in afzienbare
tijd nog niet. Oorlog van A. of van
B. is in zijn aard beestachtig en
gericht op doden en verwoesten.
Anders kon men er beter een partij
om kruisjassen of toepen. In ieder
geval Gods gebod voorop stellen:
Gij zult niet doden.
In de natuurlijke orde is het kost
baarste bezit van elke mens: zijn
leven. Daar heeft geen aardse
macht het beschikkingsrecht over.
Totalitaire oorlog maakt oorlog
nog slechts onzinnig gruwelijker en
mensonterender dan militaire oorlog
op zichzelf al is. Geen enkel volk
als massa is ooit door oorlog beter
geworden. En zoals ik meermalen
in deskundig blijkende beschou
wingen las, hebben de luchtbom
bardementen met de massa-slach
tingen en verwoestingen onder de
burgerbevolking weinig of geen in
vloed gehad op het verloop van de
oorlog 1940-'45.
Als de Duitsers niet waren komen
te staan tegenover een verplet
terende overmacht van kapitaal en
oorlogsgoederen, dan zou de afloop
anders geweest zijn. Ik geef dit
oordeel (niet van Duitse herkomst!)
gaarne voor een beter. Ik heb geen
aanleg voor oorlogsdeskundige. Ik
heb zelfs nog nooit een revolver,
een geweer of een sabel in de hand
gehad.
Ik las echter in een krantenver
slag met betrekking tot Venray over
„de beruchte bevrijding". En in een
Eindhovens parochieblad een ar
tikeltje van de pastoor dier parochie:
dat men zich diep schamen moest
over de door „de bondgenoten" aan
gewende middelen ter „bevrijding'
Helemaal alleen sta ik dus ook
al niet met mijn opvatting van de
gegevens mijher zegslieden.
Van een „met name genoemd
dorp", zoals T. bedoelt, heb ik nooit
gehoord. Ook nooit van een „militair-
vriend", die „eenvoudig" (van T.)
zijn leven ten offer bracht, ver
nomen. Nooit iets anders dan van
dit: Hij doodt mij of ik hem, een
andere keuze bestaat er niet.
Personen (mensen?), die voorheen
elkander nooit gezien hebben, en
niet weten waarom, proberen el
kander op bevel te doden. Vloeiend
bloed zweept op tot bloeddorst. Al
cohol speelt ook een rol. Benevens
het vooruitzicht op sexuele uitspat
tingen, waarvoor zelfs voorbehoed
middelen verstrekt worden van
„overheids"wege.
Laten we toch geen mooie woor
den maken voor al die oorlogs
beestenboel. Als het dier losbreekt,
is er geen beestiger dier dan de
mens met zijn „rede". Laten we
„eenvoudig" (T.) de kat een kat
noemen. Zoals de katholieke Prof.
Dr. G. Colle van Gent schreef: Met
mooie woorden is ten allen tijde de
mensheid bedrogen, de ene mens
opgezet tegen de andere. De slechte
leiders veroorzaken het leed van
het volk. L'homme ceméconnu).De
beroemde katholieke Dr. Carrel
schrijft: de mensheid vermoordt de
mens, vermoordt de menselijkheid.
(Réflexions sur la conduite de la
vie).
Ik zou nog graag meer willen op
merken ter geestesverheldering van
het schuilevinkje T. en misschien
tutti quanti, als ik maar wist over
de plaats te mogen beschikken. Hij
moge bronnen raadplegen alsLéon
Bloy, Prof. Dr. E. de Greeff, enz.
enz. Ze zijn er voor.
Dit wil ik nog zeggen, dat in onze
wereld zonder Christendom altijd
het recht heeft, wie het sterkst is.
Wie de nederlaag lijdt, krijgt van
alles de schuld, wat niet deugt. Dat
was nu Duitsland. De „bondgenoten"
deden minstens even erg, wat be
wezen is. Maar dat hindert niet!
Ik voel altijd de sterkste neiging
om aan de kant van de zwakste te
staan. Dat komt door mijn liefde
voor het kind. En voor het Chris
tendom. Maar ik wil Duitsland niet
voorspreken, ofschoon dit land al
van 1870/71 af prikkelend geraffi
neerd geprovoceerd is. Dat weet ik
zelf uit mijn lectuur van Engelse
boeken in mijn jeugd.
Daarvoor enkele regels geschie
denis aan de hand van het katho
lieke tijdsclirift „Aristo-" „onder
leiding van priester Wouter Lutkie".
(Mei 1955).
Begin: opkomst van Duitslands
wereldmacht na 1870/71. Engeland
wilde tot versterking van zijn we-
reldbeheersende positie de opkomen
de Duitse concurrentie vernietigen.
Alleen had het daarvoor geen schijn
van kans. De hulp moest komen
van Amerika, Frankrijk, Rusland
en koloniën. Dus van een geweldige
overmacht. Zo werd dan tot twee-
Vervolg zie 2de pagina.