K.A.B.-afdeling Venray in het goud Hózenkianó-fyedebtónd te OOSTRUM Hier werd iets groots verricht Zondag 25 September voor Vrede, Welvaart, Wereldverbetering als krachtige inzet voor de Ociobermaand O.L. Vrouw Behoudenis der Kranken. Zaterdag 24 September 1955 No 38 ZES EN ZEVENTIGSTE JAARGANG f ondervindt t Val kleding wint 1 PEEL EN MAAS f CONFECTIE VAN Val -EEN RIJK BEZIT DRUK EN UITGAVE FIRmA VAN DEN MUNCKHOF WPPIfRT A H VnnP VPNR A V CM nMCTDPlfpM ADVERTENTIEPRIJS 8 ct. p. mm. ABONNEMENTS- QROOTESTRAAT 28 TELEF. S12 GIRO 150552 W C,E,ADJLAU V UUK VLWKAI ÜIN UMO1 KtADlN PRIJS PER KWARTAAL f 1.2S Bulten Vcnr.j f 1.48 Een gouden feest bij het 51-jarig bestaan, De K.A.B., de Katholieke Arbeiders Beweging, afd. Venray viert haar gouden feest. Een jubileum, dat een feest waard is. Vooral de ouderen onder ons zullen dit beamen. Want wat in die afgelopen 50 jaren tot stand is gebracht en hoe het lot van de arbeider is verbeterd, ook het lot van de Venrayse werkman, is een evolutie, die bijna onbegrijpelijk is. Wie dit trotse leger arbeiders op dit moment ziet, wie hun organisatie kent, wie hun werken en streven in het verband van die organisatie bestudeert en meemaakt, wie de diensten kent, welke hierdoor worden verleend, kortom wie zelfs als buitenstaan der met deze scandsorganisatie in aanraking komt, die kan zich maar moeilijk voorstellen, dat het een maal zo heel anders was. Dat er tijden geweest zijn en die liggen nog maar 50 jaren van ons af dat een arbeider ternauwernood of niet meetelde. Ook in ons Venray. Dat er van al die sociale maat regelen van nu er nauwelijks één bestond, dat er mensen werden uitgebuit en uitgeschud, dat er geen arbeidsduur bestond, dat de enige ontspanning van de arbeider: drank was, dat er geen ontwikkeling was, alleen onmondigheid, kortom dat een arbeider geen menswaardig bestaan had. Dat nu alles anders Is, dat de arbeider van 1955 er beter en gelukkiger voor staat, is voor een groot deel het werk der K.A B. Het werk van die naamloos velen, die in de afgelopen vijftig jaren in organisatie- verband de strijd aanbonden tegen de geestelijke stro mingen van die tijd en als leus in hun vaandel durf den schrijven: de verheffing van de arbeider en de arbeid. 11 September 1904 is een gedenkwaardige Zondag ge weest in het leven van de Venrayse arbeiders. Toen sprak 's avonds om 5 uur in de oude Muziekzaal voor een honderdtal mensen Henri Her mans z.g. over het nut van ver enigen, over de noodzaak van samengaan van de werkmansstand in de Volksbond. Een speech, die indruk maakte, zoals elke rede voering van deze propagandist pure sang. Pastoor Schmeitz was hem voorgegaan en had als zijn oordeel gegeven, dat waar anderen zich verenigden, ook de werkman zich aaneen moest sluiten wou hij niet ten onder gaan. Voor iedereen was plaats in de Volksbond. En staande de vergadering gaven zich 63 leden op. Arbeiders, maar ook ambtenaren, en kleine middenstan ders. De eerste samenbundeling was tot stand gekomen. Een van die eerste leden was ook de heer H. Odenhoven. Men schijnt in K.A.B.-kringen niet op de hoogte te zijn van deze datum. Pater Jacobs m.s.c. noemt in zijn gouden boek der K.A.B. ook 1905 als stichtings jaar en daarop schijnt dit gouden feest georiënteerd te zijn. Oude krantenverslagen in Peel en Maas geven echter 11 September 1904 als defini tieve oprichtingsdatum. VOLKSBOND De Volksbond, die in zijn statuten had gescheven, dat door samen werking zijner leden, in de geest en volgens de beginselen der R.K. Kerk, vooral de werkmanstand en de kleine burgerij moest beschermd worden tegen de socialistische dwalingen van die tijd, was feite lijk een „vreemde" vereniging. De werkman van die tijd moest door nood gedwongen naar Duits land. In eigen plaats en in eigen streek was practisch niets te ver dienen. Zo kregen we in deze streken de trek naar Duitsland en in het Zuiden van onze provincie ook daarnaast de trek naar België. Juist in deze landen begon het socialisme zich zg. het lot van de arbeider aan te trekken. Begon hem bewust te maken van zijn grote kracht door samenwerking. Feitelijk als afweerstelling tegen deze socialistisch of neutrale orga nisaties werd hier rond de eeuw wisseling de Volksbond gesticht en gepropageerd, met de doelstelling als hierboven omschreven. Dat had tot gevolg, dat elke vereniging plaatselijk verschillend van aard was en allerminst geleek op onze tegenwoordige werklieden-organi saties. Behalve dat ze tegen het socia lisme moesten vechten, had men verder geen duidelijk inzicht in wat nu positief moest worden op gebouwd en zo was er dus ook geen vaste leiding. Wérkte op de ene plaats midden standers en arbeiders rustig met elkaar in die Volksbond, op andere plaatsen stonden die twee partijen fel tegenover elkaar. We zien in Venray P. Schols als eerste Voorzitter optreden en J. Thewissen als secretaris. Beiden geen arbeiders. Maar het is interes sant om de oude jaargangen van Peel en Maas eens door te blade ren en de felle strijd te zien die vooral op economisch terrein hier in Venray gevoerd werd tegen deze organisatie van „arbeiders". Er werd achter bittertafel en in de krant menig dispuut over deze nieuwe bond gehouden, wat tot enig resultaat had, dat nieuwe leden zich opgaven en dat in 1905 bij de eerste Limburgse Katho liekendag, welke hier in Juni werd gehouden, 120 Volksbondleden kon den worden gepresenteerd. DE EERSTE JAREN De eerste jaren kenmerkten zich in Venray door grote disputen in de krant van alle mogelijke voor- en tegenstanders, die echter wel zo slim waren om toch vooral hun naam niet volop te noemen. Je kon immers nooit weten... Maar binnenkamers werd er ge werkt. Toen op die Limburgse Katholiekendag van 1905 alhier gesproken werd over het nut van het oprichten van particuliere arbeids- en informatiebureaux juist voor de werkman en de kleine burgerij, toen was het Venray, dat als een der eerste in Limburg inderdaad een arbeidsbureau kreeg. Directeur daarvan werd de heer P. Schols. Er werd verder een eigen biblio theek opgericht een experiment in' die dagen waarbij naast ont spanning ook aan ontwikkeling werd gedacht. Ontwikkeling, die men ook voorstond in de zg. Kern club, de wegbereider van de latere Credo Pugno, die hier met 12 men sen startte en door Jan Poels zg. sterk werd gestimuleerd. Gedurende die jaren was in Lim burg feitelijk een strijd aan de gang tussen de reeds toen al be staande organisaties van Vakmen sen (zoals bv. de Mijnwerkersbond) en algemene organisatie de Volks bond. Bovendien kreeg de Volks bond interne moeilijkheden, omdat men hoe langer hoe meer tot de conclusie kwam, dat dit geen zuivere arbeidersorganisatie was en nooit zou worden als er geen juister omschreven doelstellingen zouden komen en daardoor nïet- gewenste leden zouden worden uit gestoten. Over deze moeilijkheden zijn reeds boeken volgeschreven en om dat alles hier te behandelen vraagt teveel ruimte en is trouwens in dit artikel niet nodig. Genoeg zij, dat dank zij het werken van Mgr. Dr. H. Poels in 1910 uit Washington teruggeroepen om in Limburg adviseur te worden der Katholieke Mijnwerkers, de grootste Mijnwerkers-organisatie (dus vakgroep) zich aaneensloot met de Volksbond en omgedoopt werd in de LIMBURGSE R.K. WERKLIEDENBOND In het nieuwe programma, dat werd opgesteld stond nu duidelijk vermeld dat de R.K. Werklieden verenigingen zouden beogen het brengen van standsbewustzijn en standsverheffing van de arbeiders. Het werd dus een doelbewuste standsorganisatie, waarvan de vak verenigingen een onderdeel waren. Stond dit in Limburg, dank zij het werk van een Henri Hermans en een Dr. Poels in 1911 reeds vast, elders in den lande was men nog niet tot dit bewustzijn gekomen. Daar huldigde men het standpunt dat een aparte standsorganisatie overbodig is in een land waar Katholieke Vakverenigingen be staan. De strijd tussen deze twee rich tingen en zienswijzen heeft ge duurd tot 1916, roen het Neder landse Episcopaat de zienswijze van Dr. Poels c.s. onderschreef en de standsorganisatie aanwees als de organisatie, die voor alle be langen van de arbeider zorgt. Wat merkte men nu in Venray van deze moeilijkheden Weinig.... want behalve een kleine groep van enkele getrouwen was het grootste gedeelte van onze arbeiders nog niet voldoende door drongen van het nut der organi satie. En waren ze er wel van doordrongen, dan moest men nog altijd zeer voorzichtig zijn met de bazen, die nu eenmaal niet graag georganiseerde mensen in dienst hadden. Zo was eenmaal de men taliteit van die dagen. Voor een vakorganisatie bestond meer belangstelling. Deze richtte zich op de eerste plaats op de centen, die verdiend konden wor den en daar zag men directe resul taten van in de portemonnaie. Maar veel vaklui kennen we toen nog niet. Sigarenmakers waren er een stel en die hadden dan ook al in 1909 de eerste vakgroep de Tabaks- bewerkersbond opgericht, die ech ter als haar voornaamste doelstel ling had werk te vinden. De kwestie lonen speelde zeker ln de eerste tijd een ondergeschikte rol. De P.T.T.-mannen volgden vlak voor de eerste wereldoorlog met een vakorganisatie. Dan kwam de oor log van 1418 en werd het leden- verloop in de Volksbond nog al groter omdat toen ook al door de tijdsomstandigheden de organisatie geest helemaal niet leefde. Toch zijn de voormannen niet stil blijven zitten: Iedere week opnieuw werd bv. in Peel en Maas de strijd aangebonden tegeneen der grootste euvels van die tijd: het overmatig gebruik van sterke drank. Er wordt een werklozenkas opgericht, waarin leder lid 3 cent per week stortte en die plaatselijk goed werk heeft gedaan. Er werden lezingen gehouden en langzaam maar zeker werd het be sef er in gehamerd dat men zonder organisatie niets is, maar georga niseerd, samen sterken krachtig is. De Katholiekendag van 1914 in Venray werd mede door hen geor ganiseerd, terwijl op de nieuwe Bondsdag Venray niet op het appèl ontbrak. Maar altijd nog waren er nog maar enkelen. De grote massa voelde êr weinig of niets voor. Men moet respect hebben voor de maijnen, die ondanks de vele teleurstellingen en de tegenwerking, ook van hun eigen lotgenoten, toch zijn blijven doorgaan. De bouwvakkers richtten in 1914 een vakorganisatie op. 40 Man tra den toe, maar een goed jaar later is er al niets meer van over en zo is het een blijven vallen en steeds maar weer opnieuw proberen. STAKING Het eerste besef van de macht en de kracht van een organisatie krijgt men feitelijk via de bouwvakkers. De tijden na de oorlog zijn veran derd. Zware crisisjaren zijn gevolgd, met vele moeilijkheden. Meer ar beiders komen de toch al schrale pot aanspreken. Toen kwam de bouw bij het klooster St Jozef. Daar ging het hard tegen hard en het was de bouwvakker die de klappen op moest vangen. Die klappen eerst inder daad opving, maar later resoluut zei: neen, we doen het zo niet langer meer, in staking ging en toen de resultaten zag: winst op alle fronten. Toen kwam ook het besef: ja, inderdaad we staan sterk, als we het samen doen. Een besef, dat by de moeilijkheden rond de herbouw van de Paterskerk nog verlevendigd werd. Het woord van Dr. Poels was toen voldoende om te komen tot de heroprichting van de bouwvak- arbeidersbond. En van toen af aan is ook de R.K. Werkliedenvereni ging vooruit blijven gaan. Als dan in 1929 het 25-jarig feest gevierd wordt, waarop de grote K.A.B.-er Donné uitVenlo,de open lucht-vergadering presideert, kan voorzitter van Boven niet alleen H. Odenhoven huldigen met zijn 25- jarig lidmaatschap, maar ook dank baar constateren, dat juist in de laatste jaren de belangstelling voor de standsorganisatie in deze con- treiën steeds groter en beter wordt. Zilveren feest Toen trokken daar inderdaad mee op de werkliedenverenigingen van Venlo, Blerick, Baarlo, Kessel, Se- venum, Horst, Tegelen en Overloon, als een machtig leger, als de voor trekkers van de arbeiders van nu. Dan kon de feestredenaar Pater De Rozenkranskruislocht doet een beroep op alle gelovigen en in het bij zonder op alle godsdienstige verenigingen, om in parochieel verband en onder parochiële leiding naar de Rozenkrans-bedestond op te trekken Samenkomst in en bij de kerk om 3 uur. Processie naar Trans Cedron, kort Lof, Rozenkrans. De Rozenkranskruistocht wordt te Oostrum gepreekt door p. WillemsO.P. 1000 zitplaatsen Rijwielstalling nabij de kerk Jacobs, de moeilijke 25 jaren die voorbij zijn met vuur beschrijven en zijn visie geven op de toekomst. De toekomst, die ook onherroepelijk de industrialisatie van deze streken met zich zal brengen. Industrialisatie met zijn vele goeds, maar ook met zijn nasleep van ellende, indien alleen de Mamon heerst. Nog vandaag aan de dag, op het 50-jarig feest zou deze rede te aanhoren zijn, omdat moge dan gelukkig vele mistoestanden zijn verdwenen andere toch nog steeds tot waakzaamheid roepen. Op die vergadering spraken verder de heer Hermans, hoofdbestuurder van de Tabaksbewerkersbond en de heer Windt namens de Bouw vakkers. En zij beklemtoonden nog eens en ten overvloede het grote nut van de standsorganisatie boven en naast de vakorganisaties. Het was een schoon feest, dat zilveren jubilee, waarop ook de landelijke Voorzitter van de R.K. aannemersbond en Eerste Kamerlid de heer Fransen het woord voerde en daar openlijk zei, dat veel wat gebeurd is in het verleden, betreurd en vergeten moet worden, maar dat samen een nieuwe en betere maat schappij kan opgetrokken worden. Voor 1940 Dan gaat het inderdaad beter worden. De crisisjaren eisen samen bundeling van krachten. De harde klappen van die tijd, kunnen alleen gezamenlijk gedragen worden. Het leger arbeiders breidt zich uit, ook in Venray. We zien de op richting van Sint Paulus, van de Transportarbeidersbond, van Sint Raphael en langzaam maar zeker stijgt het aantal leden van de Werk liedenvereniging. De Werkliedenvereniging, die practisch op ieder terrein van het maatschappelijk en cultureel leven nieuwe initiatieven ontplooit, die in Venray worden gevolgd. De Sociale instellingen begonnen te bloeien, in den lande kreeg de Arbeidersbeweging meer zeggings macht, kortom de grote machine der standsorganisatie begon op volle toeren te draaien. Pater Jacobs geeft in zijn gouden boek der K.A.B. in een kleine honderdtal bladzijden,dicht bedrukt, een overzicht van de stand van zaken voor het uitbreken van de 2e wereldoorlog en geeft daar aan wat is gebeurd op de verschillende ter reinen van het arbeidersleven waarbij de beschrijving van de werk loosheidsjaren wel bitter opvalt wat er is gedaan voor de gezinnen voor de arbeidersvrouwen, jongens en meisjes, wat er is gedaan door Credo Pugno, wat door de sociale en culturele diensten, wat er op economisch gebied is gebeurd, de vorming en de actie die van de Bond is uitgegaan en komt dan tot de slotsom, dat juist in die periode de ontwikkeling van de standsorganisatie een vlucht heeft genomen, die men juist in de moeilijke crisisjaren op alle ter reinen voor onmogelijk heeft ge houden. ONDERDUIKEN. De oorlog kwam en daarmee de Duitse bezetting, wat betekende eenheids-organisatie of onderdui ken. Men dook onder. Ook de Ven rayse afdeling, die met 400 leden ophield zich in het openbaar te bewegen. Men kreeg toen tijd om eens terug te zien en te kijken wat die afgelopen jaren onder voorzitter schap van de heren P. Schols, M. Hendriks, A. Smals, P. Lenssen, H. Michels, L. Burgers, Gullen, H. Odenhoven, H. van Boven, L. Ver beek om maar enkele namen te noemen tot stand was gekomen. Men kreeg tijd om te realiseren, hoe zelfs in een kleine gemeenschap als Venray was, in die voorbije jaren de arbeider toch een heel andere plaats had gekregen. Vertegenwoordigd in praktisch iedere openbare vereniging, ook vertegenwoordigd in de Raad, waar in de in 1939 benoemde ere-voorzit* ter H. Odenhoven, al jaren lang de stem der arbeiders had laten horen. Welk een evolutie de ontwikke ling van de arbeider heeft meege maakt en hoe die ontwikkeling tot stand is gekomen, dank zij hun eendrachtig samenwerken in de grote standsorganisatie. Maar ook tijd om vooruit te zien naar de nieuwe problemen, die in de komende tijd onherroepelijk met zich brengen. Met de nieuwe ont wikkeling en de nieuwe toestand, die iedere oorlog achter laat. Dat de werkliedenvereniging openbaar niet meer bestond, was waar, maar op velerlei terrein bleef men doorwerken, waar dat moge lijk was. En van alle eenheidspo gingen, die gedaan werden door Woudenberg en consorten, is hier gelukkig geen enkele geslaagd. De Venrayse arbeider had lak aan het Arbeidsfront en hoe die schone Duitse organisaties ook verder hebben mogen heten. Hij droeg zijn lot gelaten en deed de bezetter afbreuk waar hij kon. HERLEVING. Dan komt de bevrijding in een kapotgeslagen Venray. Het zijn de Venrayse arbeiders geweest, die een terugkeer van de evacuees hebben mogelijk gemaakt, die een nieuw Venray hebben op gebouwd, maar die ook hun orga nisatie opnieuw hebben opgericht. Onder voorzitterschap van de heer L. Verbeek, werd in Mei '45 weer gestart. Het was niet veel wat er aan materiële bezittingen overbleef, alles kapot of weg, maar met veel nieuwe moed werd begonnen aan de opbouw van de KATHOLIEKE ARBEI DERS-BEWEGING, de KAB, zoals de standsorganisatie der arbeiders van nu zal heten. En dat er meer begrip gekomen is voor het werk van die standsorganisatie bewijzen de ledencijfers: 1946: 600 1947: 650 en in 1948: 900. In 1946 neemt de heer L.Janssen de teugels over van het bestuur en onder zijn leiding worden langzaam maar zeker de diensten en instel lingen weer tot nieuw leven gewekt. Men begint dan ook met eigen toneel, voorlopig nog in Huize St Servatius, waar men ook 't eerste kennis maakt met de nieuwe Aal moezenier, de Z.Ew. Heer A. Loonen, die daar de problemen van de nieuwe tijd komt uitleggen en aan wijzen. In 1948 gaat een lang gehoopte wens in vervulling, als de kerkdor pen Oostrum en Oirlo een aparte afdeling gaan krijgen. In een Cen trale KAB zullen ze voortaan met Venray samenwerken. In '48 wordt ook de Katholieke Arbeidersvrou wen-vereniging gesticht en begin nen de Kajotters te werken. Is dat wat het „innerlijke" leven betreft, mede door haar streven en werken komt er in 1949 een Tex- tielarbeidersbond, terwijl de fusie tussen St Petrus en Paulus de nieuwe KABO doet geboren worden. Dan is ook al de Metaalbewer- kersbond aan slag gegaan, terwijl daarnaast de Fabrieksarbeiders-en Landarbeidersbond met hun werk zaamheden beginnen. De Handels-, Kantoor- en Win kelbedienden worden verenigd in de HKW en een kleine afdeling van de Grafische bond wordt opgericht. Als dan in 1954 Venray reeds tientallen mijnwerkers blijkt te hebben, wordt de Mijnwerkersbond afd. Venray opgericht. Jaren dus van leven en activi teit. Ook in de plaatselijk gemeen schap, waar de heren Odenhoven, Peters, van Boven, Selder en Derckx vertegenwoordigen in de Raad en zelfs een wethouderszetel bezetten. Andere activiteiten. In 1950 telt de KAB afd. Venray 685 leden en begint met vorming van een eigen Culturele Dienst, die zeer goed werk zal gaan verrich ten. Op de eerste plaats is dat de organisatie van de KAB-tentoon- stelling in October van dat jaar, maar evenzeer de later gehouden lezingen, die steeds over zeer actu ele problemen gingen en volle zalen trokken en nog trekken. In 1951 telt de KAB 914 leden en wordt o.m. het kolenspaarfonds opgericht, dat tot op de dag van vandaag nuttig en goed werk ver richt. Bij de oprichting van de Ambachtsschool in dat jaar worden grote offers gevraagd, maar onze KAB-mannen, het belang beseffend van een goede vakopleiding, bren gen ze gaarne. In 1952 wordt de heer Schoester voorzitter en een van de eerste activiteiten, die onder zijn leiding verwezenlijkt worden, is de oprich ting van het standbeeld van Mgr Dr H. Poels. Een grote ledenwervings-actie wordt ingezet en als de penning meester in 1953 de balans opmaakt, waren 1020 mannen KAB-lid. De vorming van de leden is een hoofd punt vein 't werkprogramma en we zien in dit jaar wederom Credo Pugno op volle sterkte en de op richting van een gewestelijke soci ale school. GOUDEN FEEST We konden dit artikel nog zoveel langer maken. Maar we moeten ergens een punt er achter zetten. In het gedenkboek zal ongetwij feld véél méér over de geschiede nis van de gouden Venrayse KAB te lezen zijn. Van de vele en grote activiteiten van de diensten en instellingen, als de Culturele Dienst, Dienst Hulp verlening. Dr Poelsstichting, Her- wonnen^Levenskracht, Gezinszorg fonds, Ziekenfonds, K'einvee-cen- trale en nog vele andere diensten. Van de geestelijke adviseurs, als de kapelaans Lenders, Dinckels, Koops, Geurts, Linssen, Kupers, van Lipzig, die zulk een werkzaam aandeel hebben gehad in het wel en wee der KAB. Van de oude, trouwe leden, wier namen wjj niet genoemd hebben, omdat we er wel vele, maar niet alle kennen, maar aan wier door zetten het te danken is, dat deze plaatselijke afdeling zoveel goeds in onze gemeenschap heeft kunnen doen. Van de Raadsleden, die al die jaren de KAB hebben vertegen woordigd in onze gemeenteraad en gezorgd hebben, dat ook de stem der arbeiders in het bestuur onzer gemeente gehoord werd. Van het vele, wat hierboven niet is genoemd geworden, de cijfers en getallen, waarmede men enigszins de geboden hulp kan aangeven in zovele moeilijke gevallen. Van het hele wel en wee van de Katholieke Arbeidersbeweging in Venray. Dit krantenartikel moge echter voor de lezer toch wel een beeld geschilderd hebben van 't werken dezer organisatie. We hebben 't al gezegd: voor de arbeider van 1955 is het zo moeilijk zich nog te ver plaatsen in de situatie van 50 jaren geleden, maar toch zal juist op

Peel en Maas | 1955 | | pagina 1