MAANSTAND
bepaalt nog altijd
de PAASDATUM
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN £ÏÏ5SÏÏÏÏb
Opbrengst Universiteit
collecten.
Soldaten
Uit„Peel en Maas"
NEDERLAND IN DE WERELD.
De vele aspecten der emigratie naar Aastralië
Zaterdag 10 April 1954 No. 14
VIJF 'EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
f ONDERVINDT
PEEL EN MAAS
CONFECTIE VAI
m
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF
GROOTESTRAAT 28 TELEF. 512 GIRO 150652
Een keer per jaar heeft de maan nog iets te zeggen in onze
kalender, die voor het overige geheel op de zon is georiënteerd.
Wij noemen „een jaar" immers de tijd die de aarde nodig heeft
om één keer rondom de zon te lopen; de maan hebben wij
daarbij niet nodig. Alleen Pasen (en de aan Pasen „gekoppelde"
dagen als Goede Vrijdag, Hemelvaartsdag en Pinksteren) wordt
bepaald door de stand van de maan. Paaszondag, zo zegt de
oude regel immers, is de eerste Zondag na de eerste volle maan
na het begin van de lente.
„Het begin van de lente" is niet
een datum, maar een tijdstip. Dit
jaar stond de zon op 21 Maart om
4.54 uur in het lentepunt; op dat
tijdstip en geen minuut eerder
of later begon de lente. Zij kan
echter ook wel eens op 20 Maart
beginnen en het zou bijvoorbeeld
kunnen voorkomen dat de maan
vol is één uur nadat de zon het
lentepunt is gepasseerd; in zo'n
geval beleven wij dus een vroege
Pasen. Want het begrip „volle maan"
is ook zeer exact bepaald. In de
wandeling zegt men weliswaar.
„Het is Zondag volle maan", maar
in feite is de maan niet de hele
Zondag lang vol, doch slechts
gedurende een heel kort ogenblik:
dat moment wordt bepaald door de
stand die zon, aarde en maan ten
opzichte van elkaar innemen
en al die drie hemellichamen zijn
tenslotte in voortdurende beweging.
Het is daarmee net zo als met
het aangeven van de tijd; als de
radio-omroeper aankondigt: „Het
is op het openblik precies twaalf
uur", dan heeft hij voor het uit
spreken van die acht woorden een
hoeveelheid tijd nodig gehad, die
oneindig maal zo groot is als het
begrip „twaalf uur" zelf: want dat
is slechts de grens tussen het
twaalfde en het dertiende uur van
het etmaal.
De maan loopt om de aarde in
ongeveer 291/* etmaal en de aarde
om de zon in ongeveer 3657-1 etmaal.
U ziet: dat zijn „nare" getallen.
Want zelfs nu we ze hebben afge
rond, is er niets mee te beginnen:
3657-1 is niet deelbaar door 291/».
Dat betekent dus dat het jaar
niet deelbaar is door een geheel
aantal maansomlopen en zo komt
het dat de schijngestalten van de
maan zich telkens weer op een
andere datum vertonen. Is het dit
jaar volle maan op 18 April, dan
zal het volgende jaar volle maan
beslist niet op 18 April vallen. En
het jaar daarop ook niet, het
daaropvolgende jaar evenmin en
zo verder, totdat...
De Paasdatum
Al in de oudheid heeft men
gezocht naar enig blijk van regel
maat; en reeds in 432 voor Chris
tus heeft de atheense sterrenkun
dige Meton de ontdekking gedaan
dat na negentien jaren de schijn
gestalten van de maan terugkeren
op dezelfde datum. Een periode
van 19 jaar bevatte 235 maans
omlopen (dus maanmaanden).
Weliswaar is dit een ruwe bena
dering: er zat een fout in van
ongeveer anderhalf uur. Maar de
cyclus van Meton was toch bruik
baar om een soort code te kunnen
opstellen, aan de hand waarvan
men de paasdatum kon vinden.
Men had daarbij nodig het zg.
„gulden getal" van het jaar waarin
men de paasdatum zocht en verder
ook de zg. Zondagsletter van dat
jaar. Dat is een A als 1 Januari
op een Zondag valt, een B als de
eerste Zondag van het jaar op de
2de Januari valt, een C voor een
jaar dat op een Vrijdag is begon
nen (en waarin dus de 3de Januari
een Zondag is) enz. Om de paas
datum aldus te kunnen „construe
ren", moet men dan nog enige
tabellen raadplegen, die wij hier
wegens gebrek aan plaatsruimte
niet kunnen afdrukken; wij mogen
echter verwijzen naar o.a. de Eerste
Nederlandse Systematisch Inge
richte Encyclopedie (ENSIE),
waarin men de bedoelde tabellen
aantreft op pag. 52 van deel III.
Vele eeuwen na Meton heeft
echter de beroemde, duitse wis
kundige Gauss (het genie van wie
zijn onderwijzer reeds moest zeg
gen: ik kan de jongen niets meer
leren; hij weet meer dan ik een
andere formule gevonden om de
paasdatum te vinden. Erg inge
wikkeld is deze methode niet; zij
bevat een berekening die zelfs een
kind van de lagere school kan
uitvoeren.
Aan het rekenen
De regel van Gauss luidt: neem
twee getallen: m en n. Voor onze
tijd geldt dat m is 24 en n is 5.
(Na het jaar 2099 zullen die waar
den veranderen, maar dat is van
later zorg). Deel nu het jaartal
waarin gij de paasdatum wilt vin
den eerst door 4, daarna door 7 en
tenslotte door 19. Noteer van deze
drie deelsommen niet de uitkom
sten, maar de resten; laten wij de
rest van de eerste deling noemen,
die van de tweede b en die van de
derde c.
Er komen nu nog maar twee
bewerkingen, namelijk ten eerste:
deel (19 x c en m) door 30 en
noem de rest die van deze deelsom
overblijft d. Het laatste reken
karweitje is dan de volgende deling:
(2a en 4b en 6d en n) 7. De rest,
die hierbij overblijft, moet ge e
noemen. Dan zal in het jaar waarin
gij de paasdatum zoekt die datum
(d.w.z. paaszondag) vallen op 22
Maart plus d plus e.
Het vervelende is, dat u nu
natuurlijk onmiddellijk de proef op
de som wilt gaan nemen met het
jaar 1954. En dan blijkt het niet te
kloppen. U krijgt als uitkomst 25
April, terwijl het al op 18 April
Pasen is. Een tweede uitzondering
i^ het jaar 1981; beide keren moet
men de gevonden uitkomsten met
een week vervroegen om de juiste
datum van Pasen te vinden. In
deze beide jaren (voor 1981 vindt
men: 26 April) zou het begin van
de lente al méér dan één maan
maand achter de rug zijn voordat
het Pasen werd. Daarom moet
men die week er af trekken en
men krijgt voor 1954 18 April en
voor 1981 19 April. Maar voor alle
overige jaren (tot 2099) gaat de
regel van Gauss op.
Een vaste Paasdatum
Intussen worden er van tijd tot
tijd pogingen gedaan, meer eenheid
te brengen in onze kalender. Daar
is nu weer het voorstel van India
aan de economische en sociale raad
der Verenigde Naties, deze zomer
de kwestie van de „eeuwigdurende
kalender" weer eens op de agenda
te zetten. In deze kalender, waarin
elke datum telkens op dezelfde dag
van de week zou vallen, is ook
voorzien: een vaste paasdatum.
Men zou aldus Pasen steeds op
b.v. de tweede Zondag in April
zien vallen, dus op 8 April. Met
liet adopteren van deze perpetuele
kalender dat overigens nog wel
heel wat voeten in de aarde zal
hebben zouden wij dus eindelijk
afkomen van „onze afhankelijkheid
van de maan".
Want de vraag, wanneer wij op
aarde het paasfeest vieren, wordt
tenslotte beantwoord door een
klein bundeltje zonnestralen. Dat
bundeltje namelijk, dat onder een
bepaalde hoek. naar ons wordt
toegekaatst door een bolvormige
steenklomp met een middellijn van
3476 kilometer, die zich 384.000
kilometer van ons af bevindt: de
maan.
„Onze Universiteit,', het maand
blad van het Centraal Comité voor
de de R-K. Universiteit, publiceert
in het Maart-nummer de opbrengst
van de in 1953 gehouden collectes
in het diocees Roermond. Het or
gaan verdeelt dit over de onder
scheidene dekenaten en het resul
taat kan men hieronder lezen:
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Dekenaat
Roermond
Echt
Gennep
Gulpen
Heerlen
Helden
Horst
Kerkrade
Maastricht
Meerssen
Schinnen
Sittard
Venlo
Venray
Weert
Wijk
f 4.560,55
2.042,
1.455,53
2.673,03
4.494,36
1.430,30
3.638,47
3.081,44
2.945,86
3.831.10
4.438,38
2.051,74
4.577,38
1.900,06
3.513,15
2.344,71
Ook publiceert het Orgaan de af
zonderlijke opbrengsten in de diverse
parochies van de genoemde deke
naten en daar de interesse van
onze lezers voornamelijk zal uit
gaan naar de opbrengsten van ons
eigen dekenaat en van het deke
naat Horst, volgen hieronder ook
deze resultaten:
Dekenaat Venray:
Blitterswijk
Castenray
Geijsteren
Ysselsteyn
Leunen
Merselo
Oirlo
Oostrum
Smakt
Venray
I Veulen
Wanssum
Dekenaat Horst:
Soldaten hebben een wrede rol
gespeeld in het lijdensverhaal.
Het zijn de soldaten, die Chris
tus arresteerden, soldaten, die hem
boeiden, beschimpten, bespuwden,
sloegen, kruisigden, bestalen en
doodden.
Er is sindsdien wel heel veel
veranderd. Soldaten staan niet zo
ver van Christus meer af. Ze hef
fen hun handen niet meer om zich
aan Hem te vergrijpen. Velen doen
niets... niets voor Hem, niets tegen
Hem, tenzij....
Katholiek Thuisfront wil graag,
dat als in het Paas-vigilie in de
kazernes, voor de soldaten, dieniet
naar huis mogen, de feestelijkhe
den van de Paasnacht beginnen,
elke ontstoken kaars een symbool
is van een geredde ziel, een gods-
licht in een mannenlichaam.
Daarom doet Katholiek Thuis
front ook voor het Hoogfeest van
Pasen een beroep op de katholie
ken van Nederland, opdat in de
garages, de turnzalen, de bioscopen
en de cantines, waar in de handen
van duizenden militairen het paas-
licht zal gaan branden van de ene
soldatenhand naar de andere, de
belijdenis van geloof mag klinken
fors, waar en ontroerend.
Om dit mogelijk te maken is er
geld nodig.
Katholiek Thuisfront nodigt nu
iedere katholieke Nederlander uit
een klein Paaseitje te storten voor
onze militairen op giro 52.00.00 van
Katholiek Thuisfront in Den Haag.
De soldaten van nu moeten het
Paasfeest anders kunnen vieren dan
de soldaten van toen.
BEL OP BIJ BRAND
No. 392
f 65,34
111,70
23,25
92,—
120,—
159,
27,50
167.24
43,75
1.003.73
44,
44,67
Amerika
f 100.—
Broekhuizen
158.50
Broekhuizenvors t
135
Griend ts veen
120.—
Grubbenvorst
136.—
Hegelsom
152.56
Horst
1222.09
Kronenberg
190.—
Lottum
95.—
Meerlo
140.—
Melderslo
165.—
Meterik
165.—
Sevenum
610.37
S wol gen
189.95
Tienray
59.—
6 April 1895
Op 30 Maart werden te Roer
mond priester gewijd de Eerwaarde
heren H. Derkx van Blitterswijck,
P. Geurts van' Swolgen en tot
subdiaken E. Biermans van Meerlo
en J. Martens van Geijsteren.
7 April 1900
Bij het te 's Gravenhage ge
houden examen voor klerk van de
Posterijen, slaagde de dorpsgenoot
de heer Pierre van de Voort.
Opleiding ontving hij o.a. van
Mej. Marie Arts en de heer Eug.
Kruijtzer.
Blijkens de uitkomst van de
laatste volkstelling telde Venray
6103 inwoners, nl. 2968 mannelijke
en 3138 vrouwelijke.
Bij de volkstelling van 1890 telde
de gemeente 5725 inwoners.
Op 1 Januari 1910 telde de ge
meente 1072 bewoonde, 21 onbe
woonde en 2 in aanbouw zijnde
huizen. Er waren 56 andere ge
bouwen als kerken, scholen enz.
Op 31 Maart werden subdiaken
gewijd Frans en Laurent Poels uit
Venray.
De oud-gardiaan van Venray,
P. Rogerius Burgers en de oud
student Fredericus Voorvelt zouden
op 10 April naar Brazilië vertrek
ken.
- G. Ariaans te Well, oud-leer
ling van de Rijksnormaalschool te
Venray, ontving van het Provinciaal
Genootschap in Limburg de gouden
medaille voor zijn verhandeling:
St. Willibrord te Geysteren.
Peter Camps te Oostrum
opende een broodbakkerij.
Bij gelegenheid van de vee
markt werd op de achterplaats van
café de Engel een nieuw breed-
dorsmachine gedemonstreerd. De
heer Louis Raedts te Venray kon
die leveren.
- Bij de aanbesteding voor het
afbreken en nieuw opbouwen van
een woonhuis voor Piet Eibers,
bakker aan de Eindstraat, werd er
ingeschreven als volgt:
Timmerwerk: G. Ambrosius f 1038
Metselwerk, zonder materialen:
G. Poels f 283.
Stucadoorwerk: M. Roffersfl41
Glas- en verfwerk: Th. Litjens
voor f 52.35.
De schutterij 't Hof richtte
een nieuwe schutboom op achter
het café van Antoon van der Putten
aan de Oostrumse weg.
De Venrayse priester, de Wel-
eerw. heer M. Verbeek, kapelaan
te Buchten, werd benoemd te
MeJjel.
Pastoor W. Hillen werd be
stuurslid van het Provinciaal ge
nootschap „Limburg".
Het kasteel te Blitterswijck
ging in eigendom over aan Jos.
Brouwers, notaris te Roermond.
9 April 1898
Voor de Normaalschool en de
voorbereidende cursus slaagden
voor het admissie-examen respect.
8 en 5 candidaten.
Na een smartvol lijden overleed
in het klooster „Jerusalem" Mère
Marie Hieronymia (Maria Heijnen,
geboren te AsseltSwalmen. Zij
was 34 jaren in Venray werkzaam.
Tot brievenbesteller te Maas
hees werd benoemd de heer Henri
Nelissen.
De Schutsgilde StTheobaldus
te Overloon plantte een Wilhelmi-
na-boom.
9 April 1904
6 April herdacht de heer Alph.
Vermeulen, hoofd van de dorps
school zijn zilveren huwelijk met
Mevr. Bertha Poell.
Onze dorpsgenoot, de heer
Johan Toebosch, onderwijzer te
Heijen, stond nr. 1 voor hoofd van
de school te Nieuw Schonebeek Dr.
5 April vierde het echtpaar
Peter Pouwels en Johanna Derks
de zilveren bruiloft. Peter was eer
tijds president van Het Zandakker.
Optelsom van individuele mogelijkheden en moeilijkheden
legt een beslissend gewicht in de schaal voor de toekomst
van het Australisch Gemeenebest.
Het probleem der assimilatie van verschillende zijden betracht
door EMIL SCHUL, redacteur van het Algemeen
Nederlands Persbureau, die in gezelschap van een
aantal Nederlandse journalisten, onlangs een bezoek
aan Australië bracht.
III
Een enkel voorbeeld
Ergens gaf ons een Nederlandse
moeder er een voorbeeld van. De
Australische vriendjes van haar
zoontje waren gewend op Zaterdag
middag naar de bioscoop te gaan,
waarbij maar weinig op de aard
van de film werd gelet. Het zoontje
was gewend frisse jongensspelletjes
te doen in de vrije natuur.
Thans gaan de Australische
vriendjes niet naar de film, maar
spelen mee.
Ook dit is assimilatie!
Wat doe je in je vrije tijd vroe
gen we een Nederlandse werker
op een schapenfarm. Hij ging met
zijn vrouw wel eens een keer naar
de pub, maar dat trok hem toch
niet zo erg. Overigens deed zijn
vrouw er een onprettige ervaring
op, omdat zij, het Engels niet goed
machtig, maar mee lachte en „yes"
zei, ook al werden er minder mooie
dingen gezegd en gevraagd.
Hij was in ons land lid van een
plaatselijk muziekgezelschap. In 't
Australische plaatsje werd hij dat
ook. Het bevalt hem best: geen con
tributie en een vrij uniform. En hoe
wordt er gespeeld? „Brandhout
meneer" was zijn antwoord.
Assimilatie: een proces van geven
en ontvangen. In het zakenleven, op
het werk, in verenigingsverband en
in kerkelijke organisaties hebben
we tal van voorbeelden gezien, dat
Nederlanders zich goed hebben
weten aan te passen. Al zullen zij
vaak sterk moeten zijn en karakter
moeten tonen, om niet minder goede
dingen te ontvangen, of de goede
kanten van eigen aard en karakter
te verliezen.
Vraagt men ons nu wat de resul
taten zijn van de assimilatie van de
Nederlanders in Australië, dan zou
den we willen zeggen, dat het nog
iets te vroeg is zich hierover een
concreet beeld te vormen.
Eerst bij de eerste generatie en
misschien pas bij de tweede zal men
kunnen zeggen hoe zich het proces
van de assimilatie bij de Neder
landers heeft ontwikkeld en welke
invloed zij op de Australiërs heeft
gehad.
De juiste levenshouding
in het nieuwe land
Er zijn emigranten én... emigran
ten. Wanneer dit zo nadrukkelijk
vastgesteld wordt, dan wordt hier-