Tafe
Boeren en tuinders staan in een
nieuwe crisis periode
ALBERT HEIJN
Meisjes,
nieuwe keekee
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN PRIjiRpERlKWA^TAALCf ^""BuUen'venray f 1.45
FEUILLETON
'n Actrice zonder
schoenen.
Schoolonderwijzer- Koster
Joannes Deenen
Uit „Peel en Maas"
Zware Choc. Repen
3 voor
49
Zachte Zeep
33
Holl. Bruine Bonen
SpHterwten 500 gram45-
39
Groene Erwten
36
Gelderse Rookworst
Zoetzure Augurken
67
Zure Augurken
Zuurkoolspek.
34
Pudding 7 smaken
Zaansche Ontbijtkoek
géper s'u'(
49 en 35
Borstplaat 250 gram 49
Fondant Borstplaat 100 gram 25
Kaneelkussentjes. 150 gram 25
ZATERDAG 24 OCTOBER 1953 Noi 43
VIER BR ZEVENTIGSTE JAARGANG
KLEDING WINT 'T
f CONFECTIE VAN
EEN RIJK BEZIT
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF
GROOTESTRAAT 28 TELEF. 512 GIRO 150652
Staande boeren en tuinders voor
het begin van een nieuwe crisisis,
of staan zij daar al in
Deze belangrijke vraag werd ge
steld en beantwoord door de alge
meen voorzitter van de NCB, de
heer Jos. Zeegers uit Schaijk op
de Kringvergadering van de NCB.
Eigenlijk zijn we de crisisperiode
al ingegaan, maar of we die wel
aanvoelen, is een andere zaak.
Ik meen te moeten zeggen „neen"
aldus de voorzitter.
De prijzen lopen naar beneden in
alle landen. In vele landen ziet
men thans het gevaar van over
productie. In een paar jaren heb
ben we een grote omwenteling
beleefd.
Blijkbaar wilde men twee jaren
geleden de toen reeds gevormde
voorraden niet kwijt. Toen waren
de wachtwoorden: intensivering en
productieverhoging.
Er heerst ongerustheid over deze
gang van zaken, maar als we el
kaar vinden, sterk samen werken,
en een beeld van activiteit voeren,
zullen we een crisis als de dertiger
jaren niet meemaken.
De varkenshouderij
Het liep deze zomer vast met de
varkenshouderij
Men verwachtte een enorme in
zinking op de markt. Deze is, dank
zij tijdig getroffen maatregelen
niet gekomen. Er zijn echter geen
beperkende maatregelen genomen.
We zien de gang van zaken in
de varkenshouderij nog een jaar
aan, nu de varkens op dit ogen
blik weer een behoorlijke prijs
opbrengen. Aldus de heer Zegers.
Met nadruk verklaarde hij, dat
de varkenshouderij in 't gemengde
bedrijf steeds lonend is geweest.
Ten aanzien van het sterke ver
langen naar beperking van het
aantal gelegenheidsmesters, deelde
hij mede, dat een onderzoek heeft
uitgewezen, dat dit aantal beneden
de twee percent van het totale aan
tal varkensmesters ligt.
De vraag naar granen is niet
vergroot, nu de levensstandaard in
de verschillende landen niet is
verhoogd.
De crisis doet het eerst zijn in
trede in de akkerbouwproducten.
Uitgezonderd voor tarwe, ligt de
wereldprijs voor alle Nederlandse
landbouwproducten beneden de
kostprijs.
Zo lang de wereldmarkt 't houdt
zullen wij de kostprijs houden.
Komt de kostprijs lager, dan
zullen we op een of andere manier
gezamenlijk een offer moeten dra
gen.
In dit verband deelde de NCB-
voorzitter mede, dat er een erkend
ondernemingsloon op komst is,
waarin de kale kostprijs »en het
loon is begrepen.
Spreker waarschuwde er ener
zijds voor, de toekomst niet te som
ber in te zien; anderzijds noemde
hij het moeilijk de toekomstige
situatie te voorspellen.
De P.B.O.
De mogelijkheid bestaat, dat in
Een vlucht voor de Russen
J. Vaszary.
24
Bovendien verscheen daar de
politieke politie uit Kuskünhalas
vrijwel iedere week. Zij zochten
naar schatten die wij daar begraven
zouden hebben.
De wijnboer was al enige keren
meegenomen naar aanleiding van
deze affaire en wekenlang onder
vraagd, opdat hij de plaats van de
schat zou aanduiden. Hij had echter
steevast volgehouden, nergens af
te weten.
Dat gaf mij te denken.
Er was weliswaar geen sprake
van schatten, maar wy hadden
inderdaad zeven flinke kisten be
graven in het bos, dat bij ons
landhuiS hoorde. Er zaten kostbare
tapijten, zilver, porselein en kleding
stukken in. Deze dingen hadden wij
vanwege het bommengevaar naar
ons buiten gebracht en toen de
Russische troepen naderden had
onze bediende met behulp van de
wijnboer alles begraven.
De wijnboer wist dus dat er
kostbare dingen begraven waren
en eveneens waar zij lagen,
Als hij niet genegen was de plaats
te verraden, was het mogelijk dat
hij ons trouw gebleven was. Maar
het was eveneens mogelijk, dat hij
de kisten voor zichzelf wilde be
waren.
Mijn vrouw accepteerde uit louter
optimisme de gunstige hypothese
en drong aan op een onderhoud
met de wijnboer. Volgens haar was
'\et onmogelijk dat hij ons zou
het nu volgend jaar, in 1954 dus,
de PBO voor boeren en tuinders
het Landbouwschap er komt, zo
formuleerde de heer Zeegers voor
zichtig de verwachting, die hij uit-
teraard niet op los zand gebaseerd
heeft.
De kippenhouderij
Ten aanzien van maatregelen op
het gebied van de kippenhouderij,
verklaarde de voorzitter, dat de
NCB deze scherper had voorgesteld
namelijk geen 600 maar 400 kippen
voor een gemengd bedrijf van 20
hectaren.
De kringsecretaris uit Deurne
wees reeds eerder op het grote
gevaar, verbonden aan 't eieren
leveren aan de vrijhandel.
Deze handel betaalt voor tweede
soort eieren eenzelfde prijs als voor
eerste soort.
Afgezien van het feit, dat men
de kracht van de Coöperatieve
Eierveiling ondermijnt, is het zo
gesteld, dat tweede soort eieren als
eerste soort over de grenzen gaan.
En dat wordt op de duur fataal
voor onze kippenhouders.
Gebrek aan inzicht
Door gebrek aan inzicht voor
al bij de jongeren zijn wij op 't
gebied van de coöperaties terrein
aan het verliezen, aldus de secre
taris ir van Haaren.
Daarom zal na verloop van enige
tijd propaganda worden gevoerd
over het cooperatie-wezen.
Bij bespreking van de afdelings-
voorstellen bleek o.m., dat er zo
veel vraag naar paardenvlees is,
dat de binnenlandse productie daar
niet tegen opweegt.
Een andere afdeling vroeg er bij
de regering op aan te dringen, de
aanvoer van Duitse slachtpaarden
op de markt te beperken.
Zij had ook een klacht ten aan
zien van afgekeurde paarden, die
opgekalefaterd weer op de markt
komen.
Zeer eenvoudig, zei de voorzitter
dan alle afgekeurde paarden naar
Boxtel.
Bij moeilijk
heden ofwel
voor raad en
inlichtingen is de R.K. Vereniging
tot Bescherming van Meisjes:
Mevr. W. v.d. Munckhof-S angers
Grote Straat 28, Tel. 581;
Mevr. M. v.d. Hombergh-Bot,
Oostsingel 6, Tel. 393;
Mevr. A. Pijls-Drenth,
Grote Straat 14;
Mej. T. Coenen, Patersstraat 30,
Tel. 588; Mej. T. Paping, Paters
straat 30; Mej. M. Pijls, Grote str.
14a, Tel. 673; Mevr. Baronesse de
Weichs de Wenne, Geijsteren, Tel.
250; Mevr. vd. Haar, Blitterswijck,
D 67, Tel. 263.
willen verraden, we waren immers
altijd erg goed voor hem en zijn
gezin geweest. Laten we proberen
die dingen te redden.
Voor mij echter was het de
dringendste zaak zo snel mogelijk,
in ons eigen belang, hier vandaan
te komen.
Maar waarheen?
Wij bespraken iedere mogelijk
heid met onze vrienden. Op het
laatst gaven zij allen ons de raad
naar een boerenhoeve te gaan die
aan de rand van een bos lag, nog
achter het naastgelegen dorp. Daar
woonde een jonge man op zijn
eentje. Zijn familie was voor de
Russen gevlucht. De hoeve lag op
een heuvel en dat maakte het
mogelijk iedereen te zien aankomen.
Zo had de jonge man zich steeds
tijdig in het bos kunnen verstoppen
als de Russen waren komen op
dagen. Hij kende daar sinds zijn
kinderjaren iedere boom en iedere
struik.
Ook op nachtelijke bezoeken was
hij voorbereid. Hij sliep op de zol
der van de in elkaar gevallen stal
die nog al ver van het huis stond
en vanwaar hij in alle richtingen
kon vluchten als dat nodig mocht
zijn.
Het huis werd in het begin ge
regeld geplunderd. Alles was al
leeggehaald. De jonge man liet het
zo, met gebroken ruiten en inge
slagen deuren. Niets verraadde de
aanwezigheid van een levend wezen
in het huis. Zijn voorraad levens
middelen en drinken had hij in het
bos verstopt. Des middags maakte
hij in de keuken zijn middag- en
avondmaal klaar, waarna hij alle
sporen zorgvuldig verwijderde, en
trok zich dan in het bos of op de
hooizolder terug. Iedereen verkeer
de in de mening dat het huis onbe
woond en verlaten was.
Langzamerhand was het tot de
Russen doorgedrongen dat daar
XVI
Zoals wij in het vorige hoofdstuk
hebben beschreven, hadden Ged.
Staren gunstig beschikt op de actie
van de Venrayse schoolonderwijzers
tot verkrijging van 60 francs grati
ficatie uit de provinciale fondsen.
Gunstig beschikt, althans in zo
verre, dat aan 3 belanghebbenden
nl. Joannes Deenen, Antoon Arts
en Hendrik Heidens de gevraagde
gratificatie van 60 francs werd toe
gekend over 1837, omdat zij exa
men hadden afgelegd.
De stukken waren in die tijd in
de Franse taal opgesteld. De be
treffende missive was aan de Bur
gemeester van Venray gezonden,
met het verzoek de beschikking
ter kennis te brengen van de drie
bel anghebbenden.
Maar Gedep. Staten hadden dat
niet zo maar gedaan; „zeker, mijn
jongens, jullie mogen ook wel eens
wat hebben, hier, 60 francs en nou
maar zoet zijn Niet zo gemakke
lijk kon dat gaay
Plet stuk behoort tot de nagela
ten documenten van Joannes Dee
nen en draagt de ondertekening:
De commissaris van het arrondis
sement (Ruremonde) de Longrie.
Dus ligt het voor de hand, dat
Joannes Deenen zijn collega's op
de hoogte heeft moeten brengen.
Wij mogen ons verdiepen in de
vragen, waarover de hoge Heren
zich bezorgd maken.
Ofwel over de vraag, of die ge
schiedenis misschien ook te veel
frankskes zou kunnen gaan kosten
ofwel over de vraag, of die school
onderwijzers van al dat geld, be
halve meer eten en drinken, ook
wel iets deden aan hun geestelijke
ontwikkeling
Je moet er niet tegen stoten,
want dan wordt het roerend
We geven nu de inhoud dan maar
weer in de Nederlandse taal.
Mijnheer de Commissaris de Lon
grie schrijft 10 Juli 1837:
Ingevolge beschikking van Ged.
Staten dd. 28 Juni, heb ik de eer
U te berichten, dat zij uit de
provinciale f jnr s n subsidies heb
ben toegekend aan de schoolon
derwijzers van Uw gemeente,
hieronder genoemd, die voor de
examen-commissie verschenen
zijn.
Om het voor de schoolonderwij
zers gemakkelijker te maken zich
te bekwamen, heeft de Hoge
Overheid jawel, dat klinkt
vijf schoolonderwijzers-vergader
ingen ingesteld onder de directie
van een bekwaam man om hun
studiën te leiden.
Voor de schoolonderwijzers,van
het Kanton Horst zullen die ver
gaderingen gehouden worden in
Meerlo, onder directie van den
heer Kellenaers, burgemeester
aldaar, die zelf schoolonderwijzer
geweest is.
De eerste vergadering is ge
steld op 1 Aug. a.s. Enz.
Ja, dat begrijpen we Kellenaers
was zelf schoolonderwijzer geweest,
dus een geleerd man!
Schrijver dezes herinnert zich nog
heel goed, dat inwoners van Deurne
doodernstig rond 1900 vertelden,
dat hun burgemeester zo geleerd
niets meer te stelen viel en hadden
zij de hoeve laten liggen.
Voor ons was deze plaats ideaal.
Het was de vraag of de jonge
man, die als een nomade leefde,
ons zou willen accepteren. Met je
drieën was het nu eenmaal moei
lijker je te verstoppen dan op :e
eentje.
Voor mijn vrienden rees de vraag
of mijn vrouw deze levenswijze zou
kunnen volhouden.
Zij echter was daarop juist ge
brand. Deze romantische en op
windende levenswijze trok haar
aan.
Het bos is eeuwig de schuilplaats
geweest voor de achtervolgden en
uitgestotenen. Het begint nu al
zoetjes aan te ruiken naar de lente.
Iedere dag wordt het gemakkelijker
in het bos te leven. Binnenkort is
het zomer. Hoe prettig zal het dan
zijn, om in de koele schaduw van
het loof onder te duiken, buiten
de hete zonnestralen de stilte van
het bos te ondergaan.
Zij dacht niet aan de herfst, noch
aan de winter.
Een van onze vrienden, nogal
doortastend van natuur, ging dade
lijk op stap naar de boskluizenaar
om hem te vragen alles te komen
bespreken.
„Mijn God als dat zou lukken",
zuchtte mijn vrouw.
Maar toen ging haar interesse
weer naar onze begraven schatten.
Wij moesten ze in elk geval op
graven en op een plaats verbergen
waar zelfs de wijnboer niets van
af wist.
Weer werden tal van plannen
gemaakt, maar geen een leek uit
voerbaar.
Tenslotte werd besloten van een
boer een ossespan te gaan lenen.
Daarmee deze nacht er heen te
rijden, de kisten op te graven en
te brengen naar het land van een
van de vrienden. Daar alles opnieuw
was, ja, toch zo geleerd! Want hij
was bekant schoolmeester geweest,
maar daar was hij voor gezakt.
Men -kan er dit uit leren, dat die
mensen wel hoog tegen onderwij
zers van die tijd opkeken.
Nil was daar toen monsieur van
Baars, die erbij een kostschool
hield voor jongens uit deftige fa
milies; en H. N. Ouwerling, die
met zijn scherpe pen 't gemeente
bestuur danig achter de veren zat,
ijverig geholpen door Jan van Hou-
tum, die voor een beetje ook al
niet bang was!
Maar ziezo, de meesters konden
beginnen, om hun hersens de kost
te geven.
Voorzitter Kellenaers zou hen wel
leiden. Hij was een man van het
vak. Hij kon zijn hart nog eens
ophalen! Maar natuurlijk begreep
hij best, dat hij met volwassen
mannen te doen had. Het diende
een beetje grappig gemaakt te
worden. Droge, saaie kost zouden
zij wel heel gauw moe zijn.
Wat kon hij hun nu het best
voorzetten?
Wel, sommetjes natuurlijk! Wat
deden schoolmeesters liever dan
sommetjes maken? En hoe gekker
hoe liever. Van klokkewijzers, die
elkaar nalopen om elkaar te be
dekken en zo meer.
Kellenaers kende nog fijnere,
hoor maar eens:
1. Den Eerw. heer Prior in het
Zand tot Straelen hebbende in sijn
clooster 12 monniken en 4 broeders
aan sijn tafel spijsende, heeft sich
gestelt op den vasten voor 40 da
gen, gekocht heeft 540 pond stok-
visch. Nu komen in den eersten 8
gasten, sijnde soo willekom als een
verken in een Jodenhuys, in mey-
ninge van dien vermelden tijd bij
hem te blijven. Nu is de vrage, hoe
lange sij alle van densclven stok-
visch eeten en hoeveel yder daar
van dagelijks geniet of krijgt.
Dat is de eerste som!
Liefhebbers pak aan! Denk ook
aan genieten of krijgen. En aan 't
varken in een jodenhuis en aan
het welkom. Maar er staat niet,
hoe groot het rantsoen moet zijn,
dat moet uitgerekend worden. Niet
voor 40 dagen, want er moet pre
cies uitgerekend worden voor hoe
veel dagen 540 pond stokvisch toe
reikend zal zijn, als je niet weet,
hoe groot de portie voor ieder is.
Misschien wil de een wel 2 pond
en een ander nog een hapje erbij.
Er er volgen nog veel fijner
sommen. Niet meer over eten
daar hadden de vergaderden nu al
den buik van vol! maar over de
voortplanting van het mensenge
slacht en over het verdelen van
erfenissen. Wat zullen de school
onderwijzers daarvan gesmuld
hebben
Wordt vervolgd,
van 24 October 1903
Op 18 October werd in de
Muziekschool de nieuw opgerichte
cursus voor Land- en Tuinbouw
begraven. Met een paar dagen
werd het land toch omgeploegd en
ingezaaid. Onder het zaad zouden
onze kisten wel in veiligheid zijn.
Dan konden we de tijd afwachten,
wanneer we opnieuw over ons
eigendom wilden beschikken.
Aldus tot een besluit gekomen,
volgde de daad.
Voorzien van schoppen en spaden
begonnen wij, in gezelschap van
een paar vrienden op de ossekar,
aan de nachtelijke onderneming.
Maar reeds bij onze eerste stap
ter plaatse werd een streep door
de rekening gehaald.
Wij moesten een zandweg, die
voor langs het huis liep op, om bij
het bosje te geraken. Het knarsen
van de wielen, wekte de licht-
slapende wijnboer. Hij kwam ons
achterna en begon ons uit te vragen,
wat wij van plan waren.
Toen hij ons herkende was hij
danig verrast. Het leek wel dat hij
zich oprecht over deze geslaagde
vlucht verheugde. Ziende de schop
pen en spaden wist hij onmiddellijk
hoe de zaken stonden en bood ons
zijn hulp aan. Wij durfden het niet
aan, hem dit te weigeren.
Onderweg vertelde hij, hoezeer
hij ons geheim bewaard had. Hoe
de roden hem ook hadden geslagen
of gepijnigd, hij had niets verraden.
Hij wist wel hoeveel hij ons ver
schuldigd was. Hij zou liever sterven
dan ons verraden.
Zijn woorden klonken niet echt.
Hij was te onderdanig en te vleie
rig. Dat wekte mijn wantrouwen.
Het opgraven duurde veel langer
dan wij dachten. Toen alle zeven
kisten op de kar waren, begon het
langzaam aan morgen te worden.
De wijnboer vroeg herhaaldelijk
waarheen wij de kisten gingen
brengen. Vanzelfsprekend ant
woordde ik daar niet op.
Hij wilde ons begeleiden om bij
het afladen te kunnen helpen.
500 gram
500 gram
58
500 gram
per stuk
75
literpot
literpot
75
100 gram
per pak
17
Volgens oud Zaans recept
MAAKT U HET LEVEN GOEDKOPER!
onder leiding van de heren Kruijtzer
te Roermond en Rutten te Wans-
sum op enigszins officiële wijze ge
opend. De cursus ving aan met 33
leerlingen.
De landbouwers van de Heide,
besloten een windgraanmolen te
bouwen.
De ziekenfonds „St Ludovicus"
vierde 19 October het jaarfeest. De
verening telde 54 leden en bestond
24 jaren.
18 October hield de Lieve
Vrouwe Schutterij te Oostrum, een
concours.
Te Well werd door Minder
broeders, van 24 October tot 2 No
vember een missie gepreekt.
28 October 1893
Bekend wordt gemaakt de uitslag
van de loting voor de nationale
Maar dit sloeg ik van de hand. Ik
vroeg hem naar huis te gaan en
met niemand over deze nachtelijke
tocht te praten. Wij waren van
plan nog dezelfde dag verder te
gaan en namen dan de kisten mee.
Eindelijk nam hij afscheid en
ging het huis in.
Een van onze vrienden bleef ter
plaatse om te controleren, dat hij
niet achter ons aan zou sluipen.
Ondertussen wisten we niet meer
wat wij met de kisten moesten be
ginnen.
Ze nu te begraven, was niet te
doen. Het werd dl helemaal licht.
Maar wat wel met ze te doen
Overdag waren ze nergens veilig.
In ieder huis kon men de Russen
ieder ogenblik verwachten. En dan
was het met de kisten gedaan.
Tijd om lang te denken hadden
we niet. Wij moesten snel handelen
en zo waren wij genoodzaakt de
dichtsbijzijnde boerenhoeve in te
draaien, waar een van onze vrien
den met zijn gezin een onderdak
had.
Wij hadden geluk. Bij het binnen
dragen van de lading had niemand
ons gezien.
Mijn vrouw wilde met alle geweld
de kisten geopend hebben. Zij werd
bezeten door de gedachte, wat er
wel niet in kon zitten. In de ver
warring van de laatste tijd was zij
helemaal vergeten, wat wij naar
Pirtó overgebracht hadden.
Wij trachtten te vergeefs haar
op andere gedachten te brengen.
Zij hield maar vol dat er dingen in
de kisten konden zijn, die wij op
het ogenblik hard nodig konden
hebben. Wij moesten ook nazien of
er door deze zes mdanden verblijf
onder de grond niets bedorven was.
De twee andere vrouwen in ons
gezelschap, aangezet door de
eeuwige vrouwelijke nieuwsgierig
heid, namen de partij van mijn
vrouw op.
militie van Venray. Er waren 71
lotelingen.
De heer W. van Puijenbroek,
Rijksveldwachter (brigadier) te Ven
ray, werd verplaatst naarVenlo. In
zijn plaats werd hier aangesteld de
heer A. Schilleman.
«o
ia 10.60
De genoegens van het leven
Soms een wrange nasmaak geven.
Doch een gift voor kerkenbouwen
Zal ons zeker nooit berouwen.
De kisten werden geopend.
Het was navrant te zien, hoe
kostbare bontjassen, waardevol
zilverwerk en elegante kleren in
het kleine boeren vertrek je ten toon
werden gesteld.
Wat een buit voor de Russen,
mochten zij nu eens binnen komen.
De vrouwen waren niet tevreden
er mee in de dingen te graaien, zij
trokken hun vuile lompen uit en
pasten de kleren aan.
Binnen enkele minuten draaiden
drie elegante dames om ons heen.
Ze verdrongen zich voor de kleine
spiegel, bewonderden zich, pasten
hoeden en shawls er bij.
Mijn vrouw gaf hun onmiddellijk
wat kleren cadeau.
De vrouwen praatten vrolijk en
lachten van uitbundige vreugde.
Gelukkig ontdekten wij in een
van de kisten wat Franse cognac
en sigaretten. Zo kregen ook de
mannen hun deel in het plezier.
Kijkend naar deze zaken uit het
verleden, vergaten we voor een
kort ogenblik het heden.
Het was een uitzonderlijk groot
geluk dat wij de hele dag geen
Russen op bezoek kregen.
De kisten werden weliswaar ge
sloten en in de houtschuur opge
borgen, al had dat als voorzorgs
maatregel niet veel te betekenen.
Toen de avond viel laadden wij
de kisten opnieuw op de ossewagen
en gingen wij op weg om ze te
begraven.
Het geluk was met ons. Niemand
kwamen wij tegen en uitgezonderd
mijn drie vrienden, die bij het
graven hielpen, wist niemand iets
van de nieuwe bergplaats af.