£s dat
80?f/
ALBERT HEUN
Een gemeentelijk huishouden
van honderd jaren geleden
Venray nog dit jaar
reactievrij
BOFFIE
KOFFIE
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN SSaBBKSSAI•fiTiJS'RSÜÏIS
bij elk pak
100 gram allerfijnste
DELICATA-CHOCOLADE
Uit „Peel en Maas"
Voor de Politierechter
BEL BIJ BRAND
3 9 2
Derde Orde
opent kapittelhuis
UIEDWE KIEKEN
VIER EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
De grote campagne om het melkvee
in ons land t b.c.-vry te maken is
nog in volle gang. Tot 1 Januari 1953
waren in Limburg alleen reeds 15 000
koeien opgeruimd, waarvoor meer
dan f 900.000 vergoeding werd uitbe
taald. Van de 128 428 dieren, verdeeld
op 15 937 bedrijven, zijn er op dit
moment 8 340 nog ingeschreven als
reactie-dieren. Wat dus wil zeggen,
dat op ongeveer 5 pet. na de gehele
Limburgse veestapel reactievrij is.
Het vorig jaar was het nog bijna
10 pet.
Verschillende gedeelten van Lim
burg zyn reeds reatievrij verklaard
en menigeen zal zich afgevraagd
hebben hoe het met Venray staat
Welnu uit de jongst9 cijfers blijkt,
dat van de 8"ö bedrijven behorende
bij de Zuivellabriek Venray (met
uitzondering van die welke m Brabant
gelegen zijn) er 606 A-bedrijven zyn,
dus geheel t.b c.-vry. 105 zyn er B
bedrijven dus reactievrij. 105 zyn nog
C bedrijven. Uit deze cyfers kan men
dus zien dat 98 pet. van alle bedrijven
reactievrij is.
Dit komt hierop neer, dat 98 pet.
van alle dieren reactievrij zyn, wat
een vooruitgang tegenover het vorig
jaar betekent van 5 pet.
Sneller als men had verwacht is
dus ook het gebied rond Venray aan
het reactievry worden en als alles
meeloopt, dan zal dit jaar ook het
gebied rond Venray reactievrij ver
klaard worden. Dit betekent dat ook
de producten van de Venrayse fabriek
ter beschikking komen voor export,
nu de meeste landen eisen dat de
melkproducten afkomstig zyn van
tbc vry vee.
Het metselwerk was dan aangeno
men door Johannes Wittops te Venray
voor f 6.52l/a cent.
„Op zijne eigene kosten", zoals de
aanbesteding uitdrukkelijk voor
schrijft. Hy had een maand tijd voor
dat werk, behalve voor een gedeelte,
dat later nog uitgevoerd moest
worden. Goedkeuring vereist door
twee onpartijdige deskundigen, alvo
rens tot uitbetaling werd overgegaan.
Art. 1
De buitenmuur noordzyds aan de
straat moest uitgebroken worden.
Een nieuwe Bteense muur gemaakt
in een rechte lijn ter lengte van het
huis en tct boven onder de plaat van
het kapwerk.
Voor die nieuwe muur moesten de
oude stenen in de fondamenten ge
bruikt worden.
Die nieuwe muur moest van binnen
zuiver en behoorlijk worden aange
smeerd.
Maar van buiten zes maanden later
behoorlijk afgezet of gevoegd, naar
gelang het kerkbestuur het alsdan
zou goedvinden.
Kalk, metselzand en tekort komendè
stenen, benevens hei steiger werk
zouden door het kerkbestuur worden
geleverd.
Art. 2
De aannemer van het metselwerk
moest met de aannemer van het
timmerwerk samenwerken om de
oude stijlen in de gang uit te nemen.
Ook was hy verplicht de onder in de
gang staande stukken van muren uit
te breken.
Verder de deurgang tussen gang
en keuken dicht te metselen.
En deurraam met deur tussen gang
en keuken te verplaatsen in de voor
gevel van de school.
Art. 3
Van een slaapkamer oost en zuid-
zyds langs het kerkhof stond de
oude muur op het invallen Die oude
muur moest tot en met de fondamen
ten worden af en uitgebroken.
En daarna door een behoorlijke
nieuwe steense muur vervangen.
Daarvoor moest ook (net als in
art. i) alle oud materiaal gebruikt
worden.
Dus dat kostte arbeid, behalve aan
het metselen, aan het afkappen van
de uitgobroken stenen.
Art. 4
De oude schoorsteen moest afge
broken worden tot op het keelhout.
Daarna opnieuw opgemetseld tot
een hoogte van een Nederlandse el
boven de nok van het dak.
En verder alles te repareren en
aan te smeren, zo van binnen als van
buiten, zoals het nodig zou bevonden
worden.
De aannemer had dus zelf zowat
niets te menen of te vertellen. Hy
boefd6 maar alleen goed te werken.
Want daar werd hij immers voor
betaald.
Art. 5
Als gedurende die werkzaamheden
van de metselaar het kerkbestuur
tot het besluit mocht komen, dat
veranderingen of verbeteringen be
treffende voorschriften in andere
artikelen noodzakelijk geacht moeten
worden, dan zou de aannemer dat
moeten uitvoeren ronder daarvoor iets
in rekening te mogen brengen, zolang
de kosten van die veranderingen de
som van drieCleefse gulden (f 1,307s)
niet te boven gingen. Dat was precies
het vjjfde deel van de aannemings
som
Dat kon dus een buitenkansje wor
den voor de aannemer, maar niet een
voordeeltje voor zyn portemonnaie.
(i'eook het vorig hoofdstuk, aanbe
steding van het timmerwerk).
Dit is gelijkluidend aan art. ïovoor
de aanbesteding van het timmerwerk,
behalve dan het voegen of afzetten
van de buitenmuur langs de straat,
welk werk pas een half jaar na het
metselen mocht gebeuren.
Een werk van betekenis
Die hele verbouwing van de kosterij
met de school kwam het kerkbestuur
.dus te staan op een som van f 22 of
45 francs en 83 centimes.
De timmerman had daarvoor veel
materialen te leveren.
De timmerman en de metselaar
moesten daarvoor een grote hoeveel
heid arbeid verrichten.
Het is ons niet mogelijk, te schat
ten, wat er aan winst voor timmerman
en metselaar overgeschoten kan zyn.
Maar in ieder geval hebben beide
aannemers (waarschijnlijk elk met
zyn gezin) van die winst in hun
levensonderhoud moeten voorzien.
Voor een nauwkeurige berekening
van de kosten van zulk een werk, als
dat in onze tyd, ofb.v. omstreeks het
jaar 1900, uitgevoerd moest worden,
of gedaan was, ontbreken gegevens als
oppervlakte van muren, enz.
Maar wij zouden het toch wel hoogst
interessant vinden, als een heden
daagse architect of aannemer er zich
eens in een vry uur toe wilde zetten,
een berekening naar ruwe schatting
te maken. Men kan uitgaan van de
volgende vaststaande gegevens
ie in het schoollokaal moesten circa
70 leerlingen geplaatst kunnen wor
den, dat ze schrijven konden;
28 de woning moet toch minstens
bestaan hebben uit een gang, een
keuken, een „goot", een kamer achter
de „goot" en een slaapkamer, als we
aannemen, dat op zolder ook nog een
of meer slaapkamers waren. (Het gezin
van Joannes Deenen bestond uit vier
personen, hemzelf, zyn vrouw, een
dochter en een zoon).
Enige vergelijkingen
Joannes Deenen verdiende jaren
lang als koster en als schoolonder
wijzer samen 90 gulden per jaar.
De veldwachter genoot in een jaaT
een inkomen van 625 francs of 300
gulden. Genoeg voor bijna veertien
zulke verbouwingen.
In één jaar bedroeg het batig saldo
van het gemeentelijk huishouden circa
35.000 francs of 16 800 gulden. Zo om
en om voldoende voor 765 zulke ver
bouwingen van woonhuis en school.
Zo kan de lezer zelf een reeks van
vergelijkingen maken, als hy de ge
tallen van de begrotingen, rekeningen
en verantwoordingen uit onze vorige
hoofdstukken omzet in guldens. (Koers,
waarde van de franc 48 cents).
Iedereen zal nu wel inzien, dat de
geldswaarde in die tijd hoog was.
En tevens (en daar ging het om)
dat het gemeentebestuur met betrek
kelijk grote sommen werkte.
Eo bovendien (en daar ging het nog
veel meer om I), dat het gemeente
bestuur ondanks die grote sommen
niets van enige economische, maat
schappelijke of culturele betekenis
heeft tot stand gebracht.
Daar zullen wy in volgende hoofd
stukken nog meer licht op laten vallen.
Alle cyfers zyn uit officiële docu
menten genomen. Wy geven toe, dat
een en ander onbegrijpelijk lijkt. Wy
kunnen slechts vermoeden, waar het
geld gebleven is.
De volwassen bevolking stond nog
op een zeer laag peil van ontwik
keling. De wolspinner Lindert Lemmen
en zyn voorgangers haddon haar niets
geleerd. En daarbij, wat konden een
paar jaartjes lagere school zonder
meer voor volksontwikkeling be
tekenen
Om daar een dieper inzicht in te
ontvangt U
van
Pastilles, Ardolablokjes.
Dennetakjes, Bloemenchocolade
Albert Heijn's Thee
f 100 gram pak 52-60-66-72
onze speciale melanges
Zilvermerk 80 ct. Goud merk 86 ct.
t/rir
Woensdag
6 Mei
maakt U het leven
GOEDKOPER!
2 Mei 1891
Op 29 April had do inwijding
plaats van het nieuw Gymnasium.
„Recht vrolyk amuseerden zich de
jongelui en konden zich eens bot
vieren om des anderen daags met
nieuwen ijver hun studie voort te
zetten".
Op de jaarmarkt van 29 April
waren 320 stuks hoornvee en 350
biggen aangevoerd. Biggen golden 5
a 8 gulden.
In de bossen van burgemeester
Esser onder Grubbenvorst, ontstond
op 27 April brand. 7 ha dennen wer
den vernield.
2 Mei 1903
Op 27 April 1903 vergaderde de
Gemeenteraad.
Tot onderwijzer te Oostrum, werd
benoemd H.H.J. Maas, onderwijzer te
Oirlo.
De kinderen van de parochie
Venray en van de rectoraten Leunen,
Merselo en Smakt, deden op 26 April
hun Eerste H. Communie.
30 April werden door de schut
terijen „Het Hof" en „Het Eindt",
volgens oud gebruik de Meibomen
geplaatst.
Op 1 Mei 's morgens om 4 uur
kondigden de vrolijke tonen van de
Fanfare Euterpe het begin van de
Meimaand aan.
Op 2 Mei werd een proefver-
lichting gehouden met het zogenaam
de Washington Petroleum gaslicht.
De Minister van Waterstaat
verhoogde het salaris van de postboden
H. Albertsz met f 70, van W. Kirch-
ner met f 45 en van G. Linskens met
f 95.
Te Oirlo vierden de brave en
vrome echtelieden Peter Pouwels en
Gertrudis van de Ven, hun gouden
bruiloft op 27 April.
Onder leiding van Dr H. Poels,
werd op 26 April, te Venlo, een bond
van R K. Spoorwegmannen opgericht.
By de aanbesteding voor het
bouwen van een opzichterswoning
met remise en stalling ten behoeve
van de Heer Janssen van Son, te Roer
mond, schreef G. Ambrosius te Venray
in voor f 3.982.
A. van der Putten, Oostrumse-
weg, opende een winkel in sigaren
aan de Stationsweg.
6 Mei 1893
Op 3 Mei had de plechtige in
stallatie plaats van Pastoor W. Hillen.
De stoet vertrok vanaf de Paterskerk,
waar de heren studenten een „hy
leve lang" hadden aangeheven en
Burgemeester Ph. Esser het welkom
had toegeroepen. De installatie werd
verricht door de Deken van Horst.
Tot ontvanger van de directe
belastingen te Venray, werd benoemd
C. H. Stassen uit de inspectie 's Her
krijgen, behoeft men slechts het peil
van de volksontwikkeling in onze tyd
te onderzoeken,
Wordt zervolgd.
togenbosch. De heer H. Potjer te
Venray, werd benoemd tot ontvanger
te Leek.
By de heer C. Raedts werden
door onbekenden ruiten ingeworpen
5 Mei ontstond een heide- en
bosbrand by Merselo.
M. Beerkens-Joosten vestigde
zich als slager in de Patersstraat 22
We hebben deze kolommen al
menigmaal de opmeikiDg gemaakt,
dat bjj Vrouwe Justitia bar veel
Venlonaren aan moeten kloppen, die
geDoten hebbende van het beste bier
en het nat uit Schiedam, een fiets
bestygen of een auto berijden en dan
prompt cp de bon geslingerd worden.
By de laatste rechtszitting is ons
echter duidelijk geworden, dat er in
Venlo een aparte politiecoionne niets
anders doet als juist op dergelijke
mensen letten. Ea zo zal het waar
schijnlijk niet heel lang meer duren,
of we treffen een keer de gehele
Venlose politiemacht hier in Venray
aan, die moet komen getuigen in
deze beste bier- of jeneverzaakjes.
Maar dat hierbij wel eens fouten
worden gemaakt, bleek ook op deze
zitting.
Zo was er een vrachtrijder uit
Deurne, die naar de Venlose Veiling
placht te ryden, daar de hele morgen
hard moest werken en na afloop van
het werk voor hy de terugreis aan
vaarde gewend was een biertje te
kopen. Nu had deze man een gebrek,
hy had en heeft nog zeemansbenen,
waardoor hy wat slingerend loopt.
Toen dan ook een van Venloos
politie-agenten hem uit de café zag
komen „slingeren", in zyn vrachtauto
zag stappen, toen was zijn lot ge
tekend. Hy werd prompt aangehouden,
rook inderdaad naar bier en werd
naar het bureau meegenomen.
Er werd een bloedproef genomen
maar die bewees duidelijk, dat deze
man vrij van alcohol was en dus in
staat moet zijn geacht, zijn motor
voertuig te besturen.
Zyn advocaat voerde dat allemaal
prachtig aan, bracht bovendien nog
de kastelein er by als getuige, dat
maar enkele biertjes genuttigd waren,
liet hem nog eens proef lopen, waar
bij zyn slingerende gang duidelijk
werd bewezen en wist zodoende zyn
vrijspraak er door te krijgen. Alleen
had de advocaat weinig respect voor
de gemeente Deurne, die zich geroepen
gevoeld had ongevraagd een rapport
over deze man uit te brengen, wat
met de zaak als zodang niets had uit
te staan en die hem maar vast op de
zwarte lyst hadden geplaatst omdat
hy een bekeuring gekregen had, zon
der ook maar de uitspraak af te
wachten.
By een ander Venloos geval, hield
de Officier echter voet by stuk. Dat
gebeurde met Carnaval, waarbij een
Venloos heer na een avondje uit te
zyn geweest in zyn auto kroop en na
een kwartier werd gedwongen te
stoppen, omdat een politiewagen, die
hem gevolgd was al die tyd, de zaak
niet vertrouwde. Deze heer moest
mee, had wat biertjes op, maar wei
gerde de bloedproef. Liefst drie agen
ten kwamen vertellen hoe een en
ander te werk was gegaan.
Nu moet men niet vergeten, dat
men niet dronken behoeft te zyn,
maar slechts niet in staat moet wor
den geacht om het motorrijtuig naar
behoren te besturen. En daar zit wel
wat in, want de een die zal dat al
niet kunnen na 4 glazen bier, de ander
na 15. 5 Getuigen a decharge kwamen
verklaren, dat volgens hun oordeel
genoemde heer nog best in staat was
om zyn auto te besturen.
De Officier en ook de Rechter hech
ten echter meer waarde aan het
oordeel van de politie agenten, die
onderhand specialist geworden zyn
in die beoordeling en veroordeelden,
ondanks de tamelijk vinnige opmer
kingen van de raadsheer der verdachte,
deze tot f 100 boete en tot inhouding
van zyn rybewijs voor een half jaar
"Waarna 8 getuigen de rechtzaal ver
lieten, waarvan 5 hoogst onvoldaan.
We zullen over de rest van deze
vermetele heren maar kort zyn.
V. uit Arc9n dronken op een fiets
f 30 of 15 dagen. V. uit Venlo, 8 dagen,
omdat hy voor de derde ke6r wegens
dit delict is gesnapt. P. uit Venlo, F
uit Venlo en nog ettelijke andere
heren allemaal f 30, zelfs van K.,di-
nog wel een borreltje gepikt had om
dat hy grieperig was en het dus puur
als geneesmiddel had gebruikt.
Alleen met vd. P. uit Venlo, had
de Officier wat genade, ofschoon ook
hy tamelijk in de lorum op de fiets
zweefde. Aangezien deze schone jonge
ling een herbergiersdochter het hof
maakt en daardoor misschien eerder
onder de invloed komt der alcoholica,
kwam hij er af met f 20, waarmede
ook de Officier weer eens bewijst geen
spel- en hartebreker te willen zyn.
Esn lieftallige juffer uit Gennep
bleek minder lieftallig te zyn als ze
er uit zag, want in Gennep reed ze
zonder meer een klein jochie, dat zyn
zusje uit school was gaan halen, met
fiets en al overhoop. En in plaats
van eons te kyken of dat jochie niets
mankeerde of diens fiets, was ze zo
maar doorgereden. Dat was niet netjes,
want ze had die fiets zodanig ge
moerd, dat er voor een f 50 reparatie
kosten aan waren.
Aangezien niet uitgemaakt was,
wie nu feitelyk de schuld van die
botsing was, kon de Rechter haar niet
veroordelen om de schade te betalen,
al sprak het gezicht van do Officier
dan ook boekdelen, maar f 25 boete
was toch haar deel, vóórhaar minder
lieftallig gedrag.
In Gennep wonen trouwens meer
van die rare mensen. Is daar een oud
heertje netjes aan het werk, ais hy
plotseling merkt, dat zyn buurvrouw
hem staat uit te lachen.
Ea dan wordt dat heertje zo krie
gelig, dat hy geheel vergeet, dat hy
h°er is en over rode lichtjes en ruiten
tikkertjes en nog meer van dergelijk
fraais tegen die juffrouw begint te
roepen, waardoor die juffrouw na
tuurlijk hogelyk is beledigd Ea hier
voor de rechtbank vergat hy weer, dat
hy heer was, want hier begon hy al
weer even lustig van voren af aan.
Hij zal moeten leren zyn mond te
houden en f 20 is de eerste aansporing
v.d. V. uit Venray had iemand uit
gescholden. Kosten dezes waren f 15.
V. uit Ottersum had een politie
agent beledigd en was daarvoor dus
by de duvel te biechten f 25 was zijn
beloning.
Het heertje uit Blerick, dat zijn
paard mishandeld had, voerde by
monde van zyn advocaat een vurig
pleidooi, wat echter weinig baatte.
F 30 of 15 dagen was zyn loon, ter-
wyl de stok, waarmede het paard
dan mishandeld was, plechtig in beslag
werd genomen en nog plechtiger zal
vernietigd worden, zulks op uitdruk
kelijk verzoek van de Minister van
Justitie, die schijnbaar van oordeel is,
dat er meer en meer in beslag ge
nomen moet worden.
Afgelopen weekend was voor de
Derde Orde afdeling Venray, van bij
zonder gewicht. Want toen had de
officiële overname plaats van hotel
Gitzeis, dat in het vervolg het Kapit
telhuis van de Derde Orde afdeling
Venray zal zyn.
Zaterdagavond vond de plechtige
inzegening plaats door de plaatsver
vanger van de Commissaris der D.O
Pater Auspicius van Corstanje, in
tegenwoordigheid van het Bestuur
der Derde Orde.
Zondag werden de leden van de
afdeling in de gelegenheid gesteld het
pas aangekochte gebouw te bezich
tigen. Voordien was in de Paterskerk
een plechtige hoogmis opgedragen om
Gods zegen af te smeken over het
Kapittelhuis.
Na de hoogmis vond dan de eerste
buitenkerkelijke vergadering plaats in
het nieuwe tehuis.
Pater Auspicius hield een feestrede,
waarin hy wees op het grote gewicht
van de Derde Orde in deze tyd. Hy
hoopte, dat de afdeling Venray, met
dit nieuw kapittelhuis nog tot groter
en intenser bloei zou komen tot heil
van allen die zich aangesloten heb
ben in deze godsdienstige vereniging.
Dr. H. Sala was een der eerste die
als oud-prefect zyn gelukwensen aan
bood in een korte speech.
Ook Pater Rector van het Gym
nasium, alsmede Pater Rufus Meyer,
oud-directeur in Venray, boden even
eens hun gelukwensen aan en Hpraken
de hoop uit, dat het werk der D.O.
mede door dit nieuwe kapittelhuis
nog beter als in het verleden kan
groeien en bloeien.
By de dan volgende receptie werden
vele gelukwensen overgebracht aan
Pater Aegidius Versluis en 't Bestuur.
O a. boden hun gelukwensen aan:
Pater Gardiaan, de Burgemeester en
zyn echtgenote, de Secretaris, de NV
Grontmy e.v.a.
Ook de middagvergadering was zeer
goed bezocht en het feestelijk ver
sierde zaaltje was overvol.
In de middagvergadering gaf o.m.
de penningmeester H Jacobs een ver
slag over de aankoop en de verdere
plannen. Hieruit bleek, dat bet boven
gedeelte bestemd is voor de dames
van gezinszorg, die hier reeds een
prettig tehuis hebben gevonden.
In het gebouw zullen verder worden
ondergebracht de naaikrans en de
leesbibliotheek der Derde Orde.
De vergaderingen van de D.O
alsmede bestuursvergaderingen en die
van de afd jeugd zullen ir. de toe
komst alle hierin plaats hebben, als
mede derecollecties, welkejookhierin
worden gehouden.
Evenals des morgens, werd ook op
de middagvergadering enkele voor
drachten gehouden door de dames van
g°zin8zorg en door de jongens van het
juvenaat.
Van de gelegenheid die ook nu weer
werd geboden om het huis te bezich
tigen werd weer een ruim gebruik
gemaakt en over het algemeen
was men zeer goed te spreken over
de aankoop van dit gebouw, dat de
nieuwe krachtcentrale gaat worden
voor de Venrayse afdeling der Dprde
Orde, die er zich op beroemen kan
het eerste kapittelhuis in Nederland
te hebben.
10 20 80
Kwartjes voor Fonds Nieuwe Kerken.
Kunnen dubbel heil bewerken.
Z-ker is het loon van God.
Mogelijk een pry's op 't lot.