p.
Een gemeentelijk huishonden
van honderd jaren geleden
„Settlements Reports"
Hedendaagse
detailhandelsproblemen
melden hoe het de emigranten
Canada verging
in
Uit „Peel en Maas"
NIEUWE KIEKEN
X 500
BEL BIJ BRAND
39 2
ZATERDAG 28 MAART 1953 No. 13
VIER EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
PEEL EN MAAS
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF WFFKRT AH VOOR VFNRAY FN OMSTRFKFN ADVERTENTIEPRIJS 8 ct. p. mm. ABONNEMENTS-
TELEF. 512 GIRO 150652 VV MIVDLHU V UUI\ V UillAÜ I CriV WlVlJ 1 IXEiIiEill PRIJS PER KWARTAAL f 1.25 Buiten Venray f 1.45
GROOTESTRAAT 28
Dezer dagen heeft Schmaï, lid van
de Tweede Kamer op uitnodiging
van de Middenstandsbond, in de radio
rubriek „Uit het bedry fsle ven (l voor
de A.V.R.O.'-microfoon een causerie
gehouden over de economische positie
van de detailhandel.
Spreker stelde met voldoening vast,
dat in de laatste kwarteeuw, vooral
dank zy de onderzoekingen van het
Economisch Instituut voor de Midden
stand, de feitenkennis over de detail
handel aanzienlyk is vooruitgegaan
en dat vele winkeliers, vooral met
het oog op verweer tegen de voort
durende stygende aanslagen van de
fiscus, hun boekhoudingen hebbeD
verbeterd, zodat daaraan waardevolle
gegevens kunnen worden ontleend.
In dit opzicht slaat ons land, zelfs
ten opzichte van de vooruitstrevende
Verenigde Staten een goed figuur.
Hy wees verder op de onderlinge
concurentie tussen de verschillende
bedrijfsvormen, zoals zelfstandig mid
den- en kleinbedrijf, grootwinkelbe
drijf, warenhuizen, filiaalbedrijven en
verbruikscoöperaties. Loyale onder
linge concurrentie zal tenslotte moeten
uitwijzen, aan wie de erepalm toekomt
Daarnaast bestaan er heel wat klachten
over overheidsconcurrentie, met name
over het optreden van het Ryksin-
koopburean.
Dalende omzetten
Over de huidige situatie zeide
spreker o. m.Ook zonder dat over
heidsinstellingen rechtstreeks of
zijdelings met hem in concurrentie
treden, heeft de winkelier het op het
ogenblik niet gemakkelijk.
Zeker de indexcijfers van de omzet
vertonen van 1951 op 1952, althans
wat de eerste levensbehoefte betreft,
enige styging. Daartegenover staat
echter, dat duurzame consumptie
goederen als textiel en schoeisel zich
in dalende lyn bewegen, hetgeen
overigens ook voor een genotmiddel
als tabak geldt
Indirecte rampgevolgen
Het is de vraag, op welke wyze
straks de waternood zich in de omzet
cijfers van Februari en volgende
maanden zal afspiegelen. Er is in de
laatste weken door ons volk op
grootse wijze geofferd, een feit, waar
voor wij niet anders dan dankbaar
kunnen zijn.
Intussen vergete men niet, dat het
ook bij de consumenten tenslotte uit
de lengte of uit de breedte moet
komen. De gelden, die velen met een
blijmoedig hart, maar uit een smalle
beurs voor onze getroffen landgenoten
hebben geofferd, kunnen door de gevers
niet voor de tweede keer by hun
winkelier worden besteed. Deze
men denke in dit verband inzonder
heid aan de textielzaken lopen
dientengevolge het risco het kind van
de rekening te worden.
Bijzonder moeilijk is zeker ook ae
positie van vele winkeliers in de
getroffen gebieden. Hun cliënten zyn
voor langer of korter tyd vertrokken
en komen straks (hopen wij spoedig)
kosteloos opnieuw in de kleren
gestoken thuis. Onder deze omstan
digheden dringt zich onafwijsbaar de
noodzaak op om deze en andere
winkeliers, wier debiet ten gevolge
van de watersnood rechtstreeks of
indirect is komen te vervallen, afdoen
de te helpen. Gelukkig is, dank zy
de goede zorgen van het Directoraat-
Generaal voor de Middenstand reeds
een regeling ter zake tot stand geko
men.
Zoveel is in ieder geval zeker, dat
ook te hunnen opzichte moet worden
vastgehouden aan het beginsel, dat
de arbeider zyfl loon waardig is. Dit
toch is ook van toepassing wanneer
een werker zich door omstandigheden
buiten zyn schuld de gelegenheid tot
het verrichten van zyn normale ar
beid benomen ziet.
Vermoedelijk heeft men nog nooit
gehoord van een „Settlement Report".
Het Canadese Ministerie voor Immi
gratie stelt een onderzoek in naar
de omstandigheden van elke emigrant,
die zich na kortere of langere tyd
wil „settelen", dat wil zeggen, een
eigen bedry f of een eigen zaak wil
beginnen. Er wordt dan rapport opge
maakt en van tyd tot tyd krijgen
wij in den Haag een aantal van zulke
rapporten, zulke „Settlement Reports",
doorgestuurd.
In al hun zakelijkheid geven deze
rapporten soms een goede kyk op de
verrichtingen van onze Nederlandse
emigranten. Uit een stapeltje „Settle
ment Reports" is voor de vuist weg
een greep gedaan.
Zo is er een rapport over de familie
Greidanus, .die afkomstig is uit het
plaatsje Tzum in Friesland, onder
Franekeradeel. Jan Greidanus had
daar een klein gemengd landbouw-
bedryfje. Op den duur bood hem dat
niet voldoende mogelijkheden. Met
zijn vrouw en zijn vier zoons en vier
dochters emigreerde hy in 1951 naar
Canada.
Het settlement report zegtzy
werkten een jaar als landarbeiders,
met het onmiddellijke doel zelf een
boerdery te kopen. Het bleek een
bijzonder yverig gezin te zyn, dat
niet alleen in korte tijd zichzelf wist
op te werken, maar ook bijdroeg tot
het welslagen van andere Nederlandse
boerenfamilies in Canada.
Een jaar na aankomst kocht Grei
danus een eigen boerdery van 4000
hectare iD Clinton, Ontario. Hy be
taalde een tiende deel contant en
lost nu de rest zo spoedig mogelijk
af. Hy drijft de boerdery samen met
zyn oudste zoon. Zeven andere leden
van de familie werken op een
Expeditiebedrijf in de buurt. Zy
brengen samen per week 220 dollar
thuis. Op die manier is de boerderij
gauw betaald!
Een ander rapport gaat over Willem
Bruinink uit Enschedé. Willem Brui-
nink had daar een bakkerswinkel,
maar hy zag voor zyn zaak de toe
komst niet gunstig in. Met zyn
vrouw en twee zoons vertrok hy in
October 1951 naar Canada, waar hy
in een restaurant ging werken als
bakker. Na 7 maanden opende hy
een eigen zaak in Chatham.
De eerste dag bakte hy 14 broden
en na 2 maanden bakte hy 140 stuks
per dag, plus de nodige cakes, taarten
enz. Hy was toen dus een jaar in
Canada.
Een derde rapport.
Petrus de Rooy uit Monster in het
Westland had een baantje als kr"i.
deniersbediende. In 1951 emi' ,_.»e
hy met zyn vrouw en zoontje naar
Canada als ongeschoold arbeider. Nu
had de Rooy oorspronkelijk opleiding
als schoenmaker gehad. Hy liet dan
weten, dat hy graag weer in dit vak
zou werken Hy werd in contact
gebracht met de eigenaar van een
verlaten schoenmakerij in Chesterville
in Ontario, vlak naast 't postkantoor.
Er was geen andere schoenmakerij
in de buurt.
In het settlement rapport vermeldt
de Canadesche ambtenaar, dat er
tijdens zyn bezoek een voortdurend
komen en gaan was van klanten en
dat de Rooy hem zei, dat zyn inkomen
niet onder de 75 dollar per week
lag.
By deze losse greep uit de officiële
rapporten laten wij over emigranten
die het al tot een zelfstandige vesti
ging hebben gebracht.
Deze rapporten leren ons, dat Canada
mogelijkheden biedt, die hier in het
eigen land niet of bijna niet meer te
vinden zijn.
Zy leren, dat de Canadese overheid
op de hoogte is van de prestaties van
onze landverhuizers.
Maar zij mogen in geen geval het
misverstand wekken, dat die kansen
er voor iedereen liggen.
Welslagen by emigratie is alléén
weggelegd voor onverzettelijke, harde
en doortastende mensen, voor mannen
en vrouwen met pioniersbloed, voor
mensen, die geestelijk sterk in hun
schoenen staan en lichamelijk niet
voor een kleintje vervaard zijn.
Wie emigreren wil, moet gedreven
worden door geestkracht en vertrou
wen, hy moet zich op deze grote stap
met hart en ziel voorbereiden. Met
name moet hy reeds nu de moed
hebben de taal te leren van het land
waar hy naar toe gaat.
Het klinkt misschien overdreven,
maar ook daar is moed voor nodig.
Wie, omtebeginneD, die moed alvast
niet kan opbrengen, doet beter de
gedachte aan emigreren maar te laten
varen.
Het is goed om op deze dingen nog
eens de nadruk te leggen. Dezer
dagen is bekend gemaakt, dat er in
Canada vele nieuwe mogelijkheden
openstaan. Canada biedt in de eerste
plaats een toekomst in de landbouw.
Daarnaast zyn er nu een reeks van
vacatures voor niet-landbouwers in
alle mogelijke beroepen, van meubel
makers tot koks, van blikslagers tot
winkelbedienden, van kappers tot
textielarbeiders toe. In een deel van
deze vakken kunnen onbeperkte aan
tallen emigranten op korte termijn
naar Canada vertrekken. De aanmel
dingskantoren van de Gewestelijke
Arbeidsbureaux en van de particuliere
organisaties beschikken over alle
gegevens.
Het bericht van deze verruiming
van mogelijkheden voor niet-landbou
wers zal by velen, die wel zouden
willen emigreren, verwachtingen heb
ben gewekt. Maar emigreer niet,
zonder dat men daartoe voor de volle
honderd procent geschikt is en zonder
een diepgaande voorbereiding. Leer
Engels. Laat U voorlichten over land
en volk. Besef, dat het gaat om het
geluk en de toekomst van Uw gezin.
Zwaar is de verantwoordelijkheid, die
U op zich laadt als U vertrekt met
het risico van een mislukking. Een
mislukking, die niet al tyd op materieel
gebied hoeft te liggen
Onthoudt U dit
Beter arm, maar gelukkig in Uw
eigen omgeving,
dan ryk en ongelukkig in het
nieuwe land
25 Maart 1893
Op 20 Maart gingen de leden
van de H. Familie ter bedevaart naar
de Smakt.
Willem Zmidts bericht het ge
achte publiek van Venray, dat hy
zich als kleermaker zal vestigen by
J. Schaeffers, Langstraat.
28 Maart 1903
Tot Rector te Leunen werd
benoemd de Zeereerw. heer M. H
Wijnhoven.
In zyn plaats werd tot Rector van
Castenray benoemd de Zeereerw. heer
Frans M. Poels, die kapelaan was te
Baexem.
De sigarenmakers van Venray
hadden het plan een afdeling op te
richten van de Nederlandse R.K.
Tabaksbe werkersbond
Th. Janssen bericht de opening
van een .nieuwe schoenwinkel in de
Henseniusstraat.
Het feest van Maria Boodschap
werd in Oostrum luisterrijk gevierd.
Rector Wierts preekte.
G. V. uit Castenray zond een
ingezonden stuk tot afscheid aan de
verplaatste Rector Wijnhoven.
Pastoor Grubben te Well her
dacht zyn 40jarig priesterfeest.
Te Wan8sum had op 23 Maart
de plechtige begrafenis plaats van de
heer Jan Coenders, oud-hoofd van
de school.
Kapelaan, Beckers te Swolgen
verkreeg om gezondheidsredenen tij
delijk ontslag. In zyn plaats werd
benoemd Kapelaan Parren.
Land- en Tuinbouw
Aanleg en bemesting Tan gazon
Een belangrijk deel van onze sier-
tuin is wel het gazon. „Niets is
immers zo belangrijk en zo mooi in
een tuin dan een gazon.
In vele gevallen wordt te weinig
aandacht besteed aan bemesting en
grondbewerking.
De grond most goed losgespit wor
den en van alle onkruid wortels en
vuil gezuiverd.
Men zaait zoveel mogelijk op een
windstille dag en zoveel wanneer er
regen wordt verwacht. Men mag voor
al niet te dun zaaien, want dan ont
staan dikwijls dunne plekken en het
gazon zou dan vol onkruid komen.
Neem het beste gazon-graszaad wat
er is en koop dit by een vertrouwde
zaadhandel. In dit mengsel moeten
uitsluitend overblijvende zaden voor
komen.
Denk er om, dat alles zo gelijkmatig
wordt uitgezaaid en by hel inharken
opletten dat niet alles op een hoop
wordt geharkt.
Ook harken is niet zo eenvoudig al
lijkt dat dikwijls zo.
Na het opkomen wordt het gras
spoedig gemaaid of geknipt, doe dit
vervolgens eenmaal per week.
Dit is vooral nodig om een mooie
dichte stand te krijgen en te houden.
En nu de bemesting. Deze speelt
by een gazon een voorname rol.
Tegenwoordig is dit heel gemakkelijk.
De beste bemesting kan men geven
in de vorm van Asef-Gazonmest.
Men geve in het voorjaar per ioom2
iedere maand 3 kgby voorkeur
vlak nadat het gras geknipt of gemaaid
is, nadien 1 1,5 kg tot aan de herfst.
Deze meststof is wel zeer gemakke
lijk uit te strooien en men kan deze
direct herkennen aan de rode korrels.
Een geschikt ogenblik voor het uit
strooien is even voor de tijd dat men
een flinke regenbui verwacht.
Het is dus wel heel eenvoudig om
een mooi gazon te verkrijgen, als men
rekening houdt met bovenstaande.
10 20 80
April houdt van een gril.
Men kan hem niet vertrouwen
Limburg, met vaste wil,
Zet door met kerken bouwen.
EEN LUXE
PRESENTEERTROMMEL
(kleurrijk Oud-Engels décor)
GEVULD MET FIJNE
KB6N1EN
A 00 9ron\cls.
rozi>W<£.,
'CMCEMEEE
'soep^erGES-
^ÊtMOES
&SSEHSAP
ss**— 19
i PAASBVS 33
1 6 TOffEE'S la** 3
3 'tesSUlK**
3 6\SS»BS
200 9r®m
;'dvoc*m
7 2 ra-
09 W.'»1*, A05-90
85 W& P,k- "10°
27 5 I»»
Nogmaals begroting 1839
Voordat de vroede vaderen, die niet
behoorden tot de ingewijden, hun
oordeel konden en moesten laten gaan
over de puzzles van een gemeente
begroting, dienden zy toch wel enigs
zins ingelicht te worden aangaande
de stand van zaken. Mogelijk bleef
het dan wel daarbij, dat zy tenminste
de klok hadden horen luiden. Waar
de klepel hing?
Zij konden tenminste dan toch een
gezicht zetten, alsof zy
het wisten. En de zaak draaide ge
regeld elk jaar doorWat wilde men
meer?
Staat van de gemeente
De gemeente had een vastgestelde
schuld van 50.000 francs.
De jaarlijkse interest daarvan be
droeg 2500 francs.
Wie daar meer over wenste te
weten, zal door vragen wel gepro
beerd moeten hebben, wat licht te
kunnen opsteken.
Lezers, die de vorige artikelen be
waard hebben, zyn in staat verge
lijkingen te maken. Raadsels oplossen
is ook wel eens een aardig tijdverdrijf.
En dat zelfs de handelingen en goochel
partijen met getallen van de deftigste
bestuurscolleges soms de indruk ma
ken van lachwekkende spelletjes,
weten mensen van leeftijd en ervaring
opperbest. Dikwijls hoort men zeggen
„Als het in de grond niet zo ernstig
was, zou men erover moeten lachen
Maar de waarde van het geld
Inderdaad, daar komt het op aan.
Dat kan men alleen vaststellen door
vergelijking met datgene, wat men
in zo uitgebreid mogelijke zin voor
het geld kon kopen aan goederen.
Dat vereist afzonderlijke bespre
kingen in volgende artikelen. Dus dat
komt ook aan de beurt.
Ontvangsten
Het eerste hoofdstuk ging over de
buitengewone ontvangsten.
Op do begroting van het vorige jaar
was 57 francs en 23 centimes over
geschoten. Maar het overschot der
rekening van het laatst voorafgaande
dienstjaar bedroeg 24595 francs 51
centimes, dus het overschot in totaal
was 24652 francs 79 centimes („Goed
slot", staat in hot officiële stuk. Wy
zullen maar instemmend knikken,
zoals vroede vaderen ook plachten te
doen.
Let welhet officiële document,
waar wy het nu over hebben, is de
Staat van Begroting voor de dienst
van 1839.
Maar er waren nog andere buiten
gewone ontvangsten geweest.
ie. Vervallen koopprijzen van ver
kochte gronden 500 francs.
2e. Voor het bouwen van scholen
(school en woning) was op de vorige
begroting 9000 francs toegestaan, maar
besteed nihil, dus weer een totaal
van 9500 francs „over".
Alzo werd het „goed slot" opge
voerd tot het „goeder slot" van 24652
francs 79 centimes plus 9500 francs is
34152 francs 79 centimes. Aldus de
begroting.
Inkomsten
Dacht je, dat „ontvangsten" het
zelfde zou zyn als „inkomsten Na
tuurlijk was dat niet het geval.
Tegenwoordig evenmin. Denk maar
eens aan de omzetbelasting! Al zet
men om met verlies, toch omzetbelas
ting
We weten immers uit voorgaande
beschouwingen, dat er b.v. gesproken
werd over additionele cents. Dat was
een vaste, dus elk jaar terugkerende
post van inkomsten.
Nu geeft de begroting voor 1839
meteen 't beloop van de"ontvangsten"
van het vorig jaar.
Let op: de begroting noemt de
„inkomsten" (die verwacht werden),
maar in „het beloop" worden de
„ontvangen" bedragen genoteerd.
Beloop van de „ontvangsten" vorig
jaar: addit. cents op de grondbelas
tingen 525 francs 21 centimes;
idem op het personeel 199 frans 37
centimes.
De gemeente had ook patrimoniële
inkomsten. Wat daar precies onder
verstaan moest worden?
Wy kennen ook het woord „patri
moniaal", dat „vaderlyk erfgoed in
het algemeen „erfgoed" aanduidt.
Tot de patrimoniële inkom3ten van
de gemeente in de begroting voor
1839 volgens het beloop van ont
vangsten in het vorig jaar behoren
ie. opbrengst van rente op parti
culieren en interest van kapitalen 125
francs.
2e. pacht van land en landgoederen,
de gemeente toebehorende 63 francs
50 centimes.
3e. opbrengst van veen- en turf-
gronden 2500 francs.
4e. opbrengst van het weiden van
vee op gemeentegronden 2500 francs.
5e. verkoop van turfslyk 1300 francs-
Weer andere opbrengsten waren niet
patrimonieel. Zoals:
1. verpachting van jacht envissery
136 francs.
2. voor plaatsing van byenkorven
100 francs.
3 interessen op verkoop van gemeen
tegronden 600 francs.
Het beloop van de ontvangsten vorig
jaar bedraagt derhalve in totaal 12479
francs 28 centimes.
Maar nu is het opletten
We hebben gehad de begroting, het
„goed slot. En daarby gevoegd 9300
francs om tot een „goeder" slot ts
komen. De optelsom van 34152 francs
79 centimes bestaat dus uit een ge
raamde som, vermeerd met een defini
tieve som.
Vermoedelyk'zyn de'vroede vaderen
van destyds er wel van aan het
duizelen geraakt en zoetjes in slaap
gedoezeld.
Datzelfde gebeurt nu weer. Pardon,
ik bedoel, dat twee posten by elkaar
geteld worden.
Het totaalbedrag van ontvangsten
vorig jaar, zo juist genoemd, was
immers 12479 francs 28 centimes.
En daar hoort nu werkelyk ook by,
definitief by definitief, die som van
9300 francs, zodat het totaal van 21979
francs 28 centimes werd bereikt.
Daarnaast komt dan de begroting
vooral 839 voor ontvangsten, inkomsten
en opbrengsten met een totaal van
47032 francs 7 centimes.
Hierover in het volgend artikel.
Wordt vervolgd.