TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Waar gaan wij heen
Dagboek van een krijgsgevangene
Gemëente-kas bijna leeg.
Begrotingstekort f 123.273.
NIEUWE KEEKEN
Goudvissen
F. W. HENDRIKS
Op vacantie
uit Amerika.
ZATERDAG 12 JULI 1952 Ho 28
DRIE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Over het nut van een begroting,
die verschijnt als het jaar reeds half
om is. zyn de verschillende deskun
digen het nog niet eens en zo zou
men deze vraag ook kunnen stellen
voor de begroting 1052 die deze week
aan de Raadsleden is aangeboden.
Dit temeer omdat op deze begroting
ingevolge begrotingsvoorschriften van
bovenaf, practisch geen kapitaals
werken voorkomen, dio in de toe
komst by afzonderlijke Raadsbesluiten
en begrotingen zullen behandeld
worden. Zo geeft dus de begroting
voor dit jaar alleen de lopende uit
gaven en inkomsten te zien, die
toch nog altijd een respectabel getal
uitmaken.
Zo meldt hoofdstuk II dat voor
1952 f 139.633.— aan salarissen en
lonen zal worden uitbetaald (1951
f 115,845.24). Vorig jaar werd aan
representatiekosten en vergaderingen
f 5813 03 uitgegeven. Voor 1952 raamt
men dit op f 1000.-. De opbrengst
van secretarie-leges wordt geraamd
op f 9500.- (vorig jaar f 9273.45).
Algemeen beheer sluit met een nadelig
saldo van f 160.674.— (vorig jaar
f 156;080.68).
Openbare veiligheid
De openbare veiligheid geeft aan
dat de brandweor, met alles wat er
om en aan is, ons dit jaar f 9769.
zal kosten (v j. f 7577.91). Ook dit
jaar kan een schoorsteenveger er niet
af. Of het by een geraamd stroom
verbruik en onderhoud lantaarns
f 5200 (v j. f 4822.45) mogelijk is, dat
enkele lampen gedurende de hele
nacht blijven branden, zal de Raad
moeten uitzoeken.
Ingevolge voorschriften van hoger
hand zullen 25 borden geplaatst
worden met. komaanduiding, wat
geraamd is op f 1000.—. Bovendien
worden 26 nieuwe verkeersborden
geplaatst a f 1079.-, terwijl vervan
ging en vernieuwing van andere
verkeersborden deze post op doet
lopen tot f 3276.- (V.j. f 439.48).
Men heeft ingezien dat de vorig
jaar geraamde kosten van f 12000.—
voor Burgerlijke verdediging geenzins
beantwoordde aan de werkelijkheid,
die slechts f 479.47 was. In verband
echter met. Regeringsplannen heeft
men nu f 4975.— hiervoor op de
begroting staan. Al met al levert het
hoofdstuk Openbare Veiligheid ons
een nadelig saldo op van f 28 076.—,
(v.j. f 14.423.70).
Volksgezondheid
By het hoofdstuk Volksgezondheid
vallen de slacht- en keurlonen op. In
1951 ontving de Gemeente daarvoor
f 8200.-. Voor dit jaar is de opbrengst
geraamd op f 18.895.—, nl. 25 paarden,
300 runderen, 300 kalveren, 200 nuch
tere kalveren, 1250 varkens, 5 schapen
en 1800 huisslachtingen. De dienst
vleeskeuring zelf kost f 18.319.—
zodat hier wel een heel bescheiden
winst kan gemaakt worden.
Onder dit hoofdstuk vinden we ook
vermeld de schoolartsendienst en in
de toelichting op de begroting zegt
B. en W., dat eerstdaags de districts-
schoolartsendienst ook voor Venray
in werking zal treden.
Zoals bekend ressorteert deze onder
het Groene Kruis en de Gemeente
heeft als bijdrage hiervoor uitgetrok
ken f 3500.—. Het Limburgse Groene
Kruis ontvangt als bijdrage in haar
algemene kosten, voor haar zuige-
lingenbureau, wyk- en kraamverple-
ging en tuberculosebestrijding f 13.334
(v.j. f io.i63.2i). De gezinszorg var.
de Derde Orde alsmede van de K.A.B.
ontvangen ieder f 500.— subsidie. Al
met al sluit ook dit hoofdstuk af
met een nadelig saldo van f 21.632,
(V.j. f 18.648.14).
YolkshnisTesting
Uit dit hoofdstuk blijkt, dat de
Gemeente op het ogenblik in eigen
dom heeft 105 noodwoningen, 1
nistonhut, 3 Aneby-noodwoningen, 189
woningwetwoningen, 82 woningen
gebouwd met V6rm. bijdragen en 4
duplex-woningen. In de exploitatie
tekorten van deze woningen moet de
Gemeente f 8117.87 bijdragen. Deze
woningen hebben f 3.314.944.20 ge
kost en v dit bedrag moet nog voor
byna 1 millioen kapitaal verstrekt
worden. De Volkshuisvesting zal een
geraamd tekort hebben voor 1952
van f 22 993. (v.j. f 11.705 47).
Is het dan een wonder, dat de Ge
meente er weinig meer voor voelt
„bouwheer" te spelen.
Openbare Werken
Ondanks het feit, dat in dit hoofd
stuk verschillende grote inkomsten
der gemeente geboekt worden, bly'kt
ook hier het nadelig slot alweer
hoger geraamd te zijn als vorig jaar.
f 180.063. (V.j. f 117.216.98) moet
op dit hoofdstuk worden bijgelegd.
De inkomsten zyn voornamelijk:
Marktgelden f 2000 (v.j. f 1396.15)
Staang. kermis f 11000 (v.j. f 9162.-)
Straatbelasting f 31000 (v.j. f 29300.-)
Rioolbelasting f isooo (v j. f 12500.-)
Hand-ensp.d. f 10000 (vj.f 1885.—)
Daartegenover staat dat het onder
houd en schoonhouden van straten
en pleinen begroot wordt op f 11.631,
terwijl het onderhoud van wegen,
voetpaden en rijwielpaden liefst
f 69.161 kost. Het aandeel dat de
wegschaaf voor zich opeist is f 8164.
Naast het normale onderhoud van
verschillende buitenwegen staan in
dit hoofdstuk geen nieuwe plannen
vermeld en zal dus veler hoop op
een betere weg of betere verbinding
teniet gedaan worden. Tenzij de raad
een en ander nog apart op de begro
ting wil zetten, maar gezien de uit
eindelijke uitkomst aan het einde
van de begroting hebben wij een vaag
vermoeden, dat zelfs dat niet meer
gebeuren zal.
Hopelijk zyn we echter te pessi
mistisch. Ook het onderhoud van
duikers en waterlossingen kost de
gemeenschap een kleine f 10.000.
Onze plansoenen kosten meer dan
f 7500, terwijl aanleg en onderhoud
van riolering f 837vragen.
Het enige lichtpunt op deze post
is, dat de oude pomp op de Markt
niet meer te restaureren is en er
dus een nieuwe moet komen. Mis
schien dat daar dan een fontein van
gemaakt kon worden, hoewel dat
wat grootsteeds klinkt en duur. Maar
men kan nooit weten.
De Gemeentereiniging is nog altyd
eon post die niet sluitend te maken
is. Tegenover een geraamde uitgave
van f 11.486 staat slechts een opbrengst
aan reinigingsrechten van f 9300.
Gemeente-eigendommen
brengen gelukkig nog wat op. Zo
XVI
Wiin van Aarssen
Dit heeft feitelijk niets met my zelf
t.e maken; het is de geschiedenis van
een andere krijgsgevangene, maar
van een die my dierbaar geworden
is en voor wie ik veel meer respect
heb, dan voor do meeste zogenaamde
„heiden".
Het is de geschiedenis van een
eenvoudige Venrayse jongen, die in
ons dorp nooit de kans zou gekregen
hebben te tonen, wat er aan dapper
heid, moed on beginselvastheid in
hem schuildenhet verhaal van Wim
van Aarssen.
Wim was naar Indiü gekomen als
soldaat, een van de vele „kolonialen",
u P° ri.00-r^0& eincli&de, wat de stryd
betreft, in Oost Java en zijn eerste
kamp was Soerabaja. Als sterke
knaap kwam hy in de keuken terecht,
waar hot houthakken zijn beroet'
werd.
't Was nog maar in het begin van
de krygsgovangenschap, dat hy buiten
de keuken een hels spektakel hoorde
en nieuwsgierig ging hij eens kyken.
Binnen een compacte kring van kerels
waren oen Hollander en een Indo
mekaar aan het toetakelen. Wim kon
dat niet aanzien on met zyn sterke
armen duwde hy de kerels uit elkaar
met de woorden„Zyn jullie nou
helemaal bedonderd om hier nog te
vechten'? We zitten hier allemaal in
hetzelfde schuitje".
Op hetzelfde moment trof een harde
klap hem op zyn achterhoofd en als
echte Venrayse jongen kende hy
worden de inkomsten van verpachte
gronden op f 47.040.46 geraamd,
waarvan alleen Peelplan-Zuid ruim
f 27000 voor haar rekening neemt.
Visserij en jachtverpachtingen bren
gen ook nog f 2434 op. Al met al
sluit dit hoofdstuk met een voordelig
saldo van f 16211 (vj f 23.77204).
Onderwijs
vraagt aan de gemeenschap grote
offers. Onderstaande lijst spreekt voor
zich zelf. Hoewel geen Kon. goed
keuring hierop vorkregen is heeft
men, voor zover nodig, overal het
vermenigvnldiging8cijfer 1 gebruikt,
wat dus vooral voor de grote gezinnen
van geweldig belang is.
maar een reactie: Je omdraaien en
de gemene aanvaller een mep ver
kopen. Toevallig kwam die zó hard
aan, dat de getroffene „bezwiemd"
tegen de grond sloeg.
Toen pas realiseerde Win zich de
draagwijdte van zyn klap.: de bewus
teloze was een Japanner. Die had de
jongens tegen elkaar opgezet
genoot van de vechtpartij tussen 2
van zyn vernederde vijandendie
was het, die Wim de slag van ach
teren gaf.
Meteen kwamen er een troep Jap
pen uit het wachtlokaal gestormd en
een menigte trappen en slagen regen
den neer op het lichaam van Wim,
tot hy verfomfaaid in elkaar zakte.
Met z'n allen sleepten ze hem naar
het waclithok, de deur ging dicht,
Dit is het laatste, wat zyn vrienden
van hem zagen.
Tot zover hebben vrienden van
Wim my zyn geschiedenis verteld.
De rest weet ik van Wim zelf, nu
ik naast hem zit in do ziekenbarak
in Singapore. Wim kan weer zowat
praten en ik moet de woorden uit
zyn mond trekken. Hy praat niet
graag over zyn jaar en s maanden,
gelegen tussen de klap en nu.
Een paar weken geleden kwam
iemand my vertellen, dat er in het
kamp een half dode was aangekomen
uit de Kempetai-gevangenis. De
Kempetai is de Japanse geheime
politie, de Gestapo van Hitier en de
schrik van vriend en vyand. Het
woord alleen al doet de Japanse
soldaten rillen en beven en wij
Om 't graf van Christus te bevrijden
Klonk: „God wil het" in het rond.
„Steunt de kerkbouw in deez' tydt>n"
Klinkt de leus uit 'sBisschops mond.
prachtige, heden ontvangen.
Sterk verlaagde pry's. Komt zien,
niets verplicht U. Aanbevelend,
Langstraat 46 Telef. 713
(naast Coopmans Zaadhandel)
schoolgelden nadelig saldo nadelig saldo
Openbaar gewoon L.O.
Bijzonder gewoon L.O.
Bijzonder voortgezet L.O.
Bijzonder U.L O.
B.L.O
Kleuterschool
Middelbaar onderwijs
Hoger onderwijs
Nijverheidsonderwijs
By de subsidies vinden we ditmaal
naast de gewone voor de muziekge
zelschappen, een verhoogde voor de
jeugdverenigingen n.l. f 3.000,— (v.j.
3.239,—. De reden is niet opgegeven.
Ook voor de Mater Amabilis cursus
is f 175,— uitgetrokken. De totalen
van subsidies bedragen f 10.597,—
(v.j. f 9.477,93).
Maatschappelijke steun
en voorzorg
De verpleging van een 50 tal Ven
rayse krankzinnigen in verschillende
inrichtingen in den lande, kost de
gemeenschap f 67 802,—waarvan wel
een deel terugkomt via provinciale
subsidie en eigen bijdragen, maar
ruim f 40000,— blijft toch voor reke
ning van de gemeente.
Het Burgerlijk Armbestuur is ta
melijk optimistisch en vraagt tegen
over vorig jaar f 63.440,— nu slechts
f 61.900,
Voor de overbruggingsregeling schat
men f 14 551,20 nodig te hebben, waar
van f 266,— voor rekening van de
gemeente komt.
Ook andere steunmaatregelen vragen
duizenden guldens, maar worden voor
het overgrote deel weer door het Ryk
vergoed. Onder dit hoofdstuk, dat sluit
met een nadelig saldo van f 136.515,
(v.j. f 108046,97, staan ook vermeld
de subsidies aan het Sociaal Charita
tief Centrum en Blindenzorg resp.
f 2 374,— en f 200,—.
Onder Boofdstuk X, dat de Econo
mische Aangelegenheden inhoudt'en
ook al sluit met een nadelig saldo
van f 5.282,— (v.j. 1.683.14) vinden
we een subsidie aan Venray Vooruit
van f 325,—, waarvan f 25,— extra
zyn voor de voortuintjes-wedstryd.
Belastingen
Alles wat hierboven omschreven
staat, moet op een of andere wijze
in de gemeentekas terugkomen. Hoe
B. en W. dat denken te bereiken,
vinden we in Hoofdstuk 11, waar de
belasting-opbrengsten geschat worden.
Grondbelasting bebouwd f 15.600.—
Grondbelasting onbebouwd 6 800,—
Personele belasting 26.200,—
10.000,—
150,—
4.050,-
950,—
3.200,-
1952
f 100,—
81.459,-
2.000,—
11.743,—
12 024,—
8 000,-
15.540,-
750,—
43.491,—
1951
f 114,—
48.373.81
8.144,57
13.344,36
7.000,-
681,66
750,—
27.449,42
Hondenbelasting 4.900,
Vermakelijkheidsbelasting 26.000,
Ondernemingsbelasting 167.277,
Vergunningsrecht(58 café's) 5.400,
Deze posten zijn er oorzaak van, dat
dit hoofdstuk sluit met een voordelig
8aldo van f 246.001,— (V.j. 183.607,83).
Maar dit is niet genoeg om al die
nadelige saldi op te heffen. Naast
een algemene uitkering uit het
gemeentefonds van f 116,340—krijgt
de gemeente bovendien een aanvul
lende bijdrage op de belasting uit
keringen van f 182.700,—. Dat is
nog niet genoeg om de begroting
sluitend te kry'gen en daarom wordt
uit de reservepot nogmaals f 127.273
genomen, om het tekort te dekken,
Gelukkig, da^ dit reservepotje er
nog is, anders waren we failliet.
Nu rest in deze pot nog f 167.031,—
en dan zyn we ook onherroepelijk
aan het einde van ons latyn ge
komen.
De kapitaaldienst
heeft, zoals we in de inleiding reeds
zeiden, weinig nieuws te melden. We
zien er de aanleg van enkele plant
soentjes aan de Deken Thielenstraat,
Hofstraat, Akkerweg en Oostsingel
omschreven, een vernieuwde riolering
aan de Bosweg en bebossingsplannen,
maar daar blyft het by. De rest zal
de Raad in afzonderlijke begrotings
voorstellen moeten doen, wil men
niet eind 1953 nog zitten te wachten
op de goedkeuring van deze begroting-
In do toelichting op de Peelplannen
van de gemeente staat, dat de ge
meente er rekening mee houdt, dat
het ontginningswerk in de Vredepeel,
waarvoor men eerst vijf jaren had
uitgetrokken, nu in twee jaren vol
tooid zal zyn.
Daardoor worden voor dit jaar b.v,
de kosten heel wat zwaarder als men
aanvankelijk had geschat.
Alleen het loonbedrag, dat in 1952
wordt uitbetaald, wordt reeds geschat
op f 1.140.000,—, waarvan de gemeente
kruipen in elkaar van angst, als een
Kempei in ons kamp komt. Dan
wordt er een meegenomen en de
pater kan gerust een Requiem aan
heffen.
Alle geraffineerdheid van de Ooster
ling in het uitdenken van martelingen
heeft bij de Kempetai haar volmaakt
heid bereikt; martelingen, waar wy
Westerlingen nog nooit opgekomen
zyn, zo geniepig, laag en berekend.
Bij de wacht werd Wim eerst drie
dagen zonder eten en drinken in een
donker hok achtergelaten; toen werd
hy onder sterk geleide overgebracht
naar Batavia, waar in het gebouw
van het Franse Consulaat, de Kempe-
tai-rechlbank zetelde.
Acht maanden duurde het onder
zoek en de verhoren volgden elkaar
regelmatig op. Elke dag kwamen er
een stuk of wat voor de onderzoek
commissie. Ze werden alle tegelyk
binnen gelaten en de ondervraging
van de eerste begon.
De ene keer werd zo'n eerste op
de pijnbank gelegd; een andere keer
opgehangen aan de muur. Maar hoe
dan ook, de martelingen kwamen op
hetzelfde neer; schroeien met gloeiende
naalden, uittrekken van nagels en
vele andere, niet te beschrijven lage
martelingen, welke ieder mens tot in
het diepst van zyn ziel kwetsen. Na
elke pijniging volgde een vraagWeet
jij ditWaar is dieWaar liggen
die wapensenzovoort.
Als tenslotte de gemartelde bekende
of bewusteloos werd, kwam de
tweede, die alles van vlakbij gezien
had, aan de beurt. Dan de derde, de
vierde. Maar velen schreeuwden al
een bekentenis, waar of gefantaseerd,
uit, voor ze aan de beurt waren.
Van tjjd tot tyd werd Wim afge
zonderd in een kleine cel. Dan moest
hy hurken in een hoek van de cel
een deel voor haar rekening neemt.
Aangezien nog niet tot uitgifte van
gronden kan worden overgegaan,
i.v.m. do regeling van boerderijbouw,
heeft de Peelcommissie besloten do
gereed gekomen kavels in eigen be
heer te beplanten en te zijner tyd de
gewassen op stam te verkopen. Dit
alles maakt het noodzakelyk, dat
hiervoor f559.000 wordt uitgetrokken.
Tenslotte kan men hieruit nog lezen,
dat de gemeente ruim vier en oen
half millioen gulden heeft opgenomen
als geldlening en bijna vief millioen
als tijdelijke kasgeldleningen.
Dat ia het dan in grote lynen. Een
begroting, waarop wij verschillende
dringend noodzakelijke posten missen,
b.v. herstel Schoolstraat etc. maar die
des ondanks toch sluit met een tekort
van f 127.273,—. De zoveelste bittere
)il, die onze gemeenschap na deoor-
og al heeft moeten slikken.
De opbouw van onze gemeente heeft
handenvol geld gekost, geld, dat voor
een groot gedeelte van het Ryk kwam,
maar ook geld uit de gemeentekas.
En wel zoveel, dat we niet alleen
armlastig zyn geworden, maar boven
dien, zoals uit deze begroting blijkt,
ook geen kans meer zien om er
bovenop te komen.
Wat dat betekent voor een zich
nog steeds uitbreidende gemeente, die
grote kapitaal werken, als de ontgin
ning der Peel, wegen etc., onder
handen heeft, of nog in het vooruit
zicht, zal de toekomst leren. Maar
veel goeds zal het niet zyn.
En daarmede worden levensbelangen
om dit grote woord te gebruiken -
van onze gemeente en onze gemeen
schap aangetast.
Inderdaad heeft de gemeente nog
ryke bezittingen. Zyn bossen en boer
derijen, maar als we zover zyn, dat
wordt het een falikant bankroet.
Wat de oplossing zal zyn voor deze
wel uiterst dringende kwestie, is niet
zo maar uit te maken. Hier is finan
ciële steun van bovenaf niet alleen
voldoende. De bijna anderhalf millioen;
die dit jaar alleen aan loon in do
Vredepeel moet worden uitbetaald, is
daarvan wel een sprekend voorbeeld.
Hier zal op andere wijze ingegrepen
dienen te worden.
We vermoeden, dat hierover in de
Raad ook nog wel het een ander ge
zegd zal worden by de begrotings
beschouwingen, als tenminste in
Comité-Generaal niet alle kruit ver
schoten wordt. Maar het is mede de
taak van de Raad om aan te geven,
hoe hoog de nood gestegen is on
welke oplossingen men zal dienen
te zoeken.
en kijken, 12 uur lang elke dag, tegen
een hel verlichte witte muur, waar
een sterke lamp schel licht op uit
straalde.
Op het laatst dreunt en dondert
het in je hoofd, je dreigt gek te
worden van de hoofdpijn. Je benen
gaan eerst slapen, maar dan sterft
de kriebel-pijn weg. Als je dan na de
eindeloze lange dag verlost wordt,
weigeren de benen elke dienst. Zo
gaat dat enkele dagen door en dan
volgt weer een dag ondervraging.
Wim bekent me, dat hy graag van
alles toegegeven had, als het waar
was geweest. „Maar ik had me liever
laten villen, dan die rot-Jappen
gen, dat ik met opzet die schoft
neergeslagen had".
De dag van de rechtzetting kwam
als een verlossing. Nogmaals ver
klaarde hy de ware toedracht; de 8
maanden onderzoek had geen veran
dering in zyn houding gebracht. Als
hy niets meer te zeggen heeft, maakt
een der rechters een dik boek open
en leest de reeds geschreven veroor
deling voor: Vijftien jaren eenzame
opsluiting.
Op een Japanse schuit arriveerde
hy, met enkele anderen, in Singapore,
waar de beruchte Outram-road-gevan-
genis lag, het oord waar niemand
levend uitkwam.
Ia een cel met een planken bed
begonnen de 15 jaar; na enkele dagen
volgde verhuizing naar een andere
cel. Twee keer per dag werd door
een luikje het eten aangereikt, een
kommetje droog gekookte rijst met
wat blaadjes.
Verder geen enkele afwisseling, als
een uur luchten per dag. Dan moest
je hardlopen op een klein pleintje,
zonder te spreken met de medege
vangenen. Maar het zien van andere
slachtoffers gaf reeds moed. Je knipte
beginnen en zelfs na vyf jaren woor
op vacantie te komen.
Of het liem toen niet gelukt is
een Venray's meisje mee te krijgen,
vertelt de geschiedenis niet,"maar
feit is, dat hy niet lang daarna mot
een Amerikaanse in het huwelijk
trad.
Over zyn eerste tyd in Amerika
kan Mr Pouwels lang vertollen. Zon
der Engels te kennen was hy naar
Amerika getrokken en stond dus
met de mond vol tanden.
Mgr Wijnhoven liet. hem ocliter
niet in de steek en binnen onkelo
jaren wist hy niet beter meer of
Engels was zyn moedertaal.
Over het werk van Mgr Wijnhoven,
die helaas te vroeg gestorven is, zyn
boeken vol te schrijven, aldus Mr
Pouwels. Wat deze Venrayse priester
daar gepresteerd heeft, grenst aan
het ongelooiiyke. Zyn graf, midden
in de tuin van hot grote weeshuis,
door hem in New Orlean3 opgericht,
wordt nog altyd druk bezocht.
In de loop van de 25 jaren, die in
Amerika verbleef, heeft liy daar zeer
vele Venrayers ontmoet, zoals Father
Kemps, Arthur Esser, Theodor Wil-
lems, Jac. Kessels e.a. on zyn oudste
dochter is zelfs getrouwd mot oon
zoon van Thomas Jenniskens uit
Leunen, die ook naar Amerika is
getrokken.
Zy kennen echter geon Venray's
meer. Nu hij weer op huwelijksreis
zou gaan, besloot Mr Pouwols zyn
geboorteplaats te bezoeken, ook al
om zyn vrouw kennis te laten makon
met het land en het volk, waaruit
hy zelf is voortgekomen.
En deze kennismaking is Mrs Pou
wels best bevallen. Niet alleen is dit
een wondermooi land, maar Uw gulle
hartelijkheid en gastvrijheid is boven
alle lof, aldus deze Amerikaanse, die
niet alleen aan Marken en Volendam
maar ook aan Venray de beste her
inneringen meeneemt.
Belden waren wel wat geschrokkon
toen ze door de hele familie van de
boot werden gehaald, waaronder liefst
46 familieleden waren, die zo nog
nooit hadden gezien, maar toen Mr
Pouwels na enkele dagen het oude
Venray's te pakken had, zy het dan
met Amerikaans accent, toen was
het gauw bekeken.
Van het oude Venray kende hy
niets meer terug, de ontwikkeling,
die Venray had meegemaakt, noomde
hij byna Amerikaans.
Maar aan alles komt een eind, ook
aan deze huwelijksreis, die Maandag
a.s. eindigt meteen reis naar London
on vandaar naar New York.
Mr Pouwels heeft vele oude her*
inneringen opgehaald 011 nieuwe
vriendschapsbanden gesloten. En Mrs
Pouwols zal straks in Louisiana voel
kunnen vertellen van het kleine
landje aan de zee, dat zulk een ge
weldige indruk op haar heeft ge
maakt 1
Het was er Zaterdagavond druk in
Zaal „Wilhelmina", waar Mr. en Mrs.
Pouwels uit New Orleans voor hun
familie en vrienden een feestavond
gaven, die naast een herdenking van
hun zilveren huwelijksfeest, tevens
een afscheidsfeest was by huntorug-
keer naar de Verenigde Staten.
Het was in 1920 dat Frans Pouwels
een brief kreeg van Mgr Wijnhoven
en zyn neef Toon Pouwels, om ook
de oceaan over te steken en in
Amerika zijn geluk te komen be
proeven.
Reeds vroeger waren verschillende
Venrayers de wyde plas overgestoken
en volgens de berichten had Amerika
hen allen een behoorlijk bestaan
gegeven. Avontuurlijk aangelegd als
Frans Pouwels was, duurde het niet
lang of ook hy was in New Orleans,
waar hij op de pastorie van de grote
Venrayer, Father Wijnhoven, voor
lopig onderdak kreeg.
Als metselaar en tegelzetter er
heen gegaan, was hy binnen enkele
jaren in staat een eigen zaak te
eens een oogje, probeerde te lachen
zonder dat de bewakers het zagen
Die niet meer konden lopen, werden
naar buiten gedragen.
Na een paar weken al vertoonden
zich de eerste verschijnselen van de
ziekte, welke de Jap stelselmatig
onder de gevangenen verspreidde
schurft. De verhuizing naar een
andere cel had dit tot doel. Wim
was in een cel gekomen, waar oen
schurftlijder gestorven was. De ziekte
woekerde voort, langzaam maar zeker.
Eerst de handen en voeten, toen de
rest, zó lang, tot het gehele lichaam
overdekt was met koeken en hobbels.
In die toestand trof ik Wim het
eerst aan. Toen ze my kwamen zeg
gen, dat er een Venrayer uit de
Kampetai-gevangeni8 was aangeko
men, ging ik direct kijken. Aan de
Engelse verpleger vroeg ik, waar hy
lag.
Nr. 12 en ik erheen. Daar zag ik
iets zó walgolyks en verschrikkelijks,
dat ik er van gruwde. Een geheel
naakt lichaam, waar geen vingers,
geen tenen, geen neus of ogen meer
aan te onderscheiden waren. Een
massa vuile wonden en bulten.
Ik vroeg iets, maar de tong hing
dik-bekoekt uit de mond; er kwam
geen leven in deze stinkende schurft-
hoop. Ik begreep trouwens niet, dat
iemand zo nog kun leven.
Of de dokters het er nu op gezet
hebben, persé deze mens in het leven
te houden, weet ik niet. Ook niet, of
O.L. Heer hem daarboven nog niet
kon gebruiken. Maar zeker is, dat na
een week kunstmatige voeding, in
smeren met permangaan en andere
spullen, de koeken gingen drogen
en afvielen.
Er kwam,
weer leven
naast hem
0 wonder, inderdaad
in en vele uren heb ik
gezeten en een cigaret
In de
Venrayse Peelparel
strijken
Venrayse mensen
de
Venrayse Overhemden
en Boorden
Maandag, Dinsdag of Woensdag
gebracht Zaterdag klaar
voor hem gerold van krantenpapier
en een paar sprietjes „apenhaar", do
ongefermenteerde inlandse tabak.
Wat die knaap voor een kracht,
een oerkracht in zyn ljjf heeft, mag
een unicum heten, maar na eon
maand liep hy weer rond, vol witte
plekken, bleek en lelyk. Hy slingordo
zyn benen wat raar, maar hy liop.
En na nog een maand droeg liy weor
zakken in de keuken van do ziekon
barak. Zo ver ging hy, dat oudero
mensen hem waarschuwden ..Van
daag of morgen komt de Kempetai
je weer ophalen". Geen succes, hot
was weer de oude braniemaker, zulks
tot zyn ongeluk.
Want elke drie maandon kwam
een kampei by ons, om z(jn klanten
te keuren. Van de tien dio er by ons
gebracht werden, stierven er acht,
de meesten waren al dood als zo
kwamen.
Maar, dan stonden ze niet op de
dodenlijst van de kempei, doch op
de onze. Dan hadden zo immers de
zieken naar een hospitaal gebracht,
de gemene sloebers
Dat zo'n knul als Wim er door
kwam, was geenszin hun opzet.
Op een avond kwam ik thuis van
het werk, toen een vriend me al
opwachtte „Wim is weggehaald,
terug naar de kempei
's Avonds heb ik by ons dagelijks
rozenhoedje voor Wim zyn ziel ge
beden, niet voor zyn lichaam.
(Een jaar later
In het ziekenzaaltje ligt weer een
schurftig lichaam, zonder leven,
helemaal lam
Het is Wim
Ik vraag hem, na een week: „En
Wim, ga je weer zakken dragen
„Ik kom nie van miene nest aaf,
al duurt den oOrlog ok nog hondord
jaor
Hy heeft ook woord gehouden,
15 Augustus 1043 moesten we Wim
leren lopen 1
Wordt vervolgd.