TWEEEE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Seizoenarbeid
Dagboek van een krijgsgevangene
P
koffie
eenfhee.
schept kansen en problemen...
Herijk van maten, gewichten
en meetwerktuigen
NIEUWE KERKEN
Emigratie als Limburgse
noodzaak
iu Venray
Gebrek aan beschaving
ZATERDAG 31 MEI 1952 No 22
DRIE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Verschuiving van krachten gaande
Do tijd, waarin do seizoenarbeid zyn hoogtepunten beleeft, ligt
weer voor ons. Meer dan in voorgaande jaren wordt deze werk
gelegenheid met enthousiasme begroet. De werkloosheidcijfers
zullen er een daling door ondergaan, welk verschijnsel enige
opluchting zal brengen op de arbeidsmarkt.
Dit is verblijdend, maar wy mogen er niet door in slaap worden
gesust. Voor het scheppen van een regelmatig vloeiend gezins
inkomen is de seizoensarbeid beslist ongeschikt. Daarom dient
eigenlijk dit soort arbeid als vorm van normale werkgelegenheid
te worden geëlimineerd.
Is aan het vraagstuk van die seizoenarbeid in het verleden wel
voldoende aandacht besteed? Dit moet worden betwijfeld en
wij geloven dat hierdoor het ellendige werkloosheidsverschijnsel
is verscherpt. Wy kennen allen de werkloosheidspiek in het
har!je van de winter en de conclusie van de meesten luidt, dat
dit vrij normaal is. Daaruit volgt dan ook het aanvaarden van
werkloosheid voor velen in een tyd van het jaar, waarin behoor
lijke inkomsten het meest nodig zijn.
Ssizoenarboid zal uit de sfeer van
de normale arbeid moeten worden
gebracht naar een welkome vorm
van werkverruiming gedurende een
bepaald gedeelte van het jaar. Dan
eerst zullen wij er in slagen veront
rustend gebrek aan werkgelegenheid
in de wintermaanden te voorkomen.
Wij zijn er dus nog niet'Wanneer wy
arbeid verschaffen aan hen, die ge
doemd zijn het gehele jaar in ledig
heid door to brengen.
Als seizoenarbeid mag worden be
schouwd werkgelegenheid, die slechts
een korte periode van het jaar
bestaat. Wy noemen de landarbeid
en een groot deel van het werk in
de landbouw. Andere vormen van
seizoenarbeid vinden we in het schil
dersbedrijf, bij de bouwvakken, in de
aardappelmeel- en suikerindustrie.
Ook de meoste werkkrachten in het
hotel- en pensionbedryf werken daar
slechts een korte tyd van het jaar.
Binnen de seizoenarbeid kunnen we
onderscheid maken tussen arbeid
waarvoor veel scholing nodig is en
die waarbij dit niet het geval behoeft
te zijn.
By geschoolde seizoenarbeid is het
moeilijk een afdoende oplossing van
het vraagstuk te vinden, omdat de
scholing specialisten vormt, die
meestal ongeschikt zijn voor andere
werkzaamheden. Onder deze groep
zyn er echter een aantal die een
zodanig inkomen genieten gedurende
het seizoen, dat zy de rest van het
jaar zonder zorgen kunnen tegemoet-
zien. Voor de overigen is het vraag
stuk practisch onoplosbaar, zodat een
kern van seizoenworklozen, ook in de
toekomst, onvermijdelijk zal blijken.
Vakopleiding nodig
Do grootste groep seizoenarbeiders
bestaat uit minder- of niet-geschoolden.
Het zal in de toekomst zaak zyn
deze mensen over te hevelen naar
werkzaamheden, die het gehele iaar
kunnen worden verricht en derhalve
ook regelmatig een inkomen afwerpen.
Met deze verschuiving van werkgele
genheid is reeds een aanvang gemaakt
door de mechanisatie van de land
bouw.
Het is niet onbekend dat in deze
bedrijfstak de meeste seizoenarbeid
wordt gevonden. Naarmate hier meer
gebruik wordt gemaakt van de
machine in het seizoen, zal de vraag
naar handenarbeid afnemen. Deze
handenarbeid zal in de zich uitbrei
dende industrie een regelmatige werk
kring moeten vinden. Hiervoor is
nodig een krachtige bevordering van
de scholing op allerlei gebied. Vak
bekwame ^rbeid versterkt de kwali
teit van een product en doet de
kostprijs dalen.
Beide factoren bieden ongelooflijk
veel steun aan de positie van ons
land als exporteur van industrie
producten. Wy moeten onze naam als
industrieland in de wereld nog
vestigen voor een deel en wy mogen
niet bedrogen uitkomen. Daarom
geven ouders aan hun kinderen met
een goede vakopleiding een onschat
bare steun in de rug.
Andere krachten
Hoezeer echter de machine ons
ook te hulp komt, er zal altyd een
geweldige hoeveelheid seizoenarbeid
overblijven. Hoe vindt men daar dan
krachten voor? Wy geloven dat die
steeds zullen zyn te vinden. Wy
denken daarbij aan het groot aantal
studenten en scholieren, dat juist in
de maanden met de meeste seizoen
arbeid de geest zoekt te ontspannen.
Men zoekt die ontspanning in vacan-
tie, doch de rusttijd van scholen en
universiteiten is zo lang, dat er vol
doende tyd disponibel blijft om
lichamelijke arbeid in de landbouw
of in het toerisme te verrichten. Dit
vraagt weinig geestelijke inspanning
en voorkomt het gevaar van eenzijdige
ontwikkeling van de geest met ver
waarlozing van het lichaam. De
afwisseling van het werk binnenshuis
met dat in de buitenlucht kan ook
slechts worden aanbevolen.
Bovendien kunnen velen van hen
met de seizoenarbeid zich nog een
klein inkomen verwerven, dat in de
meeste gevallen zeer welkom zal zyn
om de lasten van een lange studie
te verlichten. De steeds meer tijd
vorderende theoretische opleiding
schept evenredig grotere moeilijk
heden by de financiering, die dus en
passant nog gedeeltelijk kunnen
worden opgelost. In Amerika en
Canada wordt dit systeem van afwis
selend werken en studeren met veel
succes toegepast.
Niemand vindt het daar een uit
zondering en zowel van de zyde van
het bedrijfsleven als die van de stu
derenden wordt er rekening mee
gehouden, terwijl ook de onderwijs
inrichtingen hun werkplan er op
afstemmen. Ook in Nederland zal aan
deze mogelijkheden in de toekomst
meer aandacht moeten besteed. Van
de zijde der werkgevers en in onder
wijskringen ga men over tot bestu
dering van dit vraagstuk en men
trachte in gezamelyk overleg de
mogelijkheden te verwezelyken.
Met klem dient er echterop gewezen
te worden, dat niet het levende
geslacht van seizoen arbeiders de
dupe mag worden van de mogelijkheid
om noodkrachten aan te werven.
De maatschappelijke ontwikkeling
leide er toe, dat het verschijnsel der
seiszoenarbeid die, een omvangrijke
groep landgenoten voor een grootdeel
van het jaar sociaal afhankelijk maakt
op de duur tot het verleden gaat
behoren.
X
Elke dag, om 5 uur is het werk
afgelopen. Dan verzamelen do corveërs
zich weer in de werkplaats van Stok
vis de een is nog vuiler dan de
ander. Vooral de autoslopers hangen
van smeer en olie aan elkaar, maar
we mogen er allemaal zijn wat
vuilheid betreft. Dat maakt het geheel
nog armzaligerkale koppen, naakte
bovenlyven en hoge schoenen aan de
lange dunne stokbenen.
Aussies, Engelsen en Dutchies in
een lange rij, geflankeerd door schreeu
wende jappies met levensgrote
spuiten. Zo schreeuwen tegen ons,
tegen de vrouwen langs de weg;
porren en slaan tot we de oude poort
inpersen naar de nauwe gangen van
de gevangenis.
Wo schroebelen mekaar onder de
douches; we halen ons pannetje droge
rijst met groenteblaadjes en de lange
avond daalt weer over ons.
Ergens in het gras liggen we en
praten en fantaseren. De corveoërs
hebben nieuws, de thuisblijvers heb
ben nog meer geruchten. Nergens
brandt licht dan op de wachttorens
op de hoeken, waar dreigend mitrail
leurs op ons gericht staan. Dan komen
de nieuwtjes van de dag.
Mijn buurman heeft 6 uur op zyn
knieën moeten zitten op hobbelige
keien, hjj zag een jap te laat en
vergat te brullen „Kéré" en te buigen,
ander kreeg een pak slaag,
omdat hy lopende rookte; we mogen
alleen zittende roken met een asbakje
m ij hand, ook al zitten we in de
modder.
Dat zyn zo de nieuwtjes. Ik zelf
sta even te luisteren naar een piano
solo buiten de muur, vergeet de jap
op de toren te groeten en sta even
later in de houding by de wacht
toren.
Anatawa sjoko Wat bedoelt
hy, Sjoko?? Ik zeg maar „Hai".
Een andere jongen in de verte
wordt met een brul geroepen.
Dezelfde vraag„Ben jij Sjoko
Een vragende blik naar my, die
het ook niet begreep.
„Zeg maar neen, ik zei ja en sta
hier".
„Iie". Een gulle laat de reuze tan
den van de jap zien.
„Geef die sjoko een klap".
En zo kryg ik van myn vriend een
flèr in mijn gezicht. Ik vraag hem
flink te slaan, dan zal ik me wel
laten vallen. We kennen door bittere
ervaring de nodige trucjes om de
japse sadisten tevreden te stellen.
Met de holle hand treft hy my op
de wang; ik rol languit in het gras,
geef een schreeuw van py'n en hoogst
tevreden klinkt het „Bakéro" van de
toren en broederlijk gaan de Sjoko
en niet sjoko aan onze tolk vragen,
wat dat „Sjoko" wel betekent.
„Officier" en nu wordt ons alles
duidelijk. Ik, de officier, moest ge
slagen worden door de mindere.
In de gevangenis is geen enkele
geestelijke, zodat we nooit een H.
Mis kunnen bijwonen, noch het H.
Sacrament ontvangen.
Dat voel je pas, als er geen kans
bestaat om te biechten of communi
ceren en Magere Hein elk6 dag zyn
slachtoffers opeist.
Burgemeester en Wethouders van
Venray, maken bij deze bekend, dat
dit jaar voor de herijk der maten,
gewichten en meetwerktuigen zal
zitting gehouden worden te Venray
in het achterzaaltje van café-restau
rant SchaefFers, Schoolstraat 3.
Op Maandag 0 Juni a.s. van 11 12
en van 13.30—16 30 uur voor hen,
wier geslachtsnaam (firmanaam) begint
met een der letters A, B, C, D, E, F
en G.
Op Dinsdag 10 Juni a.s. van 9 12
en van 13.30-16 30 uur voor hen,
wier geslachts- (firma) naam begint
met een der letters H, I, J, K, L, M,
N en O.
Op Woensdag 11 Juni a s. van 9—12
en van 13 30-16.30 uur voor hen,
wier geslachts (firma)naam begint met
een der letters P, O. R, S, T, V,
W, X, Y en Z.
Aan belanghebbenden wordt in
herinnering gebracht
ie. dat de maten en gewichten
schoon, droog en roestvrij moeten
worden aangeboden om onderzocht
te kunnen worden;
dat ijzeren maten van binnen en
van buiten geverfd dienen te zyn,
koperen gewichten afgewassen en ook
de gaten gereinigd;
dat ijzeren gewichten niet gepotlood
mogen zijn, doch roestvrij moeten
zyn gemaakt en daarna ingewreven
met gekookte lijnolie;
2e. dat de maten en gewichten
vóór 1 October 1952 gestempeld moeten
zyn m9t de letter t en dat er, by
verzuim of verhindering om van de
zitting gebruik te maken, nog gelegen
heid bestaat maten en gewichten te
laten herijken aan het ykkantoor te
Maastricht, des Vrijdags van 9—12.30
en van 14 30—17 uur.
3e. dat de maten en gewichten,
welke zyn gestempeld met het afkeu-
ring8merk niet in winkels enz.
mogen worden teruggebracht;
49. dat ten bate van 's Ryks schat
kist betaald moet worden voor het
onderzoek der maten en gewichten
(keurloon) en voor het justeren der
gewichten (justeerloon) en
se. dat de milligramgewichten niet
op de herykzitting, maar alleen aan
het ykkantoor herykt kunnen worden.
(De gezegelde enveloppe, afgegeven by
de vorige verificatie, moet met de
gewichten franco per post worden
opgezonden, daar de gewichten anders
aan de eisen, gesteld voor de nieuwe,
moeten voldoen, terwijl een postbewijs
tot een bedrag, overeenkomende met
de som van 20 cent, voor elk gewicht
moet zijn ingesloten. Dit bedag kan
ook op postrekening no. 507661 van
IJkkantoor Maastricht worden gestori)
Venray, 21 Mei 1952
Burgemeester en Weth. van Venray
A. H. M. JANSSEN, Burgem.
J. VAN DEN BOOM, loco secr.
LV'giro
10 20 60
Vele beekjes vormen stromen
Die de grote schepen dragen
Vele kwartjes saamgekomen
Zullen kerkgewelven schragen.
De Jap wil trouwens geen „samen
scholingen" van meer dan 5 personen.
En zo zie je elke avond tussen de
buitenmuren groepjes jongens staan,
die de rozenkrans bidden. We doen
het byna fluisterend, om de Jap, die
buiten de muur patrouilleert, niet
attent te maken op deze verboden
godsdienstoefening.
Alleen Zondags mogen we in grote
groepen onze godsdienst belijden.
Maar wat wil je zonder priester De
Protestanten hebben het gemakkelijk
in dit opzicht. Doch nood breekt
wet. We hebben één Misboek en
daaruit worden de voornaamste-ge
beden van de Mis van die dag dan
voorgelezen: Epistel, Evangelie, Con-
fitior, enz. Alleen het Canon slaan
we over. We kiezen hiervoor de
bijpassende gebeden uit een gewoon
kerkboek.
En preken doen we om beurten
en het moet gezegd zyn: de woorden
komen uit het hart en zyn geboren
in nood, ook al komen ze er zonder
enige rhetorica uit.
Na enkele Zondagen hebben we
een vaste predikant, een oudere, die,
zelf vader van een groot gezin, ons
zo simpelweg kad opbeuren aan de
hand van de voorgelezen Evangelie
teksten.
Maanden lang houden we dat zo
vol. Dan nade.it Kerstmis. We vragen
een onderhoud aan met de Japanse
commandant, om een priester voor
die dagen te krijgen. Hy zal er over
nadenken.
Wel laat de Jap 150 kippen en 50
varkens weghalen uit de kampongs
en die worden allen tegelijk geslacht
Geen onzer heeft vlees of vet gehad
in een half jaar en nu moeten we
spek eten, dat we er van moeten
kokhalzen.
Natuurlijk wordt iedereen er zo
ziek van als een kat; onze maag kan
Daghitje staakt de was
ervoor
Buurvrouw wipt even aan
ervoor
Tuinman vergeet het gras
ervoor
U laat alles staan
ervoor
Erï betere waar En 10 procent Alleen De Gruyter
Tijdens het bezoek van Prins Bern-
hard aan Limburg werd in de Staten
zaal van het Gouvernementsgebouw
ten overstaan van Z.K.H. en
een aantal genodigden, afgevaardigden
van het sociale, economische en be
stuurlyke leven van Limburg, een
viertal voordrachten gehouden over
in het brandpunt der belangstelling
staande onder werpen. Wy menen geen
der sprekers tena te komen, wanneer
wy mededelen, dat vooral de logische,
doordachte, voortreffelijk opgebouwde
voordracht van Z H. Exc. Mgr, Dr. J.
Hanssen, coadjutor van de Bisschop
van Roermond over het Emigratie-
vraagstuk wel bijzondere waardering
oogstte.
Voor de oorlog was het in de land
bouw reeds duidelijk, dat deze het
bevolkings overschot niet meer zou
kunnen opvangen. Op dit ogenblik
komen er in de industriële sector 6400
arbeidskrachten per jaar méér. Daar
in de landwinning in Limburg geen
emplooi zit, aangezien door de mecha
nisatie de arbeidsmogelijkheden af
nemen en grote oppervlakten grond
voor stedenbouw, industriële doel
einden en verkeerswegen in beslag
genomen worden, zal alleen in de
industrie nog gedeeltelijke opvang-
mogelijkheid aanwezig zijn.
eenvoudig geen vethoudend voedsel
meer verdragon. Maar toch eten we
de hompen vlees, kip en spek, of
we boeren zyn, die drie keer per
jaar slachten.
Om nog eens één koer ouderwets
te kunnen bikken, hebben we wel
buikpijn over.
En Kerstmis vieren we zonder
priester. Uit de Engelse en Nederland
se jongens wordt een koor gevormd,
dat Holy the Night en Stille Nacht
meerstemmig zingt. Ook voeren we
„Levende Kerstbeelden" op, waarbij
we de werkelijkheid misschien dich
ter naderen dan zulks geschiedt in
de vaak pompeuze voorstellingen.
Onze H. Jozef is inderdaad een arm9
tobber, met kleren van oude zakken
om z'n magere leden.
Kerstmorgen, om 10 uur, wordt
bekend gemaakt, dat een Pater in de
ge vangents zal komen. Staande op
een put spreekt hy ons toe. In een
voudige woorden vergelijkt hy onze
omstandigheden, armoede en misken
ning met die van het Kerstkind en
Zyn aardse ouders. Dan verzoekt hy
ons een oprecht Akte van Berouw te
bidden om ons daarna een generale
absolutie te geven. Biechthoren is
verboden, omdat er absoluut geen
persoonlijk contact mag plaats heb
ben. En toch voelen wy ons geestelijk
gesterkt na deze predicatie en abso
lutie.
Geestelijke rijkdom zit hem niet in
grootse kerken, orgels en ryke ge-
wadeD. Hier staan wel 1000 brood
magere, halfnaakte kerels tussen de
sombere gevangenismuren, ontdaan
van alle uiterlijke macht, rijkdom en
comfort, vernederd en getrapt, de
oneindig grotere vernedering van dit
Kindje te overdenken en nimmer is
er groter vrede geweest in onze
harten.
Naar onze berekeningen zal de in
dustrialisatie nog een werkgelegen
heid voor 7500 arbeiders opleveren,
waarmee 0 jaar gemoeid zijn. Vlodrop
één jaar. Eventuele mijnindustrie in
de Peel drie ;i vier jaar.
Het is duidelijk, dat men niet uit
sluitend op de industrie vertrouwen
kan en dat andere wegen moeten
worden gezocht. De gevolgen van
overbevolking zyn armoe en demora
lisatie en daarom moet zy worden
voorkomen.
Emigratie moet dan ook op gelijke
lijn gesteld worden met de indus
trialisatie en men kan aannemen, dat
3/8 van de toenemende arbeiders
reserve iu de industrialisatie emplooi
zal vinden, 3/8 in de emigratie, ter
wijl 2 8 zal kunnen worden onder
gebracht in de verzorgende beroepen.
Respectievelijk zyn dit 2400, 2400 en
1600 mensen.
Gelet op de samenstelling der
emigranten gezinnen betekent dit een
jaarlijks emigratiekwantum van 3000
11 4000 per jaar, aan welk cijfer wy
hier in Limburg nog lang niet toe
zyn. In het afgelopen jaar emigreer
den 1358 mensen.
Daar Limburg 7 a spet. der Neder
landse bevolking omvat, zou dit het
dubbele n 1. 2000 hebben moeten zyn.
Stellen wy het jaarlijkse getal voor
Nederland op 50 000 a 60.000, dan zal
Limburg er 3500 moeten afstaan,'wat
dus overeenstemt met het boven
genoemde cijfer.
tweede Pinksterdag is geopend van
11 1 uur en van 3—9 uur en Woens
dag en Donderdag d.a v. van 9-21 uur
Donderdag wordt de tentoonstelling
gesloten, die opgezet is onder auspi
ciën van de Schoonheidscommissie
van Venray Vooruit. Het zyn olieverf
en houtskoolschilderijen.
De grote tentoonstelling van de
schilderwerken van H. Jonas alhier,
gaat thans definitief door.
Heden Zaterdag om 4 uur' zal bur
gemeester Janssen de tentoonstelling
openen, die geheel samengestold is
uit werken gedurende zyn verblijf in
Venray en die nog niet eerder werden
geëxposeerd. In totaal zullen het on
geveer 60 stukken zyn.
De expositie wordt gehouden in de
nieuwe jongensschool. Op eerste on
De dagen volgen dan weer in een
tonigheid op elkaar, dagen van hoop
en vertwijfeling, steeds dezelfde
honger en hetzelfde heimwee en
3 maal daags hetzelfde hapje rijst,
droog en uiterst langzaam verwerkt;
hetzelfde hok met dezelfde 100 jon
gens, 3 maanden lang.
Tot wy in een grauwe regennacht
weer aangetreden staan, zwijgend,
druipend en gelaten. Onze weinige
spullen in een bundeltje onder de
arm. De moesonregen gutst op ons
neer en uren, uren achtereen staan
we daar. Zo hebben wij reeds vaak
gestaan, gesleurd van kamp naar
kamp. Doch nu voelen wij inti ief,
dat dit het einde van ons verblijf op
Java zal zyn; wy voelen, dat wo
afgevoerd worden naar eldersChina,
Mansjoeryo, Burma of Malakka Wy
weten niets zeker, maar voelen alles.
Na 8 uur wachten dreunt de pas
van een colonne Jappen, zwaar ge
wapend, die ons zal wegvoeren. We
denken niet meer, we zyn alleen
maar dood moe.
Wordt vervolgd
Het begrip beschaving wordt nogal
eens graag met het begrip kennis ver
ward. We hebben in de oorlog toen
het nazidom regeerde overigens toch
wel gelegenheid gehad het onderscheid
té" proeven. Aan kennis ontbrak het
degenen, die wapens zo vol begeeste-
riüg opnamen, niet, doch... daarmede
demonstreerden ze duidelijk en klaar,
dat ze van beschaving geen kaas
gegeten hadden.
We halen extra deze gelijkenis van
stal om niet misverstaan te worden.
Immers in kleinere zaken, die even
wel in de grond eender zijn, gooien
we vrolyk en opgewekt, zonder dat
we blijkbaar verontrust worden, deze
begrippen door elkaar. En het ongeluk
wil nu eenmaal, dat degene, die zich
verrijkt heeft met een bepaalde kennis
zo gemakkelijk z'n omgeving ook op
het andere terrein b9ïnvloedt.
Hoe gauw zegt de massa niethy
zal 't wel weten, want hy heeft let
ters gevreten In de oorlog hebben
we echter gezien, dat lieden, die met
het praedicaat van de wetenschap
voor hun naam pronkten, niet minder
aan de verkeerde kant stonden.
Het gevolg daarvan was natuurlijk
dat de verwarring omtrent wat goed
en wat niet goed was dooreen gehas
peld werd en dat het boze zelfs
„wetenschappelijk" verdedigd werd.
En nu is juist de beschaving iets,
die iedereen waar hy ook staat of
wat hy ook doet, zich eigen kan maken
Men behoeft er geen bolleboos voor
te zyn. De minst begaafde kan in dat
opzicht een sierraad van de samen
leving zyn en men treft het gelukkig
heel vaak aan dat de me98t eenvou
dige tnens karaktereigenschappen be
zit, welke hemelhoog uitsteken boven
degenen, die een bepaalde hoogte in
de maatschappij beklommen hebben.
Het is met beschaving een teer ding.
Men heeft het of men heeft het niet.
Gemeenlijk brengt men het van huis
uit mee, evenals ook andere eigen
schappen.
Of een gemeenschap, een dorp of
een stad, beschaving bezit, ziet men
reeds aan het uiterlijke. Wanneer de
goederen, die in een gezamelyk bezit
beboerd of die goederen, welke vrije
lijk iederoen mag naderen, door de
z.g. stille massa in ere gehouden
worden, dan draagt men het etiket
van beschaving naar buiten.
Dat begint al by de kleine dingen.
Indien men ergens komt waar b.v.
de straatnaambordjes half of heel stuk
gebombardeerd zyn dan is dat een
teken aan de wand dat men in die
buurt Dog wel een opkikkert je nodig
heeft.
Talloos zijn de „voorbeelden", waar
door men een welopgevoede gemeen
schap kan kennen. Hoe vaak ziet
men niet dat een plant of een sierboom
in een plantsoentje, welke toch met