PEEL EN MAAS
Uit het verleden van Venray
en omgeving.
BIJVOEGSEL
No. 40 ZATERDAG
7 OCTOBER 1950
Zij kregen een beetje teveel
van het goede
In onze droge en waterarme streken
hebben vooral onze boeren graag van
tyd tot tyd een mals regenbuitje.
Maar in 1775 kregen we toch in
onze buurt een beetje teveel van het
goede 1
Het was in de avond van 5 Aug.
1775 des avonds om tien uur, dat
met Oostenwind de sluizen van de
hemel zich openen gingen. En de
regen bleef vallen de hele dagen" van
6, 7, 8, 9 en 10 Aug.
En of de wind zich ook draaide
van Oost naar West en van Zuid tot
Noord, het hield niet op.
En de regen kwam niet uit de
lucht vallen met vlagen en had ook
niet tot gezellen de donder of de
bliksem, maar het water bleef lang
zaam en zeker met zulk een kracht
vallen, dat nauwelijks een mens
buiten de deur kon komen.
En de lucht was intussen zwaar
donker. Voor Venray was het niet
zo erg. omdat hier geen directe ge
varen bestonden, maar vooral in het
naburige Swolgen heeft men ervan
geprofiteerd.
Door de voortdurende watermassa's
die uit de sluizen van de hemel naar
beneden kwamen, vooreerst in het
zogenaamde Vlasmeer en Babel, als
mede door de aanvoer van bet sterk
wassend Peelwater, was er geen ge
regelde aflossing meer mogelijk. De
bebouwde gronden stonden weldra
onder water en vele huizen werden
door de aankomende vloed bedreigd.
Erger werd het nog toen, des
avonds om half tien van de sste
Augustus de dijk van Vlasmeer door
brak.
En op diezelfde avond kwam het
bevel, dat men geen dijken mocht
maken. De inwoners van Broekhuizen
stoorden zich echter niet aan dat
bevel. En hoe men in Swolgen
barrevoets.^- ook te keer ging, men
ging zijn gang om zo van het over
tollige en schadelijke Peelwater be
vrijd te worden en te blijven.
Deze dijken konden het echter niet
houden en toen begon men op 11
Aug. met nieuwe krachten.
De Broekhuizenaren hadden een
menigte van volk, vier karren met
eikebomen en takkebossen en een kar
met stro. Ook ditmaal was 't succes
niet erg groot, maar een paar tim
merlui zagen toch ten slotte kans
een vaste dyk te leggen.
Swolgen kreeg toen pas volop zijn
portie. Want het water liep over de
straten en wegen en drong door tot
in de huizen, schuren en stallen.
Het vee kon met moeite naar elders
gebracht worden.
Tussen Swolgen en Broekhuizen is
toen heel wat kif geweest
En zo verzekert ons de kroniek
schrijver, Janssen, die op 3 Maart in
1818 in de ouderdom van 66 jaren
overleed: het water was vervaerlick
Het eeuwfeest van de overstroming
werd in Augustus 1875 herdacht,
maar men dronk by die herdenking
geen water
De geschiedenis verhaalt niet, of
ze toen ook een beetje te veel van
het goede hebben gekregen
Een Yenrayse Fundatie
in Swolgen
Toen men te Swolgen geld nodig
had voor de kerkklokken, heelt men
natuurlijk goede vrienden om steun
en bijstand moeten vragen. Dat deed
men in de vijftiende en zestiendereeuw
net zo goed als nu. En zo kreeg
Swolgen in 14'1 zijn Mariaklok en
ruim een eeuw later kwamen de Sint
Anna en de Sint Lambertusklok. De
onkosten van het gieten van de laatste
klokken werden nauwkeurig opge
tekend. En wellicht zijn de gegevens
nog te vinden in het kerkarchief.
Voor Venray is hierbij merkwaardig,
dat in 1502 een zekere Winandus
Delinx voor zich en zijn familie een
jaargetijde gefundeerd had, die eerst
op Woensdag na beloken Pasen, later
op 12 April moest gecelebreerd wor
den. Men had daarvoor vermaakt
twee malder rogge in het Leunse veld
te Venray. Deze werden echter gelost
en het geld werd mede gebruikt voor
de onkosten van de klokken.
De jaardiensten werden echter steeds
geregeld verricht.
Yenray's dialect
In de vorige eeuw omtrent 1880,
werd door de Heren A. Leopold en
L. Leopold een verdienstelijk werk
gedaan door de uitgave van een werk,
getiteld: „Van de Schelde tot de
Weichsel", Nederduitse dialecten in
dicht en ondicht.
In de elfde aflevering bevinden zich
de Limburgse dialecten. Jammer wel
is waar is het, dat er te weinig
proeven te vinden zyn, maar van te
weinig medewerking.
Venray is echter vertegenwoordigd
metEen herbergstoneel, nao de
natuur ^eteikend door G. Carpay.
We laten hier bedoelde bydrage
volgen, interessant genoeg.
„Gao de mit nao van Dasselen", zei
um half vyf op enen kalden afgezatten
heiligdag 'n petit ventje tegen me,
dê mene vriend ha kunne ziin, liowêl
ie klein waar.
„Dea goed", zei 'k, en dadelik stokte
we ons piep aan de gluiende stoof
aan.
„Kom mar dry", zei dè mene vriend
ha kunne ziin, „of we komme te
laat. Ik heb er vest al volk van daan
zien komme. Er ware er bei, die 'n
moi pêr aanhan.
De lèzer mot wé ete, det er veul
ziin, die zonnen engelen afgezatten
heiligdag durbrenge mè zoeppe. Bidde
late ze dan mar over aan paters en
kwezels, en werke, dè ze gerost meuge,
düt niemand, as ene schoester, daor
ge stik wa van zult heure.
Toe we dan ons piep goed wèrm
han, stapte we op en waren in
een wipke by van Dasselen. We zón
te laat gekomme ziin, as Negers mè
zenen dikken boek en Piet Verblijen
er nie mer han zitte plekke, 't Was
er zoo stil as en moes.
,,'t Is goed um wortele te zeic",
merkte Verblyen op, toe wy, dè wil
zegge, dê mene vriend ha kunne ziin
en ik gezête ware en 'en flink glas
aauwen traan tegen een gröske in-
getüst han.
„'t Zal wel béter worre", zei Negers,
„gins kumt de prokereur an mê van
Herkenbosch. Nou, die hebben 'em
ook gesproke!"
„Dè he'k op zonnen dag van de
prokereur nog nooit gezien", zei de
kleine.
„Den lust 'em toch zoo goed as den
beste", meinde Negers.
„Dè zal wel ziin", zei de kleine;
„mar as iedereen zoept,- düt hy 't
nooit; op alle afgezatte helligdaag zit
hy op zene Crispinus en klopt en
steunt, dè 't en aard het; mê kermis
of mert bliift hij bij 't wiif en spaart
zen eens, um dur te kunne dreie, as
ieder aan 't werk is. Op daag zo as
nou het ie er gen aarigheid van; dan
zien z'em nie".
„Ik zal wel zurge, dè z'em van
daag wel zien", zei den dikpens.
„Lang zullen we leven, lang zullen
we leven", klonk et üt twee verzope
kêle, zoo schön, dè 't megje dè be
diende, d' oore toehield.
„Mak zon léve nie", douwde Negers
de prokereur toe, en hield 'em zen
hand, die ie in de schouw goed zwart
ha gemaakt, vur de mond, en gaf 'em
zoodoende ene knevel en enen Henri
Kat, as ene sapeur.
„Dè heste good gedaon", gilde van
Herkenbosch, en kuchte en kikhalsde
en stikte haost in zen bier.
't Megje lachte, dat er de trane over
de wange liepe, um d'apesnoet van
de prokereur en Verblyen zei, dè ze
det de kuster mos biechten. Of z'et
gedaan het, weet ik nie, ze het er
anders de kans wel vur gehad.
De prokereur lachte ok al mee;
wurum wies ie zelf nie, veul minder
ik.
Toe den hommel zoo wa ütdelocht
waar en 't bier op en endje, begos
van Herkenbosch zeker wer bang vur
de dood te worre, want zo hard as 't
en verzope kól toelöt, ging 't wer:
„Lang zullen we le..."
„Halt de moei", snaauwde Verblyen
'em toe en gaf 'em mè zen kiips die
die ok al mê de schouw ha kennis
gemakt, hot en haar um d'ocre, dat
10 net zoo precies op ene moor leek,
as 6n roek op en krei.
Toe lachte alles, en 't moiste van
de grap was, dè de prokereur en van
Herkenbosch nou bei wiessen, wurum
ze zelf lachte, mar nie umgekeerd.
Toe z'ur putje üt han, ginge de
zwarte zoepnikkels geërmd nao de
Kraan. Bute veul ander minse zaat
daor ok den Burgemeester.
Dè was wiend op de meule van
van Herkenbosch. „Burgemeister",
sprêkt ie dezen aan, „ast ene sjouw-
vêger neudig hest, hie heste der eine",
en wiest te geliikertyd op de zwarte
schoester, zene compagnon. Men ziet
ie zen eige mooregezicht in ene spiegel
en zonder 't ütwerksel van zen recoin-
mendatie af te waclite. slüpt ie 't
hü üt.
Ok de prokereur makte zich stillekes
üt de vuut, mar stiet op straat zenen
teen aan ene kei, dê wa hoog zaat.
en kwekte er neer, dê 't vuur üt de
keie spette.
KERKELIJKE DIENSTEN
PAROCHIEKERK St. Petrus-Banden
Parochieactie: Viert het H. Jaar,
opdat de vrede en 't Ryk van Chris
tus komen.
Priester v.d. week
Kap. v. Leipsig, Tel. 644
Zondag: 19e Zondag na Pinksteren.
6 u. lm overl. fam. Janssen—Voermans.
7 u. lm. voor H. Familie; 8 uur lm.
voor de parochie; 9 u. kindermis; 10
u. hoogmis Wilhelmina Oudenhoven -
Philipsen; 2 u. kleine Congregatie; 3
u. kinderlof; 5 u. vergadering van de
H. Familie; 7 u. lof, rozenhoedje, gebed
van St. Jozef en verering van relikwie
van St Gerardus.
Maandag: H. Johannes Leonardus;
6.30 zielemis voor alle overleden
parochianen; 7u. lm. voor vrouw van
P. v.d. Broek en dochter Maria; 7.30
lm. Gerard Binders; 8.15 gest. jaard.
Gertr. en Maria MosraanfiH.)
DinsdagH. Franciscus Borgia; 6.30
lm.; 7 u. lm.; 7.30 lm. Maria Margry-
v. Moorsel; 8.15 pi hoogmis uit dank
baarheid by 25-jarig huwelijk Fransen-
v. Moosdyk; 9.30 pl. huwelijksmis voor
bruidspaar Oudenhoven—v. Bragt; 10
u. pl. huwelijksmis voor bruidspaar
Peetere—Rosier.
Woensdag: feest van Moederschap
van Maria; 6.30 lm.; 7 u. lm.; 7.30 lm
Margaretha Vaske; 8.15 pl. hoogmis
uit dankbaarheid by 25-iarig huwelijk
v. Kessel—Versleijen; 9 u. pl. hoogmis
40 jarig Emons—Hansen.
Donderdag. H. Mis als Zondag; 6.30
lm.; 7 u. lm.; 7.30 lm. W. Michiels;
8.15 best. jaard. voor Agnes Ver-
schuuren—Beckers en kinderen; 10
u. pl. huwelijksmis voor bruidspaar
Bexkens—Schellen.
Vry'dagH. Eduaidus; 6.30 lm. Peter
Minten en dochter Petronella; 7 uur
lm. Mart. v.d. Poel; 7.30 lm.Josephina
Janssen—Esser; 8.15 gest. jaard Albert
Esser en Johanna vd. Bogaert (sol. 2kl.)
ZaterdagH. Callistus; 6.30 O.L.
Vrouwhoogmis; 7 u. lm. uit dankbaar
heid by 35-jarig huwelijk; 7.30 best.
jaard. overl. fam. Rongen—Pingen;
.15 gest. jaard. Eerw.Heren Peter J.
en Jacob G. Holthuizen (1 H.)
Octobermaand. In deze maand is
iedere avond om 7 uur Rozenhoedje,
lof en gebed van St Jozef.
Katechismus. De kinderen van de
3e en 4e klas leren deze week de 7e
n se les; de hoogste klasse leren de
—11e les.
Ycltum. Drnderdag 7 u. lm. Annie
Volienberg.
Wie gaat er mee naar Roermond
Van 21 tot 24 October is er in
Roermond een retraite voor de meis
jes van Venray, vanaf 17 jaar. We
zouden graag minstens 30 meisjes
naar Roermond zien vertrekken om
die fyne dagen van verkwikking voor
ziel en lichaam mee te maken.
Ieder meisje moet toch zeker één
keer aan een retraite hebben deel
genomen. Dat kan voor haar verder
leven van het allergrootste gewicht
zy'n. En ook voor de jongen en voor
de man met wie ze zal omgaan en
samenleven.
Wanneer de vrouw, de moeder niet
door godsdienstig is, dan zal het met
de gezinnen en ook met de Kerk er.
de maatschappij in die streek of in
dat land droevig gesteld zyn.
Men wordt verzocht zich voor deze
retraite zo spoedig mogelijk op te
geven by Pater Domitius, Paters-
klooster.
PATERSKERK.
Zondag lm. 5.45 z.i.; 6.30, 7.45; 9 u.
hoogmis voor Harry 'van Rooy; com
municeren achteraan beginnen; ie
collecte Paterskerk, 2de bijz. noden;
4.20 gez. Vespers; 5 u. lof met gebeden
van de Octobermaand.
Maandag 6 u. zekere intentie; 7.30
Antoinette Arts—Janssen, als lid vh.
Koordje.
Dinsdag 6 u. uitstelling Allerheilig
ste; 6 30 z.i.; 7 u. Leny Janssen; 7.30
overl. fam. Oudenhoven en v. Bracht;
7.30 Hendrika Thelose—vd. Broek;
7.30 Antoniuslioogmis; 8 u. Maria
Petronella Cremers.
Woensdag, feest vh. Moederschap
van Maria; 7 u. overl. fam. Emonts—
Hansen; 7.30 Mart. vd. Munckhof,
Sybilla Soberjé, zoon, dochter en
kinderen Pouwels; 7.30overl. moeder;
8 u. wed. Arts—Poels; 8.30 Martinus
van de Poel.
Donderdag 7 u. Gerard v. Mejjel,
zoon en dochter; 7.30 Anna Schryne-
makers; 7.30 pl. gez. jg. voor Jean
Kemps, echtgenote Antonia Baltissen
kinderen Harry en Anna en gediens
tige Truus Thyssen; 8 u. en 8.30
Anna Schrynemakers
Vrijdag 6 u. z.i.; 7.30 overl. moeder
8 u wed. Arts—Poels; 7.30 hoogmis.
Zaterdag 7 u. ter ere van O.L.Vr.;
7.30 t.e.v. H. Maria en H. Antonius;
8 u. Josefine Janssen Esser, als lid
vh. Koordje; 3 8 biechtgelegenheid.
Elke dag om 6.30 een H. Mis voor
onze weldoeners.
PAROCHIEH. Catharina, LEUNEN
Zondag 7 u.H.Mis voor de parochie;
8.30 Nella Kusters; 10.15 hoogmis
voor Henrica Reynders—Nooyen; 3 u.
lof; 3.30 H. Familie der mannen; heden
uitsluitend collecte voor onze kerk.
Maandag 7.30 sol. gest. jg. Peter
Johannes Wilms en echtgenote.
Dinsdag 7.30 sol. gest. jg. Maria
Verkleii Droste.
Woensdag 7.30 gez. jg. Johanna
Janssen-van den Berg; 7 u. H. Mis
t.e.v. Maria's Moederschap, vanwege
de Boerinnenbond voor alle moeders
van Leunen en alg. H. Communie.
Donderdag 7.30 sol. gez. jg. Jean
Loenen.
Vrydag 7.30 sol. gest. jg. Antoon
Geurts.
Zaterdag 7.30 gez. jg. Piet van
Meyel; 5.30—7 u. biechten; 7 u. lof
t.e.v. O.L.Vrouw.
A.s. Zondag H. Familie der vrouwen;
alsdan ie collecte voor de doofstom
men, 2de collecte voor de kerk.
RECTORAAT HEIDE
Zondag 8 u. t.b.i.; 10 u. hoogmis
3 u. lof.
Maandag 7.30 Maria Poels.
Dinsdag 7.30 jg. Thomas Michels.
