Hollanders in Brazilië
Wl LM A-tentoonstelling
WEEKBLAD VOOR VENRAYIEN OMSTREKEN
Toepassing artikel 8 van de wet op de
Materiële Oorlogsschade
De Hczenkians
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1950 No. 39
[EEN EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Druk en Uitgave
Firma van den Munckho!
Drukkerij
Kantoorboekhandel
Grootestraat 28
Venray
Telefoon K 4780-512
Postrekening 150652
PEEL EN MAAS
r Advertentieprijzen worden op
aanvraag gaarne verstrekt.
rK Losse mm-prijs 8 cent.
- Abonnementsprijs p. kwartaal
*1% voor Venray I 1.00
7" bulten Venray I 1.20
'1uitsluitend bij vooruitbetaling.
Wij bouwen een gemeenschap.
Onder de titel „Wy boawen een gemeenschap", geeft de
grote voorman van dé emigranten in Brazilië, Ir. J. G. Heymeyer,
in het extra nummer van „Ontginning" een kort overzicht van
wat in enkele jaren op de Fazenda Ribeirao of thans de Granjas
Hollandezas Reunidas, door Nederlandse boeren en vaklui tot
stand is gebracht.
Niet, alleen om het feit, dat onder deze pioniers Venrayse
mannen en vrouwen zyn, niet alleen om het feit, dat vele
Venrayse jongens druk aan het studeren zyn om hun voorbeeld
te volgen, plaatsen wij hiervan een uittreksel, maar allereerst
om te tonen, dat duif, doorzettingsvermogen, moed en een groot
Godsvertrouwen, ook nu nog steeds bergen doet verzetten.
Merkwaardig dat zich het laatste
half uur niemand heeft vertoond
in myn kamer met een of andere
vraag of een probleem en ik staar
door het raam naar buiten, de grote
felrode papagaaien-bloemen, die aan
de metershoge struikenhaag langs
het huis in de zon een levend behang
vormen, naar de met gras begroeide
heuvel in de verte, omzoomd door
een ry wuivende Eucaliptus-bomen en
naar de Braziliaans blauwe lucht
daarboven.
Er zou nu al een boekdeel zyn te
schryven over de historie van de
voorbereiding en het begin van onze
kolonie en over de vele en velerlei
problemen en aspecten, die het werk
hier oplevert en die het neerschrijven
waard zyn.
Welk samenvattend aspect moet
ik hier behandelen in deze eerste
publicatie
Ik staar en peins en ik denk er in
eens aan, dat het toch zo aardig is
verhalen te lezen van Robinson Cru-
zoë en dergelijke lieden, die door
een of andere oorzaak van de men
selijke samenleving zyn losgeraakt en
dan aangewezen zyn om zelf in hun
behoeften te voorzien en daarin dan
steeds op de meest vernuftige ma
nieren slagen.
Die verhalen zyn echter enigszins
misleidend, want men zou dan gaan
geloven, dat de mens zich als het
moet met een dierenvel, een banaan
en nog zowat, kan behelpen. Dit is
nu beslist onjuist.
Wy zyn schipbreukelingen, noch
Robinson Cruzoë's, maar doodgewone
Nederlanders, die twee wereidoorlo-
gen welke de mensheid overigens
weinig geleerd hebben, achter de rug
hebben. Ik wil maar zeggen, dat
wy, meer dan wie ook, aan den lijve
ondervinden, wat het zeggen wil,
plotseling te treden uit het econo
mische en sociale leven dat ondanks
alles toch nog redelijk goed functio
neert en dan aangewezen te zijn
om in alle behoeften en noden te
voorzien.
Het blijkt dan, dat de zich pionier
noemende Nederlandse emigrant van
anno 1950 een even gecompliceerd
als veelzijdig geheel van geestelijke
en stoffelijke behoeften heeft, waar
van de onmiddelyke bevrediging
werkelijk niet zo eenvoudig is.
Wy zijn bezig een gemeenschap op
te bouwen. Het woord is gemakke
lijker neergeschreven, dan te reali
seren wat het inhoudt. Voor de
buitenstaander is het ondoenlijk een
voorstelling te maken van wat het
zeggen wil om in een vreemd land, op
40 km. van de stad, alle problemen
op te vangen, die de bouw van een
kolonie, een kleine maar volledige
gemeenschap met zich brengt.
Velen zullen zich onze Nederlandse
kolonie in Brazilië voorstellen als
een groot landbouwbedrijf. Dat is nu
ook, maar het is nog veel, veel meer.
Want aan de exploitatie van een
landbouwbedrijf moet de ontginning
voorafgaan en voor de ontginning
zijn machines en mensen nodig. En
die mensen moeten een woning heb
ben en die woningen moeten worden
gebouwd en daarvoor zijn weermen
sen nodig.
En behalve dat, zyn er machines
nodig en materialen om die huizen
te bouwen. En de machines moeten
gerepareerd en voor die reparatie
.moeten weer andere machines, ge
reedschappen zyn en weer
mensen.
En die mensen moeten gevoed
worden en die mensen worden wel
eens ziek en dan moet er een dokter
Komen of zy mooten naar 't zieken
huis of er moeten medicijnen zyn.
Die mensen, zy trouwen en zy krijgen
kinderen en dan moet er een ver
pleegster zijn en moet de moeder
een tijdlang geholpen worden.
Er zijn mensen, die grotere kin
deren hebben en die moeten onder
wijs hebben en bjj voorkeur goed
onderwijs, want het is gebleken, dat
de kracht van ons volk en de voor
sprong, die het op vele andere volken
heeft, voor een groot deel te danken
is aan het op zo'n hoog peil staande
onderwys in Nederland.
Tenslotte hebben de mensen voor
lichting nodig en eindelijk ook een
beetje ontspanning.
Dit zijn dan de „sociale" problemen
in de ruimste zin van het woord,
maar daarnaast komen de technische
problemen.
Voor het vee, dat wy meebrengen
uit Holland, moeten stallen worden
gebouwd; het moet „geïmmuniseerd"
tegen de „tristeza", een inheemse
bloedziekte; het moet verzorgd en
gevoed worden. Die voeding moet
liefst op eigen bodem worden voort
gebracht.
De melk, die geproduceerd wordt
en de overige producten moeten
vervoerd worden er. de weg moet
gezocht worden naar de consument.
Voor kippen en varkens moet het
fokmateriaal gekocht en voor stalling
en voedering moet worden gezoigd.
Een beslissing moet genomen
worden wat er gezaaid en geplant
moet worden. De vraag opgelost,
welke rassen en variëteiten het
beste zyn en de moeilijkheden moeten
worden opgelost om het nodige
zaaizaad en plantmateriaal te krijgen,
onderzocht hoe en wanneer geoogst
moet worden.
En dat alles moet geadministreerd
en gefinancierd worden. Kostprijzen
moeten berekend, calculaties gemaakt
en plannen ontworpen voor ontgin
ning. akkerbouw, huizenbouw
stallenbouw. En alles moet op de
juiste wyze in elkaar passen, want
als een emigrantenschip aankomt,
moeten de huizen gereed zyn en als
het vee komt de stallen en als de
oogst er is, moet die geborgen en
bewaard kunnen worden en moeten
de magazijnen klaar zyn.
Dit is niet eenvoudig in een land,
waar het transport moeilijk is, waar
grondstoffen en materialen, onder
delen van machines, medicijnen voor
mens en dier, moeilijk en vaak duur
soms te duur, moet worden gekocht,
want de weg naar de goedkoopste
leverancier is niet gemakkelyk te
vinden.
Dit alles is niet eenvoudig in een
land, waar de taal en het klimaat,
de bodem en de groei van gewassen
en dieren, zo anders is dan in Neder
land. Neen, eenvoudig is het niet,
om dit raderwerk zonder haperen
aan de gang te houden, deze jonge
gemeenschap, met zyn vele behoef
ten, te doen functioneren, de vele
vragen, die plotseling en veelal te
gelijk zich voordoen, te beantwoor
den.
Dit alles overpeinzende en dan
bedenkende, wat er in korte tijd,
ondanks de moeilijkheden totstand
gebracht is, dan is er alle reden tot
verheugenis en vooral tot grote
dankbaarheid en dan zeggen wy met
Coen: „Het sal waeragtich welgaeiv
De gedachten van ieder hier houden
zich steeds bezig met de toekomst
en de oplossing van de problemen,
die voor ons liggen, maar het is toch
wel goed van tyd tot tyd eens ach
terom te zien en dan door de bril
van de vele bezoekers, die hier komen
en die steevast hun bewondering en
verwondering uitdrukken over alles
wat hier in zo'n korte tyd tot stand
werd gebracht.
Wy hebben nu toch in een goed
jaar 500 mannen en 500 stuks vee
hier ondergebracht.
De „primaire" industriën: als de
houtzagerij en de steenbakkerij draaien
de timmerfabriek, die met alle ma
chines op gebied van houtbewerking
is uitgerust, draait op volle toeren;
de garage en de smedery zyn in
prima gebouwen ondergebracht en
kunnen het onderhoud der machines
aan; ïooo ha. land is ontgonnen, de
maisoogst is begonnen en belooft
zeer veel.
De bakkery bakt prima brood en
voor weinig geld, de slagery levert
veel beter en goedkoper vlees dan
wy gewend waren.
In de kerk worden Zondags drie
H.H. Missen opgedragen en de H.
Mis en het lof op werkdagen worden
goed bezocht; het draait normaal als
in Holland.
Ook de school is een lust om te
zien: 100 kinderen in 6 klassen en
zelfs een begin van een middelbare
school is gemaakt.
By byzondere gelegenheden zyn er
feestjes en het kortelings opgevoerde
Paasspel was een daverend succes.
Kortom, er leeft en groeit een
volledige gemeenschap.
En de perspectieven
Het antwoord daarop is, dat Bra
zilië nog een enorme opname-capaci
teit heeft van consumptiegoederen.
Wat men ook produceert, gaat grif
weg voor goede prijzen. Er moet
echter by vermeld worden, dat men
eerst de aanloopperiode moet over
bruggen, de kinderziekten doormaken.
Dit geldt op alle gebied, zowel
voor de landbouw als voor de indus
trie. De vraag naar allerlei producten
is groot genoeg. Vooral van voedings-
en genotmiddelen.
Onze bakker maakt ontbijtkoek,
een product, dat men hier niet kent,
eveneens beschuit en Brabantse eier
koeken. Ze vallen zeer goed in de
smaak by de Brazilianen.
Het is een kwestie van organisatie
van tyd en van kapitaal om een
bescheiden koek- en beschuitfabriek
op te richten.
En waarom zou deze niet tot een
flinke fabriek kunnen uitgroeien
De prijzen van vele artikelen lopen
sterk uiteen in verschillende seizoe
nen. De eierprys is de laatste tyd
het dubbele van enige maanden
terug en zakt over enige weken weer
in. Een koelhuis zou zich in twee
jaar betaald maken. De aardappelprijs
loopt, al naar het seizoen, van 30
75 cent per kg. omhoog in de groot
handel. Een goede bewaarplaats is
er in één jaar uit.
Onze ervaring met üe kalveren is
eveneens zeer hoopvol.
In het algemeen verkopen wy onze
kalveren niet, met het oog op de
noodzakelijke groei van de veestapel.
Maar enkele hebben we verkocht en
al doende leert men. De eerste ging
weg voor óoo gulden, de tweede vor-;
800 gulden, daarna (nuchter) voor
ïooo gulden en daar wij eigenlijk
niet wilden verkopen, dreven wy de
prijs maar op, omdat do Braziliaan
niet graag heeft, dat we hem niet
willen verkopen.
Toen verkochten wy er twee, nog
ongezien in de moeder voor i200gla.
per stuk en tenslotte om er een eind
aan te maken, vroegen we 2000 gld
voor een 6 maands Kalf. Maar 't werd
toch gekocht
Maar op ander gebied liggen ook
de perspectieven. De steenbakkerij
houat nu onze behoefte aan stenen
vrijwel by. Straks kan de sLeentabriek
de stenen afleveren buiten de kolo
nie. De kwaliteit is beter dan de
gewone Braziliaanse steen.
De timmerfabriek kan zich straks
werpen op de meubelfabricatie en
allerlei houtwaren.
Thans verlaten ook al kunstpro
ducten de kolonie: de zusters ver
vaardigen zeer artistieke religieuze
schilderijtjes, die hun weg r.aar
Nederland al vinden; ook van mooi
hout gedraaide en beschilderde
sierschaien.
Onder leiding van de Pater is een
glazeniersbedryi in voorbereiding. De
vestiging van de eerste niet-agrarische
industrie is al beklonken en de
eerste aanvragen voor vestiging van
renteniers, aangetrokken door de
veilige rust, de Nederlandse sfeer en
de schoonheid van het land, zijn al
binnen.
Dit alles betekent: export en „de
viezen" voor onze kolonie, want
deze moeten wy zien als een econo
mische eenheid. Ja, de perspectieven
zijn werkelyk niet slecht. Maar nog
eens, voor dat de perspectieven
werkelijkheid worden, moet er een
moeilijke tyd overbrugd worden, een
pionierstijd van hard werken en
sober leven, van het met moeite
aan elkaar knopen van de eindjes.
Dan moeten kinderziekten over
wonnen en leergeld betaald
worden.
Wy zitten nu nog midden in deze
periode, al is er al heel wat totstand
gebracht. En deze periode is werke
lijk een moeilijke. Dit moet men niet
onderschatten.
Het is dan ook geen wonder, dat
er soms eens iets hapert. Zo hebben
we lang getobd voor de steenbakkerij
bevredigend liep en men moet niet
mopperen en de moed niet verliezen
omdat de houtzagerij nog niet geheel
op gang is en de behoefte nog niet
kan bevredigen. Maar dit komt. En
evenmin is het wonder, dat niet
steeds alle mensen in ai hun ver
langens bevredigd kunnen worden,
dat niet alle verwachtingen kunnen
worden vervuld.
Het belang van het geheel gaat
tenslotte voor dat van het individu.
En dan wordt er wel eens door deze
of gene gemopperd, maar daar mag
men zich niets van aantrekken. Want
we bouwen toch een gemeenschap
op; wy zyn niet meer in Nederland,
maar we stichten een kolonie in een
nieuw en vreemd land.
Dat is door de eeuwen heen overal
gebeurd, maar wat zyn de offers, die
wy brengen in vergelijking met de
vroegere kolonisten
Denken wy eens aan het pioniers
werk van de oude Indiövaarders, van
Barends, van de oude Portugezen in
Brazilië. Dat pionierswerk kostte
vele, soms zeer vele mensenlevens,
bloed, zweet en tranen. Onze moei
lijkheden vallen daarmede volledig
in het niet en toch bouwen wy ook
een kolonie. Neen, wy hebben alle
reden om dankbaar te zyn.
Aan de andere kant hebben onze
mensen, die hier werken en ploeteren
en zich behelpen en natuurlijk ook
tegenslag hebben te incasseren, het
recht op alle waardering en steun,
moreel en materieel, van alle wel
denkende Nederlanders.
Wy hopen en vertrouwen, dat
later ook van onze kolonie kan
gezegd worden: Daar werd iets groots
verricht
Ir. J. G. HEYMEYER.
iiij;ii;i!i::i;i:i!i:i!;iii ui 1111111 n 1111111 m n
Weg Venray-Ora'Ioon komt
nn in orde
Veel is er om gelachen en over
geschreven, dat de weg Venray
Overloon ter hoogte van de grens
niet is rechtgetrokken op het Bra
bantse gedeelte, wat by avond en
'snachts ook nog gevaar opleverde
voor het snelverkeer.
Thans zal hieraan een einde ge
maakt worden. De aanbesteding tot
herstel van het Brabantse gedeelte
heeft plaats gehad, waarby de firma
van Engelen uit Nymegen voor de
som van f 53.000 het laagste was.
Met de aansluiting zal spoedig
worden begonnen.
tiüiiiixui;
Er bestaat de mogelijkheid, dat
men by de wederopbouw van een
verwoest perceel een keuze doet uit
de regelingen, opgenomen in de art. 8,
71 en 72 van de Wet op de Materiële
Oorlogsschade.
Tot op heden werd art. 8, dat over
de vervangingswaarde spreekt, nog
niet toegepast, aangezien de benodigde
richtlynen nog niet door de Minister
van Wederopoouw en Volkshuisves
ting werden uitgevaardigd.
De punten, die de meeste zwarig
heden geven by de nadere regeling,
zyn de vaststelling van de bouwindex
en daaraan gebonden de vaststelling
van het prysverschil in bouwkosten
tussen 9 Mei 1940 en het moment
van de herbouw.
Hoewel de hier bedoelde richtlynen
tot op heden nog steeds niet zyn
verschenen, zyn er van de zyde van
het Ministerie toch enige aanwyzingen
verstrekt, waardoor liet mogelyk is
om toch reeds enigermate met de be
paling van dit artikel te gaan werken,
De aanhef luidt„Op verzoek van
de belanghebbende wordt de bijdrage
vastgesteld op de vervangingswaarde".
De toepassing vindt dus alleen plaats
„op verzoek".
Het woord „vervangingswaarde'
klinkt erg mooi en aanlokkelijk, doch
zoals straks nog zal blijken is het
wel een weinig misleidend en brengt
het niet altyd de voordelen die men
er op het eerste gealcht van zou
menen te kunnen vèrwaehten.
Het betrokken artikel geldt niet
voor iedereen, daar er bepaald wordt,
dat iemand de keus mag doen „mits
het overige zuivere vermogen van
de rechthebbende of de gezamelyke
rechthebbenden op de bijdrage niet
meer bedroeg dan f 20.000,—".
Als vermogen wordt beschouwd
zoals dit „in aanmerking is genomen
voor de vermogensheffing ineens".
Behalve de beperking tot personen
met een vermogen van minder dan
f 20.000,— volgt uit deze bepalingen,
dat het alleen toepasselijk is voor
belanghebbende zelf en uiterlijk zijn
gezamelyke erfgenamen in een on
verdeelde boedel.
Is de boedel waarin het verwoeste
pand behoorde dus reeds verdeeld,
dan kan art. 8 geen toepassing meer
vinden.
Wat wordt op basis van
art. 8 vergoed?
Ten aanzien van onherstelbaar be
schadigde panden wordt als volgt de
vervangingswaarde gevonden. Uit
gegaan wordt van de oorspronkelijk
vastgestelde bijdrage, die vermeerderd
wordt met een toeslag.
Deze toeslag is het product van
het aantal m3 inhoud van het be
schadigde pand en hetgeraamde prijs
verschil tussen de gemiddelde bouw
kosten per m3 voor een gelijksoortig
pand op 9 Mei 1940 en het tijdstip
waarop de bouw van het nieuwe pand
is aangevangen.
Voor het aantal m3 inhoud geldt
als maximum de inhoud van het
nieuwe pand.
Voorbeeld
Inhoud verwoeste pand 450 m3
de bijdrage bedroeg f 2750,—
Inhoud nieuw pand 375 m3
Op 9 Mei waren de bouwkosten van
een dergelijk pand f 10,- per ni3, by
de aanvang van de herbouw f 29,—
dus een verschil van f 19,—.
De berekening is dan
bijdrage f 2750,—
toeslag 375 x (f 29,— min f 10,—)
7125,-
vervangingswaarde 9875,—
Dit geldt echter niet voor alle
soorten panden, daar in art. 8 ver
schillende maxima vermeld worden.
Als bydrag wordt n.l. nimmer meer
in aanmerking genomen dan
a. f 5000,— voor een woning;
b. f 5000,— voor een pand of geheel
van panden, dienende tot de uit
oefening van een bedrijf of beroep:
c. f 8000,— voor een pand dienende
tot woning annex de uitoefening
van een bedry'f of beroep.
Uit deze beperkingen blijkt, dat
art. 8 uitsluitend bedoeld is voor
kleine woningen van maximaal 500
m3. De Wet stelt deze grens niet,
doch duidelijk is, dat by grotere wo
ningen de uitslag van de berekening
ongunstiger wordt, waardoor het wen-
selyker zal zyn de toepassing van
een andere regeling te verzoeken.
B v. van een woning van oorspron
kelijk 900 m3 inhoud. Bijdrage f 6500,—
Inhoud nieuwe pand 675 m3. Aan de
hand van de berekening als boven
vermeld, zou dit dan worden
bydrage f 6500,—
toeslag 673 x (f29,— minf 10,-)
12825,—
f 19325,—
doch dan worden de gestelde maxima
overschreden. In dit geval komt men
als volgt tot de „vervangingswaarde"
(aannemende een bouwindex van 3)
maximum bydrage f 5000,—
toeslag(3-i)xf 5000,— 10000,-
vervangingswaarde f 15000,—
In feite bedraagt de toeslag dus
maar f 15.000 min f6500,- isfssoo,—
In de gegeven voorbeelden is ge
makshalve het prysverschil in bouw
kosten op f 19,— gesteld, doch uiter
aard zal dit verschillen voor de diverse
soorten huizen en plaatsen waar zy
gebouwd worden.
Alle gegeven aanwijzingen, hier
boven verwerkt, zyn echter slechts
voorlopig, daar duidelijk is, dat alles
afhangt van de hoogte, waarop de
bouwindex zal worden vastgesteld.
Het is zeer twijfelachtig, dat deze
ooit op 3 zal komen. Eeider zal deze
om en naby 2,5 komen te liggen,
hetgeen voor vele gevallen deze re
geling weinig aanlokkelijk zal maken,
daar er dan van het begrip „vervan
gingswaarde" weinig terecht zal
komen.
Herbouwgevallen
Indien er sprake is van herstel-
gevallen (art. 8 lid 3) is er geen limiet
vermeld, doch wel beperkt de ver
vangingswaarde z:ch dan tot maxi
maal bet bedrag, dat by totale ver
woesting zou zyn toegekend.
In herstelgevallen wordt de ver
vangingswaarde vastgesteld op de
oorspronkelijke bydrage vermeerderd
met het product van de herstelkosten
per 9 Mei 1940 en de bouwindex min
één.
Hierby wordt het bedrag, dat by de
berekening van de bijdrage wegens-
nieuw voor oud in mindering is ge
bracht, wel weer voor de toeslag in
aanmerking genomen.
Stel dat de herstelkosten getaxeerd
zyn op f 3000,- per Mei 1940, dat
wegens nieuw voor oud f 300,— en
wegens uitgesteld onderhoud f 150,—
in mindering werd gebracht. De bij
drage was dan f 2530,-. De bouw
index voor herstelkosten is b.v. 2,6
dan zal de afrekening als volgt zyn:
bydrage f 2350,-
toeslag (2,6-)x(f 2550 plus f 300)
f 4560,-
vervangingswaarde f 7110,—
Indien het panden betreft, waarin
een woning annex bedrijfsruimte,
worden deze dolen gesplitst berekend,
daar de index-cyfers voor een woning
anders zullen zyn dan voor bedrijfs
ruimte.
Voor de toepassing van art. 8 komen
ook nog reeds vroeger geregelde ge
vallen in aanmerking, o.a. alle ge
vallen, geregeld op grond van het
Besluit op de Materiële Oorlogs
schaden 1945.
En zo is het ook voor vele mensen
uit Venray van groot belang, dit
art 8 eens nader te bekijken.
Groots gebeuren met vele mooie momenten
Na maandenlange voorbereiding, na Bisschop het H. Offer op en vele
vergaderingen en conferentie's, "was
dan Zaterdag het moment gekomen,
dat de WILMA haar poorten opende
en iedereen uitnodigde maar 69ns
„over de brug" te komen.
En inderdaad, er zullen niet veel
mensen in onze gemeente zyn, die
niét over de brug gekomen zyn en
do weg hebben gevolgd, die Vader
Bisschop hen Zaterdagmiddag met de
plechtige opening is voorgegaan.
Inhalen der Missionarissen.
Want Zaterdagmiddag was het al
druk en van alle kerkdorpen en de
gehuchten waren de afgevaardigden
naar „St. Anna" gekomen om in een
lange en grootse stoet de missiona
rissen in te halen, die hier een week
lang de mensen zouden komen wijzen
wat in verre missiegebieden gebeurd.
Mgr. Lemmens kwam deze massale
stoet tegemoet en menig kleintje,
dat aan moeders hand langs de weg
stond, kreeg een kruisje van Vader
Bisschop, die zeer tevreden was over
deze prachtige inhuldiging der mis
sionarissen.
Toen deze stoet onze parochiekerk
geheel had gevuld, begon het Ponti
ficale Lof, waarin om Gods zegen
werd gesmeekt voor deze Venrayse
Missieweek. Mgr. Lemmens, geassis
teerd door Deken Berden en Pastoor
Bodt uit Merseio, droeg het Lof op
en Mgr. Feron, de voorzitter van de
diocesane Missiebond, hield een gloed
volle feestpiedicatie, waarin hy erop
wees, dat aan het front der Kerk
meer dan 25000 mensen staan om te
vechten voor de uitbreiding van
Cbristus Ryk. Deze mensen mogen
niet alleen blijven staan. Ieder Chris
ten moet door zyn gebed, door zyn
liefde jegens de evenaaste, door zyn
offer, mede-missionaris zyn en mee
werken en meevechten om het uit
eindelijke doel te bereiken: geheel de
wereld aan Christus voeten te brengen.
En dat doel wordt nooit bereikt als
niet iedere katholiek zyn hart legt
in dit grootse maar schone werk,
dan eerst zou ook de WILMA een
overvloed geven, omdat zy gedragen
werd door de liefde.
Mgr. Bronsveld was eveens in het
Pontificale Lof aanwezig. Na 't einde
hiervan, trok de stoet naar „Jerusa
lem", waar een erehaag gevormd
werd voor de beide Bisschoppen, die
als eerste de brug overkwamen en
waarvan Vader Bisschop het lint
doorknipte, dat de toegang tot de
Wilma nog verhinderde. Met twee
bruidjes aan zyn - hand ging Mgr.,
vergezeld door de geestelijkheid van
hot Dekenaat en het uitvoerend Wil-
macomité dan door de nieuwe bouw
van Jerusalem, die zo bereidwillig
was beschikbaar gesteld voor deze
tentoonstelling.
In de verschillende klassen hadden
de deelnemende ordes en congregaties
hun stands ingericht en boden zo, in
woord en beeld een goed overzicht
vau het door Mgr. Féron zojuist
genoemde „front der Kerk."
Hierachter kwam de consumptie-
tent, waar Broeder-kok de pollepel
hanteerde en de vermoeide bezoeker
even zyn hart op kon halen. Maar
niet lang, want buiten lokte nieuwe
attracties, georganiseerd en uitgevoerd
door de kerkdorpen, waar iedereen
prachtige pryzen kon winnen.
Was het een wonder, dat al direct
een stroom bezoekers de brug over
gingen, die ondanks het slechte weer
gekomen waren om al dit schoons
te zien. Maar naast het stoffelijke,
werd ook aan het geestelijke gedacht
Pontificale Hoogmis.
Zondagmorgen droeg Mgr. Bronsveld
een pontificale hoogmis op in de
grote kerk, nadat hy eerst met mu
ziek voorop, was afgehaald aan de
Pastorie. Geassisteerd door de Heer
Deken, Pater Gardiaan, Pater Rector
en de Ew. heren Keyzers, Litjens en
Goumans, droeg daar een Missie-
gelovigen volgden dit ryke liturgische
gebeuren. Maar niet alleen in deze
kerk, overal in het dekenaat, in alle
kerken stond een missionaris voor
het altaar en werd gepreekt over de
missie.
En als dan om 2 uur regent dat
't giet, komen alweer de eerste be
zoekers naar de Wilma en luisteren
naar wat verteld wordt over vreemde
landen en gewoonten.
En zo gaat het de gehele week
door, ieder avond opnieuw vertellen
de paters van^ngewone dingen, tonen
ze bizarre wetenswaardigheden en
wijzen er op, dat iedereen missionaris
moet zyn, wil het gigantische werk
slagen. Iedere avond opnieuw draait
het rad van avontuur, worden hon
derden loten verkocht, wordt er met
ballen gegooid, kortom iedere avond
opnieuw trekken honderden mensen
over de brug om hun steentjes by te
dragen tot het welslagen van deze
tentoonstelling.
En Broeder-kok met zyn staf van
helpers weet soms geen raad van de
drukte, als buiten de muziekkorpsen
van ons dekenaat hun concert geven.
Het is er gezellig en het weer, dat
maar niet goed wil worden, kan het
plezier, wat er is, niet vergallen door
de ko ude en de regen-
Jammer was het, dat niet meer
deren Dinsdagavond in de aula van
het Gymnasium kwamen luisteren
naar Pater Micheal, die Woensdag in
de Parochiekerk een H. Mis opdroeg
volgens de Oosterse ritus. Wie iets
meer wou weten over het katholieke
leven achter het ijzeren gordyn, had
hier een zeer vruchtbare avond kun
nen hebben, terwyl het volgen van
de H. Mis Woensdagmorgen heel wat
gemakkelijker geweest zou zyn.
De schooljeugd heeft intussen meer
haar best gedaan, trouwens aan hen
is nog eens extra zorg besteed. Mis
sionarissen hebben op de scholen
veel verteld over de missies, vervol
gens hebben ze in schoolverband de
tentoonstelling bezocht en zo is menig
jongens- en meisjeshart sneller gaan
kloppen voor de missie.
En wanneer deze krant verschijnt,
resten nog twee dagen. Heden Zater
dag zyn Leunen en het Veulen aan
de beurt en morgen Zondag komt
dan de plechtige sluiting.
Om 10 uur draagt de Hoogeerw.
Heer Deken een plechtige Hoogmis
op, waarna om 2 uur de tentoonstel
ling weer open gaat en nogmaals
een dringend beioep doet op het
Dekenaat Vei.ray, om voorde laatste
maal over de brug te komen, want
dan worden de prachtige pryzen
verloot van de lotery en van de ver
schillende stands en ongetwijfeld zal
iedere lotjeskoper hier zeker belang
in stellen.
Dan zal het einde daar zyn, het
einde van een groots opgezet werk,
dat by iedereen in de smaak geval
len is en waarvoor men de organisa
tors wel dankbaar mag wezen.
deze Wilma-week ons alle
nieuwe missieyver hebben geschonken
en moge ook de financiële resultaten
tot hot welslagen hiervan bijdragen.
De Octobermaand is gewyd aan de
verering van Maria als Koningin van
de H. Rozenksans. Het enige prac-
Hsche middel om met deze ver
ering mee te doen is 's avonds in de
huiskring het rozenhoedje te bidden.
Jammer genoeg vinden velen dit
een ouderwetse devotie, die niet meer
past in het kader van onze moderne
tyd met zyn vele nieuwigheden op
geestelijk terrein. Er is zoveel nieuws
bijgekomen, dat er geen plaats en
geen tyd meer overschiet voor het
rozenhoedje. Wat heb je nu ook aan
dat geestdodend opdreunen van al dio
weesgegroeten I