DERDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Aan het einde
van Europa
Ons weekpraatje.
Provinciaal Nieuws
Markfbericlifen.
Zaterdag 23 September 1939
Zestigste Jaargang No I
NOG IS POLEN NIET
VERLOREN
WIE ZICH VERDEDIGEN,
HEBBEN RECHT OP LEVEN
POLENS ROEMRIJKE,
MAAR TRAGISCHE
GESCHIEDENIS
„Polen zal niet sterven", schreef
Dalla Torre dezer dagen in da
„Osservatore Romano". >»Wij zul
len het einde van Polen niet bijwo
nen. De rechtvaardige goedheid van
de menschelijkheid en niet minder
de logica eischen'dit. Men heeft ge
zegd, dat een volk, dat zich niet
verdedigt, niet verdient te bestaan.
Méér waar is nog, dat volken, die
zich verdedigen, het recht hebben
op leven. Dit is 't geval met Polen,
dat dit dubbel verdient door den
heldhaftigen tegenstand aan twee
fronten tegelijk."
De „Osservatore Romano" is het
Vaticaansche orgaan. Men proeft
uit de bovenstaande woorden van
zijn hoofdredacteur, hoezeer men in
Vaticaansche kringen met het lot
van Polen is begaan. De Polen, zoo
besluit het artikel, zijn eer diep-
geloovig christenvolk. Met het lot
van Polen wordt het lot van het
christendom in het algemeen en van
het katholicisme in het bijzonder
bedreigd. Dat wil zeggen aldus
de „Osservatore Romano" „de
vlam der beschaving van Europa en
de geheele wereld."
De schok, dien de stoot in den
rug door het goddelooze bolsjewisme
op het door het heidensche Nazidom
aangevallen Polen in Vaticaansche
kringen heeft gewekt, zal mede één
der oorzaken worden van Polens
herstek Het Vaticaan ziet in, dat
het bestaan van het christendom in
Europa op het spel staat en het
bestaan ook van de latgnsche cul
tuur. Dat inzicht zal er toe leiden,
dat de Roomsche kerk al den invloed,
waarover ze beschikt en deze is
grooter dan menigeen denkt zal
aanwenden om het christelijk karak
ter van Europa, zijn cultuur en zgn
tradities te doen verdedigen door
allen, die deze waarden weten te
stellen boven de consequenties van
heidendom en goddeloosheid, te'
wetende „rechten" van geweld,
verraad en listigheid.
Er zgn slechts twee mogelijkheden:
Polen zal als vrge natie leven naast
andere vrge naties in Europa, óf
mèt Polen zullen alle vrije naties in
Europa vergaan. En dan reken ik
onder de vrije naties óók nog Italië,
dat hoe verwerpelijk er ook de
politieke methoden van het fascisme
mogen zgn tenminste nog de
trots kent van een eigen cultuur en
bereid schijnt om deze te beschermen
tegen de brutale aanmatiging van
cultuurlooze machtsstrevingen.
Wanneer Europa berust in den
ondergang van Polen, berust het in
de komende vernietiging van zich
zelf. Het zal dan uiteindelijk worden
beheerscht door het Groot-Germaan-
sche- en het Groot Slavische (Rus
sische) rijk, door wie de Angelsak
sische en Latgnsche cultuurstreken
zullen worden gekoloniseerd.
Maar Europa zal tot het besef
komen van het gevaar, waardoor
het wordt bedreigd en zgn christen-
volkeren zullen hun eenheid hervin
den in den afweer ervan.
Rome zoekt reeds toenadering tot
Londen, de diplomatieke betrek
kingen zijn weer volledig hersteld.
Het is een eerste aanwijzing voor
de vervulling van wat we voorzien.
Het historische woord „Nóg is
Polen niet verloren", zal opnieuw
worden bewaarheid.
Maar voorloopig verdwgnt Polen
weer van de kaart van Europa.
Wéér Voor de intellectueelen onder
mijn lezers behoef ik het niet te
zeggen, maar tegenover een massa
ongeschoolde lezers moet ik het
herhalen. Polen is geen „uitvinding"
van 1918Het is me gebleken, dat
zeer velen met de geschiedenis van
h^t ongelukkige land slecht bekend
zijn. De geschiedenis is vaak roem
rijk geweest en meermalen tragisch.
Ze grijpt terug tot pl.m. 960, toen
reeds een Poolsch staatje in Posen
bestond, geregeerd door het geslacht
der piasten. In 966 nam dit staatje
het christendom aan, het breidde
zich sterk uit en omvatte omstreeks
het jaar 1000 reeds het thans Rus
sische Kiew.
In 1300 begon een bloeitijdperk;
het gebied van den staat werd ver
dubbeld door de aanhechting van
Witrusland en een deel der Oekraïne.
De legers der Duitsche Orderidders
werden in den slag van Tannenberg
geslagen. Bij den vrede van Thorn
verwierven de Polen de latere pro
vincie West-Pruisen. Met Litauen
kwam een personeele unie tot stand,
gevolgd door een aaneensluiting van
beide landen.
Het verval begon in de 16e eeuw,
toen de Landdag de rechten der ko
ningen beknotte ten behoeve van
zijn eigen macht. Opdat de koningen
zoo min mogelijk te zeggen zouden
hebben, werd het koningschap aan
prinsen uit den vreemde opgedragen.
Het land werd in tal van oorlogen
gestort; successieoorlogen, gods
dienstoorlogen en oorlogen, die ten
doel hadden om Poolsch gebied te
veroveren. Tegenstanders der Polen
waren nu eens de Duitschers, dan
weer de Russen, de Zweden en de
Noren.
De eerste deeling van Polen, waar
bij uitgebreide gebieden aan Duitsch-
land en Rusland moesten worden af
gestaan, werd in 1773 afgedwongen
door Frederik de Groote.
De tweede deeling had plaats in
1792/1793, in welk laatste jaar Polen
ook Danzig moest afstaan.
De derde deeling geschiedde in
1795 tusschen Duitschland en Oos
tenrijk.
In den Napoliontischen tijd werden
de Duitsche deelen van Polen ineen
Groothertogdom Warschau tot nieuw
zelfstandig Poolsch gebied, in 1809
vergroot met Nieuw-Galicië. Na
Napoleons val werd de Poolsche staat
herdoopt in Congres-Polen, ia perso
neele unie vereenigd met Rusland;
Krakau werd een Poolsch republiekje.
Na den Poolsch-Russischen oorlog in
1831 werd Polen een Russische pro
vincie, waar voortdurend bloedige
opstanden hebben gewoed.
De overwinning der geallieerde mo
gendheden bracht aan de Polen in
1918 het herstel van hun onafhan
kelijk nationaal bestaan door de her-
eeniging der verscheurde gebieds-
deelen.
De Russen spreken thans van „de
Russische minderheden in Polen",
t.w. Oekrainiërs en Witrussen. Deze
voorstelling van zaken is misleidend.
De Polen zijn zelf een Slavisch volk
als de Russen. De grenzen van de
gebieden door onderscheidene Slavi
sche volkeren bewoond, hebben nooit
samengevallen met staatkundige
grenzen, in Rusland niet, in Polen
niet, in Zuid-Slavië niet, nérgens. Al
deze landen zijn in hun geografische
afteekening staalkaarten van Slavi
sche volkeren. Witrussen en Oekrai
niërs zijn in meerderheid in
de geschiedenis meer verbonden ge
weest met de Polen in Poolsch staats
verband dau met de Russen.
Ik wgs er voorts op, dat ook de
z.g. Poolse ie Corridor eigenlijk niets
kunstmatigs over zich had, Pom-
merellen, Kulmerland, Mariënberg,
Elbing ea Ermland zgn sedert de
Unie van Lublin in 1569 met de ge
schiedenis van Polen vereenigd ge
weest.
Toen Hitier op het einde van
Augustus j.l. zijn 16 eischen jegens
Polen formuleerde, eischte hij een
volksstemming in het Corridorgebied,
waaraan ook alle Duitschers en hun
nakomelingen zouden moeten mogen
deelnemen, die het gebied tot 1918
bewoonden, maar later naar Duitsch
land emigreerden.
Nochtans vreesde Hitier zelf, dat
ook dan nog het Corridorgebied een
Poolsche meerderheid zou aanwijzen
en bij bedong voor dat geval een
exterritorialen Duitachen spoor- en
autoweg door den Corridor ter ver
binding van het Rijk met Oost-
Pruisen.
En ten besluite herinner ik er nog
eens aan, dat Danzig wel altijd een
Duitsche stad is geweest, maar haar
historische positie was door de
eeuwen heen die van een Vrgstad,
dus een zelfstandige Duitsche staat,
economisch altijd- en staatkundig
veelal, verbonden met Polen.
VENRAY, 23 Sept. 1939
LUXOR THEATER.
A s. Zaterdag en Zondag vertoont
Luxor U het prachtprogramma
SUEZ.
U wordt eerlijk gezegd verrast op
iets heel aparts, een zeldzaamheid
op filmgebied.
De Fox-Film-fabrieken hebben het
aangedurfd, door al haar kunnen en
krachten te geven de vervaardiging
op zich te nemen van een emotio
neel schouwspel, een glorie in de
cinematografie. SUEZ. Het is de
verfilming^ van Ferdinand de Lesseps,
de geniale schepper, de bekwame
Fransche ingenieur, die in 1850 begon
met de aanleg van 't zeëen-verbln-
dende Suezkanaal en dit met zeer
veel moeilijkheden tot stand wist te
brengen. Al deze moeilijkheden zijn
in deze prima film natuurgetrouw
weergegeven. Dit Suez-kanaal stond
tusschen twee vrouwenfiguren, een
van haar werd Frankrijks keizerin
de andere zonk weg in nameloosheid,
doch haar naam leeft voort. Laten
wij kort zijn en besluiten metzie
den heldhaftige strgd van Ferdinand
de Lesseps om zgn grootsche plan
nen te zien aangenomen. Zie zgn
hopelooze liefde voor de vrouw, die
voorbestemd was keizerin te worden.
Zie de wilde bloem der woestijn, die
haar leven wegschonk om 't zijne te
redden. Zie de verschrikkelijke natuur
ramp die het grootste en grootsche
werk dreigde te vernielen. Het is een
film der wonderen.
VALK-REVUE.
Zondag a s. zal het competitie-rad
beginnen te draaien. De Valk I ont
vangt Astrantia uit Mook op haar
terrein. Wij kennen het spel van
Astrantia niet en zullen ons niet
aan een voorspelling wagen. De Valk
zal in zoo sterk mogelijke opstelling
verschijnen en zal natuurlijk haar
eersten thuiswedstrijd niet willen
verliezen. We wachten af. De indee
ling is als volgt: Jan van Cuyk,
Astrantia, De Valk, H.R.C., Oeffeit,
Montagnards, Volharding, Gennep II,
Constatia, Juliana.
Het 2de elftal speelde tegen Ser-
vatius 2 een prettige faire wedstrijd
welke in 't voordeel van De Valk 2
eindigde 73. Voor dit elftal is nog
geen wedstrijd vastgesteld. Hier zal
de competitie op 1 October a.s. be
ginnen.
A.s. Zaterdagavond om 8 uur be
langrijke supportersvergaderiDg in 't
Patronaat. Trouwe opkomst is zeer
gewenscht met 't oog op de aanvang
der competitie.
SERVATIUS-OMROEP
Vóór de rust met den sterken wind
in den rug domineerde Stejjl, en
daar de Serv.-keeper in een slechten
dag verkeerde, kon Steijl vrg ge
makkelijk een 41 voorsprong be
komen. Na de rust toen S. van den
sterken wind kon profiteeren, en van
Heel een speciale bewaking genoot,
werden de bordjes verhangen en nu
deelde Serv. de lakens uit. Toch wist
Stegl uiteindelijk met 5—4 in de
meerderheid te big ven.
Hazenconcours.
Zondag 8 October zal de Hand
boogschutterij „St. Oda" een hazen-
concours houden.
HORSTER VEEMARKT.
HORST, 19 September. Totaal aan
voer 159 dieren. Hiervan 12 stuks
rundvee en 137 biggen. Handel in
rundvee redelijk. Handel in biggen
heel goed. Prijzen biggen: onge
merkte f 4.— tot f 7.—. Gemerkte
biggen f 14.— tot f 17.—.
GENNEP. Alhier overleed de Heer
H. J. Fenseling, sinds 1917 notaris
alhier.
- 21 September was het 100 jaar
geleden, dat de Kon. Marechaussees
in Gennep gelegerd werden.
Bevordering toerisme in
Limburg.
Onder voorzitterschap van dr.
Edm. Jaspar te Maastricht, is ten
stadhuize te Roermond de stichting
Limburgsch federatie van V.V.V.'s
opgericht. Stichters daarvan zijn de
streek-V.V.V.'s uit Zuid-Limburg
(Z.L.V.V.) Midden-Limburg, (M.L.V.
V.V.) en Noord-Limburg (N.L.V.V.V)
De nieuwe stichting heeft tot doel
het vreemdelingenverkeer in Limburg
te bevorderen voor zoover dit van
algemeen provinciaal belang is. Haar
oprichting vormt het sluitstuk van
de organisatie van het toerisme in
Limburg.
Het bestuur der stichting is als
volgt samengesteld: namens de Z.L.
V.V.mr. Edm. Jaspar, Maastricht,
voorzitter; Haenen, Maastricht, P.
Hens en J. Crolla, Valkenburg.
Namens de M.L.V.V.V.mr. P.
Regmer, Roermond en mr. Stan
Smeets, Weert.
Namens de N.L.V.V.V.J. baron
Weichs de Wenne, Wanssum, en G.
Trugen, Venlo.
Als secretaris- penningm. treedt op
mr. Stan Smeets, Wilhelminasingel
47, tel. 55 te Weert.
Aan Gedeputeerde Staten van
Limburg zal verzocht worden een
vertegenwoordiger in het stichtings
bestuur aan te wijzen, terwijl aan
den commissaris der Koningin het
eere-voorzltterschap zal worden aan
geboden.
Nederlandsche arbeiders in
Duitschland,
Volgens de jongste gegevens van
de districts-arbeidsbeurs te Sittard,
welke belast is met de zorg voor de
Nederlandsche arbeiders in Duitsch
land zgn er momenteel nog totaal
775 Nederlanders uit het Limburg-
sche grensgebied in Duitschland
werkzaam, waarvan 615 in de mijnen
en 160 in andere bedreven.
Deze menschen ondervinden sterk
den weerslag van de teruggeloopen
markenkoers.
Het derde van hun loon dat in
Duitsche bankbiljetten wordt uitge
keerd, heeft door de depreciatie een
aanzienlijke vermindering ondergaan.
Dat is voor velen aanleiding ge
worden om niet meer in Duitschland
te gaan werken.
Honderdjarige.
Zondag 24 dezer, hoopt de Wed. J.
Coppes geboren Wilberdina Ebben
te Broekhuizenvorst haar hondersten
verjaardag te herdenken.
De qeuwelinge werd geboren te
Sambeek op 24 September 1839, ge
huwd in 1876 met Joannes Coppes.
Haar huwelijk werd gezegend met
drie kinderen.
VENLO. Op de Coöp. Veilingver
eeniging van Maandag was de aan
voer 2.411.000 eieren
Kippeneieren van f 4.20 tot f 4.50
Kleine eieren van f 2.75 tot f 3.25
Eendeneieren van f 2.40 tot f 2.8u
ROERMOND. Op de Coöp. Veiling-
vereeniging van Maandag was de
aanvoer 4.800.000 eieren.
Kippeneieren van f 2.75 tot f 4.50
Eendeneieren van f 2.40 tot f 2 80
Langs de straten ziet men ijsbeer en ren-
dieren. Zij het niet levend, dan toch
opgezet. -
„veste van de hamer". Misschien heeft hel
ook wel iets te maken met den Germaan
schen god van den Donder: Donar, ook wel
Thor genoemd.
Want deze god wordt in de voorstelling
der oude Germanen immers altijd af ge
beeld, een hamer zwaaiende! Maar dat al-
les zijn beschouwingen, die het wezen van
Hammerfest niet raken. Wie Hammerfest
wil kennen, moet het gezien hebben. Het
blijft voor ons de haven tusschen de steile
rotsen, want dat is wel het voornaamste
kenmerk van deze stad, die eigenlijk in
weinig opzichten verschilt van de vis
schersdorpen, die men in zoo groote ge
tale aantreft langs de Westkust van Noor
wegen. Een gedeelte van de opslagplaat
sen en huizen is op palen in het water ge
bouwd. Bijna alle woningen zijn van hout
gemaakt; ze zien er meestal onooglijk uit
en hebben in slechts enkele gevallen ken
nis gemaakt met de verfkwast. Alsof ze
voortdurend in gebukte houding staan, zoo
ziet men ze, aar. den voet van de hooge ber
gen en aan de boorden van de eindelooze
zee, vanwaar soms ijzige stormen op de
huizen beuken.
Vroeger was de onuitputtelijke rijkdom
van den Noordelijken Atlantischen Oceaan
en de vangst van pelsdieren uit het Pool
gebied de voornaamste bron van inkomen
voor de bewoners van het stadje Hammer
fest. Maar tegenwoordig hebben zij hel
heel wat lichter. Het zijn namelijk de
nieuwsgierige toeristen, die op hun reizen
naar het hooge Noorden een voor deze
menschen althans aanzienlijken goud
stroom veroorzaken, zoodat ook hier de
vreemdelingenindustrie die eenigszins
doet denken aan Marken en Volendam in
Nederland tot bloei kwam. Bij duizen
den en nog eens duizenden verlaten zij de
Oceaanstoomers, die hun naar het hooge
Noorden hebben gebracht. Dikwijls zgn er
dagen in het hoogseizoen dat hier twee of
drie groote stoomers aanleggen. Gestadig
komen zij aan, dag na dag uit alle mo
gelijke landen der wereld. Hammerfest is
in weinige jaren een waar toeristenpen-
trum geworden. Niemand gaat weer aan
boord alvorens hij hier een of meer an
sichtkaarten geschreven heeft en zich sou
venirs heeft aangeschaft, want Hammer
fest behoort uit den aard der zaak tot de
gebieden, die men slechts eenmaal in zijn
leven bezoekt. Ja men kan dan altijd
bewijzen dat men op het Noordelijkste
bewoonde puntje van de wereld is ge
weest en dat is toch waarlijk al sensatie
genoeg, zelfs in dezen tijd, nu men niet
meer geneigd is iets sensationeel of abnor
maal te vinden Hammerfest, de stad,
waar de ijsberen en de rendieren zoo
maar in de straten staan. Dat de Hammer-
festers, die uitstekende toeristenlokkers
bleken, enkele dieren voor het goede doel
opgezet langs den kant van den weg zoo
hier en daar hebben opgesteld, vermag
aan het scnsationeele niets af te doen.
Hammerfest is wellicht nog ietwat troos-
teloozer dan de andere visschersdorpen van
Noorwegen. Er rondom is zelfs geen groen
plekje te bekennen. Alles is grauw en
ernstig als de harde rots zelf. Het is alsof
de stad ononderbroken staat onder den
druk van deze dreigend overhangende rot
sen. Maar daar is de zon, de Noordelijke
zon, die in den zomer een dag van vier
entwintig uur ononderbroken schijnt en
niet alleen; weken achtereen staat zij aan
den hemel. En zonder die periode zou het
lever in de streken ook eigenlijk volko
men ondenkbaar zijn. De Hammerfester
houdt sinds eeuwen van de natuur. Gene
raties op generatie; hebben zich veel moei
te getroost om een klein berkenboschje te
planten en op te kweeken, een zeldzaam
heid in dpze streken, waar vegetatie een
ongewoon verschijnsel is. Vol trots vertoo-
nen zij den gasten de paar vierkante me
ters bosch, die zij bezitten. Volgens onze
oegrippen is het een kreupelboschje. Maar
het blijft met dat al de Noordelijkste voor
post van de uitgestrekte wouden meer in
het Zuiden van Noorwegen. Het maakt wer
kelijk een vreemden indruk op ons, deze
kleine groene vlek, temidden van de kale,
tioostelooze omgeving, die ons voorkomt
als den menschen vijandig. Er is hier oolc
nog een monument te zien, zelfs een zeer
bijzonder, namelijk het meridiaanmonu
ment. Men heeft et opgericht ter gedach
tenis aan den arbeid, welke eens door Scan-
dinaviërs en Russen eendrachtig is verricht
ten behoeve van de lengtegraadmeting.
Hierbij had men de door Hammerfest loo-
pende graad als basis van de indeeling aan
genomen.
Heel laag aan den hemel staat nog steeds
de gloeiend roode zonnebal. Haar stralen
werpen lange schaduwen, wanneer wij on
zen tocht voortzetten. Nog gaat het enkele
uren verder tusschen de gordels van sche
ren naer net Noorden. Spoedig hebben wij
dan het Noordelijkste puntje van het Con
tinent van Europa bereikt en keeren dan
tc-rug naar de warmere streken in het Zui
den. Voor ons. menschen uit de gematigde
zone met z'n mild klimaat mag een reis
naar Hammerfest dan tot de bijzondere
tochten gerekend worden: het blijft min of
meer een kijkspel, men zou er zich moeilijk
thuis kunnen gevoelen.
HET was voor mij werkelijk een ge
weldige belevenis voor het eerst op
de uiterste voorpost van den Noord
pool te staan en de Noordelijkste stad van
de wereld te leeren kennen.
In Tromsö ben ik aan boord gegaan.
Eerst voeren we nog tusschen de bescher
mende scheren door. Scheren zijn kleine
eilanden of rotsen, die vroeger waarschijn
lijk een geheel hebben gevormd, maar nu
door breede en min of meer diepe vaar
geulen worden gescheiden, zoodat het va
ren in een dergelgken archipel heel wat
stuurmanskunst vereischt. Want hier loe
ren de blinde klippen en de toerist, die door
deze oorden vaart, en er alleen de schoone
zijde van ziet, heeft geen flauw vermoeden
van de stille gevaren, die hem hier drei
gen. v
Langzaam maar zeker gaat de tocht naar
het Noorden. Rechts ligt het land met de
motsen., bjer en d.*nr mo.t «Sxzrpi in
Aan den Noordkaap zal men natuurlijk niet tevergeefs zoeken naar het tentje,
VTVT.Ï Geen. teor'>t zal. hier voorbij gaan.
zaken, die het drieste ras der Noor
mannen de wijde wereld indreef, on
bekende en gevaarvolle avonturen te
gemoet. Hier in deze raadselachtige ge
bieden hebben zij gezworven, hebben
zij hun triomfen gevierd, waarvan nie
mand iets weet, hebben zij geleden en
zijn ondergegaan zonder dat ooit een
mensch daarvan geweten heeft.
Hammerfest de Noordelijkste stad van de
wereld.
I
Steil verrijzen de rotsen uit de Pool-
zee in het Noorden, die zoovele gehei
men voor ons verborgen houdt, een
zee, die ons voor onoplosbaar schijnen
de raadsels stelt, een zee, die ons
daarom juist steeds meer boeit. Hier
vindt men den laatsten uitlooper van
Europa. En verder naar het Noorden is
er het eindelooze water, zijn er de on
afzienbare ijsvelden, die ten slotte
culmineeren in den Noordpool. Deze
steil uit zee oprijzende rots is de
Noordkaap. Enkele maanden achtereen
staat de zon van het Noorden zelfs om
streeks middernacht nog stralend in
gouden tinten hoog boven den horizon.
En het is juist deze heerlijke scheme
ring vol van mysterie, die ons er toe
verleidt een boottocht te maken om te
kunnen genieten van dit licht- en kleu
renspel. En wie eenmaaj een helderen
nacht aan de Noordpool beleefd heeft,
begint iets te vermoeden van de oor
hammen; bergwanden, die een blauwe
baai, het fjord, omlijsten. Slechts af en toe
ontwaart men op de kale, gespleten rots
wanden een plekje groen; de flora wil hier
niet best gedijen. Verreweg het grootste
gedeelte is kaal. Er groeit amper nog een
struik, van een boom behoeft men heele-
maal niet te spreken, die groeien hier een
voudig niet. Menschen ziet men er ook
nauwelijks of niet. Slechts onder aan het
strand, waar überhaupt nog eenige ruimte
is tusschen het bruisende water en de steil
oprijzende rotswanden, liggen omzoomd
door fluweelachtig groene weidetapijten, de
roodbruine huisjes van de Noren met de
vriendelijke witte venstertjes en deuren.
Met hoeveel moeite hebben deze men
schen niet hun stukje aarde op de natuur
veroverd; hebben zij ten koste van alles
zich in dit stiefmoederlijke land zich een
bestaan weten te scheppen, dat dan al niet
luxe mag worden genoemd, maar toch ze
ker voor een aanzienlijker gedeelte echt,
natuurlijker en oorspronkelijker is dan het
leven van den gemiddelden stadsmensch.
De Noren zijn vergroeid met de natuur,
men ziet het aan hun gezicht, aan hun hou.
dmg, aan hun wijze van optreden. Hoe
moeilijk deze menschen het overigens heb
ben om er het leven bij te houden, mag
blijken uit het feit, dat de bodem zelfs nog
te schraal is om er aardappels te verbou
wen.
Dit land is ongelooflijk, ja grenzeloos
arm. Het gaat onze begrippen eenvoudig te
boven.
De zee en het hooggebergte schijnen als
tandraderen in elkaar te grijpen. Hoe zeer
ook van elkaar verschillend, maken zij
steeds den indruk een onverbrekelijk ge
heel te vormen. Zooals reeds gezegd, lig
gen voor de kust de tallooze eilanden, die
men in de Scandinavische landen meestal
pleegt aan te duiden met den naam sche
ren, elders ook wel holm en genoemd.
Op deze voorposten breekt de zee haar
kracht en het is er eeuwigdurend een ko
kende branding van uiteenspattende gol
ven. Wanneer de wind meewerkt en de zee
rumoerig is, spoelen vele van deze eilan
den onder en dan is het voor den zeeman
een ware puzzle den goeden weg te vinden.
Het behoeft niet gezegd te worden dat ve
len hier het leven lieten. Dergelijke gebie
den zijn trouwens in het Noorden altijd
ware zeemanskerkhoven, men denke in
dit verband slechts even aan de Alandsar
chipel in de Oostzee. Soms zijn deze sche
ren zoo verraderlijk klein en zoo door de
eeuwige erosie van het water rond afge
slepen, dat men geneigd zou kunnen zijn
te meenen dat hier en daar walvisschen in
het water zwommen.
Naar Hammerfest, de Noorde
lijkste stad.
WIJ stoomen verder, steeds verder
naar het Noorden. En midden in
den nacht, die in het Noorden im
mers geen nacht" in'den Westerschen zin
is, komen wij plotseling aan in Hammer
fest. Ieder kind heeft het op zijn aardrijks
kundeles geleerd dat het de Noordelijkste
stad van Europa is. Het behoort zelfs tot
de dingen die een kind even gemakkelijk
onthoudt als het jaartal, waarin de slag bij
Nieuwpoort werd geleverd. Maar weinigen
weten dat het tevens de Noordelijkste stad
is van de geheele wereld. Men zou zich
werkelijk, wanneer men vasten voet aan
wal zet in Hammerfest, wat gaan verbeel
den een zoo lange reis achter den rug te
hebben, maar de Pool is nog op een be
hoorlijken afstand. Dan moet men nog
tweeduizend kilometer afleggen en welk
een tweeduizend'kiiometer.
„Hammerfest" bij het noemen van den
naam kan men zich toch iets voorstellen
van de werkelijkheid. Heel eenvoudig de