TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Gratis koopdagen
en koop-uren.
FEUILLETON.
Geluksdroom
Landbouwsteun.
Losse opmerkingen
Tegen wil en dank
in de republiek
Andorra.
Zaterdag 2! November 1936
Zeven en vijftigste Jaargang No 47
Men kent het middel om de
koopers in een bepaald bedrijf
te lokken. Sommige winkeliers
deponeeren bij een notaris of
een ander vertrouwensman een
enveloppe, waarin vermeld staat
een dag. Zij die op dien dag in
het betreffende etablissement ge
kocht hebben, ontvangen hetgeen
zij betaald hebben terug. Enkelen
hebben een dergelijke methode
ingevoerd, doch stelden een uur
op een bepaalden dag vast, waar
bij aan de koopers in dat uur
het betaalde zal worden terug
betaald.
Een bekend warenhuis heeft
in Alkmaar een dergelijke bepa
ling gemaakt. De eigenaar van
dit warenhuis heeft voor dit feit
terecht gestaan. De uitspraak
heeft nog niet plaats gevonden,
doch uit de verhooren blijkt, dat
de gratis koopDAG door een
arrest van den Hoogen Raad niet
in strijd met de loterijwet is be
vonden.
De Alkmaarsche ambtenaar van
het O. M. merkte op, dat hij het
vorige jaar nog niet heeft willen
ingrijpen, teneinde de betrokkene
niet te veel te dupeeren, doch
nu echter, in verband met het
naderen van St. Nicolaas en
Kerstmis de middenstanders pie
keren over middelen om de koop
kracht van het publiek tot zich
te trekken, wil hij een voorbeeld
stellen.
Hij vond een fundamenteel
verschil bestaan tusschen een
gratis koopDAG en een gratis
koopUUR.
Wij willen hierop niet nader
ingaan. Ons ontgaat dit verschil;
natuurlijk zal men juridisch wel
een weg kunnen vinden om dit
verschil zoodanig te interpretee
ren, dat een koopUUR valt onder
de loterijwet en een koopDAG
niet, maar wij zien in beide
systeemen een groote overeen
komst.
De prikkel wordt gegeven om
een bepaalde kans te benutten.
Die kans ligt buiten elke bere
kening. Wanneer in een week
één dag als gratis koopdag wordt
aangemerkt, dan heeft men een
kans van één op zes... Ligt in
die week een gratis koopUUR,
dan wordt deze kans belangrijk
verkleind. Maar bij beide systee
men speelt het toeval, het geluk
de eenige rol.
Het zou op zichzelf niet zoo
erg zijn, wanneer Alkmaar zou
beslissen, dat een gratis koopuur
niet getolereerd zou zijn. Want
zulke methoden blijven o.i. toch
teekenen van degeneratie in het
distributiebedrijf.
Natuurlijk is het voor den be
trokken winkelier aardig te zien,
dat een file zich voor zijn deuren
opstelt om te profiteeren van de
kans en nog aardiger is het
voor hem, wanneer groote in-
koopen worden gedaan. Dat men
juist bij dien winkelier zich de
dure benoodigdheden aanschaft,
teneinde het geluk te beproeven
ook VEEL te winnen.
door
JAMES OLIVER CURWOOD.
28.
Hij keek haar na, terwijl ze weg
liep met Nawadlook. Ze wendde
zich om en glimlachte tegen hem en
er was iets in de uitdrukking van
haar gezicht, dat zijn hart sneller
deed kloppen. Aan boord van het
schip was ze bang geweest, maar ze
scheen niet tegen den volgenden dag
op te zien. De gedachte aan de vra
gen, die hij haar dan zou stellen, ver
schrikte haar niet, en het geluk, dat
hij steeds had onderdrukt, kwam nu
als een vloedgolf over hem.
Het was, alsof er in haar oogen
en stem een belofte lag, die hem
scheen te zeggen, dat alles, wat hij
door al de weken van kwelling en
levend-dood-zijn gedroomd had, tot
werkelijkheid zou komen, en dat zij
dien avond, gedurende haar rit door
de steppen meer was gaan beseffen,
wat hij in dien tijd doorgemaakt had.
Hij zou zeker nooit in staat zijn
haar dat alles te kunnen vertellen.
Maar wat ze hem morgen ook mocht
meedeelen, het zou voor hem geen
verschil maken in zijn gevoel voor
haar. Ze leefde en hij zou haar nooit
Elk weldenkend menscli moet
toegeven dat de methode, hoe
aanlokkelijk wellicht voor den
enkeling, als geheel sterk af te
keuren is. Maar doe er maar eens
wat tegen, wanneer groote zaken
daartoe overgaan en de klanten
tot zich blijven trekken
Dan moeten de anderen wel
volgen. Het ware te wenschen,
dat de kwestie van het cadeau
stelsel in al zijn geledingen ver
boden zou worden. De regeering
zint hierop al langen tijd, maar
er zijn nog te veel krachten, die
weerstand bieden. Het geven van
gratis koopdagen dan wel koop
uren moet ongetwijfeld als een
cadeau worden aangemerkt.
Men mag hen, die tot de
gratis-dagen overgaan niet te hard
vallen. Immers ook op de Mica-
weken, derhalve op de propa-
ganda-weken der onafhankelijke
middenstanders worden bij aan
koop van bepaalde bedragen bons
gegeven, waaruit men een speciaal
voordeel kan trekken. Het is alles
één pot nathet gaaf om den
klant op de een of andere wijze
te bewegen het geld te laten
rollen. Wettelijk zal er zeer weinig
tegen te doen zijn. Want het is
nu eenmaal moeilijk een wet
deugdelijk in woorden te brengen
zender dat er mazen overblijven,
waardoor men heen zal kunnen
glippen. Er zullen processen-
verbaal komen... hier en daar
zullen de handigen worden ver
oordeeld doch het leed is gedaan.
Men kan nu eenmaal niet tegen
een bepaalden stroom oproeien.
Natuurlijk beteekent een gratis
koopdag een vermindering van
de winstmarge van hem, die daar
toe overgaat. Het is een verkapte
prijsdaling. Er is dus wel iets
tegen te doen, namelijk door met
zijn prijzen zoo laag mogelijk te
gaan en daarbij te zorgen voor
een uitstekende service. Aan die
service ontbreekt in ons land nog
wel het een en ander. Wij zouden
daarvan staaltjes kunnen opnoe
men. De ijverige middenstander,
die de mentaliteit van zijn klanten
aanvoelt, heeft nog steeds een
streepje voor.
Al de hasardmethoden maken
het noodig, dat zij, die er niet
aan mededoen, extra moeite zul
len hebben te doen om hun
klanten niet te verliezen. Doch
dergelijke moeite staalt de energie'
De heeren Bouwman, van Roos
malen en Wigman doen ons een stuk
toekomen, waarin zij o.m. schrijven
Het is een niet te ontkennen
waarheid, dat wanneer men den
stedeling spreekt over den ontzet-
tenden nood, waarin de kleine
boeren van Nederland verkeeren,
dat zQ dan laatdunkend de schou
ders ophalen. Neen nog veel erger,
zij, althans de meesten, worden
humeurig en durven ronduit be
weren die boer klaagt dou ook
altijdeen boer is nou ook letter
lijk nooit tevreden.
Inderdaad, die meening is ver
klaarbaar, omdat de meesten on
kundig zijn van de juiste toedracht
misleid worden door het zoo hoog
opgehemelde millioenen-steunbe-
drag van onze Nederlandsche Re
geering.
meer kunnen missen*
Hij voegde zich bij de trommel
slagers en dansers. Het verbaasde
hem allerminst van zichzelf te be
merken, dat hij dingen deed, die hij
vroeger nooit zou hebben gedaan.
Hij was van nature terughoudend,
alles opmerkend en met iedereen
meevoelend, doch hij was eenigzins
in zichzelf gekeerd.
Als zijn menschen aan het dansen
waren, was het zijn gewoonte glim
lachend achteraf te staan, en hen
bemoedigend toeknikkend, maar hij
nam er nooit zelf aan deel. Zijn ge
wone terughoudendheid was nu ver
dwenen en het scheen alsof een nieuw
ontwaakt gevoel van vrijheid en een
nieuw verlangen zich van hem mees
ter gemaakt had, om door lichaams
beweging uiting te geven aan wat
er in hem omging.
Stampede was ook aan het dan
sen. Zijn roode bakkebaarden staken
helder af tegen het licht der vuren.
Hij wierp zijn beenen hoog in de
lucht en brulde mee met de mannen,
terwijl de dansende vrouwen rhyt-
misch haar lichaam bewogen Een
koor van stemmen noodde Alan mede
te doen, hetgeen trouwens altijd ge
schied was.
Vanavond echter maakte hij een
uitzondering en nam zijn plaats tus
schen Stampede en Amuk Toolik en
de trommelslagers sloegen hun in
strumenten bijna kapot van opwin
ding. Niet voordat hij half buiten
adem ophield, ontdekte hij Mary
Standish en Keok buiten den cirkel
der dansenden. Keok keek hem met
225 millioen gulden in één jaar.
Een geweldig bedrag door de
geheele gemeenschap bijeenge'
bracht en dus ook door den stede
ling. Derhalve is het verklaarbaar,
dat bij hen de meening postvat
„BoerenkafferJij maakt onze
levenswijze duur. Jij wordt gesteund
op een meer dan schandalige wijze.
Jij laat ons offeren van 1 Januari
tot 31 December en jij klaagt steen
en been, boer dat je bent
Stedelinghet is verklaarbaar,
en toch ongemotiveerd, want door
een geheel verkeerde, een geheel
verdwaasde politiek van onze
Nederlandsche Regeering, gaat
onze geheele kleine boerenstand
absoluut ten gronde, trots de 225
millioen gulden ook door U bijeen
gebracht, en door die zelfde politiek
wordt ook uw levensonderhoud
geheel onnoodig duur gemaakt,
terwijl slechts enkele Nederlanders
maar dan op een reusachtige
manier ermede gebaat zijn.
Een der heeren, die ons het boven
staande toezendt, zal als „algemeen
léider der actie van de kleine boer"
te Amsterdam het woord komen
voeren.
Zijn ons toegezonden stuk geeft
ons aanleiding op te merken
le. dat in de Kamer altijd de
nadruk werd gelegd op het prijs-
regelend karakter der agrarische
wetten. Niet aan „de" boeren wordt
„steun" verleend, maar de agrarische
productie wordt, voor zoover moge
lijk, rendabel gemaakt:
2e. Wij hebben altijd betwijfeld,
of die prijsregeling kon becijferd
worden op 225 millioen. Zonder echter
de regeeringsmaatregelen „op te
hemelen", mag men getuigen, dat
zg voor ons platteland van enorme
beteekenis zijn geweest.
3e. De bewering dat deze maat
regelen slechts „enkele" Nederlan
ders zouden helpen is onwaar en de
opvatting, dat beschaafde stadsbe
woners hun medeburgers van het
platteland als „kaffers" zouden be
titelen, is demagogisch.
Wij meenen, dat de maatregelen
niet volmaakt zijn. Ook zijn wij van
oordeel, dat, zooals o.a. herhaaldelijk
door leden der Katholieke Kamer
fractie is betoogd, meer direct de
kleine boeren moeten worden gehol
pen. Minister Deckers is trouwens
die richting ingegaan. Voor zulk een
verlangen echter de prachtige boeren-
organisaties te vernielen of de poli
tieke samenwerking der Katholieken
te verbreken, is zinneloos en vruch
teloos.
Economische aanpassing
Meer dan tot dusver dient de vee
fokker te letten op een betere aan
passing van de voeding aan de door
selectie verkregen erfelijk hoogere
prestatiemogelijkheden. Dit is een
uitspraak door Dr. Grashuis gedaan
op de laatstgehouden landbouwweek
te Wageningen.
De hoogere melkproductie is ten
zeerste afhankelijk van het voeder,
dat gegeven wordt. Het gehalte aan
voedende stoffen, aan mineralen, aan
vitaminen moet anders zijn, moet
beter zgn dan voor jaren, toen wij
niet die productie zagen als wij nu
hebben. Ook met de voeding van het
vee moeten wij ons aanpassen aan
de hoogere eischen, die wij aan ons
vee stellen.
Men is zelf in staat om eiwitrijk
gras of ander groenvoeder te ver
krijgen. Door een doelmatige be
weiding en daarnaast een goede be
mesting is dit mogelijk Vooral
sedert de luchtstikstofmeststoffen
zoo'n grooten opgang maakten en
kalk- en kalkammonsalpeter hun
overwinningstocht óver de Neder
landsche wei- en hooilanden deden
is de stikstof niet duur meer en
kan men zelf heel goedkoop eiwit
rijk krachtvoeder verkrijgen. Door
het bij betere beweiding verkregen
overtollige gras in te kuilen, heeft
men in den winter een eiwit-, mine-
groote verbaasde oogen aan.
Die van Mary Standish echter
straalden en ze klapten in de handen,
toen ze bemerkte, dat hij haar ge
zien had Hij trachtte te lachen en
wuifde met zijn hand, maar hij voelde
zich te verlegen om naar haar toe?te
gaan. Hij verborg zich eenigszins
achteraf, in de duisternis, waar het
laatste vuurwerk werd afgestoken.
En toen werd de ballon opgelaten,
een zes voet groote ballon, en na
verloop van nog een uur van hand
drukken, schouderkloppen en vragen
naar de gezondheid en huiselijke aan
gelegenheden, ging Alan naar zijn
hut,
Eenigen tijd na het na het spelen
van de phonograaf scheen men de
lampen in zijn hut aangestoken te
hebben, want deze was schemerach
tig verlicht, toen hij binnentrad. Dat
was heel attent geweest van Wega-
ruk, zijn oude huishoudster, dacht hij,
terwijl hij de deur achter zich sloot.
Hij keek het eene groote vertrek
rond, dat als woonkomer dienst deed,
en deze was hem nog nooit zoo ge
zellig voorgekomen. Zijn eerste ge
dachte was, dat alles er nog precies
zoo uitzag, als toen hij het huis ver
laten had, want zijn lessenaar stond
nog op dezelfde plaats en de groote
tafel was nog in het midden, de
schilderijen hingen nog aan den wand,
in zijn wapenrek bevonden zich nog
dezelfde geweren, zijn pijpen, de
kleedjes op den vloer, alles was on
veranderd.... maar toen op eens be
merkte hij, dat er toch iets anders
was.
raai- en vitaminenrijk voeder. Door
de Nederlandsche stikstofmest (kalk
of kalkammonsalpeter) op de Neder
landsche graslanden te geven ont
vangt ons Nederlandsch vee een
goed Nederlandsch krachtvoeder om
veel en op zijn goedkoopst Neder
landsche zuivel te produceeren.
Maar dan moeten de andere plan-
tenvoedingsstoffen natuurlijk niet
vergeten worden en kali, maar vooral
fosforzuur gegeven worden en vaak
ook kalk. Met slakkenmeel geeft
men zoowel fosforzuur als kalk en
is daarom zeer aanbevelenswaardig.
Gelijk in alle dingen handele men
ook bij de minerale bemesting doel
matig en passe men zich aan bij de
omstandigheden. Dat is de voordee-
ligste weg.
(B. Vieler).
Nadruk verboden.
Op den weg naar Andorra lag
slechts weinig sneeuw. Toen wg te
Anserall naar den anderen oever der
Valirarivia gereden waren, vonden
wg daar de baan volkomen sneeuw
vrij.
Door een woeste bergkloof kwamen
we na ongeveer een uur rijdens aan
het Spaansche douanekantoor, waar
wij geen moeilijkheden van de zijde
der beambten ondervonden, maar
wel van iets anderswant opeens
vonden wij de route diep bedolven
onder een dikke laag sneeuw. De
douanebeambten gaven ons den raad
niet verder te rijdenmaar ik stoorde
mij niet daaraan en, zonder langer
te talmen, tuften wij verder, al ging
het dan ook maar met een sukkel
gangetje. We passeerden San Julian
de Loria, het eerste dorp in de
republiek Andorraonze tocht werd
hoe langer hoe meer vertraagd door
de aanhoudend dikker wordende
sneeuwvlaag.
De chauffeur moest, o, zoo voor
zichtig rijden, want soms was de
baan bijna niet meer te onderschei
den 't was een levensgevaarlijke
positie een klein slipje en we
gleden van den weg waarheen
Hoe diep Bijna aanhoudend volgde
de weg den loop der bergrivier we
reden zóó langzaam, dat men ons te
voet goed had kunnen bijhouden. Ik
had dit zelfs geprobeerd en een
oogenblik achter de auto aangestapt,
maar ik moest 't opgeven, daar de
sneeuw mij bijna tot aan de knieën
reikte.
Na ongeveer een uur kwamen wij
aan een gehucht van eenige huizen
en hielden stil voor een kleine her
berg of cantine, waar een aantal
beladen muildieren voor de deur
stonden.
„Contrabanda", zei de chauffeur
tot me. Onderweg had hij me reeds
verteld, dat San Julian de Loria een
bekend smokkelaarsnest was, van
waar veel goederen over de grenzen
gebracht worden. In den toenmaligen
tijd lieten de Fransche tolbeambten
den invoer vrgwel oogluikend toe
daarentegen werd van Spaansche
zijde scherp gewaakt om allen ver
boden uitvoer te beletten. De muil
dieren met de balen op den rug
waren nu echter reeds de Spaansche
gepasseerd, dus op veilig terrein.
Toen de chauffeur na eenige
oogenblikken oponthoud den motor
weer aanzetten wilde, vertikte deze
het halsstarrig en niets mocht baten
om hem weer aan den gang te krijgen.
Het was geen groot defect, maar
we konden het zonder smid toch
niet weer in orde krggen en een
smederij was daar in de buurt niet
te vinden.
Daarom vroeg ik aan een der
arrieros of muilezeldrijvers of hij
tegen een flinke vergoeding een of
twee der muildieren voor de auto
wilde spannen om ons naar Andorra
te slepen.
Na veel gepraat werden wg het
In plaats van donkere, hingen er
nu lichte gordijnen voor de ramen;
er lag een nieuw kleed over de ta
fel en ook over den divan. Op zijn
lessenaar stonden twee portretten in
koperkleurige lijsten één van George
Washington en de andere van Abra
ham Lincoln en er boven hingen vier
Amerikaansche vlaggetjes over elkaar
gekruist
Zij herinnerden hem aan dien avond
aan boord van de „Nome", toen
Mary Standish hem er met zooveel
nadruk op gewezen had, dat hij niet
een Alaskaan was, doch een Ameri
kaan. Die twee portretten en die
vlaggetjes konden alleen een idee
van haar zijn geweest. Er waren bloe
men in zijn kamer, en ook die moest
zij er neergezet hebben. Waarschijn
lijk had ze iederen dag versche bloe
men geplukt, in afwachting van zijn
komst en zelfs in Tanana scheen ze aan
hem gedacht te hebben, want vandaar
zou ze wel gordijntjes en kleedjes
hebben meegebracht.
Hij ging naar zijn slaapkamer en
ook daar ontdekte hij nieuwe gor
dijnen aan de vensters en een nieuwe
sprei op zijn bed, terwijl er roode
pantoffels onder stonden, die hij er
nooit gekend had. Toen hij deze in
zijn handen nam, kon hij niet nala
ten te glimlachen, want ze had een
geheel verkeerd idee van de grootte
van zijn voeten gehad.
Toen hij naar de woonkamer te
rugkeerde, en zijn pijp hadaangesto
ken, bemerkte hij, dat Keok's pho
nograaf, die er in het begin van den
avond gestaan had, verdwenen was.
zoover eens, dat bij ons tot op een
kwartier afstand van Andorra zou
brengen; verder kon hij niet gaan,
daar zijn bestemmingsweg vóór die
plaats afdraaide en hij met zijn
transport muildieren liever niet in
het stadje wilde gezien worden.
Zoo geschiedde het, dat wij ten
slotte na ongeveer anderhalf uur
vreeselijk tobben, want de chauffeur
moest heel voorzichtig achter de
muildieren sturen en remmen, tot
we aan de bewuste wegkruising
kwamen, waar ik den arriero zijn
sleeploon betaalde. Het had mij een
handvol geld gekost en de chauf
feur had zijn benzine gespaard. Ik
liet den laatste bij de auto achter
met de belofte hem ten spoedigste
een nieuwe sleepgelegenheid te zen
den en begaf mij te voet wadend
door de kniehooge sneeuw naar de
noofdstad der republiek Andorra,
waar ik mijn schreden richtte naar
het hotel Calonne, omdat men mij
in La. Seo gezegd had, dat senor
Cusi daarheen gegaan was.
Werkelijk trof ik hem daar aan.
Niettegenstaande al de ellende en
wederwaardigheden, die ik onder
vonden had, was ik opeens geheel
opgemonterd en het scheelde niet
veel of ik zou don José om den hals
gevallen zijn. Nu was de grootste
zorg voorbij, want dien morgen had
ik vóór mgn vertrek uit Urgel nog
een telegram van mijn bediende uit
Barcelona ontvangen en vernomen
dat de boot nog niet binnen was
waarschijnlijk zou ze eerst over drie
of vier dagen komen.
Nu kwam het er maar op aan om
hier uit dit verborgen Pyreneeënnest
weg te komen en tijdig te Barcelona
te arriveeren. Als ik maar te Guar-
diola, achter Seo de Urgel, kon
komen, dan was het ergste leed
achter den rug, want daar zou ik
den spoorweg vinden over Manresa
naar Barcelona.
De formaliteit der overdracht van
het consent was in een ommezien
vervuldmaar dien nacht moest ik
nog te Andorra big ven, om dan den
anderen morgen nieuwe middelen te
beramen om weg te komen, hetgeen
natuurlijk geheel van de weers
gesteldheid afhing.
Andorra la Vieja, of de oude, is
de hoofdstad van den kleinen onaf-
hankelijken staat Andorra, eene
republiek, die sedert de middeleeuwen
onder het gemeenschappelijk protec
toraat heeft gestaan van den bis
schop van Seo de Urgel en de
Fransche graven van Foix, welke
laatsten later daarin door de Fransche
Regeering opgevolgd werden. Het
gebied is beduidend grooter als dat
van het ten zuiden van Nederland
liggende neutrale staatje Moresnet
en wel ongeveer 450 vierkante kilo
meters in omtrek.
Er zijn zes dorpen met tesamen
ongeveer 10.000 inwoners, die de cata-
laansche taal spreken en van land
bouw en veeteelt leven. Maar daar
naast is de smokkelhandel een hoofd
bron van inkomsten. San Julian de
Loria is de hoofdzetel der contra-
bandista's, die buitengewoon goed
georganiseerd zijn en overal over de
beide grenzen hunne vertakkingen
en handlangers hebben.
Don José Cusi vertelde mij dien
avond bij den maaltijd, dat hij een
transport van 60 muildieren en een
partij f gne schapenwol naar Frankrijk
verkocht had, onder voorwaarde deze
tot aan de Fransche grens te leveren.
Daar het te opzienbarend en daar
door te riskant zou geweest zijn het
geheele transport op éénzelfde punt
tot aan de grens te brengen, had
men het over drie overgangspunten
verdeeld. Bij Puigcerda waren 15
muildieren gepasseerd, daarna achter
Castellar eveneens 15 gisteren waren
er nabij Andorra 20 stuks overge
bracht en de 10 stuks, we'ke wij
onderweg ontmoet hadden, vormden
het slot van de partij. Een combinatie
van beroepssmokkelaars uit San
Julian de Loria had de geheele zaak
voor een bepaalde som a forfait op
zich genomen en alles punktueel uit
gevoerd. Cusi meende dat die broeders
wel in overeenstemming met de
Spaansche beambten zouden gehan
deld hebben, maar dat ging hem
tenslotte niet aan.
Bui en was lanzamerhand de oude
stilte teruggekeerd, en hij ging voor
het raam .staan, van waaruit bij de
hut kon zien van Koak en Nawad
look, waar zij met hun ouden pleeg
vader, den verschrompelden Sokwen-
na, woonden
Mary Standish had hem verteld,
dat zij daar een onderdak had ge
vonden, Vaag zag hij, hoe er een
lichtje in de verwijderde hut brandde,
waarnaar hij lang bleef staan kijken,
terwijl langzamerhand de nachtelijke
stilte zich over de aarde verspreidde.
Door een geklop op zijn deur,
werd hij uit zijn overpeinzingen
opgeschrikt en even daarna trad
Stampede binnen. Hij knikte en nam
plaats, terwijl zijn blikken door de
kamer dwaalden.
Het was een schitterende avond,
Alan. Iedereen was even gelukkig,
dat je weer terug was.
Ja, dat kwam mij ook voor. Ik
ben blij, dat ik weer thuis ben.
Mary Standish heeft heel wat
gedaan. Zij was het die deze kamer
zoo veranderd heeft.
Dat dacht ik wel, antwoordde
Alan. Maar natuurlijk hebben
Keok en Nawadlook haar geholpen,
Nou, niet veel. Zij heeft zoo
goed als alles zelf gedaan. Zij heeft
de gordijnen gemaakt. Zij heeft die
portretten en die vlaggen hier neer
gezet en ook de bloemen geplukt
Ze is heel lief en attent geweest, is
het niet
En eenigszins ongewoon, voegde
Alan er aan toe.
En ze is mooi.
Op deze eigenaardige wijze worden
daarginds in die woeste, bijna ontoe
gankelijke bergstreek veel grootere
zaken ondernomen, dan de oningewijde
zou durven vermoeden. Tengevolge
der oorlogstoestanden heeft de smok-
kelbeweging beduidend toegenomen
en groote sommen zijn er door ver
diend. De bevolking van Andorra,
die altijd smokkelt, is evenwel niet
van het bij ons bekende O.W.'ers-
kaliber, maar meer behoudend. Zelfs,
toen gedurende het oorlogstijdperk,
de inkomsten veel rijkelijker vloeiden,
bleven de lui er spaarzaam en een
voudig. Men verzekerde mij, dat er
smokkelaars waren*, die flinke for
tuinen bezaten, welke zij meestal in
grond-aankoopen belegd hadden.
Gedurende den nacht was er nog
tamelijk veel sneeuw bijgevallen,
zoodat er geen denken aan was met
een auto de terugreis te kunnen
aanvaarden naar Seo de Urgel. Cusi
had reeds geïnformeerd of het moge
lijk zou zijn met muildierenmaar
daarvoor was niemand te vinden, die
er de beesten en manschappen voor
bezorgen wilde. Gelukkig begon het
tegen den middag te dooien en vrij
hard te regenen. De kou was opeens
van de luchtnu en dan brak zelfs
de zon een oogenblik door de grijs-
gele regenwolken. Als de dooi aan
hield, zou het den volgenden dag
met muilezels te probeeren zijn.
We besteedden den tijd met eene
bezichtiging van het plaatsje.
Eerst bezochten we de oude, in
romaanschen stijl gebouwde kerk,
waar we fraai beeldhouwwerk aan
troffen. Daarna begaven we ons naar
het Palacio la Casa del Valle
het huis der vallei, waar de volks
vertegenwoordiging haar zetel heeft.
Ook wonen er eenige regeerings-
beambten in dat zoogenoemde paleis.
Beneden bevinden zich stallingen
voor de rijdieren der afgevaardigden;
boven is de zittingzaal, met rondom
de wanden breede eikenhouten ban
ken. Men vertelde ons, dat het archief
vele gedenkwaardige stukken, zelfs
uit den tjjd van Karei den Groote
bevatte. Het archief wordt bewaard
in esn groote eikenhouten ka t,
waarvan ieder burgemeester van een
der zes gemeenten een afzonderlijken
sleutel bezit, zoodat alle overheids
personen bijeen moeten zgn om de
kast te kunnen openen. Dit was voor
mij wel jammer, want 't zou een
aardige tijdpasseering geweest zijn,
om die oude paperassen eens door
te snuffelen,
De regeering bestaat uit 12 raads
leden, welke onder elkander een
voorzitter of sindico kiezen. De be
zoldiging der volksvertegenwoordi
gers is niet schitterend in Holland
zou mea niet veel liefhebbers vinden,
die voor een salaris van 12 peseta's
en een schepel gerst per jaar dien
post zouden willen vervullen. Maar
ze behoeven er geen inkomstenbelas
ting van te betalen, want belastingen
worden in Andorra niet geheven.
Eens in het jaar heeft er eene
monstering plaats van de mannen,
die de wapens kunnen dragen, maar
daarmee is het heele soldaatjespelen
ook afgeloopen.
's Namiddags maaktea wij in onze
fonda kennis met een dokter, die
ons de bovenvermelde inlichtingen
verstrekte en allerlei aardige anec-
dotcn van zijn landgenooten vertelde.
De man was erg patriotisch gezind
een eigenaardig op den voorgrond
tredend verschijnsel bij de meeste
kleine volkeren. Hij had te Parijs
gestudeerd en sprak vloeiend Fransch
met een provengaalsch accent. Hij
sprak overigens in 't algemeen bui
tengewoon vloeiend, want hij was
aanhoudend alleen aan 't woord. En
dan had hij ons nog wel verteld, dat
de bewoners van Andorra bekend
stonden om hunne bedaardheid en
zwijgzaamheidzóó zelfs, dat de
Spanjaarden het spreekwoord ge
bruiken hacerse Andorrana doen
gelijk de Andorranen wanneer ze
van iemand spreken, die zwijgzaam,
kalm en verstandig optreedt.
Den geheelen dag bleef het aan t
regenen, zoodat de sneeuw sterk weg
smolt, alhoewel aan een geheele
opruiming niet te denken viel, daar
de gevallen massa te groot was.
In den nanacht had het weer ge-
Dat is zeer zeker waar.
Er was 'een verbaasde uitdrukking
in Stampede's oogen. Hij zat zenuw
achtig in zijn stoel te draaien, terwijl
hij naar woorden zocht. Alan zat
tegenover hem,
Wat heb je op je hart, Stam
pede
Niets anders dan beroerdigheid,
riep Stampede plotseling op wanhof
pigen toon uit.
Ik moet je minder prettige
dingen vertellen, die ik tot nu toe
verzwegen heb, omdat ik je avond
niet heb willen bederven. Ik denk
dat een man eigenlijk voor zich moesr
houden, wat hij van een vrouw weet,
maar in dit geval is het wat anders-
Ik heb et het land genoeg over,
want ik heb net zoo lief een slan
genbeet. Maar je zou me voor mijn
kop schieten, als je wist dat ik het
voor me hield.
Wat voor je hield
De waarheid, Alan. Het is mijn
plicht om je te vertellen, wat ik weet
van die jonge vrouw, die zich Mary
Standish noemt.
XVI.
Alan was in het minst niet opge
wonden door de blijkbare inspanning'
die het Stampede kostte om een be
gin met zijn verhaal te maken. In
plaats van een gevoel van angstige
afwachting, was het alsof er iets van
verluchting over hem kwam.
Door hetgeen den laatsten tijd had
meegemaakt, was Alan minder streng
in zijn eischen ten opzichte van an -