TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS Een nieuw type menschen. FEUILLETON. De ondergang der Bokruiters. De ontstellende werkloosheid. Het ontstaan der Kath. Staatspartij. Zaterdag 17 Februari 1934 Viff en vijftigste Jaargang No 7 Nu we het over het vraagstuk der werkloosheid hebben met alle ellende van dien, willen we een en ander aanhalen uit een schetsje van den bekenden Pater de Greeve S. J. Deze wijst erop, dat er een nieuw type menschen aan het ontstaan is de werklooze. Goddank is 't nog niet zoo ver, maar 't gaat er hard naar toe dat een nieuw soort menschen hun entree in de maatschappij gaan doen, die hun eigen allures, hun eigen opvat tingen, hun eigen manier er op na houden, waardoor ze onvermijdelijk zullen bestempeld worden tot: werk- looze. Hier liggen voetangels en klemmen! Hoe gemakkelijk kan men dit artikel tje verkeerd opvatten Smalen op werkloozen hun uiterst moeilijke positie niet willen begrijpen ze voorhouden dat ze door van den steun te leven, toch maar 'n gemak kelijk leventj* hebben wie dat in deze woorden zou lezen is er glad naast. Werkloosheid is eeD ramp voor de maatschappij, is een ramp voor den werklooze zelf. Het vooruitzicht een lui leventje te leiden kan een man niet aantrekken. De beste jaren van je leven in nietsdoen door te brengenvoelen dat je iets kuntweten dat je een vak of een ambacht geleerd hebt en het niet te kunnen beoefenenaan vrouw en kinderen welstand en welvaart te gunnen en niet in staat te zijn het hun te geven, als jonge kerel geen toekomst te hebben en Daast de steigers rondom de maatschappij ledig neer te zitten en de truffel neer te leggen 't is een soort van aardsche verdoemenis, een machtelooze wan hoop die uit kan groeien tot razernij. Wanneer wij dus hier ons richten tot bepaalde werkloozeD, kan de be doeling allerminst zijn los hakken op menschen, die 't toch al zwaar te verantwoorden hebben. Evenwelwerkloos zijn is een bepaalde situatie, en aan situatie welke dan ook, beantwoord een zekere houding. Ook in die positie heeft men zich „te gedragen." Wij begrijpen dat .'t zeer moeilijk is om ia dergelijke afschuwelijke omstandig heden lofliederen aan te heffen op de maatschappij, en niemand eischt dat maar 't moei mogelijk zijn dat iemand zich niet laat verleiden een kankergeest te worden. Stempellocalen of liever de ver gaderingen vóór de stempellocalen zijn infectie-haarden van Communis me, en allerlei ongure fascistische ideeën. Die politieke tinnengieterij kan de „weg naar verbetering alleen maar veranderen in een weg naar de verslechtering." Wij begrijpen zeer goed, dat 't voor een werklooze moeilijk om niet te zeggen, onmogelijk is, thuis de oude te zijn van vroeger. Hij ziet met zorg de toekomst in als hij zijn kinderen telt die hij groot moet brengen, maar er is een groot verschil tusschen een zorgelijk gezicht en het gezicht van een lastpost in huis, die 't zijn vrouw en kinderen onhebbelijk lastig maakt. In 't on schuldigste geval ontpopt hij zich als een keukenpiet, die zich vroeger nooit, en nu altijd met allerlei huis houdelijke bezigheden bemoeit, waar van hij heelemaal geen verstand heeft. Hij wordt van pure verveling een kribbebijterige bemoeial, die zijn vrouw met zijn pedante opmerkingen het leven nog lastiger maakt dan 't al is. Wij begrijpen zeer wel dat werk loosheid een groot kruis is, maar daarom behoeft werkloosheid nog Een zonderlinge Historie. Naar het Duitsch. SLOT. Aangezien ook een aantal mour- den waren voorgekomen en daar de bevolking in hooge mate ver bitterd was, luidde het vonnis in de meeste gevallen: den dood door radbraken of galg. Honderden bewoners uit die streken ondergingen de doodstraf. De galgen in de straten opgericht, waren voortdurend gereed om de nieuwe offers in ontvangst te nemen. Kirchhoff en Garsten bekenden niet, hoewel tenslotte toch bij nauwkeuriger huiszoeking een groot deel van het aan den rent meester ontstolen geld, alsmede een menigte sieraden in de kel ders hunner woningen begraven, werden gevonden. Carsten onderging zijn doodstraf door het rad. Kirchhoff lachtte de geestelijken van het klooster, toen zij hem lot boetedoening vermaanden, in hun geen „ledigheid" te zijn. 't Is heele maal niet noodzakelijk dat een werklooze zich dood verveelt. Want één voordeel 't kan een nadeel worden heeft de crisis hem be zorgd een zee van tijd. Tijd is ook een cadeau, 'n groote gave, die beter besteed kan worden dan met niets nuttend gelummel op den hoek van een straat en onbeduidende leuter praatjes, waarvan de man zelf, en de maatschappij ook al niet beter wordt. Je kunt op verschillende manieren je tijd doorkomen je kunt hem ver kletsen, verslapen, verdrinken, ver lummelen, verknoeien; je kunt bem ook nuttig besteden, 't Is een gek verschijnsel, maar 't bestaat nu een maal „massa's werkloozen hebben geen.... tijd." Er zijn tallooze huishoudelijke karweitjes die hen konden bezig houden, waarmee hij zijn vrouw het leven wat gemakkelijker maakt, maar hij weet niet, waar hij den tijd van daan moet halen. Hij kon zijn kinderen een groot plezier doen, als hij hun speelgoed maakte, maar hij heeft werkelijk geen tijd. Hij heeft nog minder tijd Jan vroeger. Lusteloosheid is een kwaad wijf om mee getrouwd te zijn, maar vele huishoudens zitten ermee opgescheept, 't Is verschrikkelijk heel den dag een lusteloozen klagenden man in huis te hebben. Wat een kruis voor zijn vrouw, wat een slecht en ellendig voorbeeld voor de kinderen. Er zijn er die tot 's middags 3 uur, 4 uur in bed blijven liggen omdat ze te ellendig zijn hun tijd anders te besteden. Nu het verschijnsel „werkloosheid" onderhgnd een sociale kwaal is ge worden, heeft zoowel geestelijke als burgerlijke overheid van alles georga niseerd om die menschen wat te laten genieten, wat te laten leeren. En die organisatie zal ongetwijfeld nog verder worden uitgebouwd. Laat men er toch gebruik van maken. Laat men toch niet alles over zich laten komen, omdat 't nu een maal niet anders kaD. Al wordt de nood nog duizend maal erger, dan blijft toch maar één houding de ware er van maken wat er van te maken is. En niet lusteloos bij de pakken neerzitten. De gruwelen van het kapitalisme in de Missielanden. Kolonisatie is voor hen een kwestie van winst. De blanke overheerschers als moderne moordenaars. De onuitwischbare schande der „beschavers." De oDmenschelijke wreedheden, die hier verhaald worden, zijn niet in vroeger eeuwen geschied, maar wor den heden ten dage bedreven dooi blanken ten opzichte van kleurlingen- Pater Knops, die het met eigen oogen aanschouwde in Ivoorkust, beschrijft het in „Het Missiewerk." In de kolonies zijn dezelfde sociale problemen ontstaan als in de Euro- peesche staten, die niet meer christe lijk geregeerd worden. Kolonisatie is door het grootkapitalisme een zuivere kwestie van rendabiliteit ge worden. Aan de verplichtingen jegens hun gekleurde onderdanen kwamen de meeste koloniale imperia te kort. Het klassieke koloniale werelddeel, Afrika, is één Kainsteeken, onuit- wischbaar en steeds beschuldigend gebrandmerkt op het voorhoofd der blanke overheerschers. De Ivoorkust (Fransche kolonie id West-Afrika) wordt ontvolkt. Geheele families nemen hun schamele have en goed op en ver gezicht uit. Op zekeren morgen vond men hem dood in zijn cel. Het heette, dat men hem had gefolterd; op een gloeienden stoel, waaronder men een vuur had ontstoken, had men hem neerge zet en aan de gevolgen van deze marteling zou hij zijn overleden. Anderen beweerden, dat hij ver gif had ingenomen. Maar een sterk bewijs, hoe wonderlijk goed deze man in staat was geweest om de men schen te bedriegen, bleek wel hieruit, dat zelfs na zijn dood nog velen hem voor onschuldig hiel den, ja, dat men zelfs geloofde, dat de overheid hem had laten ontvluchten. Een zekere geheimzinnigheid bleef echter op veel bijzonder heden rusten, ondanks de ver schillende bekentenissen der ge vangen boeren. Want diegenen, die werkelijk iels wisten, bekenden niet en zij, die een bekentenis aflegden, wis ten te weinig van datgene af, wat eenigszins belangrijk leek. De leidiDg der bende had zon der eenigen twijfel in Kirchhoff's handen berust; hij had de perso nen aangewezen, bij wie wat viel le rooven, of had de voorstellen, die men hem had gedaan, aan een nauwkeurig onderzoek onder worpen. Maar hij had slechts met enkele andere aanvoerders onderhandeld; dwijnen oostwaarts zij zijn het moede om jaarlijks drie of vier maanden met hak en stamper aan het onder houd der wegen te werken, terwijl hun velden onbebouwd moeten lig gen en hongersnood hun stam be dreigt. Drie of vier maanden dwang arbeid verrichten gedurende het vruchtbare regenseizoen, voor het onderhoud van wegen, waarover een zeldzame vrachtwagen rolt, doch die een promotie van den resident, met salarisverhooging kunnen teweeg brengen en daarbij nog gedwongen te zijn om in zijn eigen kost te voorzien, daar zelfs niet 'n korreltje rijst of mais van regeeringswege wordt uitgedeeld, dst vindt onze primitieve neger onrechtvaardig en ondragelijk. Om de zweep te ontvluchten van den soldaat, die hem in den aimach- tigen naam van den resident komt aanwerven, om de onvermijdelijke geeseliDgen met karwats ea roede te ontkomen, zoekt de ongelukkige een toevlucht in het land van ruimere vrijheid. In 1926 zagen we. hoe meer dan 1500 negers: mannen en vrou- wen, grijsaards en kinderen, meisjes en zwangere vrouwen, moeders met zuigelingen, door den soldaat uit hun dorpen werden gehaald, om vier weken lang van zonsopgang tot aan den nacht, met een stuk jamswortel, dat ze meebrachten tot voedsel, de wegen te herstellen voor den door tocht van een Franschen kapitein. Dezelfde kononisatie-gruwelen, de zelfde niets en niemand ontziende wijze om het menschelijk recht onder de voeten te trappen, kan de Afrika- reiziger ten onzen dage nog bij den aanleg der spoorlijn dwars door Ivoorkust aantreffen: de inlanders, die daar het leven lieten, zijn niet te begraven op het grootste soldaten- kerkhof van Verdun of van deD Chemin des Dames. „Elke dwars ligger van de spoorbaan beeft één neger het leven gekost", zegt een neger-spreekwoord 1 Wat te zeggen van de onafzien bare katoenvelden welke jaarlijks door ieder negerdorp in West-Afrika moeten worden aangelegd en vele weken arbeid vereischen Waarvan de opbrengst dikwijls, vooral in droge jaren, niet meer dan één kilo per hectaar bedraagt? Terwijl de blanke handelsagent niet meer dan 7l/s cent per kilo uitbetaalt? Het verwondert niemaod, dat het communisme gunstig kan cellen bou wen en veel aanhang zal krijgen, eo dat het nationalisme tiert tot in de diepste binnenlanden waar Europa zijn beschavingsplicht verwaarloost. Ghandi, Soekarno en de negerlei ders bazuinen de wereld rond, dat de kolonies genoeg hebben van een westersche overheersching, waarvan egoïsme meestal de drijfkracht is als een pijnlijke rheumatiek voeleD de Europeesche koloniale machten in hun overzeesche gewrichten een steeds groeiende onafhankelijkheids beweging. Op elke drie arbeiders in Neder land is er één werkloos Lezer, laat die ontstellende werke lijkheid eens even op U inwerken en tracht dan den stoffelijken en geestelijken nood te peilen van het grootste deel van ons Nederlandsche volk. Wat ligt er niet een stoffelijke en geestelijke ellende verborgen onder dit nuchter zinnetjeop elke drie arbeiders is er één werkloos 1 Minister Slotemaker de Bruine, de minister van Sociale Zaken, heeft omtrent het vraagstuk der werkloos heid eenige belangrijke mededeelingen gedaan. de gewone leden van de bende kenden hem slechts als »rneester". Dat hij bij de verdeeling van den gestolen buit zichzelf en zijn trouwste vrienden het rijkelijkst bedacht, was aan geen twijfel onderhevig. Na zijn dood vernam men neg, dat hij op de Amsterdamsche bank een zeer aanzienlijke som had staan en vermoedelijk was dit nog maar een gedeelte van zijn rooverijen. De gewichtigste bron over de grondstellingen, plannen en in wendige regelingen der bokruiters bleef datgene, dat Festenrath, vermomd als Vliet, in dien be- wusten nacht was te weten ge komen. Veel meer vernam men nooit. In Keulen waren inderdaad wapens besteld, de fabrikanten wisten echter niet op te geven voor wie. Volgens hun beschrij ving scheen Carsten de besteller te zijn geweest. Hoewei Festenrath in de eerste weken het voorwerp van groote opmerkzaamheid en vereering was, begreep hij toch, dat hij er goed aan zou doen, om spoedig te vertrekken. Want In de eerste plaats walg de hij van de massa terechtstel lingen Hertogenrade en om geving schenen hem vervuld van een onzuivere atmosfeer en in de tweede plaats zou het niet aan ZExc. gaf ook eenige sprekende cijfers. Zoo omtrent de percentages van de werkeloosheid onder de leden van gesubsidieerde werkloozenkassen. Daarbij moet in aanmerking ge nomen worden, dat slechts een derde tot een vierde van 't aantal arbeiders bij een werkloozenkas is aangesloten. Wij laten hier over eenige jaren het aantal leden van de werkloozen kassen volgen met daarachter het werkloosheidspercentage 1929 363000 - 6.5 pCt. 1930 419000 - 7.9 pCt. 1931 482000 15.1 pCt. 1932 571000 26.9 pCt. 1933 603000 28.1 pCt. Het beeld, dat dit staatje geeft, is inderdaad schrikwekkend, zoo merkte de minister op, vooral als men bedenkt dat deze cijfers voor den geheelen arbeidenden stand nog iets ongunstiger zijn. We kunnen dus zeggen, dat een derde deel van onze arbeiders werkloos is. Nog een anderë conclusie trok de minister uit diverse cijfers en wel deze de werkloosheid krijgt meer en meer een permanent karakter. Wij citeeren verder uit het belang rijke betoog van den minister Men kan vaststellen, dat de toestand ernstiger is dan uit deze cijfers blijkt. Het gaat hier niet alleen om de loonarbeiders, waarop deze cijfers betrekking hebben, maar daarnaast moet men denken aan de z.g. zelf' standigen. de middenstanders, de technici en zeker niet te vergeten de intellectueelen. Deze allen worden gedrukt niet alleen door de fioancieele gevolgen der werkloosheid, maar evenzeer door het moreele gevolg, van het feit, dat men niet werken kan en geen perspectieven ziet. Ik voor mij sla dezen moreelen nood even hoog aan als den financieelen en ik zie met groote ingenomenheid, dat in allerlei kringen tal ven organisaties zich inspannen om in dezen moree len nood leniging te brengen. Dit geldt zoowel met betrekking tot de jeugd als voor de volwassenen. Verder wil ik opmerken, dat naar 't schijnt, wij het dieptepunt der werkloosheid ongeveer hebben be reikt. Ik maak dit op uit het feit, dat de stijging 1932—1933 in geen vergelijking staat tot de stijging 1931-1932. Dit beteekent dus, dat wij waar schijnlijk op de basis van de nu geworden toestanden onze maat regelen zullen kunnen nemen. De minister wees et ook nog op dat de stijging van de kosten der werkloosheid evenredig veel grooter is dan de stijging van het getal werkloozen. We geven hier over enkele jaren de kosten der werkloosheid en daar achter de percentages der werk loosheid 1931 13 millioen 15.1 pet, 1932 46 millioen 26,9 pet. 1933 75 millioen 28.1 pet. In de jaren 1931—1933 is de werkloosheid verdubbeld, maar de steunbedragen zijn in totaal bijna verzesvoudigd. In dit verband wees de minister nog op verschillende uitlatingen inzake de werkloosheid en baar be strijding. gedaan door ir. Mussert. „Ik heb deze uitlatingen van de N.S.B. met klimmende verbazing gelezen. Niet omdat men in die leringen den toestand op een bepaalde wijze teekent, maar omdat men den indruk wekt in staat te zullen zijn binnenkort den geesel der werkloos heid voor jong en oud weg te nemen, doch zonder dat men concreet de middelen aangeeft, die men ge bruiken za.. Wie ons volk liefheeft en over een middel beschikt om dit uit den nood der werkloosheid te verlossen, doet weinig minder dan een misdaad door dat middel niet wraaknemingen jegens hem ont breken. Nog waren genoeg medeleden der bende op vrije voeten en al lemaal zouden ze wel nooit ont dekt worden, hoewel aan den anderen kant vele onschuldigen moesten sterven. Want daar het meerendeel der bokruiters elkander onderling vreemd was gebleven, gaven de gevangenen dikwijls op goed ge luk af den een of anderen naam op, dien zij meenden gehoord le hebben. De pas toegetreden leden waren aan allen bekend; maar juist de oudste, gevaarlijkste medeleden waren door de jongeren nooit anders dan vermomd gezien. Festenrath achtte zijn doel be reikt I De misdadigers waren ontmas kerd, ten deele vernietigd. Thans was het tijd, om aan eigen lot denken. Hij had Annette volgens stil zwijgende overeenkomst in Her togenrade niet weergezien. Hij trof verschillende regelin gen met den rentmeester, die eveneens Hertogenrade wilde ver laten en daarom zijn pensioen aanvroeg en begaf zich daarna naar Keulen om mevrouw Rie- denburg en haar dochter te be zoeken. Dat dit weerzien der beide jon gelui lot het door Festenrath 'zoo concreet aan te geven. Ik voor mij meen, dat de belofte tot opheffiog van den nood door geen verant woordelijk man kan worden gegeven en door niemand die nadenkt, kan worden geloofd. Wij zijn niet alleen aan nationale, maar ook en vooral aan internationale omstandigheden gebonden. Men zou niet zeggen, dat hier de altijd vriendelijke minister Slotemaker aan het woord isEchterde heer Mussert en zijn aanhang zijn hier wel zeer scherp getypeerd en geheel niet ten onrechte. Als middelen ter bestrijding der werkloosheid noemde de minister: geen verdere belemmeringen van ons bedrijfsleven, werkverruiming en werkverschaffing. Wie dit leest en het geluk heeft, nog in het productie-proces te zijn ingeschakeld, al is het dan wellicht tegen matige of zelfs zeer matige belooniDg, hij moge uit het betoog van den minister deze conclusie trekken; mij past groote dankbaar heid, dat ik nog niet gebukt ga onder de ontzettende moreele ge volgen der werkloosheid. Slot. De volksvertegenwoordiging krijgt hierdoor een zeer sterke bevoegdheid tegenover den koning, het eenige wat nog een absolute democratie tegenhoudt en waarom nog tientallen jaren gevochten zal worden is het kiesrecht. Op welke wijze beperkte deze grondwet 's konings macht le. De regeering bij K. B. wordt onmogelijk. 2e. Ministers verantwoordelijk. Wat dit te beteekenen heeft hebben we reeds de vorige maal gezien. De ministers kunnen zich niet meer ach ter den koning verschuilen. Ze zijn zelfstandig geworden en verantwoor ding schuldig aan de beide kamers. 3e. De Tweede Kamer d.i. de eigenlijke volksvertegenwoordiging heeft behalve het reeds bestaande recht van initiatief recht van interpellatie, recht van enquête (Spoorhout) recht van amandement. recht van een motie van wantrou wen in te dienen. Hiermede was dus alles ingewilligd wat de liberalen tot dezen tijd nage streefd hadden. Het was een triomf voor het staatkundig liberalisme. 1848 ontsloot den weg naar de voor uitgang. Na 1 Nov. 1849 kreeg Tborbecke als minister de gelegenheid om zijn idieën nu ook verder uit te werken. Immers de grondwet geeft slechts algemeene regelen en is de basis voor een aantal organieke wetten, die nu ook alle nog gemaakt moesten worden. Dit was dan ook het eerste werk van de nieuwe regeering, Verreweg de meeste leden der beide kamers waren nu liberalen, die ook is de organieke wetten de vrijzin nige denkbeelden, waarvan de grond wet een gevolg was wilden uitvoe ren. Met hen werkten in de beginne meestal samen de katholieken die van de liberalen meerdere godsdienst vrijheid en meer aandeel in het be stuur verwachtten. Tegenover hen stonden le. de Conservatieven, die meer aan het bestaande gehecht waren, slechts langzaam hervormingen wilden invoeren en de macht van de Kroon tegenover die van het parlement steunden, en 2e. de aanhangers van den talent vollen staatsman en geschiedkundige Groen van Prinsterer. Deze laatste meende dat het Nederlandsche volk een door en door Protestantsch en wel Calvinistisch volk was en het godsdienstig beginsel de staatkunde moest beheerschen, dat de grondwet van 1848 van revolutionairen oor sprong was, dat dus haar de deur geopend was tot volksbestuur. Ze noemden zich daarom soms anti revolutionair. Deze drie partijen hadden echter nog niet zooals tegenwoordig een scherp afgeteekend programma. EKSEZQNDEK MEDEDEELIftGEK DE MOEILIJKE TAAK DER VROUW. In het algemeen is de taak der vrouw reeds uiteraard zeer zwaar. De moeilijkheden aan haar sekse eigen vorming, perioden, zwanger schap, opvoeding der kinderen, baar huiselijke werkzaamheden, keeren der jaren, enz., zijn oorzaak dat menige vrouw vóór haar tijd zich oud voelt. Geen wonder dan ook, dat zooveel vrouwen lijden aan rugpijn, hoofd pijn, slapeloosheid, slechte bloeds omloop, duizeligheid, rheumatische pijnen enz. Haar organen raakten te vroeg verzwakt en zij gunde zich geen tijd om in te grijpen, toen zich de eerste verschijnselen daarvan ver toonden. Menige vrouw denkt boven dien, dat zulke kenteekenen niets anders dan natuulijk zijn, niets is minder waar. Gij kunt uw gezondheid berkrijgen, wanneer gij gebruik maakt van het daartoe speciaal vervaardigde middel: Foster's Rugpijn Nieren Pillen. Deze voeren de onzuiverheden af, welke zich in uw gestel hebben opgehoopt door trage werking der organen die het bloed rein, zuiver en gezond houden, en wekken deze organen op tot gezonde werking. Begin nog heden met het gebruik en gij zult ondervinden welk een ommekeer zij ook bij u zullen teweegbrengen. Verkrijgbaar bij apothekers en drogisten a f 1.f 1.75 en f 3.—- per doos, omzetbelasting inbegrepen. Let vooral op den juisten naam. vurig verlangde doel leidde, daar van leverde de herfst van 't zelfde jaar het beste bewijs. Want in October bracht Festen rath Annette Riedenburg als zijn gelukkige ega naar zijn eigen woonplaats en spoedig daarna volgden vader en moeder hun dochter en namen hun intrek op het landgoed van den schoon zoon. Peter Joshem trad in dienst bij den kapitein, daar het huwelijk van zijn oudsten broer afsprong en dus het vaderlijke goed voor hem niet vrij kwam. En aangezien ook de overste Schadow met zijn escadron in de omgeving van Festenrath werd overgeplaatst, ontbrak het den helden van dit verhaal natuurlijk r.iel aan gelegenheid, om nog dikwijls gemeenschappelijk de zonderlinge en avontuurlijke dagen in de herinnering terug le roepen, die zij in Hertogenrade beleefd hadden. EINDE. De kamer wenschte Thorbecke als minister en Willem III (18491890) mtusschea aan de regeering gekomen moest dit goedkeuren hoe weinig hij in zijn hart ook voor dezen revolutie man voelde. Groen van Prinsterer was de nieuwe regeering evenmin gunstig gezind, doch Thorbecke aanvaardde zijn taak zelfbewust en op de vraag naar zijn programma was zijn eenige antwoord „Wacht op onze daden." De twee belangrijkste en in het algemeen nog levende wetten van Thorbecke zijn de Provinciale (1850 en de Gemeentewet (1851). De groote beteekenis van deze twee wetten was op de eerste plaats gelegen in het zelfbestuur dat hier door aan het volk gegeven werd. Immers al de belangen en vraagstuk ken, die in de provincies en de ge meenten tot uiting kwamen werden voorheen behartigd door het centrale bestuur in den Haag, dat geheel steunde op het persoonlijk gezag van de koning. Nu echter werd de toestand zóó, dat het volk zelf, door zijn vertegenwoordigers ook het be stuur van eigen provincie en eigen gemeente bestuurt. Dit gedecentraliseerde bestuur kan zich natuurlijk veel beter aanpassen bij de zuivere plaatselijke toestanden. De verschillende onderdeden kiezen een zeer groote zelfs leidigheid, die beu leerde hun eigen gebied volgens alle eischen te besturen. Voigens deze bepaling worden wij nog bestuurd en hoe goed die wet ten werkten, moge blijken uit het feit dat de kwestie met de gemeente Beerta waar de raad uit haar functie oatzet moest worden pas het tweede geval was, in al die tijd dat de ge meenten de vrije hand hadden. Van daar het krachtig verzet overal waar de regeering probeert invloed te krijgen in de gemeentebesturen, een invloed die echter door de huidige tijdsomstandigheden wel eens noodig kan zijn. Tot slot wil ik nogmaals wijzen op de tegenstelling met heden. Thorbecke. een uitgesproken leider, een man van onkreukbare eerlijkheid, een strijder voor het algemeen wel zijn zonder eigenbelang streefde naar de decentralisatie volkomen overtuigd vaa de gevaren die noodzakelijk voortvloeien moesten uit het gezag in één hand. Daartegenover het nationaal-socialisme. Daar wordt de democratische bovenbouw van den staat afgebroken en vervangen door eigenmachtige leiders als gevol machtigde van den „Fiihrer", alléén aan hem verantwoordelijk. In wezen is dit precies hetzelfde als de vroegere toestand onder den koning. Moeten we dus weer terug naar den ouden staat, waarin het bestuur het eigendom is van den „Führer" alleen, moeten we de laatste honderd jaren beschouwen als één groote vergissing Wij katholieken kunnen Thorbecke bewonderen, maar we staan niet in alles achter het liberalisme. We zijn er van het begin af aan van over tuigd geweest dat de liberale ideëen uitloopen moesten op een chaos. Maar we zijn ook overtuigd dat de democratie het meest geëigend is voor onzen tijd en onzea volksaard. De taak zal nu zijn de democratie te behouden maar zonder de fouten die het de laatste tijden aankleven. Niet meer het partijbelang maar het staatsbelang moet overheerschen. KERNLEIDER.

Peel en Maas | 1934 | | pagina 5