Tweed© Blad van „FIIL El MAM"
Herijk
Oude Justitie
van Maten en
Gewichten.
De eerste zaak
Adverteert in dit hl
te HORST
zo mei iwz/
48e Jaargang. No. 22*v
Burgemeester en Wethouders van
Venray maken bij deze bekend, dat dit
jaar voor den herijk der maten en ge
wichten zitting zal worden gehouden
te Venray in het STEMLOKAAL,
SCHOOLSTRAAT 32, op 8 Juni van 1
uur tot half 5 nam. voor hen wier
geslachts (firma-)naam begint met een
der letters A. B. en C op 9 Juni van
9 tot 12 uur v.m. en van half 2 lot 4
uur n.m. voor hen wier geslachtsnaam
begint met een der letters D. E F. G.
H. I. J. en K op 10 Juni van 9 tol
12 uur v m. en van half 2 tot 4 uur
n in. voor hen wier geslachtsnaam
begint met een der letters L. M N O
P. Q R. en S. en op 13 Juni van 1 tot
half 5 uur n.m. voor hen wier ge
slachtsnaam begint met een der letters
T. U. V. W. X. Y. en Z.
Aan belanghebbenden wordtin herin
nering gebracht:
le dat da maten en gewichten schoon,
droog en roestvrij moeten worden
aangeboden om onderzocht te
kunnen worden.
(IJzeren maten geverfd blikken
maten blank geschuurd; koperen
gewichten afgewass?henJ en ook
de gaten gereinigdijzeren ge
wichten mogen niet gepotlood
zijn, doch moeten roestvrij zijn
gemaakt en daarna ingewreven
met gekookte lijnolie)
2e dat betaald moet worden
a voor het onderzoek van maten en
gewichten
b. voor het justeeren van gewichten
en wel ten bate van 's Rijks
schatkist.
3e dat de maten en gewichten, die
gestempeld worden methetafkeu
ringsmerk niet in winkels enz.
teruggebracht mogen worden.
4e dat ue maten en gewichten vóór
1 October 1927 gestempeld moeten
zijn met de letter c en dat er, bij
verzuim of verhindering om van
de hier bovenbedoelde zitting ge
bruik te maken, nog gelegenheid
bestaat malen en gewichten te
laten herijken aan het ijkkantoor
te Maastricht (vanaf 1 September)
op eiken Dinsdag en Woensdag
van 9—1 uur met uitzondering
van 1 November.
5e dat de milligramgewichten niet
op de henjkzitting maar alleen
aan het ijkkantoor herijkt kunnen
worden. (Opzending per post
franco ec postbewijs tot een be
drag, overeenkomende met de som
van 10 cent voor elk gewicht in
sluiten.)
Venray, 16 Mei 1927.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
O VAN DE LOO.
De Secretaris,
VAN HAAREN.
F BUILLETON
IN MIJNE NIEUWE BETREKKING
moediging en ondersteuning van den
gewapenden dienst in de Nederlanden
zal gehouden worden.
Venray, 17 Mei 1927.
Burgemeester en Weihouders van Venray
O. VAN DE LOO.
De Secretaris,
VAN HAAREN.
BEKENDMAKING
Burgemeester en Wethouders van
Venray brengen het navolgende ter
algemeene kennis
De vergaderingen van het College
van Burgemeester en Wethouders
worden als regel gehouden des Vrij
dagsvoormiddags IO1/2 uur
Het spreekuur van den Burgemeester
is, behoudens onvoorziene omstandig
heden, dagelijks uitsluitend van 10
12 uur voormiddags, behalve Vrijdags.
Do Secretaris js voor het publiek te
spreken dagelijks van 9—10 voorm.
De Secretarie is voor liet publiek
geopend iederen dag van 9—12 voor
middags en van 24 namiddag Za
terdags alléén van 912 voormiddag
5 Hel kantoor van den Gemeente
Ontvanger is voor het publiek geopend
met uitzondering van den laatsten
dag der maand, van 912 voormiddag
en van 23 namiddag. Zaterdags
alleen van 9—12 voormiddag.
6 De Gemeente-Opzichter is voor het
publiek te spreken eiken Vrijdag van
9—12 voormiddag Het kantoor ge
meentewerken is zooveel de dienst
het toelaat geopend voor het publiek
dagelijks des voormiddags van 912
uur.
Men onthoude dus goed, dat de
Burgemeester alléén vóórmiddags te
spreken is en na drie uur het kantoor
van den Gemeenteontvanger en na
VIER uur de Secretarie voor het publiek
gesloten zijn.
door A. F. VAN BEURDEN.
Jaclit en Visscherjj.
De Burgemeester van Venray brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat
formulieren voor bet aanvragen van
Jacht- en viscbakten kosteloos ter Ge
meentesecretarie verbiijgbaar zijn.
Teneinde tijdig in het bezit der boven
bedoelde akten te zijn, dient men de
aanvragen vóór 1 Juni a s. in te dienen
Venray, 19 Mei 1927.
De Burgemeester voornoemd,
O. VAN DE LOO.
Bekendmaking.
Burgemeester en Weihouders van
Venray brengen ter openbare kennis,
dat op Dinsdag 31 Mei 1927 de coilecte
ten behoeve van het Fonds tot aan
12
Zij had verdenking op mij en
haar man, maar ik verzeker u, dat de
vrouw ongelijk had.
Hebt gij sedert gij het huis ver.
liet, Alfred gezien
Op straat.
Hebt gij met hem gesproken
In het voorbijgaan.
Anders niet?
Ik kan het mij niet herinneren.
Heeft hij u niet in uwe woning
bezocht
Neen.
Zij zeg mij zeer onbevreesd aan,
maar kon toch eene nevengedachte
hebben.
Was hij ook niet in uwe woning?
Ik zeg u, dat hij mij niet bezocht
heeft.
Zijn bezoek kon uwe ouders
gelden.
Hij is niet in ons huis geweest
Ik eindigde haar kort verhoor, zij
had met eene vastheid, die geene latere
uitvluchten mogelijk maakte, ontkend,
Alfred wel op straat, maarniet in haar
huis gezien te hebben. Dit was voor
mijn doel voorloopig voldoende.
Haar vader moest binnentreden, het
was een man van een gemeen, maar
Men ging in het oude recht, dat
de heer van Horst uitoefende, van
het beginsel uit, dat een opzettelijke
moord met den dood gestraft moest
worden.
De schout was de eerste justitie-
persoon in naam van den Heer, die
op het thans vervallen slot woonde,
terwijl de schout in het dorp woon
de. Hij stelde verdachten in arrest,
onderzocht de zaak en bracht ze
voor de plaatselijke rechtbank, be
staande uit de schepenen en den
gerichtsschrijver, die dan een vonnis
velden.
De verdachten werden zoolang in
den stok of de gevangenis vastge
houden en om het ontsnappen te
voorkomen, met de beenen boven de
voeten tusschen twee op haar kant
staande planken met gaten, gesloten
of geblokt, zooals men dat noemde.
Teneinde den gang van zaken
naar waarheid te kunnen schilderen,
nemen wij de oude processtukken
van het jaar 1628 ter hand, dus van
bijna 3 eeuwen geleden.
Johan van Wittenhorst, eer, voor
naam heer, was toen Heer van Horst
of van ter Horst, zooals men des
tijds schreef. Scholtis Hendrik van
Echt, secretaris en gerichtsschrijver
Willem van Hegelsom.
Eenige dagen voor het Hoogfeest
van Kerstmis werd het rustige dorp
opgeschrikt door een afschuwelijke
moord.
Het was tusschen 9 en 10 uur
vastberaden voorkomen, op het eerste
gezicht zou men hem voor een dronk
aard houden.
Zoo hij met zijne dochter eene af
spraak had gemaakt, voordat zij ge
haaid was, dan waren van hem geen
tegenstrijdige antwoorden te wachten.
In de kleine stad had zich het ge
rucht van de vergiftiging en het ge
rechtelijk onderzoek, als een loopend
vuurtje verspreid, de plegers van de
misdaad moesten dus eene nauwkeu
rige afspraak gemaakt hebben.
De man wilde den vleeschhouwer
Alfred slechts van aanzien kennen en
hem nooit in zijn huis gezien te heb
ben.
Ik verhoorde de vrouw, die als een
listige slang rondtoerde. Zij maakte
een nog slechteren indruk op mij dan
haar man. De antwoorden, die zij gaf,
stemden geheel overeen met die van
man en dochter.
Tot nog toe had ik voor de bevesli-
ging van mijn vermoeden niets gewon
nen, het meisje had zich zoo onbe
vreead en onschuldig gedragen, kon
zij het, als Grietje Kopp helpen, dat
haar ouders er gemeen uitzagen en
bovendien, wat deed dit tot het onder
zoek af?
Dergelijke bemerkingen las ik op 't
gelaat van mijn griffier, wien het niet
ontgaan kon, hoeveel waarde ik aan
het verhoor der- familie Schmid
hechtte.
Na afloop van hun verhoor liet ik
de drie personen dadelijk naar huis
gaan. De griffier begreep dit nog min
der, het waa dan ook tegen het gewoon
's avonds, toen Wynand Daemkens.
glazemaker, door een gat in den
muur van zijn huis naar den weg
van Venray gevraagd werd.
Wynand herkende in de stem die
van zijn buurman en concurrent-
glazemaker, Hendrik Lenardts, en
hem daarop toegeroepen; „Goat noa
hoes werke, zooas ik doei
in stede van dien goeden raad te
volgen, schoot hij zijn buurman,
door het gat mikkende, dood.
Verscheidene buren, die het schot
hadden hooren vallen, begaven zich
in de woning van Wynand Daem
kens, waar Lenardts ook spoedig
verscheen, die het doode lichaam
opnam en zeer geveinsd kuste, wat
tegen de gewoonte en manier der
streek in was. Daardoor wilde hij als
't ware bewijzen, dat hij geen schuld
had aan den moord.
De vrouw van het slachtoffer riep
hem echter toe; „Makt ow 't hoes
oet, want gèj het Wynand vermoord."
Dadelijk nadat het schot gevallen
was, had men een persoon over de
heg hooren springen.
Den volgenden dag gingen de
Heer, de schepenen, de secretaris
en Mathijs Steenstraat, gevolgd door
eenige naburen zoeken en vonden
het bijna versche spoor door de
weide en verder door het omgespit
land naar den achterkant van het
huis van den glazemaker Hendrik
Lenardts.
Nu gingen zij binnen en vonden
de schoenen van Lenardts, die overal
precies in de voetstappen pasten.
Mooier bewijs kon er al niet get
vonden worden en toen de vrouw
van Wynand hem zonder aarzelen
als de vermoedelijken moordenaar
aanwees, hield men hem aan en
bewaakte men hem drie dagen lang
in afzondering in een herberg, wat
ook zeer opmerkelijk is voor het
recht uit die dagen.
En aldus zat de verdachte al heel
snel, eerder dan hij gedacht had, in
handen van het allesbehalve zacht
zinnige gerecht.
Nadat de drie dagen van voor
arrest verstreken waren, werd de
verdachte volgens Horster gebruik
naar het Kerkplein geleid, waar werd
afgeroepen of iemand voor zijn lijf
en goed borg wildeblijven.
Maar niemand kwam voor hem op
op en aldus werd de verdachte naar
het Kasteel Horst geleid en daar in
een der krochten opgesloten, die nu
nog in de ruïne te zien. zijn.
Hendrik Lenardts had op allesbe-
haiven goeden voet met het slacht
offer gestaan, en was diens vijand
geworden uit broodnijd.
Reeds meermalen had hij Wynand
van alles verweten en hem gezegd,
dat hij van hem en zijne vrouw nog
bedelaars zou maken.
Het jaar tevoren was Wynand's
huis plotseling afgebrand en Hendrik
Lenardts had den naam gekregen,
dat hij daaraan schuldig zou zijn.
Denzelfden dag, dat het ongeluk
kig schot gevallen was, had Hendrik
Lenardts den knecht van Wynand
getroffen te Broekhuysen, waar deze
de maat genomen had van zekere
glazen, die de eigenaar niet door
Lenardts gemaakt kon krijgen.
Lenardts dreigde toen de knecht
de hersens in te slaan en was met
den wrok in 't hart naar huis gegaan
om zich op Wynand te wreken.
Dit alles bracht de Heer Johan
gebruik. Het nu volgende begreep hij
volstrekt niet.
Ik liet den vleeschhouwer Alfred
weder voorkomen.
Eenigen lijd geleden heeft zekere
Louise Schmid bij u gediend
Eene aardvale tint vloog over zijn
gelaat en hoewel den man overigens
ijzervast voor mij stond, flikkerden zijn
oogen.
Was ik nu op den rechten weg?
Ja, antwoordde hij en het ko<-tte
hem moeite, om voor dat eenige kleine
woordje lucht le vinden.
Ja, ik was op den rechten weg, ik
moest het zijn, op het gelaat van den
stil, hoewel verrast, maar bevredigd
voor zich zienden griffier, las ik het
ook. Ik had nu nog stechts een paar
vragen aan den man te doen, dezelfde
die ik aan het meisje gedaan had.
Hebt gij die Louise Schmid, sedert
hare verwijdering uit uwe woning, nog
gezien
Somtijds op straat
Ook gesproken
Het is mogelijk, in 't voorbijgaan.
Hebt gij haar in hare woning
bezocht
Neen.
Waart gij nooit in haar huis
Nooit.
Woord voor woord de antwoorden
van het meisje en met volledige be
daardheid en zekerheid gegeven. Die
schrik had maar een oogenblik ge
duurd, maar ik was tevreden, ik had
nu de draden van de misdaad vast en
had ze nog maar vast te knoopen. Mijn
plan, reeds dadelijk, toen de vleesch-
van Wittenhorst er toe, om het eer
zame schepengericht van Horst, tot
het beter ontdekken der waarheid,
den verdachte „ter scherper exami-
natie" te stellen, dus op de pijnbank
uit te strekken en hem aldus tot
bekentenis te brengen.
Dat was een wreed middel, dat
echter veelvuldig toegepast werd.
Uit vrees voor de pijn bekende
men dikwijls, maar kwamen er ook
genoeg onware bekentenissen en
gelogen beschuldigingen te voor
schijn.
Dat pijnigen ging echter niet zoo
gemakkelijk. Want daarvoor moest
Monsieur Sellers" uit de stad ko
men en deze moest voor dit luguber
werk goed betaald worden.
Maar de Heer kreeg zijn zin en
Hendrik Lenardts werd op een goe
den dag op de pijnbank gelegd,
vastgebonden, zijn groote teen met
gewichten bezwaard en dan uitge
rekt en uifgeschroefd, hij onderging
hellepijnen.
Het gerecht ondervroeg hem, ter
wijl de beul de schroeven nog wat
vaster aandraaide en toen begon hij
te klappen.
Men maakte hem los, want de
bekentenissen moesten los, buiten
banden en pijnen, afgelegd worden.
Hij zeide, dat hij het slotroer of
geweer van Roermond medegebracht
had. Eerst had hij zelfs ontkend een
geweer gehad te hebben.
In den morgen na den moord had
hij het geweer verborgen onder den
drempel van de achterdeur, terwijl
hij het slot er af genomen had en
dit verstopt had terzijde van het
huis bij het varkenshok.
Hij had dit gedaan, omdat men,
zoo men een huiszoeking zou doen
hef geweer niet zou vinden, waar
mee hij Wynand doodgeschoten had
Met al de andere bewijzen werd
hij nu volledig aangewezen als de
moordenaar.
De Heer vroeg nu, dat het sche
pengericht hem zou veroordeelen
„publiekelijk tusschen hals en hooft
metten sweerde bij den scherprechter
geëxecuteerd te worden, tot de
dood er op volgt, mette in beslag
neming zijner goederen."
En op een goeden wintermorgen
trok een treurigen stoet van het
Horster Kasteel naar de grens bij
Castenray, waar de Lollebeek ligt.
Hij werd daar op de gerechtsplaats
onthoofd en zijn lichaam onder de
galg begraven.
Maar het vonnis maakte nog meer
ongelukkigen I
Zijne bezittingen werden verbeurd
verklaard en zijne vrouw en kinderen,
beroofd van alles, zouden ook voor
de misdaad moeten boeten
De weduwe heette Cafharina Heij-
nen en wendde zich tot den Kan
selier en Raden van het Souverein
Hof van Gelderland te Roermond,
om toch te voorkomen, dat de ge-
reede en ongereede goederen, die
zij ten huwelijk meegebracht had en
haar toebehoorden, niet geveild zou
den worden door den Heer van
Horst.
Het Hof nam hieromtrent 11 Mei
1629 de volgende beschikking
Trijn Heijnen tegen den Heer van
der Horst.
't Hof gezien de rescriptie van den
Heer ter Horst, zend partijen terug
voor het gerecht van Horst, bevelen
de, dat de kosten der justitie bij de
claratie en verminderd zijn, zich
zullen houden aan de Wet pag. 372
7 en 8.
Gecollationeerd is bevonden 't
accordieren bij mij, N. Maes.
De taxatie is als volgt
De scholtis voor zijn onkosten
enz. 43 gl. 2 st.
Schepen en schrijver 146 gl. Hst
Taxeeren goederen 8 gl. 19 st
Voor den beul 19 gl.
Joost (de helper) 12 gl. 15 st
Totaal 222 gl. 17 st.
Dat was ook nog niet gratis, maar
er kwam nog een rekening bij
Het geld voor den gevangene en
wakers in de herberg en op het
huis verteerd 94 gl. 10 st
Herik en de Rijt 7 gl. 16 st
Nog eens taxeeren 6 gl. 7 st
Nog de gevangene met de wakers
verteerd bij Hendrix van Haan 14 gl
Totaal 122 gi. 23 st.
Aldus gelaveerd in het bijzijn der
gezamenlijke schepen te Horst, 8
juni 1629.
De Heer keurde deze rekening
goed evenals de schepen.
De heer had bovendien nog op
den dag der terechtstelling aan den
scherprechter en aan de begeleiden
de soldaten nog gegeven aan zwaar
geld 51 gulden.
De moordenaar werd door de
Minderbroeders op den dood voor
bereid, die daarvoor ook eene be
looning kregen.
Met het betalen dezer rekeningen
uit de in beslag genomen goederen,
was het laatste bedrijf afgespeeld van
dit drama, dat gedurende een half
jaar de gemoederen der Horstenaars
bezig hield en nog langen tijd daar
na als een afschrikwekkend voor
beeld van een misdaad, geboren uit
broodnijd, bekend bleef.
houwer Kopp van Louise Schmid sprak
en ik door het verhoor van Grietje
Kopp tot de overtuiging was gekomen,
dat dit kind onschuldig was, mijn plan
toen dadelijk ontworpen, had zich ge
durende de verdere verhooren meer
ontwikkeld en lot in zijne bijzonder
heden gevormd.
Gij kunt naar huis gaan, zeide ik
tegen den vleeschhouwer Alfred.
Hij verliet de verhoorzaal zonder een
woord te spreken, zonder eene spier te
vertrekken, maar mijn griffier was
buiten zich zelve. Er is geen twijfel
aan, met hem zijn wij uit den regen
in den drop gekomen, zeide hij.
De bra^e, plichtgetrouwe ambtenaar
moest echter nog meer doen
Volgens de rechtspleging kon ik als
inquirent op mijne verantwoording
handelen, zooals ik wilde alleen een
besluit van het college kon mij binden.
De griffier echter was verplicht, indien
hij onregelmatigheid of tegenstrijdig
heid met de wet in mijne handelingen
ontdekte, zijne bedenkingen roet be
scheidenheid aan mij voor te dragen.
Dit deed hij dan ook
Heer directeur, dat er eene ver
giftiging heeft plaats gehad, staat vost
en Alfred heeft zich door zijn gedrag
verdacht gemaakt, hij heeft zich name
lijk daardoor de verdachtmaking op
zich gehaald, dewijl hij iedere betrek
king met die Louise Schmid of hare
ouders ontkent, die echter, zooals gij
juist vermoed hebt, naar mijne over
tuiging nog bestaat. De waarheid zal
alleen dan te ontdekken zijn, als hij
en die familie Schmid en deze onder.
Isgssandss tfeddctllagsa.
Waarschuwingen van nierzwakto.
Doffe pijn in den rug na inspanning,
of scherpe steken, als gij u na bukken
opricht, is dikwijls het eerste verschijn
sel van ernstige nierzwakte. Spoedig
daarna kunnen urinestoornissen, hoofd
pijn, een afgemat gevoel, duizeligheid,
zenuwachtigheid, hartkloppingen, kort
ademigheid, vermagering of krachte
loosheid optreden.
De nieren behooren tot de teerste
organen van het lichaam, en dergelijke
verschijnselen waarschuwen u, dat uw
nieren verzwakt of aangedaan zijn.
Verwaarloos zulke waarschuwingen
niet 1 Kom de nieren zonder uitstel le
hulp met het middel, dat zij noodig
hebben. Begin onmiddellijk met het
gebruik van Foster's Rugpijn Nieren
Pillen, het specifieke middel voor
zwakke nieren en blaas. Dit bevordert
de goede werking der nieren, en be
schermt u tegen rheumatiek, lendepijn,
ischias en urinestoornissen.
Mannen en vrouwen uit alle deelen
van Holland getuigden hoe terdege
Foster's Rugpijn Nieren Pillen werken
Het middel is gegarandeerd zuiver, en
het is zoodanig samengesteld, dat de
nieren de juiste hulp ontvangen, waar
door zij weder flink en krachtig werken.
Daarom behaalden Foster's Pillen ook
zulke goede en duurzame resultaten.
Verkrijgbaar (in glasverpakking met
geel etiket let hier vooral op) bij
apotheken en drogisten k f 1.75 per
flacon. 37
ling in tegenspraak gebracht wordt,
evenwel laat gij die personen in vrij
heid gaan en geeft hen gelegenheid,
zooveel samen af te spreken en te
overleggen ais zij willen.
Neem mij niet kwalijk, dat ik het
mijn plicht acht, dit u in overweging
te geven.
Ik had hem bedaard laten uitspreken
en voorloopig slechts weinig geant
woord.
Beste heer griffier, ik heb dat
alles overwogen en nog veel meer,
maar daarover later, thans zijn er
dringender zaken. Gij kent de mindere
beambten van het gerecht, brengt mij
drie of vier der slimste en vertrouwd
ste binnen
Hij verliet de kamer en keerde kort
daarna met vier agenten terug, die ik
de volgende bevelen gaf
Twee hunner moesten Alfred's wo
ning, die twee uitgangen had, bewaken
en de twee anderen moesten het huis
van Schmid niet uit het oog verliezen.
Als een hunner, Alfred of Louise
Schmid of haar vader of moeder op
straat zag, moest hij hen volgen. Zoo
ver dit mogelijk was, moesten zij Grietje
Kopp en het dertienjarige dienstmeisje
van Alfred, ook bewaken. Zij moesten
de grootste voorzichtigheid in acht
nemen en zich door geen der genoem
de personen laten zien en niet uit hunne
schuilhoeken te voorschijn komen wat
er ook gebeurde, geen der bewuste
personen mocht vermoeden, dat hij werd
gadegeslagen. Den volgenden morgen
om zeven ure, moesten zij rapport
j brengen, (Wordt vervolgd)