Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Provinciaal Nieuws.
Dit nummer
bestaat uit twee bl aden
Venray voorheen en thans.
De kippenziekte van den
Gemengd Nieuws.
rdag 9 Juni 1988
44e Jaargang No
abonnementsprijs
per kwartaal
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
vooruitbetaling f 1.30
afzonderl. nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNOKHOF, VENRAY.
Tel. No. 51
PRIJS 1)ER
ADVERTENTMN i
van 1—6 regelt 45 cl
elke regel meer 7' «L
XVII
Gedachtig aan 't uitgesproken
woord van een voornaam kerkprelaat
«Venray en zijne omgeving is rijk
aan schoone kerkelijke geschiedenis''
zullen we, na behandeling der kapel
van Geysteren, in onze vorige bij
drage, thans aan de beurt laten het
gehucht de Smakt, en we mogen al
aanstonds hier aan toevoegen de
merkwaardige historische mededee»
ling
«De St. Jozefs-kapel in de Smakt
is het eerste bedehuis geweest in de
Nederlanden, dat aan den heiligen
Jozef was toegewijd.''
Hoe kwam dit zoo? zal de lezer
van Peel en Maas vragen. Wij zul»
len trachten opheldering te geven.
In den aanvang van het christendom
werd van den H. Jozef begrijpelijker
wijze nog weinig gewag gemaakt.
Dit feit vond o. m. ook nog zijnen
grond in de fabelachtige sagen die er
in die tijden gingen over de verhou
ding en de betrekking onder welke
Jozef met de H. Maagd zou hebben
geleefd. Deze leugenachtige verhalen
zijn echter door de kerkelijke ge
schiedenis volkomen gelogenstraft.
Maar het volk is zoo licht vatbaar
voor verkeerde denkbeelden, wat
immers ook nog ten huidige dage zoo
is. Voor afbreken is de menschheld
steeds onmiddellijk gereed. Vóór ver
heffen en opbouwen, ook wanneer er
gronden voor bestaan, helaas echter
niet.
Het was dan ook vooral de H.
Theresia, die den ouden heiligen
kerkvader Jozef hooghield, en zijn
eeredienst wijd en zijd verbreidde.
Daarna leert ons de geschiedenis der
kerkelijke instellingen, dat bij in
onz# streken hier al van af de 17e
•euw zeer algemeen en bijzonder
weid vereerd. Immers ook in de
thans afgebroken St. Nicolaaskerk
te Maastricht werd volgens de kerkel
archieven aldaar in het jaar 1655
eene broederschap ter eare van den
heilige opgericht.
Een bijzonderen stoot tot St.
Jozefs verheerlijking in onze gewes
ten werd gegeven door Karei II,
koning van Spaoje.
In een besluit op 6 December ten
De fleer Jol. Boshouwers te Leut bij
Nünegeo schrijft in de Geld
De laatste weken gingen er in ons laDd
seer vele kippea dood aan eeoielfde siekta
ook in de omgaviog van Nijmegen weet
men er helaas I van mee te praten.
En wat het ergste is
Dat het byna altijd de beste legitera
lijn, welke er aan dood gaan.
Laat ona de veraohijnselan eerste eens
nagaan. Onze lezers en leaerei99n kunnen
er d'r voordeel mie doen.
De dieren leggen minder dan voorheen,
hebben moeite om d'r eieren kwijt te
raken. Soms lakt het heelemael niet, on
danks alle kraohtioepanniog. Het dier
doet vruchtelooss legpogingan, waarbij
ook de buikspieren kraohtig gsspannen
worden. Daardoor wordt het dier seer
vermoeid, wordt lusteloos en eet haait
niet mesr.
Bij het loopen wordt het schtsrsrlü'
•enigezins leeg gehouden, aoodat het dier
de houding aanneemt van een Indische
loopeend.
Niet zelden raken de patiënten verlamd
in de pooten. Ze kakelen steeds op het
neat, dooh leggen niet of sleohta weinig.
Bet gaat gepaard mat windeieren en heel
dikwyli vindt men het dier dood op het
jare 1678 heeft hij alle Roomsch-,
Katholieke gewesten zijner landen'
aan den heiligen Jozef toegewijd en
geheiligd. Bijgevolg ook werd dit
besluit vastgesteld voor spaansch
Gelderland, dat het overkwaitier
van Roermond was, waartoe een
groot, ja het grootste sluk van onze
provincie behoorde, en wel van
Nieuwstad to: GennepTegelen,
Mook, Ottersum en Heijen waren
daar van uitgesloten.
WelDu, Venray viel dus ook daar
in, als nog Bteeds behoorende tot de
Spaanscha Nederlanden.
En zoo verkreeg Venray het eerste
eene St. Jozefs kapel, omdat toen
tertijd Jan Albert Boumers van der
Boyen, baron van Neerijssche, Heer
van Macken, Helden, ook heer was
over Venray, en het daarheen leidde
dat hij de stichter dezer kapel werd.
Daarom bevinden zich nog altijd in
die kapel de wapenschilden dezer
familie. Ook schonken hij en zijne
echtgenoote aan de kapel eene kost
bare kelk, waarop hetzelfde wapen
staat met het onderschrift»St,
Joseph, bidt voor ods 1700". Na
zaten van voornoemde familie be
staan er nog altijd zoowel in België
als in ons land.
De stichtings-oorkonde, waarom
de stichters daartoe destijds over
gingen, is nog altijd aanwezig in
het archief van de kapel van de
Smakt.
Mogelijk vinden de inwoners
van Venray en Da Smakt 't wel
interessant eens te lezen, hoe zoo'n
oorkonde in die jaren eigenlijk luidde:
Zij moge daarom hier volgen:
•Also de inwoonders van 't ge-
heugt van Smack onder de heerlick-
heidt en parochie van Venray so
verre afgeset en sijn van deselve
parochie, dat sy in den winter
qualick connen coemen in den Godts-
dienst van deselve parochie So ist
dat mett 't goedtvinden van syn
Hoogwaarde den Heere Bisschop van
Ruremondt, den Heere Baron van
Macken als heere der pla9tsen en den
H. Pastoor aldaer ook als Landt-
Deecken synde, is begosteene Capelle
opdat de inwoonders aldaer souden
hebben, den Godsdienst en de Cbris
telijcke leeringen op de naevolgende
conditiën
Ten eersten dat 's morgens vroeg
in de voorss. Capelle miss sail wor
den gelesen door eenen bequamen
priester, synde goedt van leven, dy
gehouden sail syn naer de eerste
Evangelie den Catechismus te doen,
tan minsten een halff ure, alles so
sc'nickende dat de 't huys blijvende
persoonen gevoeglick connen coemen
naer de parochiale kercke in de
bocchmi8se en de predicatie.
Ten 2, dat de voorschreven vroeg-
misse sal begonst worden 's jaerlicx
van Allerheyligen tot Paesschen im
mers tot datter eenen capellaen sail
wesen gefundeerd, dy het geheel
jaer sail miss lesen mett den Catechis
mus als vooren.
Ten 3, dat in de voorss Capelle
geen pastorale diensten offte functiëD
en sullen geofferd worden sonder
expresse consent des H. Pastoors
aldaer.
Ten 4, dat den vooras, priester,
bediender offt vicarius gelijck de
anderen badienders off vicarii der
Capelle onder Venray sail onderwor
pen syn aen den H. Pastoor aldaer.
Ten 5, dat den H, Baron van
Macken en den voorss. Pastoor van
Venray sullen iure alternativo bij
beurten) stellen den voorss. bediender
cappellaen offte vicarius, al waeret
oock datter eenen benificie aldaer
opgerecht worden in omnibus tarnen
iure Episcopi reservato in alles
het recht van een Bisschop voorbe
houden).
Ten 6, sullen den H. Baron van
Macken en den voorss. Heer Pastoor
van Venray in praesentando altijdt
respect gebruicken tot de inwoonders
des voorss. geheugt de Smack so
daer ymandt bepuaem waerr tot de
voorss. functie en catechisatie.
Ten 7, so sail allen den offer van
de voorss. Cappelle in de handen van
den cappelmeester coemen, dy daer-
aff reeckenlngen sail doen voor den
H. Baron voorss. en den voorss. H.
Pastoor, in bij wesen van dry der
princi paelsten geërfden van 't voorss
geheugt gehucht) en sail de voorss
reeckeningeu geschieden sonder last
der voorss. Cappelle totdat deselve
sail wellgefundirt syn.
Ten 8, Den Cappelmeester sail
gestelt worden door den H. Baron
voorss. den H. Pastoor aldaar en
dry der principaelsten geërffden, den
welken Cappelmeester niet en sail
meugen uitgeven, let dat merkeltck
is sonder den H. Pastoor voorss
Ten 9. sullen de inwoonders so-
laDgs als de Cappelle niet gefundirt
is, moeten sorg dragen, dat de
Capelle heeft, allt genige al 't
geeD) dat noodtsaeckelick is tot den
voorss. dienst en den behoorlicken
loon des bedienders.
Ten 10, dat die van Holthees niet
en sullen de voorss. Capelle frequen-
teeren sonder consent des H. Pas
toors tot Vierllnxbeek.
Actum op 't Castel (is Kasteel
Macken 7 Oct. 1699 geteekend
Baron van der Bye en Neerysscne
Matth. Roebroeck Pastoor Ven-
radiensis et Decanus.
GEHARD. KREKELBERG.
legnest of 's morgens onder d9 zitstokksn
Aan bet gewicht vao de cadavers kan
men merken, dat de ziekte een vlag ver*
loop beeft gehad, want de meeste gestor»
ven dieren xijn opvallend zwaar.
De ontlasting is vuil geel, het beele ach»
tsrwerk ziet er btflodderd, vies mt. Soms
hangen er witte draden tusschen de ont
lasting. Dat is bet wit der stukgegane
eioreo. Ook komt er wel dooiergeel naar
buiten.
Deze ziekte heet eileider ontateking.
Dr. Ten Hennepe, de bekende bacterio<
loog aan de Rgksseruminrichting te Rot<
terdam, schrijft in een brochure, uitge»
geven bg C Misset te Doetiochem, dat
deze ziekte o.m, veroorzaakt wordt door
wormen. Door professor De Blieck uit
Utrecht is ze ook bier te lande al eerder
geconstateerd. Het schijnt, dat de besmet»
ting plaats vindt door bet gebruik van
bepaalds insecten (glazenmakers, libellen,
meikevers sn sprinkhanen).
Van deze laatste treft men er vele aan
in of nabij grachten en poelen. De kippen
sobgnen er een voorliefde voor te hebben.
Hier in Lent beb ik de ziekte by dieren
van meerdere kippenhouders kuunen waar»
□emen, die alls wonen in de nabgheid van
een kolk of een fortgraoht.
Eerst legden de kippen er puik. Gelei
delgk kregen enkelen legnood. dooh bet
leggen bleef ten slotte totaal achterwege.
Er syn menschen bijdie geen enkel ei
meer rapen Het voer blijft op bet erf
liggen De kippen zijn vet en zaten bij
VaeantlekaarteD.
Van 1 Juli tot en met 15 September
1923 worden door de Ned. Spoorwegen
vacantiekaarten afgegeven, waarvan de
prjjzen bedragen f 10 voor de eerste, f 7,50
voor de tweede en f5 voor de derde
klasse.
Nijmegen 70 OOO Inwoners.
I Juni is de 70.000ste inwoner van
Nijmegen ingeschreven.
De aardappelprijzen.
Men schrift uit Westelijk Maas eo
Waal
Tengevolge van het ongunstige zomer»
wssr zijn de'aardappslprijzen gestegen tot
f 2,70 per 75 E.G.
Een allerzonderlingste
staking;
Een staking 1
En dat in Hegen, waar de sociale strijd
nog nimmer de rustige rust verdrong.
Ja, in Hegen is gestaakt. Werkgever
en werknemer in deze moderne sociale
daad «ga... de Zeereerw. Heer Pastoor en
de Koster 111
Er ontstond kwestie taisohen beiden en
bet slot was, dat de Koster de sleutels
presenteerde onder de hoogmis het orgel
in alle talen zweeg eo... de hoogmis om»
gezet moest worden in een stille m;s I
Zoo had in dat dorp de eerste staking
plaats 1
Sleeht bijen-voorjaar.
Het staat er met Let honinggewin bssl
alecbt voor. Het weer was ia de bloei
maand Mei te kond, te nat en te winderig.
De bgen konden niet genoeg honing ver»
garen om in hua eigen onderhond te
voorzen
De gmkers moesten de dieren bgvoede
ren.
Een ontrouwe kassier.
De Boerenleenbank te Bregge (gem.
Hillegersberg) is, volgens berichten voor
ongeveer f 50,000 benadeeld, de kassier is
voortvluobtig.
De kroon boven de mark.
De Oostenrijksche kroon bereikte
Vrijdag een koers van 100 (officiesl 98,25)
en dientengevolge ten opzichte van dt
Rijksmark weer boven vredespariteit-
Voor dea oorlog kostte de kroon te Ber-
gemiddeld 85 penning, thans moet men
eeu mark betalen om een kroon te kunnen
krijgen.
De Zomertijd.
In den omtrek van Roermond zijn nog
enkele dorpen Buggenum en Neer, waar
geen wijziging in het uur is gebraoht,
terwgl te Heitbuyzen wel de klok der
kerk is verzet, doob de menschen hiermee
geen rekening bonden bg hun werkzaam»
beden.
vjorkear in de weide langs de graobt of
de kolk.
In den beginne meende men, dat de
dieren broedsch waren, zoo bleven se op
bet nest zitten.
Als de kippen in die weilanden de ioseo»
ten opeten, worden ze ziek. Eerst leggen
ze eieren met danne schaal, daarna wind
e eren en ten slotte kunnen ze deze niet
meer naar boiten persen Ze drnkken ze
stuk eo de ei-inhoud vloeit als een sigme-
rige massa uit het dier. Het wit stolt al
spoedig. Vandaar die dradarigs, witte aan»
hangsela aan de ontlasting.
Door het overmat'g gebrnik dezsr insec»
ten of jonge kikvorscaen, s'akksn enz. kan
de spijsvertering in de war raken eo zul»
len daardoor stoornissen optreden in de
kalkafscheiding, met als gevolg eileider»
ontsteking.
Misschien bevatten de gemengde insecten
ook vergiften, die schadeigk zgn, zegt dr.
Ten Hennepe
Besmet'iog met bacteriëa is ook niet uit-
ges oten Men msent wel opgemerkt te beb'
ben, als de haan uit den toom genomen
werd, de ziekte verminderde Dit kan een
gevolg zijn van de rust, die de kippen
daardoor krggen.
Het is dm aan te raden, bij eventueels
uitbreiding der ziekte, de banen direct te
verwijderen. Mogelgk brengen deze de be»
''smetting door bet treden over.
Het viel ons bier te Lent op, dat de
zieke en gestorven dieren allemaal zoo
buitengewoon zwaar waren.
Een babylonlsche..,.» tijd-
verwarring;.
Men meldt nit Langendgk
Zooals meo west, vormen de 4 gemeen»
ten van den Langeudijk één geheel, dooh
belaas niet wat bet volgen van den;, tgd
betreft. De Oudkarspelsobe gemeentetoren
wgst don nieuwen tgd aan, doch de tain»
bouwvereniging volgt met zoo goed als
alle ingezetenen den ouden tgd. In Noord-
Sebarwoude wgst de R, K. klok dea
ouden, de Ned. Herv. en gemeenteklok,
den nieuwen, terwijl de tulnbouwveteeoi»
ging den ouden tgd volgt. De sobool houdt
bet midden tmschen den ouden en den
nieuweD tgd. Zuid Sebarwoude geeft
j dezelfde verwarring, terwijl de tuinbouwers
en de L. Goeote Centrale en Broek op
op Langendgk aan den ouden tgd zgn
gebondeo, doob sobolen en kerken met den
nieuwen tgd meegaan.
Naar Lourdes
Teneinde iedereen in staat te stellen
eene bedevaart te ondernemen^naar.bet
bevoorrechte genadeoord Lourdes heeft bet
comi'é tot samenstelling der Limburgsobe
Bedevaart naar Lourdes besloten esne reis-
kas op te riohten, waardoor deelnemers
door maandelgksche stortingen in de ge»
legeobeid worden gesteld, aan de groote
re s deel te nemen.
Doordat de spaarkas zal. worden aaoge»
sloten nan den postoheque- en girodienst,
is het ▼oor iedereen waar ook woon»
achtig «eer gemakkelgk, de;«tortingen
te doen.
Het ligt in de bedoeling de "spaarkas
zoodanig in to richten, dat men kan sparen
om na 1, 2 3 jaren aan de bedevaart
deel te nemen;
Ongetwgfel^ zullen zeer velen door deze
wgze zich in «taai gesteld zien, bet anders
zoo moeilgke 'Lourdes" te bereiken.
De rente, de«« besparing zal
verkregen dt aangewend tot
bet medenemen va^^C^ vermogende zieken
naar Lourdes.
Nadere mededeel ingen zullen per ad ver»
tentie gedaan worden.
Degenen, die lid willen worden van deze
Lourdes Reiekas, worden verzooht voor*
loopig bun kaartje te zenden aan een der
onderstaande adressen
Pastoor Th. Schrgnen, Eijgelshoven.
J. Maassen, Bogaardeoitr. 36, Maastricht
J. Schroder, Hsjjlerbofflaan 3, Maastricht.
Door bet smijten met mais is men oor.
zaak. dat de spgavertering in de war raakt
Wat is er toch al niet vaak gewaar»
schuwd tegen eenzijdige en te overvloedige
voedering.
Yele kippen worden als 't ware kapot
gevoerd.
In den beginne merkt men nog niets aan
de kippen, se leggen goed en daarom roept
men meesmuilend nit
Bij, met z'n mais I"
Doch eenmaal loopt bet mis en dan, ja
dan komt bet berouw. Maar te iaat, gelgk
dat met beronw baast altijd is, tenminste
vaak.
Na zeg ik niet, dat de maisverslindiog
da direete oorzaak is van de meeste eilei»
der»ziekten, maar in elk geval worden ie
er toob ongetwgfeld door bevorderd I
Men overwege dit wel, vooral daar,
waar nog geeD vuiltje aan de luobt is.
De mizèrs kan ook bg u komen.
Kleine oorsakso hebben groote gevolgen.
En de krnik gaat te water tot ze
breekt.
Gebleken is ook, dat de ziekte bet meest
voorkomt in dezen tgd van bst jaar, den
x.g. meikevsr»tgd. Mogelgk zgn de kippen
dan het best in de gelegenheid om veel van
die bovengenoemde insecten op te pikken.
U kent toob wel libellen t Eo glaien»
makers Van die vlisgerige inszeten, wel
ke veel gelgken op een vliegmachine en
vaak blanw getint zgn.
Aan de SerumioricbtiDg te Rotterdam
zegt men, dat behandeliog niet bekend is
VENRAY, 9 Juni 1923.
Door ds leden der verschillende
ambtenareoorgaoisaties, aangesloten bg
de R. K. Centrale, werd alhier opgericht
een plaatselgk comité van aotie tegen clas
sificatie en herclas8ifioatie der gemeenten.
De verschillende bestuursfunoties zgn reeds
verdeeld.
PIET VINK.
Het welbekende Tooneelgesohap -Piet
Vink" is, weer in ons midden.
Aanganaam is dit voor ons, zulks.ain
onze geaobten lezers en lezeressen te kun»
Den melden. Eo wij zeggen dit niet.alleen.
In de twee jaren dat dit gezelschap onze
plaats bezocht, beeft bet zich vele vrienden
verworven. En »Piet Vink" verdient zulks.
Tooueellisfbebbers bekennen gaarne dat het
gezelschap -Vink" «eer hoog staat aaoge-
scbreveD en de direoteur altijd wesr bezig
is, steeds zijn goed aangeschreven taak
immer beter te maken. Het gezelschap
formeert bg uit goede tooneellisten, de
tooneelwerkeo kiest hy met zeer groote
zorg en biedt aan elk wat wils en zijn ge
zellige tent wordt elk jaar beter en beter.
Oodaoks de slechts tijden gaat bet dit ge-
Daar staan we nu wssr met onze ken
nis. Wat is bst toch nog een pover beetje,
wat we weten of meenen te weten.
Maar juist daarom moet men op z's
hoede zgn Men tracht de ziekte te voor»
komen 1
Niet zooveel meer met voer smgten.
De dieren nu en dan eens in de band
nemen, om te cocstateereo, of ze soms te
zwaar zgn.
Eo dan geleidelijk minder geven. Zeker
minder mais, dat zoo gauw aanzet tot
licbaamsvet.
Wat erger ik me vaak, als ik op eeue
boerderg kom, waar de grond deD heelen
dag met bard voer bedekt is, alt ware bet
griot of kiezel.
Men koude de dieren hongerig, zonder
ze honger te laten lijden. Beweging, dat
is het beste remedie, om gezonde beesten te
honden.
Menigeen beeft ze verwend, maakte er
slokkers en veelvraten van.
Gelukkig degeeD, die de ziekte nog niet
onder s'n toom gehad beeft. Hij zn sobter
gewaarschuwd,
