Het kouter er in Op den toren Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. Dit nummer bestaat uit twee bladen. TTETJILIiBTON. Zaterdag 12 November 1921 42» Jaargang. No 46 ABONNEMENTS PRIJ S PER KWARTAAL voor VENRAY 65 c. franco per post 75 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling f1.30 afzonder!, nummers 5 c. PEEL EN MAAS Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNGKHOF, VENRAY. Tel. No. 51 PRIJS DEK .ADVERTENTIKN van 1—6 regel. AS ct elke regel meet 71 ct Een opwekkend woord om de Peel- streken uit haar isolement bevrijd te zien door j A. J. A. C. VAN DELFT Directeur der Districts-Arbeidsbeurs te Tilburg 1 PEBL-ONTGINGING- „Het is van ouden tijdt Een wijse van de gecken, Eerst nae een harden slagh Het hooft te willen decken. De wijsheit moet in tijds en van te voren sien, Hoe of de saeken staen en wat er moet gescbien." Zoo zégt Vader Cats en wij zeggen het hem na bij bet denken aan al hetgeen er reeds geschreven, getee- kend, gesproken, vergaderd en zelfs ügsmotied" is om de aandacht der machthebbers te vestigen op 't groote belang, dat voor geheel Nederland, maar voor de zuidelijke provinciën Noordbrabant en Limburg voorna melijk, gelegen is in de ontginning van de Peelstreek. De Directeuren van Arbeidsbeurzen in Limburg en Noordbrabant brach ten in December van het vorig jaar een motie ter kennis van den Minis ter van Arbeid, waarin zij den wenscb uitspraken, «dat van Re- geeriogswege met den meest moge lijken spoed stappen gedaan zullen worden om de Deelwerken te doen aanvangen.'" Zij overwogen daarbij, boe de toen reeds heerschende en in de toekomst mogelijk dreigende werkloosheid in onderscheidene be drijven hunner districten zich sterk uitbreidde, waardoor vele werk- loozeDkassen spoedig niet meer in staat zouden zijn de noodzakelijke uitkeeringeo te doen, terwijl zonder twijfel geldelijke steun in de crisis periode van overheidswege behoorde te worden verleend. Daardoor zouden echter de gemeenten op den langen duur boven hare finantieele draag kracht worden belast, zoodat toch naar middelen uitgezien moet worden die minder kosten meebrengen en de werkloosheid bestrijden. Deze overwegingen zijn bewaar- De inval der Framctien »n 1792 42 Een deur deed, op zekeren morgen, op den boek eener straat ijjo paard stilstaan sn wierp sen isgesisrenden blik op deD plakbrief, in twee talen, welke door Ver. rièree aan den mnur was vastgehecht. Wij srkennsn citoyen Thierry.Brutus, dit als adjndant van den petit gécëral in Antwerpen is terng gekeerd, en, stoot door die beschermiog, nn bet hoofd trotach op. licht. Dit plakbrief is mede zijn werk bet bevat een dee' van sgnen bast tegen den adel, tsgsn ds burgerij tegen tijne stadgsoootsn. Tbierry zeg velen voor den oproep aan bet Belgische volk stil steen, desen ge» deeltelgk lezen an den met afsobnw, mom» pelend en met de uitdrukking der vreet op het gelaat, langs ds muur wegschuiven Het voermaligt Brsbantscbe Congres werd tr als despotiek en trouwloos, de deelnemers in de emweottling tegen Joseph II als hnlcheltars, schijnheiligen, als laf» hartigs tiranoen in gebrandmerkt. De Staten, de priesters en de edelen bedden, zeidt het document, bet volk be» drogen, verkocht nn overgeleverd. Het was, wanneer men tnischen de regels las. of men daar een ander bloedig («brift zag, dat bat volk tot dsn moord heid geworden. De werkloozeukasseu doen bij vele bonden den bodem zien of moesten reeds schulden maken. Ondanks die steunfondsen zijn er, inmiddels reeds vele «uitgetrokkenen', gekomen, waarvoor de Minister van Binnenlandsche Zaken een steun regeling ontwierp. Zij raakten in-, tusschen ook weer voor dat steun fonds «uitgetrokken'', zoodat voor deze categorie van personen in menige gemeente gezocht moet wor den naar een vorm van steunverle ning buiten hot armbestuur om. Al' is dit laatste dau ook slechts een schijnvertooning. Nog is de crisis niet geëindigd. Maar ook blijft tot heden het groote veld braak, dat naar het oor- deel van ingewijden speciaal voor Noordbrabant en Limburg in de Peel naar produoticven arbeid wacht. Daar moeten kanalen gegraven wor den, wegen gebaand en spoorwegen aangelegd. Boerderijen moeten er verrijzen en dan zal de boer er zich gaarne vestigen. Met het geld, dat thans als in een bodemloos vat gestort wordt, zonder eenigerlei rente te verschaffen, kun nen tendeele de kosten van dat Peel- werk bestreden worden. Ik geloof, dat het om bovenstaan de redenen wel eenig nut kan stich ten een en ander over de Peel mede te deelen. Niet, dat ik zoo pretentieus ben te meenen hierdoor nieuw licht te zullen brengen, doch mogelijk frischt het hier of daar iemands hersenen wat op en vestigt zijn aandacht op een uitgestrekt arbeidsveld, dat inder daad de moeite van de bewerking waard toont. Zij toont zulks aan ieder, die zich de moeite wil getroos ten met eigen cogen te gaan zien naar hetgeen er reeds tot stand gebracht is. Dan zal hij tevens vol verbazing zien op het einde'ooze land dat zich uren ver naar rechts en links, naar voor en achter uitstrekt en daar sinds eeuwen ongerept ligt, wachtend en smachtend naar het levenwekkende zaad der ontginning, teneinde een rijken oogst den nij- veren zaaier tot loon te strekken. Wie iels meer wil weten van de Peel, dan dat ze gelegen is ergens ten zuiden van de Moerdijksche brug in Oost-Brabant en Noord-Limburg, kan zich na eerst door eigen aan schouwing een vluchtig beeld van ophitste. De oproep van Vernerea bad in de straten uog weinig ontroering doen ont» etaan in vergelijking mot die welke daar door binnen de vier mnren werd te weeg gebracht. Het laatite vertroiwen in Frankrijk verdwetn, gelijk eeoo vallende iter in den nacht. Wel scheen de petit gé é-at een taker ontzag voor de parochiepastoors aan den dag lo leggen maar de oproep was oiette- mtn als een donderalag in de sacristie ga- men verborg, zoovee! mogelijk, de gewijde en andere kostbaarheden. De afzichtelijke Balt bad het vertrouwen oog des te meer geschokt door het schen den 'Ier woning van den bisschop Nalii en dezen prelaat, op eigen gezag, ter dood verweten. Eene lichtekooi, zoo schrijft generael St Enstacbe aan generaal Dumouriet heeft hg (Verrieras) bij een voornaam geeetelgke ingekwartierd, en die conrtiaane heeft zich aan da walgelijkste feiten schuldig ge maakt. In de kloosters was de angst ten top» pnnt de hooger gemelde oproep was eena bedreiging van plundering en moord. De weerloose zusters, gedurende zoo» veel een wen toonbeeldeo ven weldadigheid, knielden gantch den dag voor het altaar, alleen van Hoogerhand nog redding ver» wechtende. Bg eiken klop op de poort van haar vreedzaam verblijf dachten se dat het unr der verdelging slaan zou. De adel verborg adelbrief en wapen» schild, begroef evenals de rgkt burger «yoe mistten, verlist heimelijk de stad, of hal groote gehesl gevormd te hebben per treinflets en pedes apostolorum volledig op de hoogte stellen door het lezen en bestudeeren van al hetgeen hierover sedert tientallen van jaren voor en na verschenen is. Veel van wat volgen gaat is ge put uit zulke werkjes of medege deeld door terzake deskundigen, die mij zooais de heeren burgemees ters van Deuri/e en Venray, den gemeentearchitect en opzichter, als» mede den directeur der Districts» arbeidsbeurs te Venray met de grootst mogelijke bereidwilligheid alle gewenschte inlichtingen aan» stonds verschaften. Hiervoor zij hun openlijk dank betuigd. Reeds in vroegere eeuwen ver» scheen lectuur over het onderhavige onderwerp. De archieven der Peel- dorpen vormen voor den geschied» kundige, ook in dit opzicht een aangenaam object. Die 'lectuur is tot een litteratuur uitgegroeid dank de onvermoeide pogingen van den schrijver A. F. van Beurden, die als landmeter «an het kadaster, lid van het Alg. Bestuur der ver» eeniging Peelbelang en secretaris der Peelbuurtspoorwegen, naast tal» rijke tijdschriftartikelen zooals b.v. in den jaargang 19171918 van de Katholieke Illustratie'1 een zeer interessante schetseDrenkshet licht deed zien aan boekjes als: «De Limburgsche en Brabanlsche Peel; Langs nieuwe banen". In eerstgenoemd werk beschrijft hij den naam, h/t ontstaan en bet bestaan van de Peel, de naam zou een vervorming zijn van het Latijn- eche pa lus t njonras. terwijl het ont staan geologisch tot den oertijd zou teiugvoeren.) Hij werpt dan voorts een blik in het verleden en vertelt, dat de heeren van Cuyk de Peel bezaten ven Grave tot Maashees. Jan. heer van Cuyk en zijne zonen schonken »des Zaterdags naar den heiligen Paesdach 20 Apiil 1308 aan den oeden luyden in den lande van Cuyk en met name aan de dorpen Beugen, Brakel thans Oefïelt, Cuyk, Kercklynden, Beers, Mill al de ge- meyne gronden tusschen de heerlijk heid van Herpen en 'van Jan Bock van Meer", dus tot Boxmeer en van de Maas tot de «Pedel". Zoodoende kregen dus de dorpen van Boxmeer tot Herpen hun Peelgronden. Jan van Cuyk schonk in hetzelfde jaar 1308 daags na Sint Jan ook de zelfde gunst aan de dorpen Sambeek, Beek en Overloon. terwijl Boxmeer een vrijheerlijkheid was tesamen met Sint Anthonis, afgescheiden van Cuyk en alzoo eigen peel had. De waarde van dit geschenk werd absoluut niet iogezien en de boeren mochten voor een paar stuivers per jaar vrij roofbouw plegen in de turf» mijn De verschillende grensbewoners betwistten eikaars turl. Vandaar dat de archieven vol zijn van processen, verdragen, grenssteenzettingen enz. Nog heden ten dage ruster, op som- mige perceelen lastige servituten van andere gemeenten. Zoo staat onder Venray de Vrede- paal en ligt er de Vredepael. Dit is i een stuk ter grootte van 479 H,A., waarop servituten rusten ten belange der gemeenten Sambeek, Maashees en Vieriingsbeek, terwijl het eigen dom is der gemeente Venray. Ge noemde gemeenten hebben er een weiderecht" zoodat de boeren er gemeenschappelijk weiden mogen; ook het steken van plaggen van den bovengrond. Een drang van de Maas uit door vreemde indringers op de oerbevol king aldaar, had deze meer naar bet westen op de Peel doen verhuizen, Daardoor ontstond de rij dorpen Wanroy, Oploo, Overloon, Venray, Horst, Sevenum, Maasbree, Helden, terwijl van den Brabantschen kant de klein-ontginners in den loop der eeuwen, als pioniers, ook aan den westkant der Peel eene, aan de eerste evenwijdig loopende rij dorpen Zeeland, Uden, Volkel, Boekei. Ge- mert, Deurne, Liessel, Meijel sticht ten. Zij drongen alzoo op het ge schuwde moeras in, maar dachten niet aan drooglegging door verbeter den waterafvoer. De poelen, die er waren of ontstonden, zijn al mede aanleiding geweest tot interessante sagen, waarvan de heer Van Beurden in den hem eigen gezelligen vertel, trant smakelijk verhaalt om met de geconstateerde werkelijkheid deze verdichting te sluiten. Wie zich de moeite getroosten wil op een nauwkeurige kaart de hier boven genoemde dorpenreeksen Da te gaan, heeft in ruwen trek de be grenzing der Peel. De ooster-peelranddoi pen werden van de Maas uit bevolkt, de wester- randdorpen van de Meijerij uit. Bij een afstand van zes uren dezer door absoluut verschillende volksstammen □am tenminste maatregelen voor het toe* komende. Meo wist immer# datde lijst der aaoge* klaagden reeds was opgemaaktdat bij wie naam, aaniien rang of fortuiD bezat, met een zwart kruis aangeteekeod stond De burgerij was reeds gepirst. geplun derd, gebrandschat, doch nn scheen de uitschudding, volkomen te tallen zijn. Voorwaar, de tiainards in bet vervallen hui#, met weike wij den lezer vroeger deden kennis maken, hadden wel gelyk de komst van den petit gé:éral als eeDe ge» wichtige gebeurtenis te verkondigen Tbierry. op sijn zwart mager paard ge zeten, diep in zijn mantel gedoken, de roode jucobynecmuts op het hoofd scheen de triomfeerende booze geest te zijn. Hy haatte het volk nog de# te meer, nu bij zag dat het mee afkeer het plakschrift voorbij ging, terwijl bij integendeel zijnen meester verzekerd bad dat dit welkom aan bet volk zijn zou De ellendeling bromde eene verwen» scbing tiuschsD de tanden, en wierp een dre'genden blik op de praohtige kathedraal die zich statig voor zijn oog verhief en wier toren tot aan de wolken zcheen te reiken. Op dat oogenblik klonken de tonen van bet klokkenspel, en 't scheen hem toe dat die tonen geesten uit het verledene waren. Thierry's hart klopte, evenals toen hy eenige weken te voren met de vlag op den toren wilde klimmen hij gaf zijn mage» ren klepper de sporen en deze rende voort, als wilde by, evenals zyn meester, de tonen ontvlnobten. Die klokketoneo zou de citoyen eens verimaobten, die tores zelf amt onder zijn 'gestichte oerdorpen valt ook een taal' verschil te constateeren; Je Peel is een cultuur- en taalgrens geworden. De heer Van Beurden vertelt in het hierboven eerstgenoemde boek dan nog heel wat over de gestelte nis, de ligging en de toekomst der Peel; de .vliezen'' d z. ondiepe wateren, soms van hectaren groot, die in de inzinkingen van het terrein liggen; de producten der Peel; hij geeft een beschrijving met historie van de onderscheidene dorpen om tenslotte dé vraag ts beantwoorden »Wat heeft de Peel nu noodig Belangstellenden zij verder naar dit werk verwezen, evenals naar zijn «Langs nieuwe banen" in 1917 uitgekomen bij de stoomdrukkerij F. Schoth te Boxmeer en dat een studie vormt over het vnrkeerswezen in Peelland. Verluchtigd met overzicht» kaarten en foto's is het tot interes» santé lectuur geworden, over de eischen van den nieuweren tijd op verkeersgebied. De noodzakelijkheid van een buurtspoorwegnet voor de Peelstreek wordt er in betoogd en het nieuwe buurlspoorwegplan be» sproken. Een beschrijving der lijn-- EindhovenGemertBoxmeer met een lengte van 45779 M; de 26520 M. lange lijn OssGrafeMill en de lijn MillVenray met 25413M. leDgte. De lijn Venray—Deurne Helmond 31269 M. lang; Oss— ZeelandUden 19433 M. en Uden GemertBakel 21534 M. Zijn we in de Peelstreek eenmaal zoover dan zal er stellig een heel ander aanzien gekomen zijn. Thans is de communicatie nog treurig. Van den Deurneschen kant kan men Venray, het mooie, bloeiende dorp, bereiken langs den goeden bardeu weg, die daar echter eerst sinds een viertal jaren ligt. Dan moet wind en weder evenwel ter» dege dienen, want anders is bet langs de groote vlakte een afmat» tend loopen of rijden. Spoor of tram zijn er nog steeds niet. Gewaar» deerd moet het daarom worden, dat men het heeft aangedurfd er reeds nu eeuige flinke modelboerderijen op de monotone vlakte te bouwen. Hoe spoedig het bij goede verkeers» middelen anders en beter wordt, kan hij waarnemen, die per train van Venlo naar Deurne reist. Worclt vervolgd »n;st verbrijzelen 1 Op den hoek eener straat stond de oude Mar'.en Davite, die den ruiter ra-t de roode muts naoogde want de klokkenist bad gebeefd toen bij het gelaat ven den vliegen» de man, al wss 't dan ook maar mat een oogslag, bad gezien, Dat gelaat was bem niet vreemd. Wie is die ruiter t vroeg de oude men aan een kleinen tamboer, die, met zjjoe trom op den rug insgelijks stil stond om dsn rnitsr na ts staren. Dat is de citoyen Thierry Bruins, wss het antwoord. Een nevel viel den eerlijken Davits over de oogeo. 't Ie de adjudant van generaal Ver» rierrea, ging de knaap voort. Maar meeater Marten hoorde niet meer bg waggelde voort, terwijl de kleine fluitend been ging. Je, ja, die was tjjn zoon wel Het vsderoog bad Huibert herkend, al waa bet dan ook jaren geleden, dat bet iyn wezen niet meer voor tieb gezien bad, en al had de tijd dat gelaat den ook aterk veranderd. Lokker had de waarheid gezegd. Maar dia zoon was citoyen Thierry, die hg door Cordonnet zoo herhaalde malen had booreo brandmerken, als een der grootate snbnrken vtn het legerhij wes bet dus wel, die ia de vervolgiogen van Blond»Marieke betrokken wat ge» weeat en welke Publicoln eindelijk met den kogel had geboet 1 En toch, hoe icbuldig ook, wenechte de oude vader ago zoon weer te tien. Wie weet, of hg htm niet op don goeden ee eerlijken weg zou terug brengeel Deer bij, de toon wat machtig en boog rang, en wie wee1 wat hg, op de smeeking ayos vaders, voor diens vrien» den zon kunnen doen want er waren ge» roohteu in omloop, dat Link en zijne dochter. Dalk ea rijn vrouw, dat Cordon» net zelf op de ljjst der verdachten ge» piaatat waren en dat waa ook zoo. Meer dan dat I Indien de vader die lijst, door den zoon relf geschreven, voor oogtn had gehad, zou bg eeo doorgschrapteu naam geiieu ea ouder de inktschrap zijn eigen naam ge lezen hebben. De schurk had inderdaad de besobul- diging neergeschreven, maar er htd, Bod» dank 1 nog een item in hem gesproken en de pen had de monsterachtige aanklacht doorgehaald Leat ons laominate hopen, dat eene andere band niet menacheigker geweest wet dan die dea loons 1 Toao meeater Marten van zflo bedwel ming bekomen wat. richtte hg tieh naar de réfugié van de St. Micbiela»abdij, op den Oever, in welke de petit général zijn verblijf had gevestigd. Eena horde, een eene dievenbende ge» lijkend, ging de poort in en uitde schild, vecht leunde tegen de poort en rookte sijn pijp. zooder aich om de binnentredenden te bekommeren. Rechte ven den ingang bemerkte men de vensters ven een groot vertrek, weer de wacht zich. gevestigd had. Wordt vervolgd.

Peel en Maas | 1921 | | pagina 1