Bij en in de Peel.
Plicht boven alles.
W eekblad
voor VENRAY, HORST en
Omstreken.
EBUTLLETONT.
Vergadering Groene Kruis
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 16 October 1920
41e Jaargang. No 42
PEEL EN MAAS
ABONNEMENTSPRIJS
PER KWARTAAL v
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling 95 c.
afzonderl. nummers 5 c.
Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAT.
PRIJS DER
ADVERTENTIEN
Tel. No. 51
van 1—6 regels 45 e
elke regel meer 71 e.
SLOT.
Als men een goed eind den harden
weg van Deurne naar Venray ge
volgd heeft, ziet men drukke bedrij-i
vigheid.
In vergelijking met de hooge prij
zen, die tegenwoordig hij gebrek aan
steenkool voor turf gemaakt worden,
was vroeger het turfsteken geen
winstgevend bedrijf.
Om een kar turven te steken,
droog te maken en thuis te brengen
was alles samen een dag arbeids ge
moeid Als men nu een vracht van
Deurne naar Helmond op 10 stuivers
rekent en daarbij weet, dat men voor J
een kar 22 stuivers ontving, waarvan t
de verkooper echter nog 2 stuivers
moest missen, dan ziet men dat da
turfboer alleen zijn arbeid als een
armzalig dagloonertje eraan ver»
diende. Hierbij kwam nog, dat de
boeren, die zich veel op den verkoop
van turf toelegden, hun landbouw-
werk, dat toch het voornaamste
moest zijn, lieten versloffen en zoo
de boerderij lieten onderkomen, zoo»
dat er voor hun goed als het geveild
werd nauwelijks 'n kooper te vinden
was.
Aan den accijns op turf, die fot
1863 werd geheven, trachtte men
natuurlijk dp allerlei wijzen te ont
komen.
Dat het (usschen den ambtenaar
en smokkelaar nift altijd goed afliep
is te begrijpen. Er werd in mijn
jonge jaren verteld van een ambte
naar, die zich in een turfmijt had
verborgen en 's nachts bij het opladen
van den tutf te voorschijn kwam. Er
ontstond een gevecht op leven en
dood, waarbij de ambtenaar het
hachje inschoot.
Verder gaande komen we aan een
plaats, waar op een groote poort te
lezen staat «IJsselstein". Hier zal
men eer: dorp stichten, dat den naam
van den tegeuwoordigen minister
van Landbouw zal dragen. De plaats
van kerk en school, henevens van
ean 30tal boerderijen werden reeds
aangewezen.
Reeds daagt In de verte de groene
rand van den Overpeel op. We na
deren de welbekende herberg »de
Nachtegaal", waar geen enkel reizi
ger die de groote vlakte is overge
trokken, voorbijgaat, zonder eerst
eens te hebben uitgerust. Nu volgen'
de boerenhuizen elkaar op grootere
en kleinere afstanden en komen we'
in het gehucht Veltum, met 'n kapel
toegewijd aan den H. Antonius Abt!
en den H. Hu'oertus.
Door eene prachtige lindelaan en
nette volgebouwde straten komt men j
midden in Venray, ook wel eo niet
ten oDrechte »de Koningin der PeeT'
13.
Verstraaten was een dief, en hij zelf
sou lijn medeplichtige worden, indien by
het bedrog bemantelde en els bet ware
■anotionneerde. En al mooht hij daardoor
walliobt Clara behouden, iets veel kost
baarder» sou hij verspelen de achtiDg
voor lioh zelf en een iniver geweten. Hij
ion geen rost meer hebben, onophoudelijk
ton by door wroeging vervolgd en gefolterd
wordeo. De wereld mocht hem een eerlijk
man noemen, voor zich zelf zou hij een
plichtverzaker, een dief zijn.
Voor een man als da iogenienr mooht
de strijd pijolijk en zwaar wezen, de over
winning was Diet twijfelachtig, daar bij
niat, als zoovelen in onzen tijd, bniten
God rekende, maar integendeel Hem steeds
voor oogen had
Toevallig atak hij op dit oogeebiik de
hand in zijn tak en haalde daaruit den
brief te voorschijn, dien hij dien morgen
van Clara ontvangen had. Weemoedig be-
eehonwde hij hear schrift. Het zou de
laatste brief zijn, dien zij hem had ge»
■ohrevaD. Onwillekeurig begon, hij hem
voor de sooveelste maat te lezen.
Plotseling kwam io zijn geest een ge-
daobte op, die een nieuwe foltering voor
hem was. Indien zij dien brief eene ge.
aehreven had in overleg met baar vader
ten einde hem afwezig te doen zijn. ale het
Vooral de groote parochiekerk is
het bezichtigen waard.
Io 1404 werd met den bouw ervan]
begonnen. In 1462 evenwel was het
gebouw door de oorlogstroebelen en
andere rampen zoodanig vervallen en
geruineerd, dat Paus Pius II op
verzoek van Gijsbrecht van der Gaet,
pastoor van Venray een bijzonderen
aflaat schonk aan allen, die tot
herstel en bouw van de kerk zou
den bijdragen.
Door deze tusschenkomst van den
Paus is de machtige kerk tot stand
Op 'n uur afstand ten Noorden
van het dorp werden van beste
tichelaarde de zware steenen ge
bakken, De overlevering verhaalt,
dat op bepaalde dagen de van wjjd
en zijd toegestroomde geloovigen,
de pauselijke bulle letterlijk opvol
gend, van de Smakt tot Venray
langs een ruim 4 K.M. langen men»
schenketting elkander onder het ge»
zamenlijk bidden van het aflaatgehed
de baksteenen overreiklen.
Urenver ziet men 't hooge gebouw
met zijn 72 M. hoogen toren als een
baken op den rand der onoverzien»
bare Peelvlakte.
Onder de antieke voorwerpen
die Venray's kerk nog bezit, noemen
wij als wel het meest vermeldens»
waard de machtige koperen koor»
lezenaar, het overheerlijk beeld van
den H. Petrus, alsook het zeldzame
Marianum, dat voor enkele jaren op
de tentoonstelling te 's Bosch, zoo
zeer de aandacht der kunstkenners
trok, is een waar kunststuk.
Bij 't verlaten der kerk staat
men onmiddellijk voor de schoone
gebouwen van het klooster en Pen»
sionaat Jerusalem, der Eerw. Zus»
ters Ursulinen. In de 8ste eeuw
verbleef daar ter plaatse een konings
dochter uit Schotland, de H. Oda.
Zij voorspelde, dat op die plek eeDs
eene stichting van godgewijde maag
fjzer kwam 1 Indien alles eens comedie»
spel geweest was en C:aralbem een val
strik bad geapannen O het was slim
overlegd dat moest by bekennen Dien
avond zouden zij in bet cpenbaar verloofd
«yo. de heele wereld zon van hue enga
gement weten. En als by dan den volgen
den dag cp hst werk terugkwam en het
bedrog ontdekte, zou hy wel bobben
moeten zwijgen, wilde tij niet met Ver-
straaten zich zelf oeteereD.
Bet hoofd van den iogenieur duizelde,
toen deze gedaebten ais een bliksemstraal
in zijo brein opkwamen en elkaar ver
drongen. Clara, dia by als eeo engel bad
bescbonwd, een intrigante, de medepliob-
tige baars vaders I Dit denkbeeld pijnigde
hem meer dan ieder ander, emartle bom
meer dao het verlies van zjjn gelok het
was de doodsteek van zjjn hart.
Maar de reaotie bleef niet uit. Zyn ge
tond verstand baalde spoedig de overwin
ning op de phantasieës tyner verhitte ver-
beeldiog. Clara kon niet sobuldig syo,
met de medeplichtige haara vader, zij was
tot zulk een laagheid niet in staat. Zij
wist Diets van de knesigrepen, die haar
ondera in het werk stelden, en indien dat
briefje tegen baar kon getuigen, wss het
zeker, dat zij daatie geheel te goeder trouw
had gehandeld.
Wat moest de ingenieur thans doeD
Hy zou niet naar de Verstraaten'a gaan
dat stond vast. Ging hfj, dan zeu hij deD
j aannemer moeten zeggen, dat deze een be-
'drieger en dief was, dan zou zijn komst
1 eeu wreede marteling voor Clara zijn, veel
wreedet dan tyn wegblijven. Maar wat
verder t Hij was het nog niet met zich
zeiven eens. Misschien was het ook beter
den zou verrijzen. In 1422 ging die
voorzegging in vervulling. Tijdens
den 80 jarigen oorlog werden do
gebouwen herhaaldelijk verwoest en
uitgeplunderd totdat de Fr&nsche
Revolutie ten slotte alles vernietigde
Id 1802 werd het klooster aange»
slagen en verkocht' In 1838 kwamen
er werderom 8 jeugdige Ursulinen
uit Thildonk om de bouwvallen van
het klooster te betrekken.
Den 27sten Augustus 1888 zou
het 50 jarig bestaan van de herleving
schitterend herdacht worden. Het
was juist 12 uur op den middag,
toen men de brandklok en hulpkreten
uit het klooster Jerusalem hoorde.
Onder leiding van den grooten
architect Cuijpers werd hard gewerkt
om te redden wat te redden was uit
den brand. Toch kon men .niet ver
hinderen, dat de prachtige versierin
gen die deze architect uit bijzondere
sympathie voor de Zusters op zich
genomen had, geheel in vlammen
opgingen,
Sedert is Jerusalem onder Gods
zegen zichtbaar vooruit gegaan. Uit
alle landen van Europa, ja zelfs uit
Azie, Afrika en Amerika woiden
door de eerste famillies hun doch»
ters naar het Venraysche Jerusalem
gezonden, om hun opvoeding te vol
tooien. Venray is de^geboorteplaats
van den beroemden Jezuiet Godefri»
dus Hensenius, geb. 21 Jan. 1601.
overleden te Antwerpen 11 Sept
1681, eeD man die onder de ge»
Irerdste geschiedkundigen wordt ge
rekend en een waardige plaats in de
rij der Bollandisten inneemt. Zijn
standbeeld staat op het door hooge
lindeboomen omgeven Henseniusplein
Langs Mer^elo gaan we de Peel ver
laten. Even buiten het dorp passeeren
wij een der drie kruisbeelden, die
in den nacht van 14 op 15 Aug.
1918 door heiügschenoende handen
werden vernield.
Onzen weg vervolgend komt men
aaD een schilderachtig heuvelterrein,
dat tot een heerlijk park ten dienste
der pensionairen van Jerusalem is
ingericht en naar de H. Oda, het
Odspark is genoemd.
Aan de ander zijde ligt het Kap»
palletje, waar de H. Oda wordt ver
eerd. De devotie tot deze heilige is
altijd levendig gebleven. Vooral door
ooglijders wordt haar voorspraak in
geroepen. Duizenden trokken bij het
uitbreken van den oorlog van de
kerk Daar deze kapel om door de
voorspraak van deze Heilige te vra»
gen van den gruwel des oorlogs be
vrijd te blijven.
Het dorp Merselo, waarover we
bij de geschiedenis van den luchtbal
lon geroeg schreven, gaan we
zwijgend door en keeren langs de
Hazenhnt naar ons uitgangspunt
terug.
Als wij nu bij het verlaten van de
Peel de groote vlakte in het rond nog
eeDs overzien en haar vergelijken met
de troostelooze eenzaamheid van
'vrorger, dan heeft men moeite te ge-
looven hoe treurenswaardlg het er in
dit gewest uitzag en de katholieke
bevolking er aan zulke verdrukkiog
blootstond. Onze voorouders in den
omtiek van de Peel, ze hebben in het
zweet huo aanscbijns gezwoegd en
gewerkt, geleden en gestreden om 't
met Gods hulp zoo ver te brengen er
wel op bedacht zijnde dat de werk»
zaamheid is de moeder van het geluk
en de deugd, in het volste vertrouwen
op God, den avond van hun leveD
gelukkig en tevreden afwachtend.
Eo welk een toekomst ligt voor
deze streek nog opeD. Ze begint nu
pas te leven. Moge het werk dat
gaai beginnen ODder Gods zegen ge
dijen, en mogen de grootsche plannen
die worden opgezet ten uitvoer ge»
bracht wi rden tot groei en bloei, tot
heil en welvaart van de gaoscbe
streek.
W. S.
dat bij sicb nog eeDs btdacht alvorens
een besluit te oemen waarvan alles afhing
Doch boe r u y den middag, den lange»
avond doorkomen, e' éêi mat zyn treurige
gedachten
Als by eers raar Willem ging. zyn
trouwen vriend, dre niet kon vermoeden,
dat deze dag, die de gelukkigste moest zyn
de rampzaligste vao zyn leven wss Wil
lem zon hem raad kunnen geven, in ied:r
geval zou bfj voor hem zyo bart kannen
uitstorten, en dat zou hem verlichten.
Nadat de iogenienr zijn bevelen gegeven
had, ging hij been, onderweg onophoude
lijk vervolgd door allerlei trooztelooze ge
daebten. maar vol medelijden met de arme
Clara, wie dien avond een zoo pijnlijke
teleurstelling wachtte.
Willem was ten hoogste verbaasd, toen
bij Van Buren zijn kamer zag binnentre
den.
Jij hier, Ed Vandaag... Eo van
avond.
Ik ben zoo ongelukkig, Willem,
krenode de ingenieur, zich op een stoel
la'ende vallen en bet geleet met beide
banden bedekkende.
Maar wat is er dan toob gebeurd,
Ed t Als ik iets voor je doen kan, dan
kan je over me besobikkeD, dat weet je
wel. Kom, vertel alles eens op Wie weet
of jij de zaken niet te zwart inziet.
i Neen, neen, Willem, 't is bet ergste
'wat kon gebeuren O, die vrees, die ik
j heimelijk zoo vaak gekoesterd beb, die mij
soms de keel toeacbroefde... Ik beb er je
vroeger al eene over gesproken, Willem,
j Willem ging thans een liobt op Hij be
greep wel, dat het heel ernstig moest zijn
en tevergeefs zocht bij naar troostwoorden
Zondag IO Oct. om half zes
De voorzitter opent de vergadering met
den chri8telijkea groet en aebt het zyn
plicht op de eerste plaats een woord van
waardeoring te wijdeo aan de nagedach
tenis van wijlen den heer G. H. d» Ponti.
Spreker memoreert de daden van den
heer de Ponli als bestuurslid, niets was
hem te veel a's bet gold de belangen der
vereeDig^ng voor te staan. Bij hoopt, da'
de leden der ve-eeniging hem in bnone
gebeden zullen berdenken.
Daokbaar maakt de voorzitter gewag
van eene gift groot f 175, voor het aan-
schsffiQ van een rijwiel ten diensteder
wijkverpleegsters.
De notulen der vorige vergaderiog
werden ongetsyz'gd goedgekeurd.
De beer de Haeo te Leunen, aftredend
bes uurslid. werd als zoodan:g herkozen
mot 40 stammen.
Uitgebr«oht werden op den heer de
Haan 40, op Jacobs 5 en op Verkley
eveneeDS 5 stemmen.
nu bij zijn vrieod thans als oen getuoker
man «oor zich tag zitteD.
Ik had die be'rekkir g nooit moeten
aat nemen hernnm do ingenieur. Ik was
zoo gslnkkig. toen dat wsrk my werd
oevertrouwd. ik meende daarin een gun
stig voorteeken te zien voor e«.-n schitte
rende toekomst. Alles lachte mij toe, mijn
zoetste wensch werd vertuid. Eo du is
alles weg. toekomst, geluk, waot ik zal
haar moeten missen, die ik reeds in stilts
de myce mocht noemen baar die ik boog
achtte en liefhad om baar geniën bart,
haar edel gemoed, haar geest, al die groote
hoedanigheden, die my aan haar zyde
een gelukkig leveu waarborgden, 't Is
verschrikkelijk, Willem... Help me, want
bet is alles donker en zwart om my been
ik zie nergens nitkomst. nergens licht,
Help me, Wil Hem!
Dat beroep op zyn bulp roerde Willem
tot in de ziel. Zeker, je kan op my
staat makeD, Ed. Wat ik voor je geluk
kan deen zal ik beproeven. Alles, boor I
Maar vertel me nn eerst eeDs precies wat
er is gebeurd. Dan znllen
daard en kalm overleggen.
Deze woorden en de toon. waarop zy
gezegd waren, oefende op den* ingenieur
een kalmeerende invloed uit. Ja, dat
is goed, zei bij En nu vertelde hij alles
zooder iets te verzwygen. Hoe by dien
In plaats van wylen den heer de Ponti
werden oand daat gesteld de heeren Peters
en Nelissen te Oirlo eD Hcubaen Kieyu
te Oo8trnm en werden u'tgebrscht op den
beer Peters 25, Nelissen 14 Kieyn 8 en
Houba 5 stemmen.
Aangezien op eene desbetrcff nda vraag
niet met zekerheid kon worden gezegd of
de beeren Nelissen en Peters 1:4 waren
van het GroeDe Kruis, werd.met 83 'egen
20 stemmen besloten de benoeming aan te
bonden tot een volgende vergadering.
De Burgemeester, ter vergadering aan
wezig, spoorde allen aan deze prscht-ge
instelling naar best vermogen te s'rnnen.
De voorzitter bedankte den bnrgemees'er
voor zyae sympathieke woorden en sloot
de vergadering met den chriatelyken groet
ten 7 nur.
Limburgsch schoon.
Dhr. Vivian Brantstn schrijft in de* N.
R C.:
Op de oniaDgs verschenen begrooMng
voor de afd. K. en W. wordt o.m. voor
gesteld aan den eigenaar van bet in
December 1918 afgebrande kasteel G.ys'.e-
ren voor hst'herstel van de binoenplaate
met znilengaDg een subsidie van f 10.000
in 2 termynen te verleeoen. Na zal niemand
ontkennen, dat deze Florentyniche zailei
gang een merkwaardige getuige s van d^n
invloed der Renaissance in d<t Nooid-
L;mlargsche kasteel, maar wanneer men
weet, dat een jaar voordat de brand er
woedde, diezelfde eigenaar voor 'oa^en
gouds al de schoonheid der na<uar. die
G^yateren met zyo kasteel tot een der
lieflykste oordoo vaD Limburg stempelde,
volkomeo eo onherstelbaar vernietigd het ft
dan staat men in twyfei waar men zich wel
mser over verbazen moet, over den eige«
Daar, die in deze omstandigheden om hulp
vraagt dan wel over den minister, die een
dergelijke subsidieenng ondersteunt
Neen 1 Baron de Weichs do WeDne moge
al zyn Italiaansche binnenplaats met bet
geld der Nederlandscbe belastingbetalers
weer opbouwen, het lk-felyke Geysteren
is hopeloos verloren en het is de vraag wie
hier we! het grootste aandeel in de ver
woesting heeft gehad de toevallige vlam
men dan wel de opzetteiyke aks
Doodgereden.
Zaterdagmiddag kwam een motorrijder
nit VeeneDdaal op de Mooksche baan Daby
de Pla8moleD, by een draai in den weg,
met zijn motor io de tramrails terecht, met
bet gevolg, dat by van zijn fiets werd ge
slingerd.
Met gebroken schedel werd hy opge
nomen en-naar bet ziekenhuis te Nijmegen
vervoerd, waar by reeds is overleden.
Zegeltjes plakken.
De kantonrechter te Brielle veroordeelde
iemaDd, die de wet behoort te kenneo, tot
18 ra f 3 boete subs, 18 m 2 dagen
hechtenis wegens het niet plakken van
zegels voor zyo werkster.
ijser gekeurd bad en telcgrapheerde eerst
dien avond te kamen komen hoe hij het
bedrog van Verst-aaten had geconstateerd,
dat in eens al zyo droomeo van geluk in
rook bad doeD opgaan. Ook verbeelde bij
Wtllem niet. dat in zyn verbys errag een
oogeobiik de gedachte by hem opgekomen,
dat bet briefje van Clara een doorgestoken
kaart met haar ouders was geweest.
Maar ik beb die gedachte ver wegge
worpen, besloot de ingenieur Ciare kan
my onmogelijk bedrogen hebben haar
edel bart is tot geen valschheid en slecht
heid in staat. Ziezoo. Willem, nu weetje
alles Van morgen was ik nog de geluk
kigste der stervelingen, nn ben ik de ramp*
zaligste In p'aats van Clara's hand te
ontvangen, zal ik baar vader als een dief
moeten aanklagen.
Ik kan je niet zeggen, hoeveel mede-
lyden ik met je beb, Ed, maar kaD je js
niet vergist hebben f Je bent zoo fijn van
geweten ik maak je daar geen verwyt
vaD, integendeel en na is bet best
mogelijk, dat je een missobien kleine af
wijking van het voorgeschreven model
veel te hoog opneemt, te-meer daar je
vroeger al eens argwaan tegen Verstraaten
gehad hebt.
Neen, Willem, ik beb er mij veel te
nauwkeurig ran vergewist om my te kun
nen vergissen. Daarvan hing voor mij
morgen een brief van Clara bad ontvangenimmers alles af, en ge begrypt wel, dat
met verzoek spoedig te komen boe by ik Verstraaten niet lichtvaard'g zou be-
'verheugd was. aan die nitDoodigiDg, welke [schuldigen. Maar ik kan toob mijn pl'cht
geheel met ïyo weoachen strookte, gevolg j niet verzaken, zelfs niet om wat my het
te ge7en. toen plotseling de gedachte bij liefst en het dierbaarst is.
hem opkwam, dat er dien dag een aan- 1
zienlijke bezending yzer moest komen Wordt vervolgd,
hoe bij besloot niet te gaan voordat by bet j
i 1