^coTroï, tocc. Weekblad voor VENK.AY, HOEST en Omstreken.
Mie Spek
Dit nummer
bestaat uit twee bladen.
De ontginning van de Peel
een nationaal belang.
FEUILLETON.
Inwijding Landbouwhuis te
Roermond.
De knuppel in 't hoenderhok.
Adverteeren doet verkoopen
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 6 December 1919
■40e Jaargang. Me 49
_PEEL EN MAAS o=L
;ADVERTENT1BN
voor het buitenland
bij vooruitbetaling 90 c. €ll£C regel meer 5 c.
afzondert, nummers 5 c. Uitgave van FIR1&A VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY.
By de Algemeene bescbouwiDgen vaD befc
Hoofdstak -Landbouw" werd door deo
beer Teenstra, vrijz.-dem., eeoigszins sma
lend gesproken over de voorgenomen ont»
ginning van de Peel. die door bem een
Brabantsch plan" werd genoemd en niet
dienende het algemeen belang.
Ji. Donderdag beeft oD:e Limburgsche
afgevaardigde, de beer Jan Poels. dezen
afgevaardigden van antwoord gediend, en
den toestand juist uiteengezet.
Hy zeide
De heer Teenstra was weioig welwil
lend in zija critiek op dezen Minister.
Hieraan valt bet wellicht toe te schrijven,
dat deze geachte afgevaardigde du zijn ge
wonen practi8cbeD kijk op de dingen ver
loor en zich liet verleiden tot onbillijkheden
De heer Teenstra hield eerst een warm
pleidooi voor vermeerdering der laodbouw-
prodncte o a. ook door ootgioDing van
woeste gronden, en io het volgend oogen-
blik noemde bij bet voornemen, om een
begin te makea met de ontgioning van de
uitgestrek Peel in NoordBabant en Limburg
een -zaakje alleen in bet belang van een
deel der bevolkiog."
Hiertegenover stel ik mijo meeoiog, dat
wy hier te doen hebben met een by
uitstek Dationaal belang. Het betreft bier
de ontginning van vele duizende hectaren
gronds, die op de landbouwproductie van
ons land eeo beteekenendeo invloed zullen
hebben. Dat -eeD deel >der bevolking" er
meer bijzonder door gebaat zal worden,
ontneemt Diets aan bet Dationaal karakter
der onderneming, en dat bevolkingsdeel, ai
beeft men het zyn rechtmatig aandeel lange
jaren onthouden, raag in njets worden
achtergesteld by onverschillig welk ander
deel. Dat is mijn meeoiog.
Ook kan men critiek uitoefeneo op de
iDStelling van allerlei commissies. Wan
neer echter al die commissies in zoo korieo
tyd tot znlk practiscb recsultaat leidso als
de Staatscommissie voor oDtginningsdoel-
eioden. resultaten die bier met veel prateo
niet te bereiken valleo, dan zeg ik als
praotisoh man laat men daD desnoods er
Dog maar een paar commissies bijvoegen.
Ik vernam boe dezer dagen een gewezen
hoofdambtenaar vaD Waterstaat, vergrijsd
io deo dieost en reeds laog gepenaiooDeerd.
verklaarde, dat hy reeds in zyn jeugd
verwondering boorde uitspreken over het
feit, dat de Nederlaodscbe Regeering nog
altyd zich niet bekommerd bad over hei
vruchtbaar mskeo van eeo zoo by uitstek
daarvoor geschikt en zoo uitgestrekt gebied
als de Peel. Dat is Diets niruws dat kon
men ook al voor meer dan vijftig jiren
door bonderden Noordbrabaoders en L'm»
burgers booren verklaren. Maar bet scheen
6
Het is ein leelijk, ja niet zeldeD nood
lottig bij vele manneD, dat zij, eenmaal
getrouwd, met allengs toenemende oot-
tooverings-bitterbeid waarnemen boe bun
wederhelft, eenmaal door ben voor eeD
bovenaardsch wezen gehoudeD, een gewoon
mensch blijkt te zyn, een menseh met
prozaiscbe fouten en hebbelijkheden, even
goed als.,.. zijzelf! Zy schijnen maar Diet
toegankelijk te zyn voor bet iDzicht boe
bet aareoo), dat zij vroeger om bet boofd
der aangebedene zagen schitteren, er eeD
van ban verbeelding was, waarmee de Da-
tuur, met baar zin voor homor, lachen»
derwijze een loopje nam !.-.-
Wat TieD08 betreft, bij ontdekte algauw
dat beeldelijk gespreken haar muts
een heel alledaags diog was, krek als alle
andere mutsen. Maar in zijn gezood lichaam
woonde een gezonde geest, die bem voor
even nuttelooze als ongemotiveerde zelf-
welling behoedde. Het ontdekken van een
nieuwen onaangenamen trek in baar karak
ter was hem geen aanleiding om wrokkend
en mokkend bet verleden te berdenkeD,
maar om een blik te slaan in zyn eigen
bart, waariD by veel bespeurde van wat
hem in haar tegenstoüd. Dan legde by er
licb op toe, allereerst zichzélf van dat ge
brek te genezen, in bet bewustzijo dat een
goed voorbeeld de meest vruchtdragende
dat de Regeeripgen toen den weg niet
wisten naar Limburg eD Brabant. Deze
Ministeral is by dan geen landbouw
minister, volgens deD heer Taenstra
heeft dien weg echter gevonden, veel beter'
dan de knapste Ministers van Landbouw'
die hier ooit aao het roer zijn geweest.
Ik daok den Minister daarvoor namens
eon belaDgryk deel der bevolking, dat
eindelyk door de landsregeeriug ook eens
ziet rekening gehouden met zyn belangen,
en dat. hiertoe in staat gesteld, gaarne
zijn beste krachten zal geven om odb Da
tionaal bezit door zyn Doesten arbeid te
vergrooten.
Bij zyn antwoord aan de sprekers zette
de Minister van Landbouw bdz. de beer-
van IJsselsteio, uiteen, dat de meeste
ioteDsieve wijze om een streek tot out-
gioning te breDgen hierin bestaat, dat men
die streek geeft aan de kleine landbou
wers en den grond verdeelt in perceelen
van ongeveer 10 H A,. voldoende voor
een boerengezin om daarop voedsel te
vinden.
De Staatscommissie, onder voorzitter
schap van Dr. Lovink en er zat slechts
één Braoao'er iD deze Comm ssie heeft
met algemeene stemmen voorgesteld een
regeling te treffan, waarbij onder zeer
speciale voorwaarden aan de landbouwers
grond in eigendom zon wordeD gegeven,
zoodanig, dat die grondeo niet kunnen
worden vervreemd. Om nu het bouwen
van woningen mogelijk te makeD, en de
menscbeo door den eersteD moeilijken tijd
ïheen te helpen, moet bun gedarende eenige
jaren een renteloos voorschot worden ge»
1geven.
Men beeft er bij mij op aangedrongen,
om nog niet te begionen met te veel in
de wet vast te leggen, omdat men hier nog
zoekende is. Eerst moet zoo goed mogelijk
onder leiding van de commissie van des
kundigen de grond worden nitgegeveo en
vervolgens moet de zaak in een wet be
lichaamd worden. Ik beb thans bet oog
laten vallen op de Peel en ik had daar
voor een speciale redeD. Het zal nl. binnen
afzieDbaren tyd noodig zijn, om in de
Peel steenkoolmijnen te oDtgiooeD. Wellicht
nog bij de verdediging van deze begrooting
maar anders bij de bebandeliDg «au het
wetsontwerp, dat tbans is ingediend voor
de exploitatie van de steenkolenmijnen te
Vlodrop, hoop ik ietwat meer uitvoerig
o"er de kolenpolitiek van ons land te
sprekeo. Wil Nederland onafhankelijk
worden ten opzichte van bet kolen vraag
stuk, dan is het noodig. nienwe steenkool-
raijoen te ontginnen. Maar men kan niet
met de ontginning van een steenkoolmijn
beginnen, wanneer Diet van te voreo de
erond daarboven zoodanig is bewerkt,
dat hy voldoende voedsel kan opleveren
voor de daarop levende bevolking. Men
kan de meoscben, die een mijn moeten
ontginnen, niet in een woestenij zenden.
Daarom is voor alles de aandacht gevallen
op de Peel. Ik bad allerminst van deD
heer Teeostra, die zich sterk maakte, de
productie van ons land te kuoneo ver
dubbelen, critiek óp dit plan verwacht.
Ik had nog een andere redeD om speciaal
het oog te laten vallen op de Peel en wel
deze. dat de groote terreiDeD het eigendom
deugd-prediking is» Na verloop van na
eens langer, dan weer korter tyd smaakte
bij daa de vreugde te zien, dat zijn vrouw
baar best deed, bem op zijn weg vaD zelf
veredeling t$ volgen Niet alleen dat zij
zich trachtte te zuivereD van die fouten
maar bovendien, nam zy, ter bestrijding
van de zyoe, dezelfde metbode te baat die
hij ter uitroeiing van de hare aanwendde.
Dat werd vaD lieverlede een edele wed
strijd tusschen ben: een wedstrijd, die
ongetwijfeld op heel wat booger geeatelyk
plan staat dan de handelwijze van sommige
echtelieden, die meenen dat zij ermee vol
staan kunneD, elkaar te nemen voor wat
zij zyn en lijdzaam in eikaars onsympa
thieke eigenschsppen en gewoonten te be
rusten.
Immers, het is alleen door wederkeenge
opvoeding en loutering dat de liefde van
het huwelijksleven haar wijding van rein-
beid 6D heiligheid oDtvaDgt
Grietje heeft zieb altyd beyverd om 't
Tienos io alles naar den zin te maken:
vandaar, dat by er nooit Daar verlaDgt.
ba tensbuis verstroo iag of vermaak te
zoeken. Naar de herberg gaaD doet hy
nimmer. Waarom zoo bij 't ook doen 1 Hij
en zijn vrouw hebben immers aan elkaar
genoeg. Hij zou bet niet van z cb kuonen
verkrygen, baar onbeloond te laten voor
de moeite die zij zich getroost om den
hui8e!yken kring voor hem recht huiselijk
te maken.
Bezoekt bij nooit een herberg, tbuis
gebruikt hij evenmin alcohol, in welken
vorm ook. Toen voor een paar jaren in
het dorp eeD Kruisverbond werd opgericht
was bij de eerste die zich opgaf voor de
derde afdeeiiDg die der gebeelonthou»
zyn van publiekrechtelijke lichamen, van
gèmeenten, en zonder onteigening met de
medewerking dier gomaonteo die terreinen
voor weinig geld te verkrijgen zyD.
Deze ministerieele verklaringen zullen
met veel voldoening in Limburg en Bra
bant vernomen worden.
Z. D. H. Mgr. Laurentius Schrijnen,
bisschop van Roermond, verrichtte Maan
dagnamiddag de plechtige zegening van bet
Landbouwbuis, het voormalige hotel du
Lion d'Or, in de Neerstraat, dat door den
Limb. Land- od Tuinbouwbond is aange
kocht en waar thans de bureanx der or
ganisatie gevestigd zyn.
Vele geestelijke en wereldlijke autori
teiten woonden de plechtigheid bij.
Na de zegeniüg vaD de vertrekken,
mtroniseerde Z. D H. in een der ver
gaderlokalen bet beeld van bet H. Hart eD
hield vervolgens eeo toespraak.
Onmiddeiiyk daarna nam in de overvolle
groote zaal de boiteDgewone algemeene
vergadering een aanvaog.
Da voorzitter, de heer Tb. Verheggen,
verwelkomt de talryke aanwezigen. Spr.
dankt Z. D. H. dec Bisschop voor da in
zegening van het gebouw en voor de
talryke bewijzen van genegenheid, die de
Bond van den Bisschop ontving en voor
den stenD steeds van de geestelijke advi
seurs ondervonden Spr. betuigt Z. D. H.
aanhankelijkheid, trouw en volgzaamheid.
Spr. werpt een terugblik op het ver
leden van den bond en wijst op de groote
eenheid, die zijn werken steeds beeft ge
kenmerkt.
Io 1901 met 9000 leden en 117 afdee»
iingen begonnen, telt de bond tbans 168
afdeelingeD en 20.000 leden. Tal van in
stellingen werden in den bond in bet leveD
geroepen.
Verschillende sprekers voerden er bet
woord o.a. Jbr. mr. G Ruvs de Boeren»
broek, Jan Poels. J C. Ameot, Burge
meester Sanders en Mgr. Schrijnen-
De heer J Poels, lid der Tweede Kamer
sprak o.a. het volgende
Spr. ziet iD de stichting van dit mach
tige gebouw de kracht van den Landbouw»
bond gesymboliseerd. Hecht is bet funda
ment der christelijke beginselen, sterk als
de steecen is de eensgezindheid en solidari
teit.
Spr. wijst op de noodzakelykbeid vao
samenwerking lusschen de verschillende
standen. Vooral met de zwakste, de werk
lieden. dieDt te worden samengewerkt, zoo
als geschiedt door de vereenigiDg Arbo.
Spr. wekt op tot steun der vereeniging
Eigen Erf, die den landbouwer aaD eeD ba-
drijf belpt tot stenu ook van de ontgin
ning van de Peel.
De boer moet meeleven met zijn staod,
maar bij wete, dat de kleediDg de ontwik
keling niet maakt ook brengt de ontwik
keling Diet de afscbaffiog mee vaG de onde
ding. Hy gaat er groot op en met
recht I dat bij de eerste was. En hy
weet ze wel te woord te staan de domme
spotters die êa de drankbestrijding in bet
algemeen èa zijn onthouderschap in bet
belachelijke zoeken te trekken. Gewoonlijk
zijn t manneD, die laboreeren aaD de be
denkelijke hedendaagsche kwaal der uit
huizigheid en. daar zij 't tbnis meestal door
bun eigeD schuld, niet kuonen koersen
iD de ca<es, bij een g!a9 bier of jenever,
verpoozing zoekeo.
Als zij bem met bun, slechts schijnbaar
als goedlachs schertsend bedoelde opmer
kingen te na komeD, kan bij bun fliDk de
waarheid zeggen, niet zelden met een vuur
dat Diemand by bem zou verwachten. En
dan geeft hij hun wel eens diDgen te
slikken die kwalijk te verduwen zijn;
maar wyl by daarbij doo t grof of hatelijk
is en zich bovendien steeds gereed toont
om, als hy meent te ver gegaan te zijn,
door lustige kwinkslagen en goedige jok»
kemy den oDaangeDamen indruk weg te
Demen. is 't Dog nooit bij iemand opge
komen zich blijvend tegen bem te ver
bitteren.
Je bent toch eeD onbetaalbare grap»
penmaker 1 zoo pleegt men dan mt te
roepen.
Eo TieDus neemt dan met een stil
vergenoegden glimlach bet compliment io
ontvaogst alsof by zeggen won ik weet
wat ik waard ben
0—
Jantje eD Jaoekee zijn nog altyd met
bun spelletje bezig, dat Tienus en Grietje
Z'cb lachend laten welgevallen en waarby
de kinderen 't telkeDS met ban heldere,
overslaande stemmetjos uitgieren van pret
christelijke gebruiken.
Spr. betoogt, dat naast de boerinnen-
school een grootsche school voor de
boerenjongens moet komen. Daar moet een
staf van niet slechts ontwikkelde, maar
ook sociaalvoelende werkers gevormd wor
den.
Door de ootwikkeliDg kregen de arbei
ders voermannen, die bun toekomst ver
zekeren op stoffelijk maar ook op sociaal
eedeljjk gebied.
In de laDdbouwbeweging kwam bet stof
felijke op de eerste plaats. Maar du moet
gewerkt worden aan de ontwikkeling.
Geen geld kaD beter worden besteed dan
daarvoor, Zij die er huo levenstaak van
maken otp te werken voor den bond,
moeten royaal worden betaald.
Ta WageoingeD moeten meer katho
lieke leerlingen komen, toe bei! vaD de
toekomst vaDrden boerenstand.
Spr. wecscht, dat bet eerste beslnit,
dat iD dit bondsgebouw wordt genomen,
moge zyn de stichting eener grootscbe
boeren8Cbool
Dan huldigt spr. Jan Truyen, deD
pionier van deD boerenbond, die bet meeste
deed voor de organisatie. Voor hem moet
een staodbeeld verrijzen, dat nog aan onze
kinderen en kleinkinderen dien pionier zal
toonen (Applaus.j
Men schryftaan bet Hbld.
Het bericht, dat de myovelden onder
Vlodrop en MelickHerkenbosob iD ban
geheel door deo Staat onteigend zullen
worden, beeft een geweldige opschudding
teweeg gebracht oDder hen, die daar den
laatsten tijd met speculatieve doeleinden
gronden hebben gekocht.
Ze zijn, onder leiding vaD de meest be
kwamen onder beo, te boop geloopen op
een vergadering, ze hebben over de daken
geschreeuwd, dat bet een schandaal was
om tegen veel te lage bedragen bun zoo
maar bun eigendommen te ODtnemen en
dat alles, terwijl er nog geen stukje ont
eigend is. zoodat onmogelijk bekend kan
ziju. op welke waarde de door den Staat
over te nemen peroeelen geschat zullen
worden.
Wilden daarom de tegenwoordige be
zitters spykers met koppen slaan, daD
deden ze verstandiger z'ch tot de Tweede
Kamer te wenden, door welk lirhaam be
oordeeld dieDt te worden, of bet algemeen
nut al dan Diet met de onteigeniog gediend
wordt en of de Staat das al dan Diet bet
recht beeft ora tot onteigening over te
gaan.
Echter zou zoo'n adres zonder twyfel
weioig effect bebbeo, daar bel den minister
niet de mioste moeite zal kosten om de
Kamer aaD te toonen. dat de grondspecn»
laties in 't Zoid Ltmburgsohe gebied
waar destijds geen onteigening op groote
schaal plaats vond zoowel in sociaal
als in economisch opzicht groote nadeeleo
hebben meegebracht, waarom bet Dood-
zakelyk is. dat de staat over alle eigen
dommen, die biDnen een Dieuw mijnveld
komen te lipgea. de besobikkiog krijgt.
wegens de vreemde gezichten die zy bun
ouders laten trekken.
Plotseling echter staken tij bun spel en
kijken verschrikt op. Er werd aan de
klink der voordeur gerammeld. Tienus
zet Jantje op deD vloer terng, staat op,
opent de gangdeur, die bij terstond achter
zich sluit en stapt de gang door, Grietje
verneemt het geluid van teruggeschoven
grendels en een oogenblik later
neen. bet la omnogelyk dat zij zich vergist
zij 't duidelyk 't is de stem van
Driek Kersten
Een huivering overvalt haar pein
zend staart zy voor zich uit.
Inmiddels beeft Janekee zich geheel van
baar schrik hersteld. Zy richt zich op
moeders schoot op en nypt haar met vinger
en duim in de neus.
Lach ca eens moeke vleit bet leuke
diog op komisch ernstigen toon.
Moeke schijnt echter niets te voelen of
te hooreb. Het meisje herbaalt het spel,
herbaalt baar verzoek; maar als zy ziet,
dat Grietje al maar voor zich uit blyft
staren zonder zich met b&ar bezig te hou
den. geeft zij bet op. Half spriDgend balf
vallend laat tij zich op deo vloer neerkomen
6D werpt daarby Diet alleen zichzelf, maar
ook baar broertje omver. Beiden storten
laoguit neer, met de armen om elkaar been
gestrengeld. Het sobynt hun echter niet
veel pyo tedoeD; want zoodra zij liggeD,
klemmen zy elkaar steviger vast cd be
ginnen met luid gekraai en geschater onder
de tafel te rollebollen.
Middelerwijl heeft Tienus, zooals wy
gezien hebben, de voordenr geopeod.
Hoewel 't al duister begint te worden,
berkent hy terstond Driek KersteD in den
De verstandigste onder de tegenwoor
dige bezitters zien ook beel goed in, dat
de zaak daarmee zal eindigeD en om de
strop voor zichzelf zoo klein mogelyk te
maken, trachten tze nn ban eigendommen
aan in Noordelyke provinciën wonende
kapitalisten te verkoopen en zoo nu en dan
hebben bun pogingen succes, plaatsen se,
onder niet jntete voorspiegelingen, hun
eigendommen tegen een veel booger bedrag
dan de werkelijke onltuurwaarde is, by
meoscben die geld te beleggen hebben en
niet weten wat er precies met de perceelen
die ze koopen, aan de band is.
Is er aao dergelyke handelingen .al
eeoigszins een luchtje, bepaald immoreel
wordt het gedrag van de tegenwoordige
eigenaren, wanneer se, zooals belaas ook
al voorgekomen is, bun bezittiDgen of ge-
dealten daarvan overdoen aan kleine spaar
ders, in de buurt van bnn wooDplaatseD,
meDgcben die geeD kranten lezen en zien
weinig met bet algemeen bemoeien, soodat
ze niet weteo wat er aan de band is eo das
op een schandelijke manier bedrogen wor
den, met het zeer waarscbynlyke gevolg,
dat se later, als de onteigening plaats vindt
meer dan de Lelft van bun met zorg ver
zamelde spaarpenningen kwyt zullen zyn.
De malaise in den fruithandel.
Men scbryft uit de Betnwe
Duizenden mudden eerste kwaliteit frnik
wachten hoog opgestapeld in de pakhuizen
tevergeefs op eeo kooper. Alle besobik*
bare rnimte is door de fruithandelaren ge
huurd, teneinde zoo goed en kwaad als 't
kaD den a s. winter bet boofd te bieden,
omdat thans geen mogelykbeid bestaat
dan met enorm verlies part^eo van de
band te doen. In Augustus toch werd op
de publieke frnitverkoopingen een door»
sneep'-ys van 20 oeut per kilo besteed,
terwijl thans zelfs niet eens de helft van
den kostprys kan gemaakt worden. Op
vallend en toob verklaarbaar ia 't, dat deze
pryadaliog ongeveer gelijken tred gebon
den beeft met de daling van den Marken-
koers. Dnitsobland bood toch iD de laatste
jaren het grootste afzetgebied voor ons
overtollig fruit en mist tbans door deo
stand der valuta zyn koopkracht in bet
buitenland. Mede tengevolge van de op 24
November ingetreden verordening, dat
zonder maohtigiDg van het Duitscbe ge
zantschap ïd den Haag geen zendingen fruit
voor vervoer naar Dnitsobland mogen
worden aangenomen, staat thans da handel
zoo goed als geheel stil en wordt verwacht
dat menig notaris langeren tyd op de
kooppenningen zal moeten wachten. Tot
beden bleven de pogingen van den kant der
handelaars en fruittelers, om tot opheffing
*an bet Rykskantoor voor Groenten en
Fruit te geraken, zonder gewenaobt resul
taat echter meent men in welingelichte
kringen, dat de toestand, welke tbans in
den fruithandel is iogetredeD, een spoedige
opheffiog zal tengevolge hebben.
haveloos gekleeden man, die daar voor hem
slaat.
Bonjour, Tienus Zou ik je eens
mogeo spreken t
Zeker wel Kom er maar in 1
Driek stapt den drempel over en volgt
Tienus in de voorkamer, waar deze de lamp
aansteekt. Verwonderd vraagt Tienus zich
af, wat 't zyn kan, waarover de dronkaard
bem spreken wil.
Ga zitten, Driek.
By bet licht der lamp neemt hy Driek
eeDs goed op Hij schrikt ervan, zoo ver*
loopen en bandieterig deze er uitziet.
Waarom laat je me daar niet binnen,
vraagt Driek, terwijl hy met den duim
over den schouder been naar de achter
kamer wyst, vanwaar bet uitbundig gejoel
der kinderen tot hem doordringt.
By die reobtstreeksobe vraag, gedaan op
een toon die het midden hondt taasohen
onbescheidenheid en brutaliteit weet Tiennt
niet goed wat bij zal antwoorden.
Nu f Waarom niet t
Tienus haalt de sobonders op,
Och, waar zou 't goed voor zyn
Ik vermoed dat je my over een belangrijke
zaak wilt spreken, en maar enfio,
begin maar eens, ik luister.
Driek vertrekt zyn mond in een hate-
!yken grijnslach.
Je wih er over been prateD, geloof
ik. Nu dat is jouw stak. 't Is my bet
selfde, bier of in de achterkamer. Wat
ik zeggen wil. ik hoor dat je vrouw zeer
gezond ia.
Goddank wel. Maar t
Hoeveel kindere beb je
Vier,
Wordt vervol''