Kermissen
of Jaarmarkten.
Uitgave van Firma W. Van den Munckhof, Venray.
Wat ons trof
Zaterdag 30 Augustus 1913.
3dte Jaargang.
No. 36
Dit num mei-
bestaat uit
TWEE BLADEN
Algemeen Nieuws.
R. KVolksbond.
Abonnementsprijs per kwartaal
voor VENRAY
franco per post
voor het buitenland bij vooruitbetaling
afzonderlijke nummers
Prijs der AdvertentiBn
van 1—4 regels
elke regel meer
letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst, worden 2maal berekend.
Niemand, diev niet weet, wat een
kermis ia. Toch gelooven wij, dat
zeer velen niet weten, hoe de ker
missen ontstaan zijn.
Wij willen eerst mededeelen,
waaraan de woorden markt en
karmis hun oorsprong ontleenen,
omdat die oorsprong nauw met de
geschiedenis der kermissen samen
hangt.
Tot de nuttige instellingen der
Romeinen in hun uitgestrekt rijk
behoorde, dat zij plaatsen aanlegde,
waar men kwam om te koopen en
te verkoopen.
Vooral in de onbeschaafde tijden,
toen er nergens winkels, vaarten,
wegen, brievenposten, diligences en
.vfcarxr. gcvor.dcn
zulke plaatsen voor de pas ontluiken
de welvaart van het hoogste belang.
De Romeinen noemden zulk een
plaats in hun taal een mercatum. De
Batavieren en andere Germanen ver
kortten dit woord en zeiden meret,
markt.
Het nut van plaatsen, waar men
kocht en verkocht, werd, nadat men
dit eenmaal had leeren kennen, meer
en meer op prijs gesteld.
Men 7ond het lastig, altijd naar
dezolfde plaats te gaan en lang
zamerhand zocht elke gemeente, ten
minste voor eenmaal in het jaar, in
het bezit te komen van een markt.
Deze jaarmarkten stelde men op
dien tijd vast, -wanneer het meeste
volk in een gemeente bij elkander
was. -.Waar het volk is, daar is de
nering", eu vele menschen kwamen
bijeeu, waar groote feesten gevierd
werden. Dit had plaats bij eenig
kerkelijk feest, zoowel ten tijde van
het heidendom, als later na de in
voering van den christelijker) gods.
dienst. Om den overgang der heide-
.en tot het christendom te bevorde-
ren, werden de feestdagen van het
Hste meest bepaald op dezelfde
»- _en» waarop de heidenen plachten
feest te houden.
Het kerkelijk feest, dat het meest
geschikt was tot het houden van een
jaarmarkf, was de inwijding van een
k®rk er. de jaarlijksche viering
daarvan. De eerste mis in een nieuw
gewijde kerk gehouden, werd een
kerkmis genoemd, en op zulk een
kerkelijk feest werd de jaardag vast
gesteld.
Bij zulk een kermis of inwijding
eener kerk had in de middeleeuwen
een groote toeloop van volk plaats.
Alle geestelijken uit den omtrek
werden uitgenoodigd, daarbij tegen
woordig te zijn. In prachtige klee
deren gedost, deder. zij een omgang,
alvorens de kerk binnen te treden.
Ridders en adelijke jonkvrouwen,
met goud, edelgesteenten en veel
kleurige kleederen versierd, sloten'
zich bij den omgang aan.
Het mindere volk stroomde heinde
en ver naar de plaats, waar de
kerkmis gevierd werd, en bij den
toeloop van die menigte vonden de
handelaars ruime gelegenheid hun
waren uit te stallen.
Wat die toeloop nog vergrootte,
was het gebruik, dat de overheid
voor opgelegde straffen dikwijls
kwijtschelding verleende. Dit ge
schiedde nu meestal bij de inwijding
eener kerk of een eerste kerkmis en
velen trokken dan naar de plaats
waar de kerk ingewijd werd om dat
voordeel te kunnen genieten.
Hierdoor kwamen tot een kermis
niet zelden zeer velen op, die een
misdaad gepleegd hadden en daar»
voor vervolgd konden worden. Opdat
deze veilig naar de kermis zouden
kunnen gaan, beloofde het wereldlijk
gezag hun gedurende dien tijd be
scherming. Zulk een bescherming
of vrijgeleide gaven de regeeringen
ook aan hen, die wegens schulden
vervolgd kon worden. Vanhier, dat
een jaarmarkt, ter gelegenheid van
de eerste kermis ot (te jaarlijnsctie
viering ervan, niet vastgesteld werd
dan op het gezag en met goedkeuring
van den vorst.
Het zal na dit alles wel onnoodig
zijn, te zeggen, dat het woord
kermis uit kerkmis is gevormd.
Uit het bovenstaande kunnen
onderscheidene bijzonderheden ver
klaard worden, bijv. waarom de
kermissen meestal op of na een
Zondag beginnen; waarom op vele
plaatsen de kermis invalt op den dag
gewijd aan den heilige, die als pa
troon der nieuwe kerk aangenomen
was; waarom op sommige plaatsen
nog tegenwoordig bij den aanvang
der" kermis een kruis op de stads
poorten gesteld wordt, als teeken
van de inwijding der kerk, en ook
als teeken van bescherming der
misdadigers, die boete kwamen doen
en van schuldenaren, die hun schul
den niet betaalden; waarom in de
Rijnprovincie en in Limburg en
Gelderland, op plaatsen, die vroeger
tot Duitschland behoorden openbare
processiën met het Allerheiligste
over het dorp of door de stad worden
gehouden enz.
Een der oudste vergunningen tot
het houden van een jaarmarkt is die
van Karei den Groote. Deze vorst
bepaalde, dat de jaarmarkten op
geen Zondag mochten beginnen. Een
der uitvoerigste vergunningen is die
van graaf Floris V aan de gemeente
Schiedam, opmerkelijk ook daardoor
dat de graaf den aanvang van de
jaarmarkt niet op den kerkelijken
feestdag zelve, maar drie dager,
later wilde hebben. Deze goede
maatregelen zijn later veelal in on
bruik geraakt.
De jaarmarkten duurden oudtijds,
en dikwijls in groote gemeenten nog-
evenals de groote kerkelijke feest,
dagen, acht dagen (octaaf).
Het is een bedroevend verschijnsel
dat reeds van oude t den af, zulke
tijden van uitspanning Aanleiding tot]
allerlei uitspattingen gegeven heb
ben.
Reeds oud is het spreekwoord
"Waar voor God ee^ kerk gesticht
wordt, bouwt de duivel een kapel".
In de middeleeuwen liet een hoog
geplaatst geestelijke zich reeds zeer
gestreng uit tegen de brasserijen,
die, in navolging dar heidenen, op
de feestdagen plaats hadden.
Bij de wijding éener kerk werden
groote gastmalen aangelicht. Zekere
ridder Bundigerus was zoo verzot
op den wijn, dat hij de keikwijdin-
gen van vele dorpen in den omtrek,
alleen daarom bijwoonde, om den
besten wijn te proeven. De poorters
van Tiel brachten gedurende het
geheele jaar eenig geld te zamen, om
op de feestdagen zi< h <oed te kunner.
bedrinken.
Deze brasserijen bij feestdagen
waren onder de heidenen tot zu'k
een hoogte gestegen, dat zij alle
denkbeeld te bove' gaan,- in de
middeleeuwen waren zij wel wat
minder luidruchtig en overdadig, en
boe gaat het than- We zullen er
maar niets van zee
vroeger was net een (Dingende
behoefte, dat er elk jaar een kermis
was. Door dikwijls onbegaanbare
wegen van elkander gescheiden,
woonden de ingezetenen van de eene
gemeente geheel afgezonderd van
die van een andere.
De armoede der tijden gedoogde
niet, dat er winkels opgericht werden
en de slechte wegen en het gemis
aan schuiten en wagens lieten het
menigvuldig bezoeken der steden
niet toe. In zulke tijden vervulden
de jaarmarkten een zeer groote be
hoefte. Thans worden de kermissen
hoe langer hoe minder noodig.
De gelegenheid tot koopen en ver
koopen bestaat nu dagelijks en neemt
r.og voortdurend toe.
Om deze reden en vooral om de
zedeloosheid, waartoe de kermissen,
aanleiding geven, wenschen velen ze
af te schaffen. En wezenlijk behooren
zij ook reeds in verscheidene ge
meenten tot de geschiedenis.
Anderen daarentegen, die zeggen»
«Het volk. dat slooft en zwoegt voor
zijn brood, heeft bepaald eenmaal in
het jaar dé vroolijke kermisdagen
noodig", willen de jaarmarkten ver
beteren, door er te weren, wat laag
en gemeen is en er aan te moedigen
wat een nuttig en onschuldig ver
maak verschaft.
Die pogingen mislukken helaas
geregeld en het woord kermishouden
is thans bijna synoniem met bras
partijen bijwonen. Wanneer zullen
deze ontaarde feesten tot het verleden
behooren Gld.
dit is niet alles. In datzelfde nummer trof
ons een telegram vau dankbetuiging door
Kardinaal van Rossum gezonden, waarin
hij -prijst het streven van een kruisver»
bond met de beate wenschen voor den
bloei en het zegenrijk werken der
vereeniging." En, »1 wederom in dat
zelfde nummer
-Wy willen deze gelegenheid niet laten
voorbijgaan om erop te wijzen, dat het
onze persoonlijke overtuiging is. dat de
bestrijding van het alcoholisme en in het
bijzonder van het overmatig gebruik van
bier niet slechts een nuttig, maar een
noodzake'ijk werk is", eveneens van 7.
Em. Kardinaal van Rossum.
Ten slotte, ook alweer in datzelfde
nummer, trof ons
-een woord van onzen overleden Bisschop
Mgr. Jos. Drehmanns.
Het drankmisbruik is helaas zoo diep
ingeworteld, het heeft zulke betreurens
waardige afmetingen gekregen, en brengt
dagelijks in breede kringen zoo wrange en
verderfelijke vruchten voort, dat het meer
dan tijd is, om met dieper overtuiging,
met nog grooter krachtsinspanning, en
vooral met nog meer volhardende samen
werking 'van een toenemend aantal wel-
gezinden, dat verderf te keer te gaan en,
zoo mogelijk, op den duur den boom des
kwaads met wortel en tak uit te roeien.-'
En zou men dan nog in Venray durven
beweren, dat alhier een Kruisverbond
onnoodig is Dat bet een verkeerd drij
ven is van eenige Heeren Geestelijken en
die stellen de edele daad Oprichting van
een Kru sverbond
Wij -zagen" mee.
in het pas verschenen nummer van -De
••Kruisbanier", was het keurig verslag
over de viering van het vijfjarig bestaan
der Mariavereeniging te Venray. En wel
vooral het slot -Al lijkt het afgezaagd,
wy -zagen" door -Waar zyu de edele
mannen, die stellen de edele daad Op*
ricbtiug »au een Kruisverbond uoch
Toen er Zondagavond ten kwart over
6 een 30tal belangstellenden in het Patro
naat aanwezig waren, opende de Voor
zitter de vergadering met den gewonen
groet. Hij drukte er zijn bevreemding over
uit dat in de -N. V. C." vermeld stond,
dat er heden alhier sprekers zouden
komen uit Blerick, Tegelen en Reuver,
het Bestuur weet hier heelemaal niets van.
Om echter de belangstellenden niet geheel
en al teleur te stellen, hield een aanwezig
propagandist uit Tegelen eene lezing over
den plicht der werklieden om zich te
vereenigen op katholieken grondslag. Hij
wees op de voordeelen, zoowel geestelijke
als stoffelijke, die de organisatie met zich
brengt en spoorde den werkman aan tot
coöperatie. De voorzitter bracht spreker
dank voor zijne lezing.
Daarna deed de secretaris, de heer
Odenhoven, voorlezing van een schrijven
van het Informatiebureau, waarin werd
medegedeeld dat dit bureau steun verleen
de aan de poging tot oprichten van ar
beiderswoningen. Er zal zoo spoedig
mogelijk werk van worden gemaakt om
zich met de alhier opgerichte vereeniging
in verbinding te stelleu. Voorts deelde hij
nog mede dat er te Venray op 14 Sept
eene open lucht-meeting zal gehouden
worden, waaraan tal van vereenigingen met
hunne vaandels zullen deelnemen.
Ten slotte sprak het bestuurslid Lens-
sen over de afgeloopen Kamerverkiezingen,
hoe de Linksche meerderheid er nu niet in
slagen kon een ministerie te vormen, hij
wees op de nuttige wetten van Minister
Talma en spoorde rechthebbenden aan
zich aan te melden voor het ouderdoms
pensioen. Ook hij bepleitte het goed recht
der arbeiders om zich te vereenigen, wees
op Venlo waar zulke krachtige actie uitgaat
van de bouwvakken, en waar de patroons
reeds hebben toegezegd dat de georgani
seerde arbeiders de voorkeur genieten.
Nadat de Secretaris nogmaals had aan
gespoord op 14 September allen trouw op
te komen, sloot de Voorzitter ten 7 uur
de vergadering met den gewonen groet,
waarna gelegenheid bestond zich aan te
melden tot bestellen van kolen.
Hel nieuwe ministerie.
Mr. Cort van der Linden heeft Zaterdag
bij de conferentie met H. M. de Komugio
de Kabinetsformatie aanvaard. Hy is met
de samenstelling van een ministerie gereed
gekomen. Gelijk bereids gemeld, worden
de namen van de nieuwe ministers eerst
na de opening van het Vredespaleis zal
plaats hebben.
Uit Amsterdam wordt echter het vol
gende gemeld
Naar wij uit goede bron vernemen, zal
het nieuwe kabinet als volgt zijn samen
gesteld
Buitenlandsche Zaken. Jhr. Loudon,
gezant te Washington; Justitie, Mr. Orth
advocaat generaal bij den Hoogen Raad;
Binnenlandsche Zaken, Cort van der
Linden; Marine, Rambonnet; Oorlog,
kolonel N. Bosboom; Financiën, Bertling
Directeur der Administratie van het zegei
te Leeuwarden; Waterstaat, Lely; Ko
loniën Th. B. Pleyte; Landbouw, Nijver
heid en Handel, Treub.
Wanneer deze opgave juist is. en de
beer Treub minister wordt, kan men er
van verzekerd zijn, dat op het program
van het ministerie geen staatspensioen
zal voorkomen. De heer Treub immers
was tegenstander der liberale concentratie,
omdat zij staatspensioen wilde en stelde
zich daarom niet als kamerlid herkiesbaar,
He ouderdomsrente.
Ingediend is een wetsontwerp om voor
dit jaar f .310,000 toe te staan ter hestry-
ding van de kosten van renten, voort
vloeiende uit de uitvoering van de art.
369 en 370 der Invaliditeitswet en wel
f210,000 voor de renten zelf en f 100,000
voor administratiekosten.
Het aantal personen, zegt de minister,
die op grond van artikel 369 recht op een
rente zullen hebben, is natuurlijk op dit
oogenhlik slecht te schatten. Prof. Kluyver
acht het niet onwaarschijnlijk, dat huu
aantal in 1913 ongeveer 25000 zou be
dragen. Het behoeft intusschen geen he-
toog, dat deze. gelijk elke schatting, van
het vermoedelijk aantal rentetrekkers op
zeer onzekere factoren steunt. Het getal
kan dan ook zeer wel blijken, hooger of
lager te zijn.
Voorhands echter schijnt het. naar de
minister opmerkt. aanbevelenswaardig,
zich aan het door Prof. Kluyver geschatte
aantal te houden en op 25000 rentetrek
kers op grond van art. 369 der wet te
rekenen.
Gevaarlijk kinderspel.
Men schrijft uit Grave aan de Gld,
Een droevig ongeluk trof Maandag de
familie C. te Esscharen bij Grave. Een
zoontje van 13 jaren, vermaakte zich met
een sleutel waarin hij luciferskoppen ge
daan had, waarna hij dan een spijker
bevestigde in de opening van den sleutel.
Den sleutel sloeg hij vervolgens met deu
kant, waar de kop van den spijker uitstak
tegen den muur wat dan na ontbranding
der luciferskoppen een knal veroorzaakt.
Het ODgeluk wilde, dat de sleutel uit
elkander sprong, met het noodlottig ge
volg, dat een zusje van 4 jaar, op een
afstand van eenige meters door een stuk
ijzer ia het hoofd werd getroffen, waardoor
de hersenen werden geraakt.
Alhoewel spoedig geneeskundige hulp
verleend werd, bezweek het meisje
oenige uren na het ongeluk.
Door een auto gedood.
Zondagnamiddag circa 2 uur is te St.
Michiels Gestel een ongeluk gebeurd, dat
een menschenleven gevorderd heeft, Antje
Vervoort, eene 50jarige ongehuwde vrouw,
die zich naar de kerk voor het lof wilde
begeven, hoorde, terwijl zij op het tram
pad was, signalen geven.
Vermoedend dat de tram in aantocht
was, ging zij uit 't trampad op den weg
bij de openbare school en werd direct
gegrepen door eeue aulo van den heer V
te Heusden waaronder ai) dood werd uit-
PEEL
EN
MAAS
Weekblad voor Venray, Horst en omstreken.
1
-50 c.
bS C.
H5 C.
4 c.
20 c.
5 c.
Iwkou eije Jo ->Jö4o iuc.ii non,
