en.
UitgeverW. A. Van den Munckhof, Venray.
De Loterijwet.
Welk nut
Overwinning.
Zaterdag 15 Mei 1909.
30ste Jaargang
No. SO
Dit nummer
bestaat uit
TWEE BLADEN.
Maten en Gewichten.
Mengelwerk.
PEEL EN MAAS
Abonnementsprijs per kwartaal
voor Vbnrat 50 c.
franco per poet 65
voor het buitenland by vooruitbetaling 85 c.
afzonderlijke nummer» 6 c.
der Advertentiën:
r rijs
van 1 4 regels
elke regel meer
letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën. 3maal geplaatst worden 2maal berekend.
20 c.
5 c.
HERIJK
VAN
Burgemeester en Wethouders
van Venray
maken bij deze bekend
a dat dit jaar voor den herijk der
maten en gewichten zitting zal worden
gehouden
te VENRAY, Muziekzaal
den 27 Mei 1909 des voonniddags van
8*—12; namiddags van 1—3 uur;
deh 2 Juni 1909 des voorm. van 10—12
namiddags 1—4 uur;
den 3 Juni 1909 des voorm. van 8—12;
namiddags van 13 uur;
b dat de maten en gewichten schoon,
drbog en roestvry moeten worden aange
boden om onderzocht te kunnen worden;
e dat alleen betaald moet worden voor
het jüiteeren van gewichten en wel ten
bate tan 's Rijks schatkist;
il dat de goedgekeurde maten en ge
wichten dit jaar worden bestempeld met r
en de afgekeurde met een driehoek;
e dat de maten en gewichten tusschen
1 Januari 1908 en 1 September 1909
fjerykt moeten worden;
f dat de maten en gewiobtén cAUjd
voorzien moeten zijn van een geldig en
(stchtbaar) goedkeuringsmerk;
g dat er nog gelegenheid is maten en
gewichten te laten heryken aan het ijk-
kantoor te Maastricht, op eiken Dinsdag,
Woeusdag na 13 Juli voorm. 9—1 uur;
fa dat de onderdeelen van het Gram
(dé milligraragewichten) niet op de heryk-
zitting, maar ui'aluitend aan de ijkkan
toren herijkt kunnen worden. (Opzending
per post franco.)
Venray den 4 Mei 1909.
Burgemeester en Wethouders voorn.
H. ESSER.
De Secretaris.
STOOT
De Loterijwet zoo lezen wij in het
D. v»n N., is gemsakt om den speel
hartstocht te bestrijden, naar inder
tijd in de Memorie van Toelichting
is uiteengezet.
Nu goed, het doel zij gewaardeerd.
Maar de Loterijwet hoeit gevolgen
welke de wetgever niet kan hebben
bedoeld. Zij heeft ook in sommige
streken des lands waar de justitie
naar de letter te werk ging, een einde
gemaakt aan de onschuldige kien-
partijen en de loterijen om koek en
ander zoet gerei op de kermissen van
het platteland.
Minister van Raalte heelt het zelfs
noodig geacht aan de Commissarissen
der Koningin te doen berichten, dat
er een einde moest komen aan die
gevaarlijke uitingen der speel-
passie.
De Loterijwet verbiedt ook aan
de bladen de door de wet verboden
loterijen te adverteeren.
Maar de Nederlandsche pos
terijen vervoeren tegen den goed
kooperen prijs van alle drukwerken,
zooveel reclamebiljelten van buiten-
landsche loterijen als baar worden
aangeboden.
Vandaag ontvingen we weer zoo'n
stuk van de Hamburger Loterij. In woon begaafd voiet te^enovrT een
gebrekkig Hollandsch worden we onbenu'ligen president of mge-
uitgonoodigd een «origineel lot" te k^erd.
nemen, dat ia de eerste klasse maar i De vraag is een' oudio of h voor
3 en 'n halve gulden kost. een volk als het onze. dat grond*
En er worden prijzeQ beloofd tot wettelijk wordt geregeerd, b. .ar is
een bedrag van negen mtllioen 84176
maik, waarhij een hoofdprijs van
600,000 mark. (Dat laatste valt
echter pas in de zevende; als men da
klassen 1 tot 7 wil meemaken, kost
u de grap 144 mark.)
Wetten werken dikwijls toch
maar vreemd
Want deze Hamburger Loterij is
'n geldzaakje van den eersten ran
Zij verkoopt 100,000 loten vao 144
mark, dat wordt 14 millioen 400,000
mark. En ze geeft ruim 9 millioen
aan prij/en. Dat is een verschil van
4 en een half millioen ongeveer.
Laat daar nu anderhalf millioen
afgaan voor reclame en administratie
dan wordt er in 'n half jaar tijds
toch even 3 millioen mark verdiend.
En die Loterij maakt ongehinderd
reclame in Nederland.
Aan het zoele winstje van 3 mil
lioen brengt Nederland zijn aandeel
behoorlijk bij. Ondanks de Loterij
wet.
Maai ais Nsd^rlc-ndschc burgc-s
op 'n boerenkermis in Brabant een
loterij willen houden, waaraan zij
niet meer verdienen dan een gewone
winst van koek en dergelijke ar
tikelen, dau komt de marechaussee.
Wetten w orden soms heel goed
bedoeld; doch haar uitwerking is
dikwijls van tegen overgesteld effect!
een erfelijk voist of een president
als hoofd der regeering te lobben.
En dan moet naar onze over»
tuiging worden geani woord beter
is het te hebben een erfelijk vorst.
Wij behoeven nog niet t« w ijzen
op de buitengewone beteeker.is van
het Huis van Oranje voor on» land.
Iu deze dagen is meer dan du delijk
gebleken hoe diep het in ons iolks»
bestaan is ingeworteld en dat kan
niet anders omdat net sinds euwen
al ons lief en leed heeft gedeeld, het
symbool onzer eenheid was en van
onze onafhankelijkheid.
Dit alles blijve buit" n bespreking.
De waarde van een erfeiijk
vorstenhuis zit in de eerste p aats
in de vastheid van regeering. die
blijft bij bet w isselen en e.kauder
verdringen der politieke partijen, die
ten slotte allen zich scharen im den
Koninklijken troon, die het middel»
punt vormt van ons volk.
En meer dan eens bleek oe' ;n ons
Onder de stroomen artikelen welke
ter gelegenheid der geboorte vaD
Prinses Juliana in ons land zijn los
gebroken, mogen enkele als zeer
schoon genoemd worden, andere,
weinigen munten uit door practischen
zin.
Zoo bijvoorbeeld wat wij aantrof
fen in de N. T. C. en waarin be
sproken wordt de vraag welk nut
heeft een land door het bezit van een
vorst of vorstin.
Met andere woorden waarom is
een Koningschap te verkiezen boven
den republikeinschen regeeriogsvorm
of waarom vooral heeft een land
meer aan een erfelijk vorst dan aan
een president.
De kwestie is van belang zegt bet
blad omdat, zooals men weet, de
sociaal democraten de republikein
schen regeeringsvorm voorstaan.
Zij beweren, dat zulke regeering
democratischer is, iets wat theore
tisch alleen waarheid schijnt. Want
onze eigen geschiedenis bewijst hoe
aristocratisch en hoe weinig demo»
cratisch een repub iek kan zijn. Het
spreekwoord »wat de heeren wijzen,
moet het volk prijzen", dateert juist
uit den tijd der republiek.
Het komt er hiervoor natuurlijk
maar op aan hoe de regeering wordt
uitgeoefend. En daarom ook mag
Ae
laed febae
rust en de kalmte dat er f vorst
was boven partijen.
De president immers staat nooit
boven de partijen, omdat hij juist
uit de partijen is voortgekomen.
Een verdere voorsprong van een
vorst boven een president ligt in het
feit, dat de vorot is wat men zou
kunnen met een eenvoudig burger»
lijken naam, iemand van het vak,
die opgegroeid is in de politiek.
De hertog de Broglie sprak bier»
over treffend in de Revue des deux
Mondes, toen hij o. a. zeide
«Een koninklijke familie is een
erfelijk politiek midden waar de
belangen, die de grootheid en d«
veiligheid des lands raken, worden
behandeld zooals elders de persoon»
lijke en de familiebelangen. Daarom
hebben degenen, die in die atmosfeer
zijn opJegroe d van af hun kinder»
j <ren een bijzondere ve trouwdheid
met die groote dingen, welke ver»
trouwdheid gewoonlijk nog door op
voeding en lees school vroeg is
aangevuld. Geboorte, huwe-ij*. <oer»
lijden, familiebezo-k, alles in voor
hem eeu gelegenheid om in onmidde»
lijke verbinding te komen me geheel
het pc sou, el der vreemde regeer»
ingen. Om deze onder» ichfngen. die
lessen te benutten, h* f eer- koning
nog geen genie noodiu; een middel»
matig talent is genoeg anneer hel
gepaard gaat met een eerlijk streven
om zijn plicht te doen. Vandaar de
verrassing, die parlementaire minis»
ters ondervonden wanneer sij de
eene komend uit de rechtsp'aak. een
ander uit de nijverheid, een ander uit
de balie of uit het onderwijs ver»
onderd over de nieuwheid en ge»
troffen doorde grootheid der belangen
die zij in handen houden komen
te staan tegenover een vorst, die hun
men bij bespreking 7an dit vraag
stuk evenmin aan komen dragen met!pver a)'es spreekt alsof bij nooit
bijvoorbeeld te stellen een buitenge- anders in ziju leven heeft gedaan.
e-j1'
D"
ring wat werd medegedee d in de
Mémoires van Mevrouw Roland, hoe
de girondijti8che. dus de revolutio
naire ministers in Lodewijk X\ I
dachten te vinden oen «onmondige
die verstompt was door de ontaarding
van den troon" maar in waarheid
aantroffen »een eenvoudig man, op
de hoogte van alles, de precedenten
kennende van alle kwesties alle feiten
alle eigennamen, alle verdragen van
Frankrijk met het buitenland, en
die sprak over die zaken, waarvan
zij zelf niet het eerste woord kenden,
op eenvoudige en goedmoedige wijze.
En verder
«Dezelfde dingen, dezelfde vragen
hebben een zoo geheel verschillend
aanzien, naar gelang men ze bekijkt.
Van nabij en van boven, of uit de
verte, van omlaag en uil het slijk
eener oppositie. Daarom komt de
ondervinding van den vorst zoo
nuttig ter hulp aan de onervarenheid
zijner ministers, en ra*er dan eens
heb ik er eerlijk getuigenis van
hooren geven. De Koning is het
dan, die zijn raadgevers raadgeeft en
overtuigt, en zijn oordeel, gegeven in
het algemeen belang en gaande van
eeq Kabinet naar een ander, verze
kert de vastheid"deT stkkcku
Zoo is het en wij behoeven bij dit
oordeel van een zoo ervaren staats»
man als de hertog Broglie was, niets
meer toe te voegen.
Wij mogen ons gelukkig prijzen
eeD vorstenhuis te bezitten en daar*
om ook verheugen wij ons zoo innig
over het geluk dat ons volk te beurt
viel in net geluk onzer Koningin.
Advocaat Groll had zijn spreekuur ge
houden, de loopendc zaken afgedaan,
verscheidene stukken onderteekend cn
nam nu uit een vak van zijn schrijftafel een
papier met een rij cijfers, welke h j met
Het potlood nauwkeurig naging. Het was
de tweede Januari en de rij cijfers
vormden de balans van het afgeloopen
jaar. Ze scheen hem niet recht te bevredi
gen, want hij schudde hernaaldelijk het
hoofd en eindelijk slaakte hij een hoorbaren
zueht waarop weldra een tweede volgde.
H.j dacht aan zijn gevoel den vrijen loop
te kunnen laten want voor zoover hij wist
was er niemand van zijn ondergeschikten
meer op het kantoor. Wérkelijk waren ook
de klerk en de typiste reeds weg en alleen
de bureauchef was nog aanwezig ook deze
zou lang met werken hebben opgehouden
wanneer hij niet even voor het sluiten van
zijn kantoor de deurwaarder in de erfenis-
aangelegenheid van den ouden Mozer de
lijst van de nalatenschap en doorhem
gevonden gelden en papieren van waarde
had gebracht waardoor dc bureauchef werk
had gekregen, dat niet uitgesteld kon wor
den.
Hij was daarin echter zoo verdiept, dal
hij den zucht van zijn chef niet hoorde
of er niet op lettemisschien waren
dergelijke gevoelsopenbaringen ook niets
nieuws voor hem.
Advocaat Croll had eenige aanleiding tot
ontevredenheid. Niet dat zijn practijk slecht
was, integendeel voor den korten tijd zijner
werkzaamheid kon men ze al heel voor-
deelig noemen en verscheidene collega's
beneden hem achten. Als verdediger had
hij succes, maar ook in civiele zaken gold
hij als advocaat met veel werk. Bovendien
werd hij door de rechtbank bij voorkeur
gezocht voor zaken, waar flink wat aan te
verdienen viel.
Zulk eene was hem gisteren opgedra-
gen het was die, welke den bureauchef
over zijn tijd op het bureau hield. Het be
trof een doorde gehecle stad bekenden
zonderling, Mozer gchectcn, die plotseling
in zijn woning in een der buitenwijken
was gestorven zonder bekende erfgename;:
na te laten en wiens, naar men veronder
stelde, niet onaanzienlijke nalatenschap
daarom door de rechtbank in beheer moest
worden genomen Groll was met dit be
heer belast.
Zijn inkomsten konden dus zijn diepe
zuchten niet veroorzaakt hebben, de bron
van het onbehaaglijke gevoel moest veeleer
op de andere zijde van de balans worden
gezocht.
En inderdaad waren de uitgaven in dc
jaarrekening zoo hoog, dat ze de inkomsten
aanmerkelijk overtroffen en zoo een zeer
aanzienlijk nadeelig saldo veroorzaakten.
Hoe ging dat in zijn werk De advocaat
was eigenlijk een man van een bescheiden
aardzijn behoeften bleven binnen de
grenzen van matige maar hij kon niet
goed weerstand bieden als men hem tot
iets aanspoorde, en in het rekenen was hij
altijd zwak geweest. En er was iemand
die van zijne zwakheden in ruime maten
gebruik maakte, hem meesleepte naar
allerlei vermaken die veel geld kostten, ®n
ongegeneerd in zijn altijd geopende hand
tastte. Deze iemand was zijn lieve vrouw.
Haar portret hing boven zijn schijftafel en
hij keek er gaarne en dikwijls naar op.
Want hij was verliefd op zijn jonge vrouw
en nam het haar niet kwalijk, dat ze door
kostbare toiletten haar schoonheid nog
trachtte tc vermeerderen.
Maar het onvermijdelijke einde was het
deficit Hij zag het thans ook in, het moest
zoo komen. Maar hoe nu verandering
daarin te brengen9 Haar zeggen, dat ze
haar uitgave moest inkrimpen? Voor geen
^elH trr wereldDus meer verdienen Ja,
maar waarmee? Goud maken kon hij niet
hij had alleen verstand van zijn vak cn
daarin deed hij alles wat redelijkerwijs van
hem geëischt kon worden Dc practijk zou
wel grooter worden doch slechts langzaam
met geweld was daar niets te beginnen.
Trouwens hij kon op een andere manier zijn
inkomsten zien te vermeerdereneen met
bezigheden overladen advocaat van een
rechtbank van een hoogeren rang had hem
tegen een aanzienlijk honorarium het op
maken van actcn en rapporten willlcn
opdragen dat hij daarvoor een deel van
zijn nachtrust zou moeten opofferen, schrikte
hem niet af, maar er was iets anders dat
hem verhinderde het aanbod aan te nemen
een zekere trots, het neerdrukkende gevoel
van afhankelijk te moeten worden van een
collega. Neen dat zou dan toch het aller
laatste middel zijn.
Maar waren er andere Hij wist er geen;
hij rekende op een gelukkig toeval en
al kwam het geluk ook halverwege tege
moet door in verschillend** loterijen té
spelen, maar helaas ongelukkig. Juist had
hij weer een loterijcourant uit de hand
gelegd, waarin o.a. de trckkingslijst eener
buitenlandsche premicleenir.g voorkwam
waarin hij twee aandeden had. De hoog
ste prijs bedroeg drichondeiduizend mark
en hij zou voorgoed alle moeilijkheden
te bovt n wezen
Maar hij had niets gekregen en het defi
cit bleel' cn zou aangroeien, aangroeien lot
zijn bestaan er onder begraven lag.
Hij was blij, dat het binnenkomen van
den bureauchef hem uit zijn droefgeestige
gedachten opschrikte.
De zaak Mozer l zei de jongeman
kort en, naar het scheen knorrig.
De advocaat keek hem-aan cn verwon
derde zich dat de man zulke onaangename
gelaatstrekken hader lag iets loerends
en listigs in zijn oogen. Tot nu toe had hij
daar nooit op gelet en heden viel het hem
voor dc eerste maal op of zag hij heden
alles van den somberen kant
Geef hierzei hij.
De burcauchef legde een acte en een
aantal documenten voor hem neer en be
richtte
Dat is de lijst van de voorwerpen,
velke tot de nalatensdhap behooren en
hier zijn de gevonden hypotheekacten en
effecten. De deurwaarder zei dat het een
hondenbaantje was geweest om alles in
orde te brengenhij had nog nooit zoo'n
warboel gezien. Alle schrifturen had Mozer
kort voor zijn dood verbrand't was een
wonder, dat hij de papieren van waarde
niet mee verbrand had.
Zoo Goed we zullen zien. Ge kunt
thans gaan. Schubert!
Ik zou nog even de hyp^theckacteo