?a§ï YIS'BHY HOEST en omstreken,
UitgeverW. A. Van den Munckhof, Venray.
Onze plichten
Zaterdag- 17 April 19O0.
3Gete .Taarg-ang-
No. 16
Dit nummer
bestaat uit
TWEE BLADEN.
tegenover de Katholieke Pers.
Feuilleton.
LANüBOUW.
MAAS
Abonnementsprijs per kwartaal
voor Venray 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland by vooruitbetaling 85 c.
afzonderlijke nummers 6 c.
I REU
.j&j be-:r «O1: V*-' r
i'rijs dar Advertentiën:
van 1 4 regels
elke regel meer
lettere en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, Smaal geplaatst worden 2maai berekend.
20 c.
Daar is tegenwoordig wel geen
waarheid, die ons duidelijker wordt
opgedrongen door het dagelijksch
leven, dan die, welke ons wijst op
de behoefte eener degelijke katholieke
krantenlectuur.
We zijn nu eenmaal zoover, dat
men met eenigo ontwikkeling zijn
krant niet kan missen. 01 men een
dagblad loest, dan wel een blad, dat
eens of meermalen in de week ver-
scnijnt; een krant moet men hebben.
Men wil weten, water omgaat in
zijn gemeente, in zijn provincie, in
zijn land, in de wereld. Men zal
zich misschien niet schamen een
slechten krant te lezen; maar zal zich
schamen als men geen krant leest.
Het gevolg daaruit onmiddelijk
voortvloeiend is de enorme invloed
welken de pers heeft op de menigte,
De krant maakt de meening, bereidt
het oordeel voor en heslist over de
uitspraak. En daar zijn er maar
weinigen die ontsnappen aan den
invloed door het dagblad vooral op
de trouwe lezers gemaakt.
Het is dar. ook een zaak van het
hoogste gewicht te zorgen voor een
goede, degelijke, katholieke pers,
En de verplichting, welke iedere
katholiek heeft om naar de mate van
zijn invloed daarvoor te werken, zou
men gelijk willen stellen niet de
verplichting, die een katholiek heeft
om te zorgen voor een degelijk gods
dienstig onderwijs. De krantenlec
tuur is niets anders dan onderwijs,
voortgezet bij de volwassenen.
Verzuim of onverschilligheid in
dit opzicht is dan ook een verzuim
1.
Ver van den grooten weg, die Limburg
in de lengte door midden deelt, van den
spoorweg, die dezen trouw gezelschap
houdt, wel een uur van de kronkelende
bochtige Maas, ligt in een insnijding van
den bodem het dorpje Wingerik.
Wanneer men op een der met eiken
slaghout bezette heuvelen een zitplaatsje
zoekt en dan den blik laat weiden in het
onderliggende dal, ziet men door ,t midden
het spiegelvlak der beek blinken, welker
smalle randen bezet zijn met hoog opge
schoten populieren. Zij drijft het zwarte,
wentelende rad van den molen, die met
zijn gewitte muren en zijn blauwgrijs dak
zoo aardig afsteekt tegen de huisjes met
de roode pannen en het kerkje. in den
krans van appel en kersenboomgaarden.
Wingerik is een welvarend dorpje. De
weiden in het dal zijn vruchtbaar, de
akkers vet en tegen de helling liggen hier
en daar bosschen en boschjes, die het be-
noodigde hout leveren. Verder het dal in
licht de oude burcht der van WyIre's een
hecht gebouw. Daar woont de heer van
't kasteel uit het oude geslacht der van
Wylre's. Opgevoed tusschen de dorpelingen
kent hij hun lief en hun leed. hun zorgen
men hun ge- j moeite
1 lie ken betaald worden
dat tot de rampzaligste gevolgentnoliekebUdeo.
.moet leiden. In Frankrijk beeft men! Met maakt wel een abijdèrlingen
j millioencn uitgegeven voor hetindruk te bedenken, hoe miti-katbo-
j bouwen van prachtige kloosters en j lieke bladen een groot g edeelte van
I kerken en scholen; en de katholieke 1 hun winst danken aan katholieke
pers verwaarloosde men. j centen! En de redacteur, die zich
Wat is het gevolg Die kloosters uitslooft om de katholieke Kerk te
en kerken heeft menden katholieke j beschimpen uit al zijne krachten,
afgestolen en steelt ze nog. moet wel grinneken van "et, als hij
En een zwakke, verwaarloosde bedenkt hoe zijn pen i inkt en
katholieke pers heeft men hun ge- moeite door die onn<>oe|e katho-
laten. En juist omdat die pers nooit
steun ontving, in altijd grooter
kwijning een krachtenloos bestaan
sleepte, is die pers totaal onmachtig
iels te doen, tegen de stroom<»n
kwaads, die het volk door de slechte
pers bereikten.
Dat beschamend voorbeeld van het
ongelukkig Frankrijk moest ons toch
leeren dat wij uit alle krachten de
katholieke pers moeten steunen
Iedere katholiek, of iedere katho
lieke familie moet ten minste een
katholiekeu krant hebben. Gij nroet
niet zeggen wat kan bet mij schelen
wat er in Perzië of Afghanistan of op
Vujrlaud gebeurt. Dat interressu«rt
mij ook niet. Maar gij moH steunen
uw katholieke peis, die noodzakelijk
is. Laten uwe middelen het toe,
neem 'dan' meerdere katholieke
kranten. Is voor uw zaak, voor uw
bedrijf een neutrale of on-katholieke
krant noodzakelijk, neem daarnaast
ook een katholieken krant.
Een katholieken krant behoort
thuis in ieder en familiekring. In
uwe keuze kunt gij voorkeur geven
aan een provinciaal of plaatselijk
blad, maar een katholieken krant
moet gij hebben,
Die katholieke pers moet gesteund
worden dour advertentiën en handels
berichten; want zij brengen aan een
krant de levenszenuw, geld. Bij be
stellingen moet gij u beroepen op
advertentiën, in roomsche bladen
gevonden.
Als de haiidelaais zoo iets onder
de oogen krijgen, zullen zij hunn«
annoncen ook meer plaatsen in ka
Kasten en gebruikt zijn kapitalistische
overmacht, zijn weten en kunnen in den
goeden zin. Daarom houden zijn pachters
van hem en blijven wonen.
't Is een land heer van goeden stempel.
Wingerik bezit een »fuusj" of centrifuge, is
aangsloten aan den lanabouwbond, de
boeren koopen er coöperatief, betalen met
Hollandsch geld en kennen de zorgen
niet meer van voor vijftien, twintig jaar
toen men niet wist hoe men van den
„einen daag aan de angeren mos knui-
pen."
Wanneer 't kermis of feest in het dorp
„leet men 't una litse" Op die dagen
voelde eerst ieder recht het gemis van
een fanfare.
Waarom moest men achterslaan bij de
omliggende dorpen Zelfs bij het arme
Meulen op den kam der heuvelreeks
tusschen de hooge dennen daarboven ge
legen. waar men in de verste verte zoo
groote „heuf" niet had, dat hel zonder
burgemeester, zonder pastoor moest stel
len.
Waarom moesten bij het optrekken der
schutterij nog altijd de ouderwétsche, ver
velende pijper met zijn versleten fluitje
de gek en rJean mit de roebcdoebedoeb"
mede gaan, cn konden de schutters
en de fiere schutlerslconing met zijn wettig
gekozen lief niet op de tonen eener hel-
derklinkende fanfare marcheeren 't Die lingen noemden hem dan ook in
muziek moest stijgen, schetteren en scha-; deling „de knus*.
teren op naar Meulen en andere plaatsjes. Jean van Pol had de gewoonte als li ij
Dan was het pas goed. Dan zouden ze het af en toe eens tusschen liet publiek kwam
wel laten, om te zeggen, wat Jacques van te „smoezen" en allerlei h..i< lijkheden dan
de mulder laatst toevallig gehoord had, van dezen dan van dien bijeen te halen.
Gij moet zooveel gij kunt de
katholieke bladen aanprijzen. Waar»
lijk, de katholieke pers; die zich
I dagelijks inspant om d<_ belangen
van ons heilig geloof o.; van onze
heilige Kerk to v-idedige- vmifeul
de/; werkzame dankbaarheid ten
volle.
Aan siatioiis, in café'., hotels,
leeszalen en leeskringen ra t gij met
aandrang vragen naar .tholieke
bladen, Onze pers. ook - rzo dag
bladpers, is zóó, dat men zich over
haar waarachtig nijt behoeft te
scham-n Ei gi; zijt -s ^n haa
heter om, als ge met een Telegraaf
of R 'tterdamm -r in uw j -. ak loopt.
Integendeel
In ka»h ke vhiv id a an en
bbnaen moet ér meer* T'sprokejï
worden over aile bovenst ande pun
ten. Hoe beter mwn dat alles inziet
te eerder zal ieder bonrisli geneigd
zijn zich een goeden krant aan.te
schaffen.
Misschien beklaagt gij u er over,
dat de katholieke, kranten zoo weinig
berichten hebben uit uw plaats, uw
gewpst. Maar dat is dikwijls uw
eigen schuld Indien er in uw ge
meente bijzonders voorv.di. schrijft
dat dan aan uw katholieken Krant
De redactie zal u» portkosten wel
vergoeden. Natuurlijk moeten het
zaken van eenig belang zijn. Hei zal
den bewoners van Zuid Limburg en
andere streken weinig interresseeren
dat er op de Langstraat of in de
Groote straat te Venray een vlooi is
gevangen
toen het zangkoor in Wingerik een buiten
gewoon concert gaf.
„Heur die poele ongcr weer eens
Iraake." Hoor dekikvorschen (Wingerikkers)
onder weer eens schreeuwen.
Zoo kon het niet langer duren, maar wie
zou de kat de bel aanbinden
De schjépen had in een goede bui reeds
een ton „bombaris" toegezegd, als de
jongens den cc: sten keer zouden „bloozen*
de halver van den venhof.' had ook
honderd francs beloofd als bijdrage voor
den „drapoo" Maar men vreesde met een
bange vreeze, alhoewel men zieh wel
wachtte deze hard op uil te spreken.
De kasteelheer, de gemoedelijke be
woner van het oude slot met de dikke
torens, scheen tegen het plan dier oprich
ting eener fanfare te zijn. Men begreep
dat niet maar die hooge heeren hebben
soms zoo'n rare nukken. Hel gerucht had
zich voortgeplant door alle dorpsgesprek
ken cn bleef hardnekkig voortleven.
Hoe kwam men er aan Door Jean van
Pol de koetsier van 't kasteel, in eigen
oogen een man van gewicht, eigenlijk een
onbetcekenende nul, die door den heer
alleen behouden was, omdat hij bij de
oude freule gewoond had, maar die in
het dorp niet gezien was, omdat hij be-j
ken cl stond vermaak er in te hebben,
anderen een hak te zetten. De dorpc-
wan-
Mnar zaken betreffende het alge» vervuil de groenberaestiog eone ge
meen en openbaar katholiek leven,wichtige rol in den landbouw. Geen
het vereonigingslev. il, tijdingen beter middel om zonder veel kosten
Strekkende tot algemeene leering of
algemcene stichting, zaken, die bc»
lang kunnen builen hei enge kringet»
je van ons eigen leven en werken,
ziet, dat zijn dingen, die iedere krant
gaarne ontvangt.
Zijt gij niet in slaat alleen op deze
of dergelijke wijze uwe katholieke
pers te steunen, stelt u dan in
verbinding met anderen, om geza»
menlijk te doen w at gij alleen niet
vermoogt. De prijs van onze groote
katholieke pers zal de draagkracht
van veler beurzen afzonderlijk te
boven g; an. Indien men zich echter
m t vier of vijf anderen verbindt, is
die last licht te dragen. Hoe meer
üij uw katholieke pers steunt, te
flinker kan zij optreden en werken.
Daarom slaan wij de handen inéén
en stnunen wij uit alle krachten de
goede pers.
Wat liet onderwijs is voor d- j^ugd
is /ij voor de volwassenen. Even
dringend, even vruchtbaar, even
z-'genrijk is dus ook de verplichting
o<u fiaa. te Steunen.
W-nd. n wij lia-tf'toa al onzen
mVio d aan. Moeten «ij ernkath
lieke kranten hebben om een ol
andere roden, waaraan wij ons ni-i
onttrekken kunnen, betalen w ij dai
ons geld daarvoor als door een
droevige noodzakelijkheid gedrongen
Maar voor de katholieke pers
moeten wij wat meer over hebben.
Voor haar werken is werken voor di
goede zaak, geheel volgens den geest
van onzen tijd. En hoe beter wij
inzien de noodzakelijkheid eener
goede, degelijke, katholieke pers te
gereeder zullen w ij ook nakomen de
hooge verplichting haar uit alle
krachten te steunen. T.
Niet
Groenbemesting.
minder dan de kunstmest,
om die later te misbruiken.
Van dezen was het bericht der tegen
werking van den heer gekomen en daar
om hadden sommigen nog wei hoop, dat
het niet waar zou zijn.
De funfare-voorstaanders hadden zicb
aan het gerucht geërgerd, maar lieten
zich niet afschrikken. De vrije boeren, die
niets met den heer uit te staan hadden,
en die geen land van hem onderdo ploeg
hadden, staken de „köp bieëin" en be
dachten een (enigszins vreemd, maar
meer gebruikelijk middel, om, zoo noodig
bleek, de tegenwerking van den heer te
breken of onschadelijk te maken.
Men ziet in Holland onze Limburgsche
boeren maar al te dikwijls voor dom aan,
omdat ze met hart en ziel aan oude zeden
en gewoonten hechten. Men beschrijft ze
als achterlijk en bet is geen mirakel, in
de Hollandschc bladen een epistel te zien
verschijnen, waarin van het donkere zui
den en van het domperige Limburg ge
spróken wordt. Dat heeft men mis cn
allerminst met onze boertjes.
Maar wij noodigen dc lezers uit, eens
een gezelschap Limburgers iu een ver
gadering als ze hun zangerig, levendig en
zoetvloeiend dialect spreken, aan het werk
te gaan zien. Dan zal men tot de gevolg
trekking komen, dat ze „polletiek, schlum
en gaar" zijn cn tegen den gladsten,
besten Hollanëschen boer, wat helderheid
van oordeel betreft, op kunnen.
Men moet ze hooren redeneeren, plannen
maken en de uitvoering zien voorbereiden
om hun doorzicht en verstand van zaken
te leeren kennen.
arm bouwland snel te verbeteren en
tot eeD gewenschten staat van vrucht
baarheid te brengen.
Door groenbemesting wordt de
bodem voorzien van twee belangrijke
factoren voor den plantengroei
humus en stikstof. De hoogo waarde
van de eerste springt vooral in 't oog
voorde zandgronden. Humus brengt
toch meer verbindirg aan tusschen
de dikwijls te onsamenhangende
zand deeltjes, neemt amomoniak en
waterdamp op uit de lucht houdt het
bodemvocht vast, bevordert de
koolzuurvorming en daardoor de op
lossing van minerale plantenvoeding»
stoffen en werkt alzoo krachtig mede
tot de natuur- en scheikundige ver»
betering van het bouwland.
In onze hooge zandgronden ver
leerd de humus snel en is een aan»
houdende toevoer, nood/akelij k. Is in
dit opzicht stalmest boven kunstmest
t« vei kiezen, de groenbemesting kan
den eersten vervangen, daar hij hare
toepassing in de regel evengroote
platen massa's als bumusvormen de
stoffen ondergeploegd worden als bij
nerio gewone staimêst-bemeslmg:
En in de tw'eede plaats, de stik»
stof, dat onmisbaar en duur planten»
voedsel. Waar dit zoo goedkoop en
in zulken doelmatigen vorm aan den
bodem kan worden toegevoerd als
du door groentei bemesting kan
geschieden, verdient deze zaak zeker
de belangstelling van iederen land»
bouwer.
En bespiedt ze eens op de markten, als
elkander met vele woorden en luid
klappende handslagen trachten tc over
treffen in slimheid.
Zulk een stel van achttien man, eige
naren van gronden, die tusschen die van
den heer inlagen, -was op een avond druk
aan het ,,re.zeneercn" in de achterkamer
van het café VVillems. Men- zat vanwege
de bekrompenheid der ruimte dicht op
De bruine lattenbank langs den muur
zat vol, alle stoelen waren beztt en de
kastelein had moeite om zijn groot blad
met „potjes beer" zonder ongelukken ter
plaatse te brengen. Het gesprek werd in
alle tonen gevoerd.
Dan eens schalde een algemeen, aan
stekelijk gelach, als er een „gooj" ver
kocht werd, of de een ol een ander, die
wat veel praats had, op «zien plaatsj „ge-
zatwerddan murmelde het zacht door
elkander alsof men groote geheimen te
bespreken had.
Ook kwam er verandering op het thema
als er een met snijdende slem tegen een
of ander „uitvloog maar eindelijk stond
de dikke brouwer langzaam op, keek
plechtig in de ronde met het zelfde gezicht
waarmede hij in de Hoogmis met den klin-
gelbuujel rondging, en zei „Alzoo, veer
(wij) zien't noe ins (eens), „det cincallein
oos jach krieg en dit alles noe „bieienge*
schjmeete weurd. Is det good
Een daverend bravo en een lang gejuich
volgde als goedkeurig.
„Noc-e, zei hij, „dan zollen veer ins zeen
of de heer tége de fanfaar blief."
De samenzwering was een voldongen
feit.Gedachtig aan het spreekwoord, dat
men met honing meer vliegen vangt dan
met azijn, had men een plan bedacht, dat
slagen moest.
Wij willen 't geheim medcdeelcn.
De heer stond erg op zijn jacht: 't was
een zijner hoofdbezigheden en zijn hoofd
vermaak.
Het ergerde hem steeds, dat hij van
eniv Ie boeren geen premissie kon krijgen
en dat zij hun onafbankelijkhei 1 bewezen,
door andere jagers in het rijk voorziene
jachtveld te balen.