voor
Over standen.
H
Zaterdag* 14= December 19Q7.
SBèie Jaargang.
No. 50.
Mengelwerk.
„Wie ist das Leben
doch so schön...'
r„. „o -7;= rr
Abonnementsprijs per kwartaal
voor Vknrat
franco per post
voor het buitenland bij vooruitbetaling
afzonderlijke nummers
50 c.
65 c.
85 c.
Prijs
der Advertentiën:
van 1 4 regels
elke regel meer
letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst worden 2maal berekend.
20 c.
o c.
Uit een der woeligste tijdperken
der geschiedenis van Engeland is ons
een versjo gebleven, dat op zijn
Hollandsch luidt
Toen Adam groef en Eva spon,
Waar was toen de edelman
Het antwoord op de in die regels
gestelde vraag moest natuurlijk
inhouden: de edelman was toen niet
te vind-'n, toen waren er geen edel
lieden, er waren geen standen, er
was alleen de werkende stand.
Men moge betwijfelen of Adam
wel ooit heeft gegraven en beweren,
dat hij op meer eenvoudige, meer
primitieve wijze den grond bewerkte,
waarop hij in het zweet zijns aan-
schijns zijn brood zou eten men moge
niet willen aannemen, dat Eva spon,
omdat zij het noodige voor haar toilet
n.i. de vijgeblaren, kant en klaar in
de natuur vond en hare garderobe
eerder gevuld was met dierenhuiden,
dan met kunstige spinsels, één ding
zal men toch wel voor zeker houden,
te weten, dat er by de eerste men
schen geen standen bestonden, dat
allen behoorden tot éênen stand, en
wel den arbeidenden stand, omdat zij
zonderzeil te arbeiden in hun onder
houd niet konden voorzien en van
alle ook de meest eenvoudige gerief
lijkheden beroofd zouden zijn ge-
W86St<
Dat Adam en Eva niet in stand
.verschilden, was ook maargoed,
want anders zou het eerste huwelijk
onder de menschen al een mésalliance
een ongelukkig huwelijk zijn geweest
want men zal gemakkelijk gelooven
dat Adam Eva toch zou genomen
hebben, al ware zij van minderen
stand, ja, al ware ons aller moeder
van heel -minne kom af" geweest,
aangezien zijne keuze, zooals n.en
zal toegeven, tamelijk beperkt w as.
Was er geen ongelijkheid van stand
bij de eerste menschen. spoedig werd
dit anders.
En door het verschil in lichaams
kracht en geestelijken aanleg, waar
door de een aanvoetder werd en de
ander volgeling èn door gevechten en
oorlogen, die geleverd en gevoerd
werden, waardoor men overwinnaars
en overwonnelingen kreeg, èn door
het verschil in bezit van die dingen,
die voor de menschen bogeerei:s-
waard. waren, èn door de boosheid
der menschen, bij wie begeerlijkheid
des vleesches en hoogvaardij des
levens heerschten, gebeurde het, dat
de eene mensch niet meer wilde ol
niet meer kon gelijk staan met den
ander, dat de een zich en de zijnen
hooger begon te achten en ook me
de zijnen hooger begon te zijn dan
de ander met zijne aangehoorigen,
m. a. w. men kreeg verschil van
stand, gepaard met ongelijkheid van
rechten en plichten, van bezit en
invloed, van eer en aanzien in de
samenleving.
Juist te zeggen, hoe het verschil
in standen ontstaan is, kar» men niet
daar ons van de alleroudste geschie
denis ran de menachen uiterst weinig
is bewaard gebleven, mau kan het
alleen met tamelijke zekerheid ver
moeden, uit den aard en do natuur
der menschen.
Wel kan men vaststellen dat bij
de oudste volken, van wc ke de ge
schiedenis melding maakt, standen
gevonden werden en wel meestal
standen, die onder den invloed van
godsdienstige begrippen dier volken
eene groote vastheid verkregen en
eene volkomen afscheiding vormden
bij do menschen, zoodat ieder in een
bepaalden stand werd geboren en
niet kon of mocht in een anderen
overgaan. Zulke standen droegen den
naam van -kaste" on men vond die
bij de Hindoes, bij de Egyptenaren
en meer andere oudo volken.
Bij de Hindoes was de eerste kaste
die der priezters, de tweede, waar
uit de koningen werden gekozen, die
der krijgslieden, de derde die der
herders kooplieden en landbouwers,
de vierde die dei dienstbaren en
werklieden.
Buiten en onder deze kasten waren
er nog menschen, nakomelingen van
overwonnen volken, die tot geene
kaste behoorden en als onrein en
niet veel beter als een dier beschouwd
werden.
Bij de oude Grieken vond men
zulke kasten, zulke streng gescheiden
standen niet, maar ook daar vond
men vele standen, die noch gelijke
rechten noch gelijke plichten hadden
tegenover de gemeenschap. Bij de
oude romeinen was de Patriciër de
voorname, volstrekt niet gelijk met
den Plebejer, den man uit het volk
en hoewel in latere tijden het onder
scheid tusschen hen voor de wet niet
bestond, in hel leven bleef het ver
schil in standen voorgoed bewaard
Bij onze voorouders de oude
Grieken vond men vooreerst vrijen
en waren de vrijen weer onderschei»
den in edelen en gewone vrijen.
Bij hen vond dat onderscheid in
standen eene eigenaardige uitdruk»
kin" in het rechtswezen. Doodslag
werd namelijk geboet, gezoend door
hel betalen van eon zeker bed ra
dat den naam had van weergeld.
Wie nu eonen edele doodde moest
een hooger weergeld betalen, dan
degene, die zich vergreep aan hot
leven van een slaaf.
In de Middeleeuwen vond men
bij de volken van West-Europa
hoofdzakelijk drie standen, die
invloed hadden op den gang van
het leven, nl. de adel, de geeste»
lijkheid en do burgers in de ste
den wie niet tot eenen van deze
standen behoorde, had niets in te
brengen. In de vorige eeuw stond
tengevolge van de omwenteling 111
de nijverheid en van nog andere
oorzaken een vierde stand op die
der werklieden, toen in bijna alle
landen van Europa de geestelijk»
heid had opgehouden een afzonder
lijken stand te vormen.
Dit zijn slechts enkele sobere
grepen uit de geschiedenis, die er
ons op wijzen, dat er ten allen tijde
en bij alle volken maatschappelijke
standen werden gevonden. En hoe
ziet het nu daarmee uit? Zijn er [menschen, kortom op zijn geheele
heden ten dage geen tanden meef, zijn, zoodal een werkman, die zon»
nu men zelfs spreekt an een vijfden der overgang geplaatst werd in de
nu men zelfs spreekt fan een vyiuep der overgang gepi«*<usi woi»
stand, den stand vat de bewoners hoogste kringen onzer samenleving
der woonwagens en d r logiesgasteto zioh daar bijna altijd door mis»
Eusteikeu heel niet »f i1»*1'
aanwezigheid »l dan niet opmerkte. Uit
zijn gelaatstrek kin# sprak een zoo
vre-'selijke vertwijfeling, ziosls zij nog
nimmer een geiien had...
W»t dezen zieke overkwam, wal dan
ook zeer hird. Eeuige weken geleJeu
weid iig bewusteloos in 't ziokenhu'i
gedegen op strxai werd hij d>orde
elektrische iram ovetreden.
Dadelgk had men. om 't leven van
den ongelukkige te redden, het rechter*
been afgezet, en toen hg eindelgk uit zgu
bewusteloosheid ontwaakte, had lig, de
vgfendeitigjarige hoopvolle man, zich als
een hulplooze invalide bevonden?
De vei twijfeling was ontzettend geweest
Hij had getierd, hij had den doktoren de
aer woonwagens en u r ïogiesgasten 2icn üaar oijna aityu uwi
uit het hotel De luis aan de ket- plaatst zou gevoelen, daar even»
ting ?1' Wie zou kunn-n volhouden, mjn op zijn gemak zou zijn als
dat de minister gelijk is in stand een snoek in een dakgoot en met
met den portier aan ijr» ministerie verlangen zon terugzien naar den
of dal de groot-industrieel de stands- kring zijner voormalige medearbei»
gelijke is van den werkman, die bij dors en dat iemand uil de hoogere
hein zijn weekloon verdient* Wie standen, die door foi luinswisseling
dat zou doen en naar zijne meening ineens tot arbeider werd gemaakt
zou handelen, zou er op kunnen re- zich nimmer thuis zou gevoelen bij
kenen menigmaal op gevoelige wijze degenen, die dan zijne standgenoo» I ilij had getierd, hij hadden duktoren dt
te worden terechtgewezen of voor ton zouden zijn. Om dus te maken, bitterste ver wij en naar het hoofd ge
een sul te worden aangezien, die dat er slechts een stand gevonden bigirleven!'ee°n
niet weet, wat er in de wereld om-Uerd, zou men ook teweeg raoeten h'öven) dat uem honderdmaal erger scheen
gaat. kunnen brengen, dat alle menschen
I dan do dood. De amputatie van het been
Ook zijn er standen in de maat» nagenoeg een werden in begrippen, |iad een hevige koorts tengevolge gehad
schappij, en men zou eerder kunnen denkwijze en levensmanier. en langen tijd kwam het zuster Maria
toegeven, dat er te ve l, dan dat er Er besta at echter zooveel verschil voor, dat het verlangen naar den dood
e-t -i 4kA;,lltoch nog bevredigd zm worden. Maar
geene zijn. Want al zijn er feitelijk hn geestelijken aanleg en geaaidheid l üzerst0rke na(uul. vaa den joHg0n man
ook maar drie of vier standen die tusschen de menschen, dat dit gerust L d ,eo sloUe overwonnen, want de
samengevat kunnen worden onder eene onmogelijkheid kan genoemd I koorts bleef weg en de genezing der
de benamingen hoogefe stand, mid« morden. wond had een normaal verloop. Waren
denstand en lagere standen, men ])aarbij. er zal niettegenstaande de uitroepen van pyo i» den eerste» tijd
vormt daarin zooveel onderafdeelin» de. beweringen der socialisten die J™/*'"'de'1 dalropv^lgende
gen, dat er ten slotte meer standen ons nog nooit duile'jt hebben vertwgfelieg was nog ontzeltender. De
en slotte meer standen ons nog nooit duideljt hebben vertwijfeling was nog ontzeltender. De
romen, dan er trappe zijn in een kunnen vertellen, hoe hun l0C))Ujeke nam nauwelijks genoeg voedsel tot
huis van tien verdiepingen. komstraaatschappij met gelijk bezit 2,üh en sprak tegen nieramd eeuwoord.
De adellijke sar. [reitkwartie- voor1 allen er wel uil zou zien
ren acht zich hooger dan de
TUmm kiai'-A^'.WttSJvoor MD»n er wel «iu zou ïiciij— zwijgend lag hij daar, uur aan uur,
hooger dan deTjJtiid wel onderscheid zijn in fortuin [dag aan dag, een beeld van hopelooze
r i -i |a»«ju mi J lellende Zelfs de meerdere bezoeken van
nieuweling» geadelde, de fabrikant Er zullen a]tij«l, zoolang als onz°LUn nog jongd vrouw konden hem niet
die honderd werklieden [samenleving een geordende zal| :i nnKonmn
verschaft, stelt zich boven zijn blijven, wel regeerders
medefabrikant die er maar vijltig in geerden moeten zijn. z»i ~i mauanju^» j
zijn dienst heeft, enz. en de meesten d m0"elijk zijn de thans bestaan-Uctugenoote Van angst was zy bijna
a» vaart de christ^k, L in U pelten to.h—X Si
nederigheid daar ook niet altijd w el een^ het zou niet mogelijk zijn eene Je geduld,gd ZUJtar „iet tranen
bij, gaan aan het schroeven en maatschappij op den duur te houden I m d0 00gen sm<jekte om hem toch bo er
schroeven om toch maar iets hooger Londer standsverschil. Ite make i en goed op te passen,
te komen of ten minste iets hooger Daarenboven dt- natuur, Gods En toen de dokters toestonden h*ir bij
te schijnen op de matschappelijke I erk pre(liUt 0ns ongelijkheid, er den zieke te Uud Itg geen woord_ut
adder. Daarbij beroept men zich L opkUmming bij de ddfstolfen, toch'had zg hem zoo lief - in
stilzwijgend nu eens op geboorte, pian(en en dierenrijk. In de Iverkl^ hart wab toch z00 big en dank-
dan weder op bezit, een anderm aal |zejfSj de volmaakste m talschappij, Laar geweest, dat bij zou blijven leveu.
op beschaving en dat zijn nog dingen m0n priesters en leeken. staat dat de dood het afschuwelijke ongeval
die iets b^teskenen, maar men steunt La past()01. onder den bisschop, de niet beëindigd had. Wauneer hg dat maar
,l.arb« »ll. op bM talent op LJchop omler P.1M.
chique Wijze Zijn hoedje te kunnen is opklimming, er is ven>Lel®k genoten balden, en dan zou het
afpemon of op bevallige manier ™ot I schil in stand bij de Engelen, van raerhand wel te dragen z jn. Maar
zijn wandelstokje te kunnen zwaaien |ien d[0 0nze schreden bewaken opLyH ha t bleef gesloten dieper en dieper
Men kan en zal dus niet loochenen, 'wereiJronil tol de C inrubijnen I begroef hij zich in zyo ellende, zijn gem »ed
dat er ook nu siandon zijn in de Serafiinen die hunne atnge» D"™ m ongerecht vaardigden trots op
maatschappij, maar evenmin k»n zicbten met hunne vleugelen dekkend ^61^^ 'dr4geD
degene, die opmerkzaam rondziet in Ieerbiedig gebogen staan, voor den l
'iet leven, dio let op het ciagolïjksche 1 ^roon des Allerhoogslen. I nu -
gs loe out zich heen, ontkennen, dat
er een streven bestaat om alle onder
scheid in stand weg to nemen en
da u heen te werken, dat er geen
standen meer erkend worden in de
samenleving.
i)e vraag doet zich dus voor Is
dat streven gerechtigd Is het mo
gelijk en wenschelijk, dat er eene
maatschappij ontstaat, waarin geen
standen verschil moer gevonden
wordi
Is het mogelijk? Men zou het
mogelijk kunnen noemen als iemands
Hg kon er niet bij dat een ongeval
tgn tieole leven raocai bederven en juist
nu lig na langou strijd er zich bovenop
geworkt had, nu de toekomst hem too
schoon was voorgekomen, nu hij meende
alios bereikt te hebben wat hij voilangde
lag hg vernietigd daar om varder te
leven als een invalide, om als hulpeloos
wezen zijn bestaan voort to sleepen. Met
gro ten afgunst had hij zijn kamergenoot
Een paar minuten later, toen zg oen Uien sterven. Die vond den doodII Kn
andere deur geopend had. glimlachte waarom hg niet? Ach hg had toch
zuster Maria niet meer, was er geen niets meer aan het leven, wilde n*t
spoor meer van op haar vriendelijk hooien naar de vertroostingen vai gi
gelaat te bespeuren. Hare blikkoo wenden! vrouw. En hij blééf zwggen oven n
zich bang naar den eeuigen zieke ia dit en dat had op de beklagenswaardige
mogelijk kunnen noemen als iemands I vertrek. Het was een vriendelijke kamer j vrouw eeu verlammende» inv oe tme,
hing als een kleed, dat men kanl^en. Je/ieke was gealJl.ven<.. de .,iekenkamer binnen. *s Morgens had
uittrekken en met een ander ver" IjJ" de mau iti het andere bed was haar de professor het verband opnieuw aange-
wisselen, met den persoon, die hetpatiënt, die haar de grootste 1 leg 1 de genezing vorderde goéd en de
draagt. zorgeil veroorzaakte. Niet dat lig teveel oude dokter, die tegen zgn na,u"rU''°
,.8ar vergde, integeudeet, zij smeekte nu toe den zieken man ontzien had, na
den hemelt dat hij haar eens iets zou j vandaag de gelegenheid te. baat den
vragen of berispen zou; maar hg bleef patiënt eens ernstig over zgn stilzwg*
maar steunen en stom liggen, zoodat ons lgeudhe.d ie onderhouden.
Maar dit is zoo nietde stand
van den mensch heeft invloed op zijne
begrippen, op zijne denkwijze, op
zijne verhouding tot zijne mede»
PEEL
EN
s.n a
nf n ml rlnn nl an/1 nar ilu ItOtl'AnOl'Q I V» anrrei o Ir rlnO^A.n H P 7. PP S 111 OH 1 ÖV1 DC*
