Ld wel GRATIS. Op naar Wanssutn. Volksontwikkeling. ZATERDAG 25 NOVEMBER 1905. ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG. No. 47. Uitgever \V. A. Van den Munckhof, Venray. De Hanze in Noord-Limburg. Feuilleton. Landbouw. Ontginning van heidevelden. iilïi Abonnementsprijs per kwartaal. voor VRNKAT 50 c. franco per post 65 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c. afzonderlijke nummers 6 c. IT SeÈÜ /fcj t J.\i a i u vy nyiT."' ^4, Prijs der Advertentiën van 1 4 regels elke regel meer letters en vignetten naar plaatsruimte. Advertentiën, 3maal geplaatst worden 2maal berekend. 20 c. 5 c. Zij, die zicli voor 1 Januari op ..Peel en Maas" abonneerenk ontvangen de nog voor dien datum verschijnende nummers A. s. Zondag 26 dezer tegen 4i/2 uur des namiddags zal in de grooto zaal van den heer Heudrikx te Wanssutn een hoogst belangt y- ke vergadering gehouden worden, welke vooral 't karakter zal dragen van een groote propaganda-vergadering, en waarop deleden der Noord Limburgsche Hanzeaideelingen alle belangstellende burgers, landbouwers en werklieden worden verzocht. Men wil ook de andere standen, die vaak geheel verkeerd oordeelen over de midden- standsheweging inlichten, en men zal hun nantoonen in hoeverre hunne belangen met die der middenstanders samen hangen. Dit is de reden, waarom deze zaak zoo algemeen mogelijk wordt opgezet. Kr worden buiten de bewoners van V\ ans- RUio ook vele bezoekers uit de naburige dorpen verwacht. Tevens zal er gesproken worden over de onedele buitenlandsche ventory, waarvan men tegenwoordig vooral in de buurt van Venray veel last ondervindt. Debat i3 geoorloofd. Kr zullen verschillende sprekers in meer dere redevoeringen het woord voeren. En wij hopen van harte, dat van deze vergadering veel goeds zal uitgaan, en dat alle belangstellenden (ook van Venray en omgeving) aan den oproep om flink ter vergadering te komen zullen gehoor geven. Wij moeten in Noord Liraburg eons Hink do vruchten gaan plukken van den Venray- schen Katholiekendag. Een Propagandist. Ofschoon in onze dagen het spreek woord «Hans komt door zijn domheid voort" alle beteekenis heeft verloren, «Lieve hemel, wie dan «Ja dat moest je eens weten, raad eens?'' "Ach laat me toch niet langer daarom trent onkundig." -Achille "Achille Bartin, juist." Goede hemel dat zou te veel geluk wezen 1" riep mejuffrouw Savinet uit. «Maar wees nu toch wijzer en zet dat aanstonds uit uw hoofd," pruttelde de mole naar, -van zoo'n huwelijk kan immers geen sprake zijn "Waarom niet Zijn wij geen neJe lieden Wij hebben wel geeti geld, dat is waar. maar de fortuin brengt geen geluk aan." Martial haalde de schouders op. "Onnoozel schepsel," mompelde hij, «waarlijk ik heb medelyden met je." -Wel als de jongelieden van elkander houden Daar zit het hem juist. Ach tegenwoor dig ga maar 'eens bij je zelve na, Constance. Ik moet je zeggen, tik zou het even graag hebben als jij, maar ik maak er mij volstrekt geen illusie van. Gij weet, de goede naam van een meisje is als het zuivetste kristal, het minste vlekje ziet men er op." worden or hier en daar nog gevonden die het toejuichen zonden, wanneer net volk dom gehouden werd. Ja, er zijn er, die het minimum van kennis, dat. de gewone dorpschool geeft, nog te veel achten voor de kinderen van het volk. Met «zo zullen toch wel d.ood komen" ineenen ze dan alles good t« praten. Aan dezulken geven we het vol gende ter overweging. Waarom is do ontwikkeling op Ch ris tel ij kenop Katholieken grond slag noodzakelijk Zij is een waarborg voor de toe komst; ze is meer waard dan goud. Kon vroeger wellicht een timmer man volstaan met timmeren, een smid met smeden, thans in het ge heel niet meer, een ambachtsman moet zijn vak door en door kennen en verstaan. Hiervoor is studie noodig. Otn met vrucht te sludeeren moet de geest des werkmans voor die studie ontvankelijk gemaakt worden. Tegenwoordig kan alleen de ont wikkelde werkman vooruit komen. Hoe zal dit in de toekomst zijn? Het antwoord hierop valt moeielijk te geven. Het ontwikkelen van den geest des volks leidt tot den bloei van het volk. De Deensche geleerde dr. Leeman zegt «De tegenwoordige bloei van den boerenstand in Denemarken is op de eerste en voornaamste plaats toe te schrijven aan de ontwikkeling der boeren." Ook do geschiedenis bewijst dit. Waarom ondervindt bijna elke ver gadering eener R. K. kiesvereeniging bij het volk en de onmiddelijk daar op volgende klasse zoo weinig be langstelling Gebrek aan ontwikkeling Het volk weet nog niet, waar het om gaat. De ware ontwikkeling beoogt ver edeling van geest, gemoed en wil; deze wordt verwezenlijkt door veel vuldig het ware, het goede en het «Laat mij maar begaan voor het avond is weet ik alles één moeder kan meer dan twee anderen." Juist kwam Madeleine do kamer binnen en omhelsde hare ouders Martial Savinet verliet daarop de hamer en ging aan zijn bezigheden. II. Madeleine, die wij nog niet kennen, was een lief jong moisje van achttien jaar, met fijoe, schoone gelaatstrekken. Als haar vader van haar sprak, zei hij altijd "mijn goede, lieve Madeleine." Nimmer was een dergelijke betiteling beter op haar plaats. Was zij uit een koninklyk geslacht gebo ren, zy zou de afgod van een volk zijn geworden en de twistappel der Europeesohe hoven, die huwbare prinsen hadden ter wereld gekomen in de woning van een gewonen molenaar, had de roep barer schoonheid niet alleen de grenzen van het kanton overschreden, maar iedereen roemde haar bevalligheid en deugd. Evenwel was Madeleine niet onkundig van den indruk, dien zij maakte op hen, die haar kenden. Madeleine bezat geen enkel diploma; zij had een goede, degelijko, godvruchtige opvoeding ontvangen en wist zeer goed waarin het ware huiselijk geluk bestaat; zy was doordrongen van den geest van orde en spaarzaamheid, zonder welko de schittendste fortuinen ten gronde gaan. Opgevoed aan den ouderlijken haard, was zy dagelijks getuige geweest van het schoone voor te si-T n. Ze is nood zakelijk: ze bevordert bet gods dienstig leven, dit is de liefde tot God en den evenmapsch; Op welke wijze kan het volk de ware ontwikkeling gebracht worden Hij onze Oostelijke buren beslaan «avonden tol volkontwikkeling", die dobr vele bekwame katholieke mannen worden geprezen. Zo bewegen zich voornamelijk op hot. gebied v'vu de kunst; kunst in d- ruimste beteekenis van h t woord. Kr worden voord nichten gehouden over de beeldhouwkunst, over de schilderkunst, over do zangkunst; over -de muziekkunst enz. niet, om van de arbeiders kunstenaars te maken, doch om ze te leeren, het schoone in do kunst te doen op merken. te doen gevoelen, te doen liefhebben; om hen deelachtig te maken aan de vreugde en het reine genot, dat bestaat in het zien en hooren van het schoone. Het nut, dat dergelijke avonden geven is tweeërlei ze verschaffen negatief er, positief nut. Negatief, omdat ?e#het volk ver wijderd houden van estelooze, geest- arukkende, min ~ot meer zondige genoegens en vermaken; positief: ten eerste omdat ze het daarvoor in de plaats geven geestelijke genoegens, veredelende vreugde, tot nog toe niet door hen gesmaakt, daardoor, en door don prikkel van het nieuwe tevens een uitstekend middel om het te ont wennen aan minder edele genoegens, (kermis, vermaak in kroegen), welke vaak aanleiding tot zonde geven. Ten tweede' Zulke avonden sporen aan tot ernst in denken en willen, ze vormen het volk tot mannen met vaste karakters. Ten derde Ze werken tot ver edeling van geest en hart; ze ver edelen het familie-, 't huiselijk- leven,- ze doen in den mensch ontwaken alles wat goed, wat rein, wat edel is; ze verheffen het zedelijke peil van het volk. 1 en slotte hebben ze ook een so ciale waarde; ze leiden tot verbroe dering der menschheid, heffen voor een deel alle verschil in stand op, meer en minder ^ontwikkelden ont moeten op die avonden elkaar en loeren elkaar beter begrijpen en waar deren. N.' P. en M. werkzaam leven der haren; zij had gezien en begrepen, welk een toelegging een ('echte huisvrouw, dien naam waardig, aan den dag legt en het eenig stroven van hot jeugdige meisje was, het voorbeeld barer moeder na te volgen. Geen wonder dan ook, dat'ze door allen, die haar konden, bemind werd. Reeds lang had zij bemerkt dat Achille Bartin slechts oogen had voor haar; ver van de belangstelling van den jongeling jegens haar gaande te maken, had zij tegenover hem steeds een zekere terughouding aan den dag gelegd, daar de gedachte aan een huwelijk nog niet eens in haar opkwam. Achille Bartin had zijn vijf-en-twintigste jaar bereikt. Drie jaren te Parijs vertoefd hebbende om zich verder in den handel te bekwamen, had zijn vader hem, eenige maanden vóór dit verhaal begint teruggeroepen om hem het bestuur van zijn zaak over te laten; deze was nu een bloeien affaire en de ryke koopman zag slechts met ongeduld uit naar de gelegenheid, den eenigen telg, dien de hemel hem geschonken had, uit te huwe lijken. Zoodra de moeder van Madeleine haar man -had zien heengaan om de opdracht, die hy reeds in den vroegen morgen had ontvangen ten uitvoer te brengen, wilde zij aanstonds van diens afwezigheid gebruik maken om het hare te weten te komen van het nieuws dat zij gehoord had. Vast besloten do gevoelens harer dochter te onderscheppen, scheen het mejuffrouw De lage heidevelden onderscheiden zich, wat plantengroei betreft van die der hooggelegen velden. Vindt men op de hooge droge velden meest uitsluitend struik- of riegheide welig groeien de lager gelegen heidegronden kenmerken zich meer door grootere verscheidenheid in plantengroei. Moet voor die lager geleger? velden de dopheide in de eerste plaats ge noemd worden ook andere planten zooals gagel, kruipwilg, zonnedauw, klokjesgetiaan, ben tg ras, wollegras vinden er een geschikten bodem. Dit verschil in plantengroei wijst op een verschil in grondgesteldheid. Onder de heidehumus vindt men op die lage heidegronden een ondergrond van grofkorrelig zand, dat het vocht gemakkelijk doorlaat. Harde lager., of 't onvruchtbare loodzand, dat men zoo dikwijls op hooge zandgronden aantreft zoekt men hier in den regel vergeefs. Zulke lagen heidegronden zijn in de eerste plaats voor ontginning geschikt. Met niet te hooge koston kan men ze in goede graslanden veranderen. Ging men vroeger den grond diep losmaken, wat natuurlijk met hooge kosten gepaard ging, thans volgt men een andere methode en met succes. Vooreerst moet het terrein vlak gemaakt worden. Hoogten worden afgegraven, gaten dicht gegooid, maar steeds moet men Savinet liet best toe gebruik te maken van een behendigen omweg, om alzoo achter de waarheid te komen. «Nauwelijks de oogen open," zoo begon zij, «of daar komt mij reeds liet gerucht van een huwelijk ter oore; het zal een goede dag worden vandaag, als het spreekwoord waar is «Een huwelijk?" viel haar Madeleine in de rede. «Dat van Achille Bartin.'" Het meisje werd zoo bleek als een doode, haar oogen sloten zich en zy moest zich tegen den muur staande houden. «Zijn verloofde is waatschijnlijk een knappe, schatrijke jonge dame; het zal een trouwpartij wezen, zooals Nonant er nog nooit een heeft gezien." Madeleine voelde haar beenen knikken, zij liet zich op een stoel neervallen; haar moeder zach haar strak aan. «Wat scheelt er aan, Madeleine?" vroeg mejuffrouw Savinet. »gy schijnt onwel te zijn." Madeleine sloeg haar armen om den hals harer moeder, lei haar hoofd tegen haar borst en begon bitter te schreien. «Wat scheelt er dan toch aan, myn kind «Buiten uw weten, hebtgy mij droefheid veroorzaakt." «Met je te zeggen dat Achille Bartin in 't huwelijk gaat treden «Ja, want ik bemin Achille Bartin." «Gij hebt dat jong mensch lief?" vroeg mejuffrouw Savinet, -derhalve kent ge hem zorgen, dat de bovenste grond boven blijft. Slooten worden om 't te ontginnen terrein gegraven voor waterafvoer en afsluiting. Mocht de plantengroei te wild zijn, zoodoet men verstandig door afbranden of afmaaien hot terrein meer effen te krijgen. Daarna bekalken. Voprloopig een 500 KG. kalk uitstrooien per H. A. De zode moet gesneden worden en hiervoor kan de raesseneg ons goede diensten bewijzen. In alle richtingen wordt geëgd om de heidezode goed stuk te maken. Nu wordt het veld door greppels te graven in akkers gelegd van een 15 M. breedte. Het aldus verkregen zand dient om het terrein ter dikte van pl. m. 50 cM. te bezanden. Dit bezanden bevordert het verrotten der oude zode, maar is tevens noodig om het zaad een goed kiembed to verzekeren. Voor bemesting geeft men 't eerste jaar pl. m, 1000 KG. slakkenmeel en 800 KG. kainiet met nog een 500 KG. kalk, dus de eerste bekalking meegerekend 1000 KG. per H.A. Ziedaar de werkzaamheden voor defl winter. In 't voorjaar rest nog 't uitstrooien van de gras- en klaverzaden en het geven van een baal of drie chili. Voor gras- en klaverzaden rekent men zoowat per HA. 35 KG. bijv. 9 KG. witte klaver, 5 KG. roode kla ver, 7 KG. Engelsch zaaigt as, 3 KG. beemdlangbloem, 4 KG. ruw beemd gras, 2 KG. vossestaart, 2 KG. tirao- thee, 2 KG. hardzwenkgras en 2 KG. kamgra8. Nu nog de chili. Een 300 KG. is wel noodig. Voor de volgende jeren kan men wat minder geven. De chili kan men in tweemaal uitstrooien. De eerste maal bij het zaaien der gras- en klaverzaden en de rest, als de zaden zich tot kleine plantjes hebben ontwikkeld. W. ook, hebt go hem wellicht ook al gesproken, en waar houdt ge die samensprankjes "Ik heb Achille maar tweemaal ontmoet tweemaal heeft hij mij gezegd, dat Lij geen ander tot vrouw verkoos dan mij." «Ge begrijpt Madeleine, dat die stilzwij geudheid ten opzichte van uw moeder ray vei l veidriot veroorzaakt." -O moeder vengeef me. Meer dan twintig maal heb ik op 't punt gestaan u er over te spreken, maar telkens ontbrak mij de moed mijn hart iiad behoefte zich in het uwe uit te storten, maar de woorden bestierven op mijn lippen. Nooit zult gij weten wat ik sinds een maand lang heb geleden." «Waar en hoe hebben die ontmoetingen plaats gehad -Zooals u nog wel weten zult, ging ik eenigen tyd geleden een myner vriendionen bezoeken, die ziek was. Ik ontmoette, toen ik teiugkwam, Achille Bartin, die van de jacht terugkeerde, nabij het riviertje. Het was evenwel de eerste keer niet dat ik met A,chille praatte, reeds van school af kenden wij elkander en toen hij te Parijs vertoefde en hij nu en dan eens overkwam, sprak hij mij met zeer veel beleefdheid aan. «Waar komt gij vandaan Madeleine vroeg hij mij lachende. «Ik heb den middag by een ziek vrien dinnetje doorgebracht." -Het is zeer prijzenswaardig iien dio lijden te troosten." Wordt vervolgd. PEEL MAAS rmri—

Peel en Maas | 1905 | | pagina 1