Ld wel
GRATIS.
Op naar Wanssutn.
Volksontwikkeling.
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1905.
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG.
No. 47.
Uitgever \V. A. Van den Munckhof, Venray.
De Hanze in Noord-Limburg.
Feuilleton.
Landbouw.
Ontginning van
heidevelden.
iilïi
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor VRNKAT 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c.
afzonderlijke nummers 6 c.
IT SeÈÜ
/fcj t J.\i a i u vy nyiT."' ^4,
Prijs der Advertentiën
van 1 4 regels
elke regel meer
letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst worden 2maal berekend.
20 c.
5 c.
Zij, die zicli voor 1 Januari
op ..Peel en Maas" abonneerenk
ontvangen de nog voor dien datum
verschijnende nummers
A. s. Zondag 26 dezer tegen 4i/2 uur des
namiddags zal in de grooto zaal van den heer
Heudrikx te Wanssutn een hoogst belangt y-
ke vergadering gehouden worden, welke
vooral 't karakter zal dragen van een groote
propaganda-vergadering, en waarop deleden
der Noord Limburgsche Hanzeaideelingen
alle belangstellende burgers, landbouwers
en werklieden worden verzocht.
Men wil ook de andere standen, die vaak
geheel verkeerd oordeelen over de midden-
standsheweging inlichten, en men zal hun
nantoonen in hoeverre hunne belangen met
die der middenstanders samen hangen.
Dit is de reden, waarom deze zaak zoo
algemeen mogelijk wordt opgezet.
Kr worden buiten de bewoners van V\ ans-
RUio ook vele bezoekers uit de naburige
dorpen verwacht.
Tevens zal er gesproken worden over de
onedele buitenlandsche ventory, waarvan men
tegenwoordig vooral in de buurt van Venray
veel last ondervindt.
Debat i3 geoorloofd.
Kr zullen verschillende sprekers in meer
dere redevoeringen het woord voeren.
En wij hopen van harte, dat van deze
vergadering veel goeds zal uitgaan, en dat
alle belangstellenden (ook van Venray en
omgeving) aan den oproep om flink ter
vergadering te komen zullen gehoor geven.
Wij moeten in Noord Liraburg eons Hink
do vruchten gaan plukken van den Venray-
schen Katholiekendag.
Een Propagandist.
Ofschoon in onze dagen het spreek
woord «Hans komt door zijn domheid
voort" alle beteekenis heeft verloren,
«Lieve hemel, wie dan
«Ja dat moest je eens weten, raad eens?''
"Ach laat me toch niet langer daarom
trent onkundig."
-Achille
"Achille
Bartin, juist."
Goede hemel dat zou te veel geluk
wezen 1" riep mejuffrouw Savinet uit.
«Maar wees nu toch wijzer en zet dat
aanstonds uit uw hoofd," pruttelde de mole
naar, -van zoo'n huwelijk kan immers geen
sprake zijn
"Waarom niet Zijn wij geen neJe lieden
Wij hebben wel geeti geld, dat is waar.
maar de fortuin brengt geen geluk aan."
Martial haalde de schouders op.
"Onnoozel schepsel," mompelde hij,
«waarlijk ik heb medelyden met je."
-Wel als de jongelieden van elkander
houden
Daar zit het hem juist. Ach tegenwoor
dig ga maar 'eens bij je zelve na,
Constance. Ik moet je zeggen, tik zou het
even graag hebben als jij, maar ik maak
er mij volstrekt geen illusie van. Gij weet,
de goede naam van een meisje is als het
zuivetste kristal, het minste vlekje ziet men
er op."
worden or hier en daar nog gevonden
die het toejuichen zonden, wanneer
net volk dom gehouden werd.
Ja, er zijn er, die het minimum van
kennis, dat. de gewone dorpschool
geeft, nog te veel achten voor de
kinderen van het volk.
Met «zo zullen toch wel d.ood
komen" ineenen ze dan alles good t«
praten.
Aan dezulken geven we het vol
gende ter overweging.
Waarom is do ontwikkeling op
Ch ris tel ij kenop Katholieken grond
slag noodzakelijk
Zij is een waarborg voor de toe
komst; ze is meer waard dan goud.
Kon vroeger wellicht een timmer
man volstaan met timmeren, een
smid met smeden, thans in het ge
heel niet meer, een ambachtsman
moet zijn vak door en door kennen
en verstaan. Hiervoor is studie noodig.
Otn met vrucht te sludeeren moet
de geest des werkmans voor die
studie ontvankelijk gemaakt worden.
Tegenwoordig kan alleen de ont
wikkelde werkman vooruit komen.
Hoe zal dit in de toekomst zijn?
Het antwoord hierop valt moeielijk te
geven.
Het ontwikkelen van den geest
des volks leidt tot den bloei van
het volk.
De Deensche geleerde dr. Leeman
zegt «De tegenwoordige bloei van
den boerenstand in Denemarken is
op de eerste en voornaamste plaats
toe te schrijven aan de ontwikkeling
der boeren."
Ook do geschiedenis bewijst dit.
Waarom ondervindt bijna elke ver
gadering eener R. K. kiesvereeniging
bij het volk en de onmiddelijk daar
op volgende klasse zoo weinig be
langstelling Gebrek aan ontwikkeling
Het volk weet nog niet, waar het
om gaat.
De ware ontwikkeling beoogt ver
edeling van geest, gemoed en wil;
deze wordt verwezenlijkt door veel
vuldig het ware, het goede en het
«Laat mij maar begaan voor het avond
is weet ik alles één moeder kan meer dan
twee anderen."
Juist kwam Madeleine do kamer binnen
en omhelsde hare ouders Martial Savinet
verliet daarop de hamer en ging aan zijn
bezigheden.
II.
Madeleine, die wij nog niet kennen, was
een lief jong moisje van achttien jaar, met
fijoe, schoone gelaatstrekken.
Als haar vader van haar sprak, zei hij
altijd "mijn goede, lieve Madeleine."
Nimmer was een dergelijke betiteling beter
op haar plaats.
Was zij uit een koninklyk geslacht gebo
ren, zy zou de afgod van een volk zijn
geworden en de twistappel der Europeesohe
hoven, die huwbare prinsen hadden ter
wereld gekomen in de woning van een
gewonen molenaar, had de roep barer
schoonheid niet alleen de grenzen van het
kanton overschreden, maar iedereen roemde
haar bevalligheid en deugd.
Evenwel was Madeleine niet onkundig
van den indruk, dien zij maakte op hen,
die haar kenden.
Madeleine bezat geen enkel diploma; zij
had een goede, degelijko, godvruchtige
opvoeding ontvangen en wist zeer goed
waarin het ware huiselijk geluk bestaat;
zy was doordrongen van den geest van
orde en spaarzaamheid, zonder welko de
schittendste fortuinen ten gronde gaan.
Opgevoed aan den ouderlijken haard, was
zy dagelijks getuige geweest van het
schoone voor te si-T n. Ze is nood
zakelijk: ze bevordert bet gods
dienstig leven, dit is de liefde tot
God en den evenmapsch;
Op welke wijze kan het volk de
ware ontwikkeling gebracht worden
Hij onze Oostelijke buren beslaan
«avonden tol volkontwikkeling", die
dobr vele bekwame katholieke mannen
worden geprezen.
Zo bewegen zich voornamelijk op
hot. gebied v'vu de kunst; kunst in
d- ruimste beteekenis van h t woord.
Kr worden voord nichten gehouden
over de beeldhouwkunst, over de
schilderkunst, over do zangkunst;
over -de muziekkunst enz. niet,
om van de arbeiders kunstenaars te
maken, doch om ze te leeren, het
schoone in do kunst te doen op
merken. te doen gevoelen, te doen
liefhebben; om hen deelachtig te
maken aan de vreugde en het reine
genot, dat bestaat in het zien en
hooren van het schoone.
Het nut, dat dergelijke avonden
geven is tweeërlei ze verschaffen
negatief er, positief nut.
Negatief, omdat ?e#het volk ver
wijderd houden van estelooze, geest-
arukkende, min ~ot meer zondige
genoegens en vermaken; positief: ten
eerste omdat ze het daarvoor in de
plaats geven geestelijke genoegens,
veredelende vreugde, tot nog toe niet
door hen gesmaakt, daardoor, en
door don prikkel van het nieuwe tevens
een uitstekend middel om het te ont
wennen aan minder edele genoegens,
(kermis, vermaak in kroegen), welke
vaak aanleiding tot zonde geven.
Ten tweede' Zulke avonden sporen
aan tot ernst in denken en willen,
ze vormen het volk tot mannen met
vaste karakters.
Ten derde Ze werken tot ver
edeling van geest en hart; ze ver
edelen het familie-, 't huiselijk- leven,-
ze doen in den mensch ontwaken alles
wat goed, wat rein, wat edel is; ze
verheffen het zedelijke peil van het
volk.
1 en slotte hebben ze ook een so
ciale waarde; ze leiden tot verbroe
dering der menschheid, heffen voor
een deel alle verschil in stand op,
meer en minder ^ontwikkelden ont
moeten op die avonden elkaar en
loeren elkaar beter begrijpen en waar
deren. N.' P. en M.
werkzaam leven der haren; zij had gezien
en begrepen, welk een toelegging een ('echte
huisvrouw, dien naam waardig, aan den
dag legt en het eenig stroven van hot
jeugdige meisje was, het voorbeeld barer
moeder na te volgen.
Geen wonder dan ook, dat'ze door allen,
die haar konden, bemind werd.
Reeds lang had zij bemerkt dat Achille
Bartin slechts oogen had voor haar; ver
van de belangstelling van den jongeling
jegens haar gaande te maken, had zij
tegenover hem steeds een zekere terughouding
aan den dag gelegd, daar de gedachte aan
een huwelijk nog niet eens in haar opkwam.
Achille Bartin had zijn vijf-en-twintigste
jaar bereikt.
Drie jaren te Parijs vertoefd hebbende
om zich verder in den handel te bekwamen,
had zijn vader hem, eenige maanden vóór
dit verhaal begint teruggeroepen om hem
het bestuur van zijn zaak over te laten;
deze was nu een bloeien affaire en de ryke
koopman zag slechts met ongeduld uit naar
de gelegenheid, den eenigen telg, dien de
hemel hem geschonken had, uit te huwe
lijken.
Zoodra de moeder van Madeleine haar
man -had zien heengaan om de opdracht,
die hy reeds in den vroegen morgen had
ontvangen ten uitvoer te brengen, wilde zij
aanstonds van diens afwezigheid gebruik
maken om het hare te weten te komen van
het nieuws dat zij gehoord had.
Vast besloten do gevoelens harer dochter
te onderscheppen, scheen het mejuffrouw
De lage heidevelden onderscheiden
zich, wat plantengroei betreft van die
der hooggelegen velden.
Vindt men op de hooge droge
velden meest uitsluitend struik- of
riegheide welig groeien de lager
gelegen heidegronden kenmerken zich
meer door grootere verscheidenheid
in plantengroei.
Moet voor die lager geleger? velden
de dopheide in de eerste plaats ge
noemd worden ook andere planten
zooals gagel, kruipwilg, zonnedauw,
klokjesgetiaan, ben tg ras, wollegras
vinden er een geschikten bodem.
Dit verschil in plantengroei wijst op
een verschil in grondgesteldheid.
Onder de heidehumus vindt men op
die lage heidegronden een ondergrond
van grofkorrelig zand, dat het vocht
gemakkelijk doorlaat.
Harde lager., of 't onvruchtbare
loodzand, dat men zoo dikwijls op
hooge zandgronden aantreft zoekt men
hier in den regel vergeefs.
Zulke lagen heidegronden zijn in de
eerste plaats voor ontginning geschikt.
Met niet te hooge koston kan men ze
in goede graslanden veranderen.
Ging men vroeger den grond diep
losmaken, wat natuurlijk met hooge
kosten gepaard ging, thans volgt men
een andere methode en met succes.
Vooreerst moet het terrein vlak
gemaakt worden.
Hoogten worden afgegraven, gaten
dicht gegooid, maar steeds moet men
Savinet liet best toe gebruik te maken van
een behendigen omweg, om alzoo achter de
waarheid te komen.
«Nauwelijks de oogen open," zoo begon
zij, «of daar komt mij reeds liet gerucht van
een huwelijk ter oore; het zal een goede
dag worden vandaag, als het spreekwoord
waar is
«Een huwelijk?" viel haar Madeleine in de
rede.
«Dat van Achille Bartin.'"
Het meisje werd zoo bleek als een doode,
haar oogen sloten zich en zy moest zich
tegen den muur staande houden.
«Zijn verloofde is waatschijnlijk een
knappe, schatrijke jonge dame; het zal een
trouwpartij wezen, zooals Nonant er nog
nooit een heeft gezien."
Madeleine voelde haar beenen knikken,
zij liet zich op een stoel neervallen; haar
moeder zach haar strak aan.
«Wat scheelt er aan, Madeleine?" vroeg
mejuffrouw Savinet. »gy schijnt onwel te
zijn."
Madeleine sloeg haar armen om den hals
harer moeder, lei haar hoofd tegen haar
borst en begon bitter te schreien.
«Wat scheelt er dan toch aan, myn
kind
«Buiten uw weten, hebtgy mij droefheid
veroorzaakt."
«Met je te zeggen dat Achille Bartin in 't
huwelijk gaat treden
«Ja, want ik bemin Achille Bartin."
«Gij hebt dat jong mensch lief?" vroeg
mejuffrouw Savinet, -derhalve kent ge hem
zorgen, dat de bovenste grond boven
blijft.
Slooten worden om 't te ontginnen
terrein gegraven voor waterafvoer en
afsluiting.
Mocht de plantengroei te wild zijn,
zoodoet men verstandig door afbranden
of afmaaien hot terrein meer effen te
krijgen.
Daarna bekalken. Voprloopig een
500 KG. kalk uitstrooien per H. A.
De zode moet gesneden worden en
hiervoor kan de raesseneg ons goede
diensten bewijzen.
In alle richtingen wordt geëgd om
de heidezode goed stuk te maken.
Nu wordt het veld door greppels te
graven in akkers gelegd van een 15
M. breedte.
Het aldus verkregen zand dient om
het terrein ter dikte van pl. m. 50
cM. te bezanden.
Dit bezanden bevordert het verrotten
der oude zode, maar is tevens noodig
om het zaad een goed kiembed to
verzekeren.
Voor bemesting geeft men 't eerste
jaar pl. m, 1000 KG. slakkenmeel en
800 KG. kainiet met nog een 500
KG. kalk, dus de eerste bekalking
meegerekend 1000 KG. per H.A.
Ziedaar de werkzaamheden voor defl
winter.
In 't voorjaar rest nog 't uitstrooien
van de gras- en klaverzaden en het
geven van een baal of drie chili.
Voor gras- en klaverzaden rekent
men zoowat per HA. 35 KG. bijv. 9
KG. witte klaver, 5 KG. roode kla
ver, 7 KG. Engelsch zaaigt as, 3 KG.
beemdlangbloem, 4 KG. ruw beemd
gras, 2 KG. vossestaart, 2 KG. tirao-
thee, 2 KG. hardzwenkgras en 2 KG.
kamgra8.
Nu nog de chili.
Een 300 KG. is wel noodig. Voor
de volgende jeren kan men wat minder
geven. De chili kan men in tweemaal
uitstrooien. De eerste maal bij het
zaaien der gras- en klaverzaden en de
rest, als de zaden zich tot kleine
plantjes hebben ontwikkeld. W.
ook, hebt go hem wellicht ook al gesproken,
en waar houdt ge die samensprankjes
"Ik heb Achille maar tweemaal ontmoet
tweemaal heeft hij mij gezegd, dat Lij geen
ander tot vrouw verkoos dan mij."
«Ge begrijpt Madeleine, dat die stilzwij
geudheid ten opzichte van uw moeder ray
vei l veidriot veroorzaakt."
-O moeder vengeef me.
Meer dan twintig maal heb ik op 't punt
gestaan u er over te spreken, maar telkens
ontbrak mij de moed mijn hart iiad behoefte
zich in het uwe uit te storten, maar de
woorden bestierven op mijn lippen.
Nooit zult gij weten wat ik sinds een
maand lang heb geleden."
«Waar en hoe hebben die ontmoetingen
plaats gehad
-Zooals u nog wel weten zult, ging ik
eenigen tyd geleden een myner vriendionen
bezoeken, die ziek was.
Ik ontmoette, toen ik teiugkwam, Achille
Bartin, die van de jacht terugkeerde, nabij
het riviertje.
Het was evenwel de eerste keer niet dat
ik met A,chille praatte, reeds van school af
kenden wij elkander en toen hij te Parijs
vertoefde en hij nu en dan eens overkwam,
sprak hij mij met zeer veel beleefdheid aan.
«Waar komt gij vandaan Madeleine
vroeg hij mij lachende.
«Ik heb den middag by een ziek vrien
dinnetje doorgebracht."
-Het is zeer prijzenswaardig iien dio lijden
te troosten."
Wordt vervolgd.
PEEL
MAAS
rmri—