en omstreken. Het goed recht der burgerij. Sociale Wetgeving. Alibi. ZATERDAG 20 MEI 1905. ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG. No. 20. Uitgever W. A. Van mix Munckhof, Venray. Mengelwerk PEEL Abonnementsprijs per kwartaal. voor Venray 50 c. franco per post 65 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c. afzonderlijke nummers 6 c. MAAS Prijs der A.dvertentiën van l 4 regels 20 c. elke regel meer 5 c< letters en vignetten naar plaatsruimte. Advertentiën, 3roaal geplaatst worden 2maal berekend. E»n van ila punten van verschil tusschcn de christelijke en de socia listische democratie is hierin gelegen, dal wij hot behoud der standen in de maatschappij noodzakelijk achten, ter wijl de socialisten naar een volkomen gelijkheid streven. Hieruit volgt, dat liet streven der Katholieke Sociale Actie niet eenzijdig mag gericht zijn op de bevordering van de welvaart der lichamelijk werkenden alleen. Do organisatie in christelijke» geest moet niet alleen de werklieden, maar ook den boerenstand en de burgerij omvatten. Wat de socialisten er ook van mogen zeggen, een feit blijft bei, dat de zoo gesmade burgerij onzer dagen op hot gebied van godsdienst en onderwijs, van kunsten en wetenschap, van ont wikkeling en vooruitgang zeer veel heeft tot stand gebracht. Indien het onrechtvaardige kapitalis me, dat wil zeggen de leer van de vi achtbaarheid van het gouden tientje, de wereld nog niet gebracht heeft tot zijne uiterste, maar onvermijdelijke gevolgtrekking, namelijk tot een alge- meeno verarming en uitmergeling der groole massa, dan is dat voor een •groot gedeelte toe te schrijven aan onze ondei nemende, vooruitstrevende en over het geheel genomen christelijk gezinde burgerij, waarop bovendien in dagen van nood en armoede steeds kon gerekend worden. E11 die organisatie is broodnoodig want zoo de .teekepen des tijds ons niet bedriegen, dan wordt de welstand der burgerij steeds meer en meer bedreigd. De toestand van de middelklassen wordt inderdaad met den dag be nauwder. Eene hoofdoorzaak hiervan is deze. Hel kapitalisme, dat wil zeggen het in strijd met de christelijke leer vrucht baar verklaarde geld is ten opzichte van de arbeidende klassen aan zijn uiterste grens gekomen. Niet alsof die toestand nog niet erger had kunnen worden, maar liet ontwaakte christelijke geweten dei- volkeren heeft hier een duidelijk halt geroepen en de zicli vereenigende werk lieden gaan zich steeds krachtiger ver (ledigen tegen de uitbuiting door het overal en alom meerwaarde opeischende kapitaal. Dat is hun recht, dat is hun heilige plicht. Maar de gevolgen draagt de middel stand Was de middelstand vroeger veelal, hoewel onbewust, een werktuig in de handen van het kapitalisme, nu is hij van liet werktuig slachtoffer geworden en wordt nu èn door het kapitaal én door do vereenigde arbeiders gelijkelijk bedreigd. Aan den eenen kant dreigen de wa- enhuizen en grooto magazijnen duizen den middelstanders met ondergang aan den anderen kant dreigt de coöpe ratie tal van voorheen zelfstandige burgers te veranderen in •.loonslaven" niet van het kapitaal maar van de vereenigde werklieden. tot 11.09 de vruchtbaarste wetgevende en Kovemlieu zoo angstig, du wat ridder- Wal de socialisten er ook van mogen zeggen, een feit blijft het, dat 't niet voldoende is, dat de lichamelijke arbeid gedaan wordt, maar dat hij ook wel degelijk geleid moet worden. En juist, dat is de taak der burgerij en van den middelstand den licita- melijke arbeid hij de voortbrenging en de verdeeling der goederen tot, zijn doel te brengen en dit doel is het algemeen wolzijn. Maar die taak veronderstelt eene hoogere ontwikkeling en zelfs een grooteren welsland van de burgerij De burgerij moet in staat zijn aan de maatschappij meer ontwikkelde burgers tn geven. 't Is niet noodig bijvoorbeeld, dat, alle werklieden werktuigkundigen zijn, maar wel is het noodzakelijk, dat er werktuigkundigen zijn en blijven en dat, er dus een stand zij met voldoen den welstand om werktuigkundigen te kunnen voortbrengen. Indien dus de burgerij door orga nisatie opkomt voor hare belangen dan is dat niet alleen haar goed recht, maar tevens haren maatschappelijken plicht, die zij niet alleen om haar zelve maar ook ter wille van 't alge meen welzijn niet verwaat'loozen mag Wij begroeten daarom de alom ont staande vereenigingen van den middel stand en de patroonsbonden met niet minder vreugde dan de Katholieke werkliedenvereenigingen en de chris telijke vakorganisaties. De tweede hoofdzaak is gelegen in do algemeene doorvoering der tweede kapitalistische dwaling, welke hierin is gelegen, dat men eiken prijs voor rechtvaardig houdt, die in «vrijheid" wordt vastgesteld. Het oude christelijke beginsel, dat de prijs de waarde en de waarde den prijs niet overtreffen mag, is men zoo wat heelemaal vergeten. Prijs is de waarde in geld uitge drukt. Dit, 0 saneta simplieitas, leeren zelfs Katholieke staathoudkundigen. En zoo zien wij het in onze dagen gebeuren, dat men sommige at tikelen om bluf te slaan gerust tien a twintig procent onder de waarde vet koopt en men zich een oogenblik later er geen geweten uitmaakt op een ander artikel 100 procent te verdienen, zoo er maar een slachtoffer gevonden wordt. Het gevolg van al deze practijken is eene toomelooze mededinging op elk gebied, maar ook de ondergang van den eerlijken handel en dientengevolge een van de hoofdredenen, waarom do coöperatie alom zoo gemakkelijk slaagt. Dit zijn de twee hoofdoorzaken, maai er komen vele andere bij, welken den middelstand zeer ziek hebben gemaakt. En die ziekte is zeer nadcelig niet enkel voor den middelstand, maar ook voor de geheele maatschappij en kan voor den middelstand doodelijk worden tenzij hij zichzolvon geneest door orga nisatie, door rereeniyingN.P.M. Het Kath. S. Wkbld verdedigt het kabinet inzake sociale Wetgeving. De eerste Arbeidswet, zegt het blad terecht, van eenige beteekenis kwam onder 't vorige Chjislelijke Kabinet, het ontwerp-Ruys jan Heerenbrottek. In de vele jaren, dat we liberale ministeries hadden niets Na 't Kabinet-Mackav kregen we Veiligheidswet, Ongevallenwet, Wo ning en Gezondheidswet. Iloe deze drie laatste wetten in de practijk voldoen wie er nwe bekend is, zal de techniek er van tiiet prijzen. Toen 't ministerie-Kuyper vóór iuim drie jaren aankwam, vond het van de invaliditeitsverzekering een vluchtige schets, van de ziekteverzekering zelfs niets. Het allereerste begin was er nog niet mee gemaakt. Onder dit ministerie kwamen in het Staatsblad de Beroeps wet de wet op de caisson-arbeiders waarmee we alle landen voor zijp, de verschillende uitvoeringsbesluiten betreffende do Ongevallenwet, Woningwet, Gezond heidswet, Kinderwetten enz. Ingediend en ten deelo behandeld zijn Arbeidswet Arbeidscontract, Ongevallenverzekering voor den land bouw, idem voor de zeevisscherij, ziekteverzekering invalidiieits en ouder- domsverzekering, landbouw vertegen woordiging, pensioneering vart bijzon dere onderwijzers, weduwen- en weezenverzckcring voor alle onderwij zers. Mocht deze regeering aanblijven, dan zullen in de acht jaren van onze Christelijke meerderheid in de Kamers vijfmaal meer sociale weiten zijn tot stand gekomen, dan er in de vele tientallen van jaren, dat de liberalen de meerderheid hadden, in het Staats blad verschenen. En vergelijk dit lijstje eens met het bijna totaal-ontbreken van sociale weiten in Frankrijk, waar sinds jaren socialisten en vrijzinnigen het heft in handen hebben De Chr. Nationale Nederlander vindt deze beschouwing niet geheel billijk. De Kinderwet-Van Houten (1ST4) wordt over het hoofd gezien, evenals de wet op de Kamers van Arbeid van het ministerie-Róell (1*97) en de Kinderwetten van minister Corl van der Linden. De technische feilen in de Veiligheidswet van het ministeric- Röeli zijn ook niet van dien aard, dat ze juist aan het toenmalig Kabinet mogen geweien worden. Die wet toch is met instemming en medewerking van alle partijen tot stand gekomen, omdat men haar in dien vorm destijds algemeen het best achtte. Ook behoort niet vergeten te worden dat in de «vele tientallen van jaren'', die aan het Kabinet-Mackav vooral- gingen, nog allerminst de oogen geopend waren, ook niet ter rechter zijde, voor de noodzakelijkheid van die ingrijpende sociale maatregelen, die later tengevolge van het verslag der enquête-commissie en andere erva- ringsfactoren gemeenschappelijke desi derata zijn geworden. Dat neemt niet weg, dat in hooldzaak mr. Aalberse gelijk heelt. Mocht liet ministerie aanblijven, dan staat 1001 periode te worden, die onze parlemen taire geschiedenis in de laatste halve eeuw gekend heelt. «De ministerieels koks hebben de sptjzen bereid en in overstelpende mate ter tafel gebracht. Wanneer nu tnaar de kiezers de rijk voorziene tafel in Juni niet onderstboven werpen, dan kan in de nieuwe zitting onmiddellijk worden begonnen en bulo ven de eerstvolgende jaren aan ben. die een krachtige sociale wetgeving, eiach des tijds achten, een ware -smulpartij" te zullen bieden. De maan scheen door de langziaro voort drijvende wolken en de schaduwen joegen over de velden en bossclten voort. Het was oen prachtige nacht om fiets te rijden. Dr. Franz Stephan had dien avond weinig patiënten gehad en rroolijk trapte hij zijn machine al Huilende voort, terwijl de ketting regelmatig over do tanden gleed. Eigenlijk wist hij zelf niet waar hy reed, want hij had, voor hij zyn huis verliet, maar even vluchtig op zijn wmlerkaart ge zien. Dat wist hij wel, dat hy te Altcnfeld moest aankomen en daar was immers een herberg Maar of dat nu 25 of 3D kilometers ver was, daarvan had hij goon flauw begrip. Hij boog zich voorover om op 't horloge aan den stuurstang te zien het was juist kwart voor tienen. Bij de bocht, die de weg plotseling maakte bevond bij zich eensklaps in volslageu duisternis. Aan beide zijden verhieven zich de hooge booraen van het woud weldra werd ook de maan door de wolken geheel bedekt en zijn lantaarn, die reeds gedurende de laatste 20 minuten flauw gebrand hadging, om het spel te volmaken, geheel uit. Snel steeg hij af en stak een lucifer aan, maar de pit wilde niet branden en ten slotte werd de duisternis hoe langer hoe dichter. Juist was hij bezig zoo goed als het ginj zijn lantaarn in orde te maken, toen bij aan zijn rechterhand in liet woud plotseling ten geweerschot hoorde, Eene korte schreeuw en een aantal woe dende uitroepen volgden, dan eenig geritsel in de struiken en een paar oogonblikken later was hei weer stil. Wilddieven dacht hij en boog hoof I voorover om beter te kunnen hooreu. Lit liM kreupelhout, geen tien schredei. van hem verwijderd, kwam plotseling een man te voorschijn en verdween :n het donker van den macht. De uittoepen van diens vervolgors werden zwakker en zwakker en stierven eindelijk geheel in de verte weg. Klaarblijkelijk wat en zij het spoor kwijt geraakt. Dr. Stephan's geheele sympathie was aan de zydc van den vervolgde hij zag scherp in de richting, die de vluchteling genomen had en sprong toen op zijn rijwiel. Eenige minuten later hoorde hij 't knarsen van een huisdeur en een vrouwelijke stem die hem aanriep. Voorbereid op elk avontuur hield hij stil wachtte wat de vrouw, die nu op hem toe kwatu snellen, hem te zoggen zou heb ben. Nu, wat is er f vroeg hij en trachtte in het donker haar gelaatstrekken te onder scheiden. Dit was hem echter niet mogelijk, wiuit haar gelaat was geheel in 'n doek gehuldigd O, ga met mij mee, mijnheer, fluisterde zij buiten adem en legde smeekend har eene band op zijn arm, er is een menschen leven mee gemoeid Haar stem klonk zoo zacht en meisjeaacht lijks in .Stephan whs. werd opgewekt. Waarmede kan ik u vau difhst zijn Ga mee. och, als 't u belieft I>r. Stephan volgde baar, zijn machine an zyne hand voortduwend. Weldra hadden ze ecu kieiu poertj*. dat het hosch uitkwam, bereikt he' meisje pende liet met geweld liet scheen in lang niet gebruikt te zijn - en bleef er toen >or staan. -Het is voor myh vader, ze id* *y opge- inden. ik weet ni-t wat hem scheelt. Uw vader is due plotseling ziek gewor den? Ja, geheel onverwacht. Gelukkig ben ik dokter. Des te beter, ik zal uw goedheid nooit vergeten. Weei truc hl te bij haar gelaat lu ouder- cheiden, want het scheen hem dot in hare oorden meer angst dan dankbaarheid hg. Het ruiicben van water liet zich plotse ling hoorei» en 't volgend oogenblik stonde» ze voor een plank die als brug over eene beek geworpen was. Weifelen i bleef het meisje staan en zag om naar «Je donkere schaduwen van het bosch. We hebben nog maar een heul klein eindje te gaan. dokter; wilt gjj uw rijwiel meenemen of het hier laten Gij kont bet gerust doen. Maar Stephan hield veel te veel van zijn machine om er lang van gescheiden te ziju en hij bokonde dit rondweg. Tot zyn verwondering liet ze nu een bard gefluit booren* Hij zag haar verwonderd aan. Ik wil alleen maar de honden waar schuwen, ze zijn kwaadaardig tegenover reemden. De jonge dokter vond haar houding hoogst zonderling, maar hij antwoordde uiet. Daar zijn we. waar we wezen moeten dokter. Met de oogen volgde Stephan de richting van haar uitgestrekte hand en zag 't strooien dak van een klein huisje, dat eieh tegeu den donkeren achtergrond der hoornen af teekende. Een flauwe lichtstraal sshemorde door de gesloten blinden en de dokter had er aeu eed op kunnen doen, dat hij daarlangs »on mannelijke figuur zag glijden en in de duis ternis verdwijnen. Het meisje deed de deur open ti» verzacht hem binnen te treden. Dit deed hij, nadat hij zyn rijwiel tefeo den lagen voorgevel had gezet. Het vertrek, waarin ze hem bracht, was armoedig ingericht, maar heel helder en proper. Op een versleten canapé bij hei venster lag een oude man. bleek- en bewegingloos uitgestrekt. Do dokter boog zie!, over bwu been. Ntf. vrr»*g het gehaast is 1iet- ernstig f te jonge dokter wist niet wat hy zou zeggen en schudde verwonderd bet boni De' pols van den zieke ging evoir ieg«ira*?ig als zijn eigen po!.-* en hij adamJo zeer ge makkelijk. Geef mij wat cognac i Ik heb hora alles gegeven wat ik had heb niets meer over. De naaste plaats waar we bet krijgen kuuueu is Altenfeld. Stephan bromde eenige onverstaanbare woorden de zaak was hem niet dmdelyk. Nog eetis zag hy den neke onderzoekend aan, trok aan zijn knevel, wat hy altijd deed ah bij iel» overwoog. Er wa« geen twijfel meer aan di«» ra an daar -peelde comedie. Het ineiije had iotoascben haai doek op zij geslagen en onthulde daardoor een gelasrt van wonderbare schoonheid, da», door zwarte lokken was omrand. Waarom hebt gij n.ij bier geroepen f vroeg Stephan beiaard. De man op de canapé opende zijn oogen en richtte zich geeuwend op. Gy hebt den verkeerde meegebracht, kiud. Reide hij op gedempteu toon. Goeden avond, mijnheer, ik merk dat gij dokter zijt het spijt mij dat ik u moeite veroor zaak.

Peel en Maas | 1905 | | pagina 1