W. van den Munckhof-Sassen. Boer en Werkman. BE DOCHTER ZATERDAG 6 NOVEMBER 1897. A CTITTI EN DE J A A RGAXG No. 45. Abonnementsprijs por kwartaal. voor Vkkkat 50 c. franco per post 65 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c. Afzonderlijke nummers 6 c. Uitgever: Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag. Prijs der A.dvertentiën van 14 regels 20 c. elke regel meer 5 c. groote letters en vignetten naar plaatsruimte. Advertentiën, 3maal geplaatst, >rden 2maal berekend. dvertentien of Ingezonden Stukken gelieve men Vrij- ®dag vóór 2 uur 's middags te bezorgen aan het Eureau van «Peel en Maas'" te Venray. Beiden hebben lint slecht in de maatschappij. Daarover js uien hel vrij wel eens. Rn al die hot goed met de verbe tering der maatschappelijke toestan den mennen, wenschen niets vuriger dan dat daarin zoo spoedig mogelijk verandering komt. Is het wel goed telkens en telkens te wijzen op toestanden, die veel ie wenschen overlaten? Wij gelooven van ja. Geen geneesheer zal trachten eene ziekte te genezen, voor hij de kwaal kent, en als er brand is, wordt er zoolang geroepen, totdat de vlammen gebluscht zijn. Verbetering moet er komen, maar langs den goeden weg. Rn voor ons katholieken is die wég- duidelijk genoeg afgeteokend in de beroemde encycliek van Z. H. den Paus «Berum Novarum." Hierin zet de glorierijk regcerende Paus Leo XIII de oorzaken uit elkan der, waaruit de bedioevcnde toestan den en gebreken der hedendaagsche maatschappij, vooral dc ellendige toe stand der werklieden zijn ontslaan en wijst hij ons de middelen ter verbe tering aan. Maar, vraagt ge wellicht, als de Paus van werklieden spreekt, is daar- Feuilleton. VEROORDEELDE. DOOK W. J. SMIET. 18 IX. Zon verliet FTotcna dan hot huis van den bankier Yermuggen, waar zij gedurende haar tweejaiig verblijf ljaro beste pogingen steeds met, grievende beleedigmgen had zien beant woorden en waar zij voor al hare moeite slechts ondank bail ingeoogsl. Men zal zich gemakkelijk de woede van den bankier kunnen voorstellen, loeu hij vernam dat Helena vertrokken was. Mevrouw Vermuggen had haar echtgenoot neg nooit zoo kwaad gezien, en hoewel van nn'u-e niet angstig, wenschte zij uu toch Helena weer teiug. Deze bevond zich editor tegen baren baat beveili -<i bij eene fatsoenlijke burgervrouw, genaamd Horoibea, alwaar dc heer Ilolbeiu haar gebracht had. Dorothea verdiende haar brnod met een klein winkeltje, dat rticttegens'aandc do con currentie van groote winkels, een voldoend bestaan opleverde. onder ook de boer begrepen? Bedoelt de Paus in zijn encycliek niet op de eerste plaats den fabrieksarbeider Zeker, op de eerste plaats wel. maar de beginselen, die de Paus verkondigt, kunnen en moeten toegepast worden op al degenen, die door werken in hun dagelijks onderhoud voorzien. Nu is de vraag, is de boer werkman in dien zin, dat hij door werken in zijn dagelijks onderhoud voorziet Er zijn boeren in soorten. Daar hebt ge op de eerste plaats de heer boeren, die boer spelen voor hun pleizier. Zeker 't zij» vaak zeer nuttige leden der maatschappij. In hunne omgeving slichten zij door raad, daad en voor beeld vaa k zeur veel goeds. Verre slaan zij in onze achting boven couponknippers, sportliefhebbers en badgasten. Maar wie zal beweren, dat men hun tot den werkenden stand kan brengen en dat hun belangen de belangen zijn van d< li werkman. Er is nog een ander soort hcerboeren. Geen heet en, die boer spelen voor pleizier, maar hoeren, die heer willen zijn uit boetvaardigheid. Hun vuoral gaal het in deze zware tijden vaak dubbel slecht. Maar hen te helpen, zal onmogelijk blijken, want zij zouden zich reeds be- leedigd gevoolon, indien men ben bij een arbeider durfde vergelijken. Iu onze streken is echter dit soort boeren niet talrijk, in Holland vindt men er meer. Nu, daar is dan ook de maatschap pelijke verhouding van den boer vaak eene andere dau hier. Hier vindt men meestal kleine of betrekkelijk kleine boeren, die het eigen werk meestal zelf doen, ginder zijn Zij was echter alleen op do wereld en dus met weinig tevreden; en lioe gei ing hare in komsten ook waren, toch kou zij nog wat missen voor den arme. Voor liet overige was zij eene oude goed hartige vrouw, die nog steeds den ouden tijd betreurde, toen d« mcnsclieu minder verlicht waren, maar mat minder kennis meer geld verdienden dan thans. Aan bare zorg had Holbein Helena toever trouwd, totdat zij ecno andere betrekking zou verkregen hebben, waarvoor de muziekmees ter alle pogingen aanwendde. Dagen en «eken vei liepon echter, en nog had zich niets goeds voor Helena opgedaan; wal meer is, Holbein zag dut men in zekere kringen met ecno in het oog loopende koel heid begon te behanden, en men zijne lessen niet moor zooals vroegei waardeeide. Sommigen hadden hein roods onder het. een of ander voorwendsel, eu do directeur van het orkest, waaraan hij verbonden was en een vast jaargeld verdiende, had liern, ofschoon onder hedekte termen te kennen gegeven, dut zijne laatste compositie niet zou uiigevoerd worden, daar kenners vei klaarden, dal het snik. weinig kunstwaarde bezat. Dal hem deze vernedering van de zijde des bankiers werd aangedaan, hieraan twijfelde hij geen «ogenblik, waal ny kende de sluw heid van mevrouw en den vonnngendon in vloed van den heer Vvrmuggen. Dat btj zelf vervolgd werd, daarin zag Holbein niets vreemds, maar dat door laster en hoon een onschuldig meisje in het verderf moest gestöït worden, tot zulk eene laagheid had hij don bankier niet in smal gerekend. groote boeren regel, die hun werk door anderen laten verrichten. Wanneer nu zoo'n boer zijn bedrijf goed behartigt, is liet duidelijk, dat hij daardoor liet recht krijgt op een behoor lijk bestaan. Echter wijkt zijn maafecliappelijken (oestand van die der arbeiders vaak al te zeer af, om op hem de beginselen der encycliek altijd recbtótreöts toe te passen Met de boeren van deze streken is het anders gesteld. Werken en hard werken was hier altijd regel, en met dat harde, werk een behoorlijk stuk brood verdienen is tegenwoordig uitzondering. De gezeten hoer, zooals die op onze dorpen nog vrij talrijk aijn, heeft het ondanks zijne eenvoudige levenswijze hard genoeg om zijn hoofd boven water te houden. Met den huurboer is k t echter veel slechter gestold. Zijne armoede is op Ie plaatsen spreekwoordelijk geworde J Het virkeft' moet ui kV ijtH vei'koehi worden voor de huur en slechts het allernoodzakelijkste mogen zij zich gunnen, willen zij niet in groote gel delijke verlegenheid geraken. En toch onze hoeren werken, wer ken hard en dus ook voor hen geldt hot groote beginsel Wie werkt, be hoort te eten en do arbeider is zijn loon waardig. De Paus zegt onder anderen in zijne encycliek .- «Een dringende wet der natuur verlangt, dat In t hoofd des huisgezins zijn onderhoorigen het levensonderhoud en al het noodigo verschaffe." Maar kan dit de huurboer in deze tijdsomstandigheden Welnu, dan geldt ook het andere Mevrouw Vermuggon luid echter in deze zaak du grootste schuld, want alleen op haar voortdurend aandringen, was de bankier er toe overgegaan, om in zijnen uitgebreide» kring de verdiensten van den muziekmeesters traps gewijze ie verlagen. Zooals gewoonlijk was do ijdclo wereld, die in den rijkdom ook het vorstand ziet. aan de zijdo tan den bankier, zoodat binnen een korten tijd Holbein evenzeer veracht werd als hij vroeger gevierd was. Mevrouw Ver muggen bleef van haren kant ook niet in gebreke om Helena's zoogenaamde ondeugden te verbreiden. Hot was een helsch complot om twee braver, ten gronde te lichten. Nog steeds had Holbein stipt, het kostgeld voor Helena betaald, lioo zwaar het hem Ook viel, maar lm liet hier niets van blijken, al word zijn j.is nok dagelijks kaler, en prijk'© zijn zware gouden ketting niet meer op het zwarte vest. Hij gaf den moed niet op en wist dien van Iloleua steeds levendig te houden, door haar op een blijde toekomst te doen hopen. l)e gevoeligste slag, die hem trut. was toen hij zijn ontslag ontving als muzikant van hei orkest, want nu bezat Inj niets meer waaivp bij i «kenen kon. en de weinige muzieklessen, dio hij lot zeer vermindei de prijzen moest geven, brachten niet meer genoeg op. om in zijn onderhoud en dat van Helena voldoende te voorzien. Toch trachte Holbein dit nog voor zijne beschermelinge e verbergen, doch deze had het bemerkt. Ofschoon Holbein en Dorothea er tegen woord van den Paus «Er moet spoedig en afdoende ge holpen worden, wijl, tengevolge der wanverhoudingen ontelbare menschen een ellendig en onwaardig beslaan lijden." liet eerste middel om hierin verbe tering te brengen is evenals bij den werkman: aaneensluiting en veieenigd optreden, Is de huurprijs van een boerderij te hoog, welnu, boeren, bepaalt dan in verceniging, hoeveel die moet be dragen, wil de boer er een behoorlijk stuk brood hebben, en niemand hure voor hoogeren prijs. In verceniging zal het u dikwijls mogelijk zijn uwe voortbrengselen te vermeerderen, te verbeteren eu duur der van de hand te doen. In verceniging zult gij, wat gij voor uw bedrijf noodig bobt, goedkooper verkrijgen. In vereeniging kunt gij geldelijke instellingen oprichten, «aaidoor gij .•tan woeker, en aan verkoop uit nood ontkomt. Doet echter in vereeniging niet, wat een hoerenvereeniging in Holland deed, o neen, 't was een sociëteit van »hcer"boeren. Die wisten in vereeniging niets anders tot stand te brengen, clan het karig loon hunner arbeiders met een gulden te verlagen. Hierdoor zoudt gij de waarde uwer eigen armen verminderen. En toch de psalmist zegt: Omdat gij van de vrucht uwer handen l^eft, zijl gij gelukkigen zal het u wolgaan." Gij zoudt dus tegen uw belang han delen en wellicht de wraak des hemels over u afroepen, want den arbeider zijn loon onthouden is een wraakroe- waren, had I-fclenn «reder haren toevlucht genomen tot het oude handwerk, dat haar en hare moedor zoo lang voor gebrek beveiligd had Zoo was dan voor Helena weder het bedrij vige en zorgelijke leven van vioeger aange vangen. en bield zij zich geregeld mei de naald bezig. Des avonds kwam Holbein gewoonlijk een uurtje praten, en dat was voor allen de gezel ligste tijd. Nimmer liet de arme muziekmeester zich ontvallen, welke zware zorgen hem drukten. Hij kampte met honger en koude, bleef soms geheele nachten doorwerken, urn muziek voor zijne kunstbroeders over te schrijven, en van het karige loon dat hij ontving, betaalde de muil, wien soms het water aan do lippen kwam op liet zien van dun sobere» maaltijd dor beiilu vrouwen, hot bedongen kostgeld voor Helena, ja wat moer zegt, hij bracht haar zelfs nu en dan eene kleine veisnapei rng tot vermissing mode. Daar Inj aan hun zijne ellende niet wilde bekend maken, liep hij zeil mat den klingenden worm des vordriels m het hart rond en bezat dus niemand, aan wien l.ij zi.,n leed kon toe vertrouwen. Op zekeren avond toen het drietal weder vergaderd «as. kwam een man iu den winkel die Helena verlangde te spreken. Zoodra Dorothea hem in het vertrek hnd gelaten, herkende het meisje dadelijk den ouden Jacob. Béiden wnmi verheugd elkander eens weer te zien, en oen hartelijke handdruk was daar van liet beste bewijs. pende zonde, dat «eten wij uit den kalechismus. Nog is er een andere zaak, die wij u in vereeniging volstrekt willen af raden. Namelijk liet coöperatief aanschaffen van datgene, wat niet tot uw bedrijf behoort. Het recht daartoe hebt gij zonder twijfel; maar gij begint daardoor op te houden boer te zijn; gij wordt tevens winkelier. En hierdoor zou oen middelstand gaan verdwijnen. Door vereeniging zijt gij bovendien reeds vrij onafhankelijk ge«-orden en er zal daarom voldoende concurrentie komen, zoodat gij die artikelen toch reeds veel goedkooper zult kunnen be trekken. Wanneer gij zoo in vereeniging door werkt zult gij u«- doel bereiken, en dat doel moet zijn voorden boer, met name voor den huurboer, een behoorlijk bestaan te verkrijgen. Ook in zedelijk opzicht moet de ver- tfcsi|-;:»l»g roert lii-s. te Mtr.h'rnf' Door hel'bestrijden van het drank misbruik b. v. zijt gij zoowel stoffelijk als zedelijk gebaat. Bovendien slechts van dn Christe lijke rechtvaardigheid en Christelijke liefde is duurzame verbetering te ver wachten. Omgekeerd echter bevordert eene zekere stoffelijke welvaart ook gods diensten zedelijkheid. Want diepe ellende, zoo«-el als groote rijkdom geven aanleiding tot veel misslagen en ondeugden. Dn middelstand, die al erkende en biddende enn behoorlijk stuk brood ver dient, komt het gemakkelijkste in den hemel, al komt ook de arme, die zijn lot geduldig draagt at hooger. Jacob reikte Helena een brief over, doch was eenigzins achterhoudend mot spreken, waartoe de tegenwoordigheid van Holbein en Dorothea zeer veel bijbracht., want toen hij vertrok en Helena hem tot aan do deur verge zelde. vraagde hij of hij haar bij gelegenheid eens afzondei lijk kon spreken, want hij had haar veel te vertellen. Helena antwoordde hierop toestemmend en bepaalde levens het uur waarop zij hem dan verwachtte. Daarop ging het meisje weder naar binnen en opende vol nieuwsgier igheul den aan haar gericht ten biief. Het schrijven was van Anna. Het meisje berichtte hare vriendin, dat zij sedert cenige dagen weder in liet ouderlijke huis was teruggekomen on van Jacob do reden van hare verwijdering on tevens hare tegen woordige woonplaats vernomen had. Gaarne zou zij tiaar in persoon komen opzoeken, doch zonder hare moeder mocht, zij het luns niet verlaten. Verder schreef zij, dat. Karei zeer ziek was to huis gekomen, en volgens de gencesheeren aan eene si pende ziekte leed, waarvan men de oorzaak niet kon verklaren. li.it haar vader steeds stiller en meer afgetrokken werd en hnro stiefmoeder van een eu ander partij trok, zoodal thans alles voor haren wil moest zwichten. Verdei nam zij de vrijheid hare vriendin een banknoot te renden; rij hood die hoar slechts ter leen aan pn Helena kon die aan haar terug geven, als zij later in beteie omstandigheden verkeereu zou. Wordt vervolgd.

Peel en Maas | 1897 | | pagina 1