W. van den Munckhof-Sassen.
Boer en Werkman.
BE DOCHTER
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1897.
A CTITTI EN DE J A A RGAXG
No. 45.
Abonnementsprijs por kwartaal.
voor Vkkkat 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c.
Afzonderlijke nummers 6 c.
Uitgever:
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag.
Prijs der A.dvertentiën
van 14 regels 20 c.
elke regel meer 5 c.
groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst, >rden 2maal berekend.
dvertentien of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrij-
®dag vóór 2 uur 's middags
te bezorgen aan het Eureau van
«Peel en Maas'" te Venray.
Beiden hebben lint slecht in de
maatschappij. Daarover js uien hel
vrij wel eens.
Rn al die hot goed met de verbe
tering der maatschappelijke toestan
den mennen, wenschen niets vuriger
dan dat daarin zoo spoedig mogelijk
verandering komt.
Is het wel goed telkens en telkens
te wijzen op toestanden, die veel ie
wenschen overlaten?
Wij gelooven van ja.
Geen geneesheer zal trachten eene
ziekte te genezen, voor hij de kwaal
kent, en als er brand is, wordt er
zoolang geroepen, totdat de vlammen
gebluscht zijn.
Verbetering moet er komen, maar
langs den goeden weg.
Rn voor ons katholieken is die wég-
duidelijk genoeg afgeteokend in de
beroemde encycliek van Z. H. den
Paus «Berum Novarum."
Hierin zet de glorierijk regcerende
Paus Leo XIII de oorzaken uit elkan
der, waaruit de bedioevcnde toestan
den en gebreken der hedendaagsche
maatschappij, vooral dc ellendige toe
stand der werklieden zijn ontslaan en
wijst hij ons de middelen ter verbe
tering aan.
Maar, vraagt ge wellicht, als de
Paus van werklieden spreekt, is daar-
Feuilleton.
VEROORDEELDE.
DOOK
W. J. SMIET.
18
IX.
Zon verliet FTotcna dan hot huis van den
bankier Yermuggen, waar zij gedurende haar
tweejaiig verblijf ljaro beste pogingen steeds
met, grievende beleedigmgen had zien beant
woorden en waar zij voor al hare moeite
slechts ondank bail ingeoogsl.
Men zal zich gemakkelijk de woede van den
bankier kunnen voorstellen, loeu hij vernam
dat Helena vertrokken was.
Mevrouw Vermuggen had haar echtgenoot
neg nooit zoo kwaad gezien, en hoewel van
nn'u-e niet angstig, wenschte zij uu toch
Helena weer teiug.
Deze bevond zich editor tegen baren baat
beveili -<i bij eene fatsoenlijke burgervrouw,
genaamd Horoibea, alwaar dc heer Ilolbeiu
haar gebracht had.
Dorothea verdiende haar brnod met een
klein winkeltje, dat rticttegens'aandc do con
currentie van groote winkels, een voldoend
bestaan opleverde.
onder ook de boer begrepen? Bedoelt
de Paus in zijn encycliek niet op de
eerste plaats den fabrieksarbeider
Zeker, op de eerste plaats wel. maar
de beginselen, die de Paus verkondigt,
kunnen en moeten toegepast worden op
al degenen, die door werken in hun
dagelijks onderhoud voorzien.
Nu is de vraag, is de boer werkman
in dien zin, dat hij door werken in
zijn dagelijks onderhoud voorziet
Er zijn boeren in soorten.
Daar hebt ge op de eerste plaats de
heer boeren, die boer spelen voor hun
pleizier.
Zeker 't zij» vaak zeer nuttige leden
der maatschappij. In hunne omgeving
slichten zij door raad, daad en voor
beeld vaa k zeur veel goeds.
Verre slaan zij in onze achting boven
couponknippers, sportliefhebbers en
badgasten.
Maar wie zal beweren, dat men hun
tot den werkenden stand kan brengen
en dat hun belangen de belangen zijn
van d< li werkman.
Er is nog een ander soort hcerboeren.
Geen heet en, die boer spelen voor
pleizier, maar hoeren, die heer willen
zijn uit boetvaardigheid.
Hun vuoral gaal het in deze zware
tijden vaak dubbel slecht.
Maar hen te helpen, zal onmogelijk
blijken, want zij zouden zich reeds be-
leedigd gevoolon, indien men ben bij
een arbeider durfde vergelijken.
Iu onze streken is echter dit soort
boeren niet talrijk, in Holland vindt
men er meer.
Nu, daar is dan ook de maatschap
pelijke verhouding van den boer vaak
eene andere dau hier.
Hier vindt men meestal kleine of
betrekkelijk kleine boeren, die het eigen
werk meestal zelf doen, ginder zijn
Zij was echter alleen op do wereld en dus
met weinig tevreden; en lioe gei ing hare in
komsten ook waren, toch kou zij nog wat
missen voor den arme.
Voor liet overige was zij eene oude goed
hartige vrouw, die nog steeds den ouden tijd
betreurde, toen d« mcnsclieu minder verlicht
waren, maar mat minder kennis meer geld
verdienden dan thans.
Aan bare zorg had Holbein Helena toever
trouwd, totdat zij ecno andere betrekking zou
verkregen hebben, waarvoor de muziekmees
ter alle pogingen aanwendde.
Dagen en «eken vei liepon echter, en nog
had zich niets goeds voor Helena opgedaan;
wal meer is, Holbein zag dut men in zekere
kringen met ecno in het oog loopende koel
heid begon te behanden, en men zijne lessen
niet moor zooals vroegei waardeeide.
Sommigen hadden hein roods onder het. een
of ander voorwendsel, eu do directeur van het
orkest, waaraan hij verbonden was en een
vast jaargeld verdiende, had liern, ofschoon
onder hedekte termen te kennen gegeven, dut
zijne laatste compositie niet zou uiigevoerd
worden, daar kenners vei klaarden, dal het
snik. weinig kunstwaarde bezat.
Dal hem deze vernedering van de zijde des
bankiers werd aangedaan, hieraan twijfelde
hij geen «ogenblik, waal ny kende de sluw
heid van mevrouw en den vonnngendon in
vloed van den heer Vvrmuggen.
Dat btj zelf vervolgd werd, daarin zag
Holbein niets vreemds, maar dat door laster
en hoon een onschuldig meisje in het verderf
moest gestöït worden, tot zulk eene laagheid
had hij don bankier niet in smal gerekend.
groote boeren regel, die hun werk door
anderen laten verrichten.
Wanneer nu zoo'n boer zijn bedrijf
goed behartigt, is liet duidelijk, dat hij
daardoor liet recht krijgt op een behoor
lijk bestaan.
Echter wijkt zijn maafecliappelijken
(oestand van die der arbeiders vaak al
te zeer af, om op hem de beginselen
der encycliek altijd recbtótreöts toe te
passen
Met de boeren van deze streken is
het anders gesteld.
Werken en hard werken was hier
altijd regel, en met dat harde, werk
een behoorlijk stuk brood verdienen is
tegenwoordig uitzondering.
De gezeten hoer, zooals die op onze
dorpen nog vrij talrijk aijn, heeft het
ondanks zijne eenvoudige levenswijze
hard genoeg om zijn hoofd boven water
te houden.
Met den huurboer is k t echter veel
slechter gestold.
Zijne armoede is op Ie plaatsen
spreekwoordelijk geworde J
Het virkeft' moet ui kV ijtH vei'koehi
worden voor de huur en slechts het
allernoodzakelijkste mogen zij zich
gunnen, willen zij niet in groote gel
delijke verlegenheid geraken.
En toch onze hoeren werken, wer
ken hard en dus ook voor hen geldt
hot groote beginsel Wie werkt, be
hoort te eten en do arbeider is zijn
loon waardig.
De Paus zegt onder anderen in zijne
encycliek .-
«Een dringende wet der natuur
verlangt, dat In t hoofd des huisgezins
zijn onderhoorigen het levensonderhoud
en al het noodigo verschaffe."
Maar kan dit de huurboer in deze
tijdsomstandigheden
Welnu, dan geldt ook het andere
Mevrouw Vermuggon luid echter in deze
zaak du grootste schuld, want alleen op haar
voortdurend aandringen, was de bankier er toe
overgegaan, om in zijnen uitgebreide» kring
de verdiensten van den muziekmeesters traps
gewijze ie verlagen.
Zooals gewoonlijk was do ijdclo wereld,
die in den rijkdom ook het vorstand ziet. aan
de zijdo tan den bankier, zoodat binnen een
korten tijd Holbein evenzeer veracht werd
als hij vroeger gevierd was.
Mevrouw Ver muggen bleef van haren kant
ook niet in gebreke om Helena's zoogenaamde
ondeugden te verbreiden.
Hot was een helsch complot om twee braver,
ten gronde te lichten.
Nog steeds had Holbein stipt, het kostgeld
voor Helena betaald, lioo zwaar het hem Ook
viel, maar lm liet hier niets van blijken, al
word zijn j.is nok dagelijks kaler, en prijk'©
zijn zware gouden ketting niet meer op het
zwarte vest.
Hij gaf den moed niet op en wist dien van
Iloleua steeds levendig te houden, door haar
op een blijde toekomst te doen hopen.
l)e gevoeligste slag, die hem trut. was toen
hij zijn ontslag ontving als muzikant van hei
orkest, want nu bezat Inj niets meer waaivp
bij i «kenen kon. en de weinige muzieklessen,
dio hij lot zeer vermindei de prijzen moest
geven, brachten niet meer genoeg op. om in
zijn onderhoud en dat van Helena voldoende te
voorzien.
Toch trachte Holbein dit nog voor zijne
beschermelinge e verbergen, doch deze had het
bemerkt.
Ofschoon Holbein en Dorothea er tegen
woord van den Paus
«Er moet spoedig en afdoende ge
holpen worden, wijl, tengevolge der
wanverhoudingen ontelbare menschen
een ellendig en onwaardig beslaan
lijden."
liet eerste middel om hierin verbe
tering te brengen is evenals bij den
werkman: aaneensluiting en veieenigd
optreden,
Is de huurprijs van een boerderij
te hoog, welnu, boeren, bepaalt dan
in verceniging, hoeveel die moet be
dragen, wil de boer er een behoorlijk
stuk brood hebben, en niemand
hure voor hoogeren prijs.
In verceniging zal het u dikwijls
mogelijk zijn uwe voortbrengselen te
vermeerderen, te verbeteren eu duur
der van de hand te doen.
In verceniging zult gij, wat gij voor
uw bedrijf noodig bobt, goedkooper
verkrijgen.
In vereeniging kunt gij geldelijke
instellingen oprichten, «aaidoor gij
.•tan woeker, en aan verkoop uit nood
ontkomt.
Doet echter in vereeniging niet, wat
een hoerenvereeniging in Holland deed,
o neen, 't was een sociëteit van
»hcer"boeren.
Die wisten in vereeniging niets
anders tot stand te brengen, clan het
karig loon hunner arbeiders met een
gulden te verlagen.
Hierdoor zoudt gij de waarde uwer
eigen armen verminderen.
En toch de psalmist zegt: Omdat gij
van de vrucht uwer handen l^eft, zijl
gij gelukkigen zal het u wolgaan."
Gij zoudt dus tegen uw belang han
delen en wellicht de wraak des hemels
over u afroepen, want den arbeider
zijn loon onthouden is een wraakroe-
waren, had I-fclenn «reder haren toevlucht
genomen tot het oude handwerk, dat haar en
hare moedor zoo lang voor gebrek beveiligd
had
Zoo was dan voor Helena weder het bedrij
vige en zorgelijke leven van vioeger aange
vangen. en bield zij zich geregeld mei de
naald bezig.
Des avonds kwam Holbein gewoonlijk een
uurtje praten, en dat was voor allen de gezel
ligste tijd.
Nimmer liet de arme muziekmeester zich
ontvallen, welke zware zorgen hem drukten.
Hij kampte met honger en koude, bleef soms
geheele nachten doorwerken, urn muziek voor
zijne kunstbroeders over te schrijven, en van
het karige loon dat hij ontving, betaalde de
muil, wien soms het water aan do lippen
kwam op liet zien van dun sobere» maaltijd
dor beiilu vrouwen, hot bedongen kostgeld
voor Helena, ja wat moer zegt, hij bracht haar
zelfs nu en dan eene kleine veisnapei rng tot
vermissing mode.
Daar Inj aan hun zijne ellende niet wilde
bekend maken, liep hij zeil mat den klingenden
worm des vordriels m het hart rond en bezat
dus niemand, aan wien l.ij zi.,n leed kon toe
vertrouwen.
Op zekeren avond toen het drietal weder
vergaderd «as. kwam een man iu den winkel
die Helena verlangde te spreken.
Zoodra Dorothea hem in het vertrek hnd
gelaten, herkende het meisje dadelijk den
ouden Jacob.
Béiden wnmi verheugd elkander eens weer
te zien, en oen hartelijke handdruk was daar
van liet beste bewijs.
pende zonde, dat «eten wij uit den
kalechismus.
Nog is er een andere zaak, die wij
u in vereeniging volstrekt willen af
raden.
Namelijk liet coöperatief aanschaffen
van datgene, wat niet tot uw bedrijf
behoort.
Het recht daartoe hebt gij zonder
twijfel; maar gij begint daardoor op te
houden boer te zijn; gij wordt tevens
winkelier.
En hierdoor zou oen middelstand
gaan verdwijnen.
Door vereeniging zijt gij bovendien
reeds vrij onafhankelijk ge«-orden en
er zal daarom voldoende concurrentie
komen, zoodat gij die artikelen toch
reeds veel goedkooper zult kunnen be
trekken.
Wanneer gij zoo in vereeniging door
werkt zult gij u«- doel bereiken, en dat
doel moet zijn voorden boer, met name
voor den huurboer, een behoorlijk
bestaan te verkrijgen.
Ook in zedelijk opzicht moet de ver-
tfcsi|-;:»l»g roert lii-s. te Mtr.h'rnf'
Door hel'bestrijden van het drank
misbruik b. v. zijt gij zoowel stoffelijk
als zedelijk gebaat.
Bovendien slechts van dn Christe
lijke rechtvaardigheid en Christelijke
liefde is duurzame verbetering te ver
wachten.
Omgekeerd echter bevordert eene
zekere stoffelijke welvaart ook gods
diensten zedelijkheid.
Want diepe ellende, zoo«-el als
groote rijkdom geven aanleiding tot
veel misslagen en ondeugden.
Dn middelstand, die al erkende en
biddende enn behoorlijk stuk brood ver
dient, komt het gemakkelijkste in den
hemel, al komt ook de arme, die zijn lot
geduldig draagt at hooger.
Jacob reikte Helena een brief over, doch
was eenigzins achterhoudend mot spreken,
waartoe de tegenwoordigheid van Holbein en
Dorothea zeer veel bijbracht., want toen hij
vertrok en Helena hem tot aan do deur verge
zelde. vraagde hij of hij haar bij gelegenheid
eens afzondei lijk kon spreken, want hij had
haar veel te vertellen.
Helena antwoordde hierop toestemmend en
bepaalde levens het uur waarop zij hem dan
verwachtte.
Daarop ging het meisje weder naar binnen
en opende vol nieuwsgier igheul den aan haar
gericht ten biief.
Het schrijven was van Anna.
Het meisje berichtte hare vriendin, dat zij
sedert cenige dagen weder in liet ouderlijke
huis was teruggekomen on van Jacob do reden
van hare verwijdering on tevens hare tegen
woordige woonplaats vernomen had.
Gaarne zou zij tiaar in persoon komen
opzoeken, doch zonder hare moeder mocht, zij
het luns niet verlaten.
Verder schreef zij, dat. Karei zeer ziek was
to huis gekomen, en volgens de gencesheeren
aan eene si pende ziekte leed, waarvan men
de oorzaak niet kon verklaren.
li.it haar vader steeds stiller en meer
afgetrokken werd en hnro stiefmoeder van een
eu ander partij trok, zoodal thans alles voor
haren wil moest zwichten.
Verdei nam zij de vrijheid hare vriendin een
banknoot te renden; rij hood die hoar slechts
ter leen aan pn Helena kon die aan haar terug
geven, als zij later in beteie omstandigheden
verkeereu zou.
Wordt vervolgd.