't Verleden en 't Heden.
Het gouden Bidsnoer.
ivi.
ZATERDAG 9 DECEMBER 1893
VEERTIEN I E JA ARGANG
No. 50.
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor Venkay
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
.50 c.
05 c.
85 c.
6 c.
Uitgever
L, A. SAS, 'EN.
Deze Courant verschijnt) iederen Zaterdag.
Prijs der Advertentiën:
van 15 regels 30 c.
elke regel meer 6 e.
groote letters cn vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3raual geplaatst, worden 2maal berekend.
dvertentien of Ingezonden
Stukken gelieve men "s Vrij-
■dags vóór 2 liur "s middags
-te bezorgen aan het Bureau van
•nPeel en Maas"" te Venray.
Ilooren wij nu on dan over den
-goeden ouden tijd" spreken, dan
wordt deze in tegenstelling rnet onze
•dagen, voor zoover er sprake is van
•christelijke en zedelijke deugden, niet
zelden hoog en als eon toonbeeld op
gehemeld. Onvoorwaardelijk kunnen
wij mot dien lof niet instemmen en
wij zouden dor waarheid te kort ko
men, zoo wij ons opwierpen om. zon
der eenige beperking, „laudatöres
•temporis acti," lofredenaars van die
vervlogene dagen te willen zijn. Im-
•rners op menig bladanilc der gosphte-
•denis vinden wi j donl}-ee vlekken, die
nu juist geen gutisligilicht ou de zeden
van den zoogenaamde^ „góeden ouden
•vijd u erpefi </n "T>n S n rut* slri11uen ófn"
daarover een hooge.n dmrkj l5i hebben,
ïloov«rijen, woeker, geweldpleging,
«diefstal, enz. kwamen toen lilèt zelden
voor. Men houde echter, hierbij in hel
•oog, dal degelijke Misdaden meestal
in het openbaar geschiedden, dat het
zedelijk bederf, waaraan de .individu
en dor toenmalige maatschappij leden,
met den waren naam werd bestempeld,
dat elk vergrijp met het tee ken der
«chande werd gemerkt en het gods
dienstige leven zich toen nog open-
baardde.
In onze dagen treedt over 'l algemeen
Feuilleton.
Oorspronkelijke Nfovello.
30.
Had ik u op mijne wijze verhaald, r.ooals ik
•dit in mijne jeugd gewoon was, dan zou dit
waarschijnlijk in een anderen vorm zijn ge
weest. Mijnheer Vanhier Will; houdt er van
.die defiige woorden op"'na. Welke men, zonder
te willen, overneemt, nl'liane als men iemand
gaarne mag lijden Ik had wat. gCgevon. zoo
hij zelf hier ware geweest, dan htfift «e nog
iets ai ders gehoord; evenwel ik lu b mijn best
pednan, en ik hoon dal ■.<-
*Ü"-" 'H- ir.
M ij verklaarden iv.vs zoer volkan». uiige
nomen Krclis Blaauw, die vei l.uugiTsdiouii
dat het verhaal eindelijk uit v.
-Myue heeren," ri.-p Jan por, -wij zijn
nnhij het nieuwe jaar, de klok zal zoo twaalf
slaan; wat mag ik u aanbieden, om op ons
aller welzyn te drinken
Ik hield mii bij bet oude n j. je. Krclis
Blaauw wenschte een eenv ai dig glas water,
en boe mon liern wilde bedraden, dal dit niet.
was zooals hot behoort lii.i scheen daar niet
van af tc brengen. Jasper, i'uiman c.i Kalp
naaien een glaasje eogn:-< Ik vormum dii
alles, omdat het tot den goeden loop van liet
verhaal noodzakelijk is, on vestig hyzoAdur-dn
aandacht mijner lezers ju. t <>p do engnac.
De Friesdie klok gaf do -eerste snik",
welke altijd liet voile uur sctynt vooraf te
moeten gaan, en daar kwam do eerste slag.
Met scheen of de blauwe zee, boven do wijzer
plaat afgebeeld, veel onstuimiger weid en de
do ondeugd, het bederf van 't maat
schappelijke leven niet zoo openlijk
te voorschijn. Men weet zich voor 't
oog der wereld o, zoo „neljes" te ge-
gedragen. De bedorven plekken wor
den met den mantel vail r fatsoen"
omhangen. Mocht die bedekking er
onverhoopt afglijden, en de zedelijke
wond der verrotting voor het oog der
wereld openbaar worden, geen nood
dan za! men daaraan nog op eon nette
fatsoenlijke wijze een vergelijkenden
naam weten ie geven. Rooi' wordt
-» annexatie" genoemd, woeker en be
drog met den naam van •'handelsprak
tijken" bestempeld en wat vroeger als
ontucht werd bestempeld, dat heet nu
-»con galant avontuur".
Van den anderen kant noemt men
eigendom diefstal, waarheid leugen en
wettig gezag tyrannic. Zoo wordt het
kwade vergoelijkt en het goed gebrand
merkt. Daarenboven is het woord
-vrijheid" een vrijbrief van alle moge-
1 ij ke.baitdelirigen
Daarbij komt bog, dat jr. on re.
bij velen; do IaHlSkt-T^c11s'vonk .tan
i'fftwBiist is uitgedoofd.
Zob'di.-r den godsdienst zal en KaïB
er geen ware verbetering plaats^gi'ij
pen. Immers waar geen godsdienst is,
daar zijn ook geen zedelijke voor
schriften en waar geen zedelijke
voorschriften zijn, daar mist de meiisch
do teugels, diu hom langs den orde
lijken weg zijner levensbestemming
moet voeren. Gewold en tyrannic kun
nen hun een wijle in bedwang houden,
ten slotte werpt hij ook die hinder
palen omver en, door zijne hartstoch
ten voorlgezweopt, zal hij teugelloos
schepen zich nog onrustiger bewogen, terwijl
do vuile moan op dat alles met zwijgend wel
gevallen uedorzag.
-Op het welzijn van mijne geachte be
zoekers, die mij wel de ccr hebben aangedaan
den oudejaarsavond hij mij door t,<? brengen';
dut het hun allen wel moge gaan sprak dus-
per, opstaande cn zijn glas up de blUrt tégen
hot onze klinkende. Wij allen klonken daarna-
met eikandor. Toén ging de hoefsmid naar
Bei Hui, gevolgd door dou wagenmaker en mij
(Kiehs kwam het laatst met zijn glaslater),
en wij wenschloii de goede vrouw allen voor
spoed en zegen in het nieuwe jaar!
Kaar ouzo plaatsen tei uggekeerd, begon liet
ons eerst, recht goed te bevallen, toen wij met
nieuwe onstuimigheid don wind op de dein;
boorden l)cu>«» - c
ren gaoden vo iraad sneeuw dootinengü,
legen de glazen huorden kletteren. Jasper
pookte dan ook nog eens flink, de kachel op,
en sprak tot. zijne vrouw
-Wil, Iv.iUia, wat zog je cr nu van,
zijn we vanavond niet plcizieng by elkaar
Km, geef' me eun kus, wijl je; dut wc samon
een gelukkig jaar mogen hebben, en God ons
met onze kinderoilmoge zegenen!"
Bertha liut /.icli zijne liefkoozing welgeval
len en sprak: -Dat hoop ik. Jasper; als
jij zoo je plicht doet als altijd, zal het nog wel
gaan." Daarop dronk zij een glaasje wijn, en
begon eerst recht in hahr humeur te komen.
Ook dc kachel scheen deel in onze opgewekt
heid to nemen, want na Jasper's aansporing,
vei toonde zij een paar l oodc wangen, welke
men zoude gezegd bobben, dat zij aan een
hevige lachbui to danken had.
VI.
Keu onrustige nacht.
-Ik ben blij, dat de vfertelling uit. is.''
"riep Krelis vergenoegd zijno handen wrijvende.
voortrollen en alles op zijn vaart
vernielen.
Aan denvroegeren mnju.e.happblijlcen
boom vertoonden zich vykeerde uit
wassen en dorre "takken, maar het
hart van dien boom w nog gods
dienstig, was nog gezo. 1; de'dorre
takken vielen af en do slecht* uit
wassen werden afgosnec.'n. Iulonzo
dagen wil men dien maat :happefijken
boom laten groeien, zond r godsdienst
zondei' hart, met het ge 'olg, dat die
maatschappelijke boom lij gom is'aan
levenskracht vermolmd zal ineenstorten.
Van sommige zijden w rdt hei haal
de malen de beschuldigd.U uitgespro
ken, dat de godsdients niets heeft
gedaan om de menschen 'pit hun cllen-
digen toestand op te Lor.ren en I»ij
ook niet bij machte is lie zedelijke
kwalen te genezen. Zij, cle dergelijke
beschuldigingen uitspreken! geven daar
door blijk van weinig historische ken
nis en daarbij leggen zij k- getuigenis
af van weinig ..doorzie;^ Waaraan
"gi.;};-atp dut d-j- k a J, t .i^-t hen^c
'blijven voortbestaan? Aan den onwil
.der mens^h^rt, die de middelen niet
riiikenV- un
utfjgèbru ikenV-' die' de- godsdielfst voor
schrijft.
•Dr zieke, die dé "voorschriften en
de geneesmiddelen van den. dokter
art, heeft zich niet te beklagen,
dat hij aan zijn kwaal gaat bezwijken;
en andoren hebben zéker niet het recht
om de geneeskunde bespottelijk te
maken en haar te beschuldigen, dat
zij machteloos is om de üchamelijkc
kwalen tc genezen, wannper zij den
zieke, die do voorschrilten liegfl. ver
waarloosd, de gencesrn>ilde^n niet
-Blaauw, wat zou jij nd wfelzoggen,
als die kerel vannacht oens voor joked kwam
staan vroeg de plan-lustige wagenmaker.
De verschrikte boer schüJdT
po.qdelhond. eu zeide
je mijn altijd mot hebbcu
genoeg? Je hebt nou je/i
teld wat jelui hooren wou, Spr
je blieft niet moer over."
Wij allen lachten over d>
eenvoudige» landman, en de hoi
Maar Krclis, je wcot nogj
welken kerel f'nlman bedoelt."
-Ja, jariep Krclis, nnajt zijn nek
voelende, -ik begrijp hein wat goed
-Nu, jullie moest ei'nu
dien armen Blaauw oök'altijd, eu lij, himl'l.er,
dunkt me. reeds genoog van.'
-- -Och ja, ieder heeft zoo zijn stokpaardje,"
vulde baar man annde een is bang on de
ander liehtgeloovigmaai Krelis |s een to
goede kerel om altijd zoo in 't -zcnhe'je gezet
te worden. Buste vent, ga jij maarjuaar huis
en naar bed
-Dat durft hij niet." viel deiWjjjbmmiker
Jasper in do rede; -ik wed mn oiii vy; gulden,
dat hij :-.llcen den weg met opgaa).'%;>
Bene nieuwe windvlaag, v
hagel en sneeuw, deed weder de tilr£ati|e
hare scharnieren rammelen, en cl
ton schoorsicon gil lo.de storm a
•zucht van een reus, toen de d
af in werkelijkheid Axt-ul gejjjdu-.1..
nieuwe bozoeker met-jitgemoi'S)
'zaani binnentrad.
De wind. welke hwfduor vr-ye
rifiMojiE-iiv
orfleii groo
liïaierVbns-
jv an st raat
de gelagkamer kreeg, .ï-.a'wd'-'
•ui -A ijl Kiulis v;
ling personage-,;ttefChij tO'«Ünsel:
een gil uiteiido, met slo"l cn
sloeg, en Sultan uij zijn ,'luiiöei
heeft gebruikt, zien omkomen.
Zoo ook is hot met de zedelijke cn
maatschappelijke kwalen. De godsdienst
geeft de middelen Ier genezing aan,
worden die nu geweigerd, welnu dan
hebben de tol keren zich niet te be
klagen, dat zij al dieper in liet ver-
derl wegzinken en in ellende omkomen.
Aardappelen als veevoeder.
liet Yeevoeder is dit jaar schaars
voorhanden. Do droge zomer heeft in
dezeu een geduchte streep door de reke
ning gehaald. Maar, bij een ongeluk
komt uietzehlen een geluk. Zoo ook hier:
de aardappeloogst was rijk en de prijs
der knollen was cn isbuitengewoon laag
Aardappelen zullen er in massa vervoerd
en het gebrek aan hooi zal dienteugc
volgo minder gevoeld worden.
Of aardappelen een goed voeder zijn
Al naar men 'tnemen wil. Men kan zelfs
van keisteènon een goede soep koken,
als men maar niet verzuimt tevens be-
ikiumjk w at vu esch iiÉuCfl p'ot lë doen.
In aardappelen komen dezelfde voeden
de beslanddeelen voor als in al hetrivn-
dero voeder, maar-ten opzichte van het
eiwit en het vet in 'éön onvoldoende mato.
Men oordoele: in Starings Landbouw
almanak vindon we genoteerd, dat de
aardappelen bevatten 2,1 perc. eiwit,
21,8 pci. zctmeclachlige sloffen en 0,2
pet. vet (alles verteerbaar) en een voe-
dingsverhouding geven van 1:10,0. Dczo
laatsie is wat men noem! te wijd. Dat
komt door degioole hoeveelheid zetmeel
in vergelijking van eiwit en vet.
Men kan met aardappelen alleen dus
nooit rationeel voeren.
en hevig begon te blaffen. Met moeite werd
hij door Jasper te: ugg dioirlen. en hoe ge
hoorzaam anders, nu wilde hy den vreemde
ling to lijf..
liet eerste work van den waard w'$?, de
lichten weer aan te steken, terwijl ilvfv rejis
Blaauw van den grond ophie die aan allo
leden beefde, en mij toefluisterde:
-Dat is 'era, dat is 'om waarachtig!"
Pulman, die ook wel wat vj'eemd zat, te
kijken, maar toch zijn sjwtjtten en geplaag niet
kon laten, boog zich naar ifrelis over, cn
sprak insgelijks op fluisterende!) loon; «Ik
geloof waarachtig, dat liet dö wa^dpleude
jood is, Blaauw, heb je hom wqJ.meer'gezien?'
p mii WK wtw «Mt11 tó* ,',vi
wrong zieli met zyn.ipg tegen het buffet, als
wilde hij er doorheen. Hij zorgde, wat hy
sprak, ahijd cp'oiidepMikten toon te zc-ggen,
als vreesde hij, ifnl zijn spreken de gramschap
des vreemde!ings op zou wekken.
I!j mojt ee'lijk bekennen, dat het verscliij-
nen van deu Isteirheiooker, die uiem.imi an
ders was dan de zófuldflinge persoon, w,.ar
mee ik in den vooravond zuln ceiie vreemde
ontmoe;ii)g had, mij ook niet bijster aanstond.
En wanneer» tk daar bijvoeg, dat het zeggen
t an Kieli^" ais zijnde het dezelfde, dm heiu
|Sp zuik eon.aonaangename) manier tractcerde,
"mij in eciïi.Wlju'f vair.raadseleli bracht, welke
ik niet wmjf'V 'e lóssen za! hot 'fliemand be
vreemd en. IJrj was in dezeyde kleeding, als
wanrm 'ik" r.em had öi)timet, met dit onder
scheid; dat hif^tiji) grijzen li-Je,! h-vijt \v..s <-:i
de kap, welke fïC "p zijn rug fla I zien hangen,
thans 'zijn hoofd bedekte; ink droog hij con
langen börkctak. zooals do jOosterlingen, hij
wijze an staf, weiken hij bijüederc-n treJ niet
•nnoodigekracht op den groft Lzut'e.
j -Houd d.aG'liesst bij jé,','Tib*p*h'ij tegen
.my, mc-t.yeti-leeaolje stgmj ^io van uHputting
Het grootste gedeelte van het zetmeel
zou slechlsJiet lichaam doorloopen zon
der het te voeden en wat niet in het
bloed opgenomen woidt, doet geen
dienst. Of misschien inden mest?Neen,
met zetmeel niet, want dat bevat geen
stikstof. Met eitwit alleen komt men er
evenmin, maar een mengsel van zetmeel
en eiwit, zie, dat is 't ware. Vet mag
natuurlijk evenmin ontbreken. Die drie
stollen moeten in eengepasteverhouding
in het voeder voorkomen en dat doen ze
in aardappelen niet. Daarom moet bij
deze knollen een of ander krachtvoer
komen, dat de wanverhouding opheft.
Dan zijn aardappelen een goed voeder.
Hun voed er waarde wordt overigens nog
bepaald door de soort, den aard van
den grond, waarin ze groeiden en de
meerdere öf mindere vruchtbaarheid
van dezen. Verse!) zijn zo minder voed
zaam dan na otfnigcn tijd van bewaring,
omdat ze dan te waterrijken. Later
worden ze meliger.
Iu het voorjaar daalt de voedings-
.vaarde weov, omdat; ze dan beginnen
uit te loopen, wat natuurlijk geschiedt
ten koste van de knollen zelf. De uit
spruitsels bevatten een gifstof en men
geve ze nooit aan zijn vee.
Rauwe aardappelen in tc groote hoe
veelheid gebruikt, werken nadeelig en
kunnen ziekten veroorzaken. De scher
pe stoden in dc knollen zijn daarvan
oorzaak. Om deze te verwijderen, laat
men do aardappelen gesneden in
stukkon vaak in water uitweken. Zij
worden daardoor beter verdragen. Plet
weeleen geschiedt in kuipen, waarin ze
minstens 6 uur onder water moeten
staan. Dat watergebruike men voor niet
getuigde, op den hond wijzende, die nog altijd
zat te grommen en hem gaarne eens te lijf
wilde.
-Sultan, hier!" riep do waard, en bij
trok liet dier bij zijne onren naar de plaats
waar hij eerst gclogon had, doch de hond,
die nu gedwongen gehoorzaamde, deed dit
blijkbaar met weerzin.
-Wat zal mijnheer gebruiken?" vroeg
.Jasper den- onaarigenamen en onwelkomen
vreemdeling, die inmiddels plaats imd geno
men op den stoel, en bezijden liet tafelfje, het—
Wb-lk voor de gangdeur geplaatst was, welke
naar de trap geleidde, die naar boven voel de.
-Dat weet ik nog niet, was het norscho
p ky:<?evd,^r .wBuoWp iitvwsnt" nt
moet hier dezen nacht blijven; ik verkies niet
verder te gaan."
-Jasper zag eenigszins vreemd op, hoe de
man kon weten, d.,i hij voor goed-» beleenden
ofschoon sleehls het nederig vak van' her-
bui gier uilóofenendéi altijd twee logoerkamers
beschikbaar had en daar bij het zonderlinge
personage liever wilde loozen, zeide hij:
«T Is waar, mijnheer, ik heb twee lo
geerkamers. maar ze zijn niet aankant; ook is
er reods eeue van de twee door gindschetT
1 eer besproken," veegde hy er by. op mij
wijiende. -
heb er ook mnjir oene noodig," sprak j
de vreunnluliiigv en gafeen harden slag op de j
tafel, waaraan, hij zat, die ors deed opsprin
gen, «en of /.ij aankant is of niet. kan me
ook niet schelen."
-In dot geval, mijnheer," antwoordde
.Jasper, die eerst nog had willen beproeven
hem kwijt te raken, -kan u er gebi uik van
maken."
-Z»o. ik wilde ook eens zien of je me in
dat weer op straat zoudl laten staan 1
H'ordt cerrclgd.